«Στη μακρά στρατιωτική του σταδιοδρομία, ο Κασέμ Σουλεϊμανί άφησε τη Μέση Ανατολή σπαρμένη με πτώματα. Τώρα έγινε ένα από αυτά. Ο θάνατός του έκλεισε ένα ειδεχθές κεφάλαιο στις ατελείωτες συγκρούσεις της περιοχής, για να ανοίξει αμέσως ένα άλλο, που μπορεί να αποδειχθεί ακόμη χειρότερο», έγραψε αυτές τις μέρες στον «Guardian» ο Julian Borger.
Μέχρι στιγμής ο τραγικός απολογισμός της ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή και της κόντρας ΗΠΑ-Τεχεράνης έχει κοστίσει τη ζωή σε 186 ανθρώπους, σε μια αναμέτρηση η οποία, πλέον, διεξάγεται εξ αποστάσεως με drones, δεκάδες πυραύλους, ρουκέτες και μπαράζ εμπρηστικών δηλώσεων.
Την ίδια στιγμή πληθαίνουν οι φωνές που μιλούν για επικείμενη αποσταθεροποίηση στη Μεσόγειο εξαιτίας των φιλόδοξων σχεδιασμών της Τουρκίας και της συμπαιγνίας με τη Λιβύη, της συμφωνίας για τον πολυσυζητημένο αγωγό EastMed, της απειλής του προσφυγικού/μεταναστευτικού, του ρόλου που θα διαδραματίσει η Μόσχα, της επιτάχυνσης των γεωτρήσεων αλλά και της προεδρικής εκλογής των ΗΠΑ, παραγόντων που περιπλέκουν κατά πολύ το γεωπολιτικό σταυρόλεξο στην περιοχή.
Τα σενάρια για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι πολλά, κάποια αλληλοσυγκρουόμενα και άλλα συμπληρωματικά. Προφανώς, τα δύο χειρότερα είναι ο πόλεμος και η φινλανδοποίηση.
Ποια είναι τα σενάρια της επόμενης μέρας; Τι σηματοδοτεί η κόντρα ΗΠΑ-Ιράν; Πώς εξηγείται η τουρκική επιθετικότητα; Πόσο επηρεάζει την Ελλάδα η όξυνση της έντασης; Μιλούν στη LiFO ο διεθνολόγος και διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Κωνσταντίνος Φίλης καθώς και o καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου και πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Χαράλαμπος Παπασωτηρίου.
Κωνσταντίνος Φίλης: «Μία γενικευμένη σύρραξη δεν συμφέρει κανένα»
— Μπορεί να υπάρξει μια γενικευμένη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή; Και ποιες είναι οι ανησυχίες σας; Υπάρχει πιθανότητα για πυρηνικές προεκτάσεις;
Όταν ρίχνεις αναμμένο σπίρτο σε πυριτιδαποθήκη, ασφαλώς περιμένεις ακόμη και το χειρότερο σενάριο. Και το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν ριχθεί πολλά σπίρτα από διάφορα μέρη. Όμως, θεωρώ ότι μία γενικευμένη σύρραξη δεν συμφέρει κανένα. Οι ΗΠΑ θα υποχρεωθούν να παρατείνουν για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα τη στρατιωτική τους παρουσία (κόντρα στην τάση αποστασιοποίησης των τελευταίων ετών), το Ιράν θα πιεσθεί από τις συνεχείς και αυξανόμενες κυρώσεις και θα εξαναγκαστεί σε μερική αναδίπλωση, ενώ γνωρίζει ότι σε μία ευθεία αντιπαράθεση οι πιθανότητες επιβίωσης του καθεστώτος είναι ισχνές.
Επίσης, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ (Ισραήλ, κράτη του Κόλπου) θα βρίσκονται σε μόνιμη ανασφάλεια για τυχόν αντίποινα από μεριάς της Τεχεράνης και των αντιπροσώπων της ή ακόμη και για κινήσεις εντυπωσιασμού, όπως η επίθεση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας ή η δήμευση δεξαμενόπλοιων στα Στενά του Ορμούζ, ενώ οι εταίροι του Ιράν θα βρεθούν εντονότερα στο στόχαστρο της Ουάσιγκτον, με σκληρές κυρώσεις, ακόμη και προληπτικά πλήγματα να παραμονεύουν. Εξίσου, σε ένα τέτοιο σενάριο, η επανάκαμψη της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας, σε διάφορες μορφές θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Ήδη, το τριχοτομημένο και κλονιζόμενο Ιράκ αποτελεί το πρώτο θύμα της σύγκρουσης ΗΠΑ-Ιράν, με τις εσωτερικές του διαιρέσεις να έρχονται στην επιφάνεια.
Η λογική επιβάλλει τη διατήρηση μίας οιονεί ισορροπίας του τρόμου, έως ότου συντρέξουν οι προϋποθέσεις αναζήτησης τρόπων μερικής εξομάλυνσης, προτού η ασταθής περιφερειακή κατάσταση καταστεί ανεξέλεγκτη. Αν βέβαια, η αμερικανική διοίκηση (επηρεαζόμενη και από τους συμμάχους της) έχει αποφασίσει ότι η μόνη λύση είναι η αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη, τότε δύσκολα θα προσφέρει ανταλλάγματα που μπορούν να το ενισχύσουν εσωτερικά. Από την άλλη, η συνεχής αποξένωσή του, το φέρνει εγγύτερα με Ρωσία και Κίνα, ενδυναμώνοντας τη θέση ιδίως της πρώτης, ενώ η υπονόμευση της συμφωνίας για το πυρηνικό του πρόγραμμα, του δίνει το άλλοθι επανέναρξης –χωρίς δεσμεύσεις– του πυρηνικού του προγράμματος, κάτι που χρησιμοποιεί και ως απειλή/μοχλό πίεσης έναντι των ΗΠΑ. Βέβαια, στο σενάριο πυρηνικοποίησής του θα το ακολουθήσουν Σαουδική Αραβία και Τουρκία.
Στη μεγάλη εικόνα, σε μία περιοχή που χαρακτηρίζεται από εμφύλιες διαμάχες, περιφερειακών και διεθνών διαστάσεων, καθώς έχουν εξελιχθεί σε πολέμους δια αντιπροσώπων, αν δεν προκύψει μία συνεννόηση μεταξύ Ιράν-Σαουδικής Αραβίας, πολύ δύσκολα θα δούμε στο προβλεπτό μέλλον έστω και στοιχειώδη αποκατάσταση της τάξης. Και όλα αυτά ενώ η αμερικανική πολιτική βρίσκεται σε σύγχυση, η «τρέλα» του Προέδρου της και η περιφρόνηση των κανόνων του παιχνιδιού που αποπροσανατολίζουν τους αντιπάλους αλλά και τους εταίρους της δεν μπορεί να συνεχίζεται επ' άπειρον, και η Ρωσία –καλύπτοντας τα κενά εξουσίας– διεκδικεί με αξιώσεις ρόλο και λόγο στις εξελίξεις. Άλλωστε, είναι αυτή τη στιγμή η μόνη δύναμη που συνομιλεί και συνεργάζεται με όλα τα κράτη της περιοχής.
Ίσως τώρα, μετά και την κατάρριψη του ουκρανικού αεροσκάφους, που δεν αποκλείεται να αποτελέσει θρυαλλίδα εξελίξεων και στο εσωτερικό του Ιράν, να είναι η ευκαιρία για μία νέα συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων, αλλά αυτό προϋποθέτει εκατέρωθεν κανονικές ηγεσίες με στοιχειώδη αντίληψη του πραγματικού διακυβεύματος.
— Τι σημαίνει η κατάρριψη του ουκρανικού αεροσκάφους;
Πρώτον, ότι το Ιράν δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μία αμερικανική επίθεση (ελπίζω ειλικρινά αυτό να μην ανοίγει την όρεξη του Λευκού Οίκου να προβεί σε προληπτικά πλήγματα). Δεύτερον, η τραγική αυτή αστοχία, καταδεικνύει αδυναμίες και ρήγματα στον τρόπο λειτουργίας και τον συντονισμό μεταξύ των κρατικών υπηρεσιών. Τρίτον, φέρνει σε πολύ δύσκολη θέση το ιρανικό καθεστώς τόσο στο εσωτερικό (όπου ούτως ή άλλως αμφισβητείται) όσο και στο εξωτερικό. Τρόπων τινά, ναι μεν δεν δικαιολογεί τις πράξεις των Αμερικανών, εντούτοις, ισχυροποιεί τα επιχειρήματα των πολέμιων του και σχεδόν απαγορεύει για ένα χρονικό διάστημα μία δυναμική επιθετική ενέργεια εκ μέρους του.
Κοντολογίς, πολιτικοδιπλωματικά, η Τεχεράνη «καθηλώνεται» τουλάχιστον έως ότου κοπάσει ο διεθνής θόρυβος. Μένει να διαπιστωθεί αν έστω και έτσι θα καταλαγιάσει η ένταση των τελευταίων εβδομάδων, αν και επιμένω ότι το θέατρο της αμερικανό-ιρανικής αντιπαράθεσης εντοπίζεται πρωτίστως στο Ιράκ. Πάντως, η ρευστότητα και οι εύθραυστες ισορροπίες σε μία ακτίνα παγκοσμίου ενδιαφέροντος που εκτείνεται από τη Μέση Ανατολή μέχρι το Κέρας της Αφρικής και αφορά σε γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, ενεργειακούς δρόμους, εμπόριο, ανάσχεση της τρομοκρατίας κ.ά. δεν επιτρέπουν τον παραμικρό εφησυχασμό.
— Πώς κρίνετε τη συμφωνία για τον αγωγό EastMed; Πιστεύετε ότι θα έχει θετικό πρόσημο για τη χώρα μας;
Αναντίρρητα, πρόκειται για ένα project, το οποίο εφόσον περατωθεί, θα ωφελήσει πολλαπλά τη χώρα μας. Θα μας αναβαθμίσει περαιτέρω γεωπολιτικά (συνδυαστικά με άλλα σχέδια, όπως οι TAP, IGI, FLNG στην Αλεξανδρούπολη) ως κρίσιμο κρίκο στην αλυσίδα τροφοδοσίας της ευρωπαϊκής αγοράς. Θα εξασφαλίσουμε στην ΕΕ την ασφαλή διαμετακόμιση του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με τη συμμετοχή τριών κρατών-μελών της (Κύπρου, Ελλάδας, ευελπιστώ και της Ιταλίας), αντιθέτως με έτερα projects, χαμηλότερου μεν κόστους και λιγότερων τεχνικών δυσκολιών, όπως ένας αγωγός μέσω Τουρκίας, τα οποία, όμως, ενσωματώνουν τις αβεβαιότητες των εμπλεκομένων.
Μάλιστα, στην περίπτωση της Άγκυρας, ο τρόπος που έχει μεταχειριστεί το προσφυγομεταναστευτικό είναι δηλωτικός τού πώς εκμεταλλεύεται ειδικές καταστάσεις που της προσφέρουν διαπραγματευτικά ατού, οπότε θα είναι κρίσιμο για τα ευρωπαϊκά συμφέροντα να μην εξελιχθεί σε «ενεργειακό πνεύμονα» της Ευρώπης. Υπάρχουν βέβαια και ορισμένοι που θεωρούν ότι με ένα μεγαλεπήβολο και αμφιβόλου προοπτικής σχέδιο, «ερεθίζουμε» τα τουρκικά αντανακλαστικά, διατηρώντας έτσι την ένταση. Αναρωτιέμαι, γιατί η Ελλάδα πρέπει να απόσχει από πρωτοβουλίες που σέβονται το διεθνές δίκαιο, εξυπηρετούν το κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον και ενισχύουν τις περιφερειακές συμπράξεις όταν η γείτονα παραβιάζει το δίκαιο της θάλασσας, εν προκειμένω μέσω της παρουσίας της στην κυπριακή ΑΟΖ και της υπογραφής της συμφωνίας με τη Λιβύη. Αν αυτό δεν είναι φινλανδοποίηση, τότε τι είναι;
Από την άλλη, θα είναι λάθος να βάλουμε όλα τα αυγά μας στο καλάθι του EastMed (οριστικές αποφάσεις για την κατασκευή του θα ληφθούν σε βάθος 2-3 ετών, απαιτούνται αγοραστές και ανταγωνιστικές τιμές) και να μην κινηθούμε ενεργητικά σε διάφορα μέτωπα. Επί παραδείγματι, επ' ουδενί δεν πρέπει να καθυστερήσουμε το εν εξελίξει ενεργειακό μας πρόγραμμα, ειδικότερα στα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, καθώς επίσης, και να εξαντλήσουμε τις πιθανότητες αξιοποίησης του FLNG στην Αλεξανδρούπολη για την επαναεριοποίηση του LNG που θα προέρχεται από την Αίγυπτο, όπως βέβαια και της συμμετοχής της ελληνικής ναυτιλίας στη μεταφορά του. Οπωσδήποτε, δεν αρκεί ένα ενεργειακό έργο για να εδραιωθούμε στην Ανατολική Μεσόγειο, απαιτούνται συνέργειες σε διάφορα πεδία (οικονομία-εμπόριο, άμυνα, τουρισμός), όπως βέβαια και μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών.
— Ποιοι είναι οι λόγοι της κλιμάκωσης της τουρκικής επιθετικότητας απέναντι στην Ελλάδας; Και τι κινδύνους εγκυμονεί αυτή η έξαρση;
Τρεις είναι οι λόγοι: η εγχώρια κατάσταση, οι περιφερειακές και διεθνείς δυναμικές και ο νέο-οθωμανικός αναθεωρητισμός της γείτονος.
Στο εσωτερικό, ο εθνικισμός βρίσκεται σε ανοδική έξαρση τα τελευταία χρόνια (χάρη και στη σύμπραξη Ερντογάν-Μπαχτσελί), η αξιωματική, κεμαλική αντιπολίτευση ανταγωνίζεται την κυβέρνηση σε εθνικο-πατριωτικές κορόνες και δυστυχώς, ενώ σε άλλα θέματα, όπως η Συρία και η Λιβύη, υπάρχουν διιστάμενες απόψεις μεταξύ τους, ως προς το Αιγαίο και την Κύπρο, είναι εμφανής η ομοθυμία. Μάλιστα, μόλις πριν λίγες μέρες ο αρχηγός του ρεπουμπλικανικού κόμματος, Κιλιτσντάρογλου, ζήτησε από τον Ερντογάν να αφήσει την περιπέτεια της Λιβύης και να εστιαστεί στην επίστροφή στην κατοχή της Τουρκίας νησιών που δήθεν παράνομα έχει καταλάβει η Ελλάδα (Οινούσσες, Παναγιά κ.λπ.)!
Επίσης, η ανησυχία του Τούρκου Προέδρου αναφορικά τόσο με τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων, που τον δείχνουν να χάνει από τον Ιμάμογλου, όσο και με την εκ των έσω αμφισβήτησή του από πρώην «συναγωνιστές», όπως ο Μπαμπατζάν, Νταβούτογλου και Γκιουλ, τον ωθούν στην υιοθέτηση μίας ατζέντας που στόχο έχει τη συσπείρωση γύρω από το πρόσωπό του και την ενίσχυση του εθνικού φρονήματος. Για να το καταφέρει αυτό, επικαλείται την ύπαρξη εξωτερικών εχθρών που στην ήπια εκδοχή επιδιώκουν τον αποκλεισμό της από τα περιφερειακά τεκταινόμενα και στην πιο σκληρή σχεδιάζουν τον διαμελισμό της χώρας και όλα αυτά συνδυαζόμενα με την ανατροπή του Ερντογάν ως του πολιτικού που του υψώνει ανάστημα, «μεγαλώνει» την Τουρκία και γι' αυτό δεν τους είναι αρεστός και θέλουν να τον εξουδετερώσουν πολιτικά, ακόμη και φυσικά.
Οι δυναμικές στην ευρύτερη περιοχή, με την αναδίπλωση των ΗΠΑ, τις πολλές αντιπαραθέσεις μεταξύ διαφόρων παικτών σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον, τις αντιθέσεις μεταξύ των ισχυρών του πλανήτη, την επανάκαμψη των δυνάμεων της Ανατολής και την ταυτόχρονη υποχώρηση των αντίστοιχων της Δύσης και τα κενά εξουσίας που δημιουργούνται, η Άγκυρα θέλει να τα μετατρέψει σε ευκαιρίες εμπέδωσης της επιρροής της. Θεωρεί ότι η παρούσα σύγχυση την ευνοεί και της δίνει μεγάλα περιθώρια διαπραγματευτικών ελιγμών αλλά και επιβολής μέσω της ισχύος των θέσεων της. Ταυτόχρονα, η «απόχή» της από τις περιφερειακές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο, με επίκεντρο την ενέργεια, κυρίως εξαιτίας των μαξιμαλιστικών της απαιτήσεων, της καλλιεργεί το φοβικό σύνδρομο (με αναφορές στη Συνθήκη των Σεβρών) ότι περιφερειακοί δρώντες από κοινού με ΗΠΑ και ΕΕ επιχειρούν να την απομονώσουν και να περιορίσουν την επιρροή της σε μία πολύ μικρή ακτίνα δράσης, δυσανάλογη του μεγέθους της.
Έτσι, προκειμένου να προλάβει τη δημιουργία τετελεσμένων καταστάσεων σε βάρος της και να χαλάσει τα σχέδια των αντιπάλων της, κινείται προωθημένα και δυναμικά, σε περιφρόνηση του διεθνούς δικαίου και νόρμων που διέπουν τις διακρατικές σχέσεις. Το κάνει βέβαια σε μία εποχή υπονόμευσης της δικαιοκρατικής τάξης, μονομερών ενεργειών και περιφρόνησης συνθηκών και διεθνών οργάνων/θεσμών, όχι μόνο από δυνάμεις της Ανατολής αλλά και (αν όχι κυρίως) από τις ΗΠΑ του Τράμπ.
Ο δε αναθεωρητισμός της γείτονος, παρότι διαχρονικός, στο πρόσωπο του Ερντογάν και του συστήματός του, βρήκε τον ιδεολογικό του εκφραστή. Και αυτό γιατί εντάσσει τον τουρκικό εθνικισμό, που είναι κεμαλικής προέλευσης, στο νέο-οθωμανικό του δόγμα, βάσει του οποίου η Τουρκία, ως διάδοχος κατάσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, έχει υποχρεώσεις και ευθύνες σε μία περιοχή πολύ πέραν των συνόρων της. Αρχικά η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης και πριν από λίγες μέρες η απαξίωση της Συνθήκης του Μοντρέ καταδεικνύουν την τάση/διάθεση του Ερντογάν να «διορθώσει» την ιστορία. Η επιθυμία του γίνεται ισχυρότερη από τη δεδομένη βούλησή του να αναμετρηθεί με τον Μουσταφά Κεμάλ για τον όρο Ατατούρκ (πατέρας των Τούρκων), τον οποίο ο νυν Πρόεδρος διεκδικεί με αξιώσεις.
Προκειμένου αυτό να γίνει κατορθωτό, η Τουρκία θέλει να διευρύνει και να εδραιώσει τη στρατιωτική της παρουσία σε τρεις ηπείρους (Ευρώπη, Ασία, Αφρική), να αφήσει ισχυρό αποτύπωμα σε Βαλκάνια, Ανατολική Μεσόγειο, Βόρεια και Κεντρική Αφρική και Μέση Ανατολή και ταυτόχρονα να καταστεί μία αξιοσέβαστη οικονομική και στρατιωτική δύναμη, να απεξαρτηθεί ενεργειακά, να διεισδύσει πολιτισμικά και θρησκευτικά, και όλα αυτά σε μία «στροφή» της διεθνούς ιστορίας που δημιουργεί ευκαιρίες αλλά καραδοκούν και κίνδυνοι.
Τα σενάρια για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι πολλά, κάποια αλληλοσυγκρουόμενα και άλλα συμπληρωματικά. Προφανώς, τα δύο χειρότερα είναι ο πόλεμος και η φινλανδοποίηση. Το πρώτο το ξορκίζουν εξίσου τα δύο μέρη, αν και έχει αρχίσει να εγγράφεται στην τουρκική ατζέντα η συντήρηση της έντασης ως μέσου αποτροπής της Ελλάδας απ' το να ασκεί πλήρως τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Το δε δεύτερο περιγράφει μία κατάσταση όπου η χώρα μας χαράσσει και ασκεί την εξωτερική της πολιτική με το βλέμμα στις επιθυμίες της Άγκυρας ώστε να μην την προκαλέσει προκειμένου να αποφύγει ακόμη και τη σύρραξη. Έτσι, η Τουρκία επιδιώκει τη συν τω χρόνω αποδυνάμωση των ελληνικών θέσεων και δικαιωμάτων. Τέλος, σήμερα, ένα ανησυχητικό σενάριο είναι τυχόν απόπειρα της Τουρκίας να θέσει σε εφαρμογή του τουρκολιβυκό σύμφωνο, είτε στη δήθεν ΑΟΖ της κυβέρνησης της Τρίπολης είτε εντός της υποτιθέμενης τουρκικής ΑΟΖ.
Μένει να δούμε τι αποτελέσματα θα κομίσει η αμερικανική παρέμβαση, η οποία είναι καλοδεχούμενη στον βαθμό που θα αποκλιμακώσει ουσιαστικά την ένταση, θα ωθήσει την Άγκυρα σε σοβαρό διάλογο χωρίς τις αναμενόμενες ακρότητες και δεν θα εξισώσει θύτη και θύμα, ζητώντας ένα μορατόριουμ που θα αναστείλει τη δυναμική της ελληνικής διπλωματίας και κυρίως κινήσεις, όπως η προσπάθεια οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο, η αξιοποίηση του ενεργειακού μας πλούτου νοτίως της Κρήτης, ακόμη και η κατάθεση συντεταγμένων στον ΟΗΕ – το τελευταίο απαιτεί σκέψη και αν κρίνουμε ότι θα προχωρήσουμε ανάλογη αποφασιστικότητα.
Δεν αισιοδοξώ ότι η αμερικανική παρέμβαση θα ευδοκιμήσει ή πως η Ουάσιγκτον δεν θα δεχτεί ως λογικά κάποια ανταλλάγματα που θα ζητήσει η Τουρκία για να απόσχει από ενέργειες που θα επιδεινώσουν περαιτέρω την κατάσταση. Κοντολογίς, η Άγκυρα θα επιχειρήσει να εμφανίσει ως αναδίπλωσή της ενδεχόμενη αναστολή μαξιμαλιστικών ενεργειών, όπως αυτές που σχετίζονται με το σύμφωνο με την κυβέρνηση της Τρίπολης, ζητώντας και η Ελλάδα να αποφύγει καθόλα νόμιμες πρωτοβουλίες θα μας ισχυροποιήσουν έναντι της γείτονος.
Χαράλαμπος Παπασωτηρίου: «Ο Τραμπ εξελέγη με την υπόσχεση να βγάλει τις ΗΠΑ από τους ατελείωτους πολέμους στη Μέση Ανατολή»
— Τι σηματοδοτεί η δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί;
Υπό την επίβλεψη του στρατηγού Σουλεϊμανί ιρανικές δυνάμεις ή σιιτικές ιρακινές πολιτοφυλακές ελεγχόμενες από το Ιράν έπληξαν κατά το 2019 ένα μη επανδρωμένο αμερικανικό σκάφος, πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στη Σαουδική Αραβία, πλοία στον Περσικό Κόλπο, αμερικανικές εγκαταστάσεις στο Ιράκ με έναν νεκρό Αμερικανό και –έπειτα από τα αμερικανικά αντίποινα– την πρεσβεία των ΗΠΑ στη Βαγδάτη. Η δολοφονία του Σουλεϊμανί αποσκοπεί στο να αναγκάσει το Ιράν να σταματήσει τέτοιες πρακτικές.
— Μπορεί να υπάρξει μια γενικευμένη σύρραξη στη Μέση Ανατολή;
Όχι, καθώς το Ιράν θα υφίστατο συντριπτικά πλήγματα.
— Μπορεί η διαμάχη ΗΠΑ-Ιράν να έχει και πυρηνικές προεκτάσεις;
Όχι. Τόσο ο Ομπάμα όσο και ο Τραμπ έχουν δηλώσει ότι δεν θα επιτρέψουν την ανάπτυξη ιρανικού πυρηνικού οπλοστασίου.
— Οι Αμερικανοί ζήτησαν από τους Ιρανούς «να εκδικηθούν κατά αναλογικό τρόπο». Τι μπορεί όμως να συνιστά «αναλογική εκδίκηση»;
Τα ιρανικά αντίποινα χωρίς απώλειες Αμερικανών ή Ιρακινών ήταν εντός των αμερικανικών απαιτήσεων.
— Πώς εξηγείται η τουρκική επιθετικότητα απέναντι στην Ελλάδα και ποιο είναι το χειρότερο σενάριο που φοβάστε;
Η Τουρκία βλέπει να συνάπτονται συμφωνίες για τα ενεργειακά ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου χωρίς τη συμμετοχή της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συμφωνία για τον αγωγό East Med, που αποτελεί ξεκάθαρα πολιτική και όχι εμπορική επιλογή. Ένας αγωγός μέσω Τουρκίας θα ήταν εμπορικά πιο συμφέρων. Ο αγωγός μέσω των βαθιών βυθών της Ανατολικής Μεσογείου είναι πολύ ακριβότερος και έχει επιλεγεί επειδή η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ και δυνητικά η Αίγυπτος δεν εμπιστεύονται την Τουρκία του κ. Ερντογάν.
— Η συμφωνία για τον αγωγό EastMed είναι θετική για τα εθνικά μας συμφέροντα και πόσο εδραιώνει τη θέση μας στην ανατολική Μεσόγειο;
Θα είναι θετική εφόσον υλοποιηθεί ο αγωγός. Προς τα παρόν μόνο το κομμάτι Ισραήλ-Κύπρου φαίνεται βέβαιο να υλοποιηθεί.
— Θεωρείτε ότι ενόψει των αμερικάνικων εκλογών του Νοεμβρίου ένας πόλεμος θα ενισχύσει το προφίλ του Ντόναλντ Τραμπ;
Ο Τραμπ εξελέγη με την υπόσχεση να βγάλει τις ΗΠΑ από τους ατελείωτους πολέμους στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, οπότε δεν θα θελήσει να εμπλέξει τις ΗΠΑ σε νέο πόλεμο, δεδομένης της κόπωσης της αμερικανικής κοινωνίας με τους πολέμους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ.
