Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι μια δικαστική απόφαση που εμποδίζει την καλλιέργεια του γενετικά τροποποιημένου ρυζιού στις Φιλιππίνες θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες. Δεκάδες χιλιάδες παιδιά θα μπορούσαν να πεθάνουν στον απόηχο της απόφασης, υποστηρίζουν.
Οι Φιλιππίνες έγιναν η πρώτη χώρα – το 2021 – που ενέκρινε την εμπορική καλλιέργεια χρυσού ρυζιού, η οποία αναπτύχθηκε για την καταπολέμηση της ανεπάρκειας βιταμίνης Α, μια σημαντική αιτία αναπηρίας και θανάτου στα παιδιά σε πολλά μέρη του κόσμου.
Ωστόσο, οι εκστρατείες της Greenpeace και των ντόπιων αγροτών τον περασμένο μήνα έπεισαν το εφετείο της χώρας να ανατρέψει αυτή την έγκριση και να την ανακαλέσει. Οι ομάδες είχαν υποστηρίξει ότι το χρυσό ρύζι δεν είχε αποδειχθεί ασφαλές και ο ισχυρισμός υποστηρίχθηκε από το δικαστήριο, μια απόφαση που χαιρετίστηκε ως «μνημειώδης νίκη» από την Greenpeace.
Πολλοί επιστήμονες, ωστόσο, λένε ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το χρυσό ρύζι είναι με οποιονδήποτε τρόπο επικίνδυνο. Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζουν ότι είναι σωτήριο.
«Η απόφαση του δικαστηρίου είναι μια καταστροφή», είπε ο καθηγητής Matin Qaim, του Πανεπιστημίου της Βόννης και μέλος του Ανθρωπιστικού Συμβουλίου Golden Rice, το οποίο προωθεί την εισαγωγή της καλλιέργειας. «Είναι εντελώς αντίθετο με την επιστήμη, η οποία δεν έχει βρει κανένα στοιχείο κινδύνου που να σχετίζεται με το χρυσό ρύζι, και θα έχει ως αποτέλεσμα δεκάδες χιλιάδες παιδιά να πεθάνουν».
Η απόφαση πρόκειται να αμφισβητηθεί από την κυβέρνηση των Φιλιππίνων και ειδικοί στον τομέα της γεωργίας λένε ότι είναι πιθανό να ανατραπεί κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον. Αλλά η οπισθοδρόμηση είναι ακόμα πιθανό να έχει σοβαρές επιπτώσεις. Άλλες χώρες, όπως η Ινδία και το Μπαγκλαντές – όπου η ανεπάρκεια βιταμίνης Α είναι επίσης ευρέως διαδεδομένη – σκέφτονται να φυτέψουν χρυσό ρύζι, αλλά τώρα είναι πιθανό να αποτραπούν.
«Η κατάσταση είναι εξαιρετικά ανησυχητική», δήλωσε ο Adrian Dubock, άλλο μέλος του διοικητικού συμβουλίου. «Η καλλιέργεια χρυσού ρυζιού δεν γινόταν για κέρδος. Κανείς δεν προσπαθούσε να ελέγξει τι καλλιεργούν οι αγρότες ή να ελέγξει τι τρώνε οι άνθρωποι. Έγινε για να σωθούν ζωές».
Η βιταμίνη Α βρίσκεται στα περισσότερα τρόφιμα στη Δύση, αλλά στις αναπτυσσόμενες χώρες λείπει εμφανώς σε δίαιτες, μια ανεπάρκεια που «σχετίζεται με σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα από κοινές παιδικές λοιμώξεις και είναι η κορυφαία αιτία παιδικής τύφλωσης που μπορεί να προληφθεί στον κόσμο», σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι προκαλεί το θάνατο περισσότερων από 100.000 παιδιών ετησίως.
Ως λύση, ο Peter Beyer, καθηγητής κυτταρικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ στη Γερμανία, και ο Ingo Potrykus του Ινστιτούτου Επιστημών Φυτών στην Ελβετία, άρχισαν να εργάζονται τη δεκαετία του 1990 χρησιμοποιώντας τη νέα τεχνολογία γενετικού χειρισμού. Εισήγαγαν γονίδια στο DNA του κανονικού ρυζιού για να δημιουργήσουν μια παραλλαγή που θα μπορούσε να παράγει βήτα-καροτίνη, μια πλούσια πορτοκαλί χρωστική ουσία που είναι επίσης μια βασική πρόδρομη χημική ουσία που χρησιμοποιείται από το σώμα για την παραγωγή της βιταμίνης Α.
Αυτό είναι το χρυσό ρύζι, το οποίο έκτοτε έχει αποδειχθεί αποτελεσματική πηγή βιταμίνης Α στους ανθρώπους. Χώρες, όπως η Αμερική, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, έχουν αποφανθεί ότι το χρυσό ρύζι είναι ασφαλές. Ωστόσο, τρεις δεκαετίες μετά την ανάπτυξή του, δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί εμπορικά – χάρη στην πεισματική αντίθεση του πράσινου κινήματος στην καλλιέργεια οποιασδήποτε γενετικά τροποποιημένης καλλιέργειας, ανεξάρτητα από τα πιθανά οφέλη που μπορεί να έχει.
«Το χρυσό ρύζι ήταν η πρώτη διαγονιδιακή καλλιέργεια που δημιουργήθηκε και ωφέλησε ανθρώπους και όχι εταιρείες ή αγρότες, ωστόσο η χρήση του έχει αποκλειστεί από την αρχή», είπε ο Potrykus στον Observer την περασμένη εβδομάδα. «Ανησυχώ εξαιρετικά για την απόφαση του δικαστηρίου των Φιλιππίνων, όχι μόνο για τον αντίκτυπό της στην απορρόφηση του χρυσού ρυζιού αλλά για την επίδρασή της στην καλλιέργεια άλλων διαγονιδιακών καλλιεργειών».
Αυτή την άποψη συμμερίζονται πολλοί επιστήμονες. Το 2016, περισσότεροι από 150 νομπελίστες υπέγραψαν μια ανοιχτή επιστολή που επιτέθηκε στην Greenpeace για την εκστρατεία κατά του χρυσού ρυζιού και άλλων γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών. Η Greenpeace είχε «παραποιήσει τους κινδύνους, τα οφέλη και τις επιπτώσεις» των γενετικά τροποποιημένων φυτών τροφίμων, είπαν. «Δεν υπήρξε ποτέ ούτε μία επιβεβαιωμένη περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος για την υγεία των ανθρώπων ή των ζώων από την κατανάλωσή τους».
Ωστόσο, η Greenpeace παραμένει ανένδοτη. «Υπάρχουν συγκεκριμένα προβλήματα με το χρυσό ρύζι», δήλωσε η Wilhelmina Pelegrina, επικεφαλής της Greenpeace Philippines, την περασμένη εβδομάδα. «Οι αγρότες που έφεραν αυτήν την υπόθεση σε μας – μαζί με τοπικούς επιστήμονες – καλλιεργούν επί του παρόντος διαφορετικές ποικιλίες ρυζιού, συμπεριλαμβανομένων σπόρων υψηλής αξίας με τους οποίους έχουν εργαστεί για γενιές και έχουν τον έλεγχο. Δικαίως ανησυχούν ότι εάν οι βιολογικές ή κληρονομικές ποικιλίες τους αναμειχθούν με κατοχυρωμένο με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, γενετικά τροποποιημένο ρύζι, αυτό θα μπορούσε να υπονομεύσει τις πιστοποιήσεις τους, μειώνοντας την απήχηση στην αγορά και τελικά απειλώντας τα προς το ζην».
Η Pelegrina πρόσθεσε ότι η στήριξη σε ένα σύστημα μίας καλλιέργειας για την ανακούφιση του υποσιτισμού μείωσε την ανθεκτικότητα και αυξήθηκε η ευπάθεια στις κλιματικές επιπτώσεις – ένα σοβαρό πρόβλημα σε μια από τις πιο ευάλωτες στο κλίμα χώρες του κόσμου. «Αν τα πράγματα δεν πάνε καλά, είναι ο αγρότης και οι καταναλωτές που σηκώνουν την καρτέλα».
Υπάρχουν επίσης πιο πρακτικές, δοκιμασμένες και δοκιμασμένες λύσεις για την αντιμετώπιση της ανεπάρκειας βιταμίνης Α, όπως προγράμματα συμπληρωμάτων διατροφής και υποστήριξη των ανθρώπων να καλλιεργήσουν μια σειρά από καλλιέργειες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι πλούσιες σε βιταμίνη Α, ισχυρίστηκε. «Εκεί θα πρέπει να εστιάζεται η προσοχή και οι επενδύσεις».
Με πληροφορίες από Guardian
