Έγγραφα που διέρρευσαν αποκαλύπτουν πώς η πιο πλούσια γυναίκα της Αφρικής έκανε την περιουσία της- η οποία εκτιμάται στα 2 δισ.- μέσω εκμετάλλευσης της χώρας της, αλλά και διαφθοράς.
Η Ιζαμπέλ ντος Σάντος απέκτησε πρόσβαση σε κερδοφόρες συμφωνίες για πετρέλαιο, γη, διαμάντια και τηλεπικοινωνίες μεταξύ άλλων, όταν ο πατέρας της ήταν πρόεδρος στην Ανγκόλα, μια χώρα πλούσια σε φυσικές πηγές ενέργειας.
Τα έγγραφα δείχνουν πώς επετράπη στην ίδια και τον σύζυγό της να αγοράσουν πολύτιμα κρατικά περιουσιακά στοιχεία, με μια σειρά ύποπτων συμφωνιών. Η Ντος Σάντος λέει ότι οι κατηγορίες εναντίον της είναι απολύτως ψευδείς και πως πρόκειται για πολιτικά υποκινούμενο κυνήγι μαγισσών από την κυβέρνηση της Ανγκόλας.
Η κόρη του πρώην προέδρου της χώρας ζει στη Μ. Βρετανία και έχει στην ιδιοκτησία της ακριβά ακίνητα στο κεντρικό Λονδίνο. Ήδη αποτελεί αντικείμενο έρευνας από τις αρχές στην Ανγκόλα, για διαφθορά, ενώ «πάγωσαν» τα περιουσιακά στοιχεία της στην πατρίδα της.
Οι πληροφορίες σε βάρος της, που ήρθαν τώρα στο φως, προέρχονται από περισσότερα από 700.000 έγγραφα που έχουν διαρρεύσει και αφορούν την περιουσία της δισεκατομμυριούχου. Τα περισσότερα από αυτά αποκτήθηκαν από την πλατφόρμα για την προστασία πληροφοριοδοτών στην Αφρική και κοινοποιήθηκαν μέσω της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ). Στη διερεύνηση των εγγράφων μετείχαν 37 οργανισμοί ΜΜΕ.
Το πετρέλαιο
Μία από τις πιο ύποπτες συμφωνίες έγινε από το Λονδίνο, μέσω βρετανικής θυγατρικής της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας της Ανγκόλας, Sonangol.
Η Ντος Σάντος τέθηκε επικεφαλής της Sonangol το 2016, χάρη σε προεδρικό διάταγμα του πατέρα της, Χοσέ Εδουάρδο ντος Σάντος, ο οποίος ήταν στην εξουσία 38 χρόνια. Όταν ο πατέρας της αποσύρθηκε τον Σεπτέμβριο του 2017, η θέση της Ντος Σάντος τέθηκε σε κίνδυνο, παρότι ο διάδοχος που επέλεξε ο απερχόμενος πρόεδρος ήταν από το ίδιο κόμμα. Δύο μήνες αργότερα, η Ντος Σάντος απολύθηκε.
Τα έγγραφα δείχνουν ότι φεύγοντας από τη Sonangol, η Ντος Σάντος ενέκρινε ύποπτες πληρωμές ύψους 58 εκατομμυρίων δολαρίων, προς μια συμβουλευτική εταιρεία στο Ντουμπάι, την Matter Business Solutions. Η ίδια υποστηρίζει ότι δεν έχει οικονομικά συμφέροντα στην Matter, αλλά τα έγγραφα αποκαλύπτουν ότι τη διοικούσε ο διευθυντής επιχειρήσεών της, ενώ ανήκε σε έναν φίλο της.
Όπως προκύπτει, η Matter έστειλε πάνω από 50 τιμολόγια στη Sonangol, στο Λονδίνο, την ημέρα που απολύθηκε η Ντος Σάντος. Εκείνη εμφανίζεται να έχει εγκρίνει πληρωμές στην εταιρεία του φίλου της, μετά την απόλυσή της. Αν και είχε γίνει κάποια συμβουλευτική εργασία από την Matter, υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες στα τιμολόγια για να δικαιολογήσουν τόσο μεγάλες πληρωμές.
Το ένα είναι για 472.196 ευρώ για αδιευκρίνιστες δαπάνες, το άλλο αφορά 928.517 για αδιευκρίνιστες νομικές υπηρεσίες. Δύο από τα τιμολόγια- το κάθε ένα ύψους 676.339,97 ευρώ- είναι ακριβώς για το ίδιο πράγμα, την ίδια ημερομηνία και η Ντος Σάντος τα υπέγραψε αμφότερα.
Οι δικηγόροι της Matter λένε ότι η εταιρεία επιστρατεύθηκε για να βοηθήσει στην αναδιοργάνωση της πετρελαϊκής βιομηχανίας στην Ανγκόλα και πως τα τιμολόγια ήταν για δουλειά που ήδη είχε γίνει από άλλες συμβουλευτικές εταιρείες που είχε προσλάβει. «Μπορούμε να παρέχουμε έγγραφες αποδείξεις που επιβεβαιώνουν ότι όλες οι δαπάνες υφίστανται», ανέφεραν ακόμη μεταξύ άλλων.
Από την πλευρά της Ντος Σάντος, οι δικηγόροι της λένε ότι οι ενέργειές της σε ό,τι αφορά τις πληρωμές προς τη Matter ήταν απόλυτα νόμιμες και πως εκείνη δεν έδωσε την έγκρισή της μετά την απόλυσή της από τη Sonangol.
Η εξαγορά και το ύποπτο δάνειο
Τα έγγραφα αποκαλύπτουν νέες λεπτομέρειες για επιχειρηματικές συμφωνίες που έκαναν την Ντος Σάντος πλούσια. Μεγάλο μέρος της περιουσίας της προέρχεται από μερίδιο της πορτογαλικής εταιρείας ενέργειας Galp, το οποίο μία από τις εταιρείες της το αγόρασε από τη Sonangol το 2006. Τα έγγραφα δείχνουν ότι έπρεπε να πληρώσει μόνο το 15% του τιμήματος προκαταβολικά και ότι τα υπόλοιπα 63 εκατομμύρια ευρώ προήλθαν από ένα δάνειο από τη Sonangol, με χαμηλό επιτόκιο.
Με τους ευεργετικούς όρους του δανείου, το χρέος της δεν χρειαζόταν να αποπληρωθεί για 11 χρόνια. Το μερίδιό της στην Galp τώρα αξίζει πάνω από 750 εκατομμύρια ευρώ. Η εταιρεία της Ντος Σάντος προσφέρθηκε να αποπληρώσει στη Sonangol το δάνειο, το 2017. Η προσφορά αποπληρωμής έπρεπε να απορριφθεί, επειδή δεν περιελάμβανε σχεδόν 9 εκατομμύρια ευρώ οφειλόμενων τόκων.
Όμως, η Ντος Σάντος ήταν επικεφαλής στη Sonangol τότε και αποδέχθηκε τα χρήματα ως πλήρη αποπληρωμή του ίδιου του χρέους της. Έξι ημέρες αργότερα απολύθηκε και η νέα διοίκηση της Sonangol επέστρεψε την πληρωμή. Η Ντος Σάντος υποστηρίζει ότι εκείνη ξεκίνησε την αγορά του μεριδίου της Galp, ενώ ισχυρίζεται ότι και η Sonangol έβγαλε λεφτά από αυτή τη συμφωνία.
Τα διαμάντια
Κάτι παρόμοιο συνέβη και στη βιομηχανία διαμαντιών. Ο σύζυγος της Ντος Σάντος, Σιντίκα Ντοκόλο, υπέγραψε μονομερή συμφωνία το 2012, με την κρατική εταιρεία διαμαντιών της Ανγκόλας, την Sodiam.
Υποτίθεται ότι θα ήταν συνέταιροι 50-50, σε μια συμφωνία για την αγορά μεριδίου της ελβετικής εταιρείας πολυτελών κοσμημάτων De Grisogono. Όμως, το deal χρηματοδοτήθηκε από την κρατική εταιρεία. Τα έγγραφα δείχνουν ότι 18 μήνες μετά τη συμφωνία, η Sodiam είχε βάλει 79 εκατομμύρια ευρώ στη σύμπραξη, ενώ ο Ντοκόλο είχε επενδύσει μόνο 4 εκατομμύρια. Επίσης, η Sodiam του έδωσε αμοιβή 5 εκατομμυρίων, για την επίτευξη της συμφωνίας, οπότε στην πραγματικότητα, δεν έβαλε καθόλου δικά του λεφτά.
Τα άσχημα για τους πολίτες της Ανγκόλας δεν τελειώνουν εκεί. Τα έγγραφα αποκαλύπτουν ότι η Sodiam δανείστηκε όλο το ποσό από ιδιωτική τράπεζα στην οποία η Ντος Σάντος είναι μεγαλομέτοχος. H Sodiam πρέπει να πληρώνει τόκο 9% και η εγγύηση για το δάνειο ήταν ένα προεδρικό διάταγμα από τον πατέρα της.
Ο Μπράβο ντα Ρόσα, ο νέος διευθύνων σύμβουλος της Sodiam δήλωσε ότι ο λαός της Ανγκόλας δεν έχει κερδίσει ούτε ένα δολάριο από τη συμφωνία. «Στο τέλος, όταν θα έχουμε αποπληρώσει το δάνειο, η Sodiam θα έχει χάσει πάνω από 200 εκατομμύρια δολάρια», ανέφερε χαρακτηριστικά. Επίσης, ο πατέρας της Ντος Σάντος έδωσε στον γαμπρό του το δικαίωμα να αγοράσει κάποια από τα ακατέργαστα διαμάντια της χώρας.
Η κυβέρνηση της Ανγκόλας λέει ότι τα διαμάντια πουλήθηκαν σε χαμηλές τιμές και πηγές του BBC μίλησαν για απώλεια έως και 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Η Ντος Σάντος είπε στο βρετανικό δίκτυο ότι δεν μπορεί να κάνει κάποιο σχόλιο, επειδή δεν είναι μέτοχος της De Grisogono, αλλά στα έγγραφα περιγράφεται ως μέτοχος της εταιρείας, από τους οικονομικούς συμβούλους της.
Ο Ντοκόλο έβαλε κάποια λεφτά αργότερα. Οι δικηγόροι του λένε ότι επένδυσε 115 εκατομμύρια δολάρια και πως η εξαγορά ήταν δική του ιδέα. Ακόμη, ανέφεραν ότι η εταιρεία του πλήρωσε πάνω από τις τιμές της αγοράς για τα ακατέργαστα διαμάντια.
Αγόραζε εκτάσεις από το κράτος
Τα έγγραφα δείχνουν ακόμη ότι η ντος Σάντος αγόρασε και γη από το κράτος, τον Σεπτέμβριο του 2017. Για μία ακόμη φορά, χρειάστηκε να δώσει μια μικρή προκαταβολή.
Η εταιρεία της αγόρασε ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο του παραλιακού μετώπου στην πρωτεύουσα, τη Λουάντα, με τη βοήθεια προεδρικών διαταγμάτων που υπέγραψε ο πατέρας της. Το συμβόλαιο αναφέρει ότι η έκταση άξιζε 96 εκατομμύρια δολάρια, αλλά τα έγγραφα δείχνουν ότι η εταιρεία της πλήρωσε μόνο 5% αυτού του ποσού, έπειτα από συμφωνία για να επενδύσει τα υπόλοιπα.
Για να γίνει αυτό, κάτοικοι της περιοχής ξεσπιτώθηκαν και μεταφέρθηκαν σε ένα απομακρυσμένο συγκρότημα, 50 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα. Δεν ήταν η μόνη περίπτωση που αγόρασε γη και εξαιτίας αυτού έγιναν εξώσεις. Αυτή ήταν η τύχη 500 οικογενειών που ζούσαν σε άλλο παραθαλάσσιο σημείο στην πρωτεύουσα, όταν η Ιζαμπέλ Ντος Σάντος ενεπλάκη σε ένα ακόμη πρότζεκτ. Τώρα, οι οικογένειες ζουν σε συνθήκες απελπισίας, δίπλα σε ανοιχτό αγωγό αποβλήτων. Η ίδια λέει ότι καμία έξωση δεν συνδέεται με το πρότζεκτ της όπως και ότι οι εταιρείες της δεν πληρώθηκαν ποτέ επειδή αυτό ματαιώθηκε.
Οι τηλεπικοινωνίες
Η δισεκατομμυριούχος κέρδισε πολλά και από τις τηλεπικοινωνίες. Εξαγόρασε το 25% του μεγαλύτερου πάροχου κινητής τηλεφωνίας στη χώρα, τη Unitel, που απέκτησε άδεια από τον πατέρας της το 1999. Εκείνη αγόρασε το μερίδιό της τον επόμενο χρόνο, από υψηλόβαθμο κυβερνητικό αξιωματούχο.
Η Unitel της έχει καταβάλει ήδη μέρισμα ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, ενώ το μερίδιό της αξίζει άλλο ένα δισεκατομμύριο. Δεν είναι ο μόνος τρόπος που έβγαλε λεφτά από αυτή την εταιρεία. Κανόνισε η Unitel να δανείσει 350 εκατομμύρια ευρώ σε μια νέα επιχείρηση που η ίδια έστησε, την Unitel International Holdings.
Τα έγγραφα δείχνουν ότι η Ντος Σάντος ενέκρινε τα δάνεια, ως δανειστής και δανειζόμενος ταυτόχρονα, κάτι που αποτελεί κατάφωρη σύγκρουση συμφερόντων. Η Ντος Σάντος αρνήθηκε ότι πρόκειται για διαφθορά, αναφέροντας ότι το δάνειο είχε την έγκριση τόσο των διευθυντών όσο και των μετόχων, όπως και ότι αυτά απέφεραν κέρδος στη Unitel.
Με πληροφορίες από το BBC
