Στη Σύνοδο της G20 στο Μπαλί, την επόμενη εβδομάδα, μην αναμένετε να παρουσιάσει η ΕΕ ενιαίο μέτωπο, γράφει το Politico, που βάζει στο μικροσκόπιο τη «δυσλειτουργική», όπως τη χαρακτηρίζει σχέση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον Σαρλ Μισέλ.
Ποτέ δεν ήταν χειρότερες οι σχέσεις ανάμεσα στην πρόεδρο της Κομισιόν και τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σύμφωνα με το εκτενές ρεπορτάζ του Politico. Μια κατάσταση, που επηρεάζει όχι μόνο τη λειτουργία των δύο θεσμών, αλλά και της ΕΕ.
Αντί να εμφανιστούν συντονισμένοι στη Σύνοδο της G20, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Σαρλ Μισέλ είναι πιθανότερο να αποφύγουν ο ένας τον άλλον και οι συνεργάτες τους που οργανώνουν το ταξίδι έχουν αυστηρές εντολές να αποφύγουν να συμπέσει το πρόγραμμά τους.
Σχεδόν τρία χρόνια μετά την έναρξη των θητειών τους, οι σχέσεις ανάμεσα στους δύο έχουν «καταρρεύσει» σε τέτοιο βαθμό που αποθαρρύνεται η επικοινωνία μεταξύ των στελεχών των δύο θεσμών, ενώ η φον ντερ Λάιεν και ο Μισέλ αποκλείουν ο ένας τον άλλον από συναντήσεις με ξένους αξιωματούχους.
Αυτή η δυσλειτουργική σχέση έχει αντίκτυπο όχι μόνο στη νομοθετική και πολιτική ατζέντα της ΕΕ, που εξαρτάται από εύθραυστες εσωτερικές ισορροπίες, αλλά απειλεί να υπονομεύσει τη θέση της ΕΕ στον κόσμο.
Αποκλεισμός από συναντήσεις
Ένα από τα κεντρικά σημεία της G20 θα είναι η συνάντηση του Σαρλ Μισέλ με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, η οποία είναι προγραμματισμένη να γίνει στο περιθώριον της Συνόδου. Δεδομένων των διαφωνιών εντός της ΕΕ για τη στάση απέναντι στο Πεκίνο, θεωρείται κρίσιμη συνάντηση. Αλλά η φον ντερ Λάιεν δεν έχει προσκληθεί. Ο λόγος; Η άρνησή της να επιτρέψει στον Μισέλ να παραστεί σε συνάντηση που είχε εκείνη με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, κατά τη διάρκεια της Συνόδου της G7 που έγινε στη Γερμανία τον Ιούνιο.
Η μεταξύ τους σύγκρουση έχει φέρει την κόντρα ανάμεσα στους θεσμούς σε άλλο επίπεδο, σύμφωνα με πολλούς αξιωματούχους της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και εκείνοι που εργάζονταν όταν ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ήταν επικεφαλής της Κομισιόν και ο Ντόναλντ Τουσκ πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ουσιαστικά δεν γίνονται συναντήσεις στην φον ντερ Λάιεν και τον Σαρλ Μισέλ, ούτε καν πριν από τις Συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου τυπικά γίνεται η πρόοδος για τη στρατηγική και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ένωση.
Αξιωματούχοι άλλων χωρών και διεθνείς οργανισμοί συχνά μπερδεύονται με το ποιος πρέπει να είναι ο συνομιλητής τους. Εργαζόμενοι στους δύο θεσμούς κάνουν λόγο για μια συμπεριφορά «οφθαλμός αντί οφθαλμού» ανάμεσα στην Κομισιόν και το Συμβούλιο σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή σε συναντήσεις με τρίτους.
Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για την παγκόσμια επισιτιστική κρίση, οι εκπρόσωποι του ΟΗΕ εξεπλάγησαν όταν υψηλόβαθμος υπάλληλος της ΕΕ, που στο παρελθόν συμμετείχε στις συνομιλίες, ξαφνικά αποκλείστηκε από τις επόμενες συναντήσεις.
Το sofagate
Όταν επελέγησαν ως επικεφαλής των δύο πιο ισχυρών θεσμών της ΕΕ το 2019, αποτελούσαν ένα αταίριαστο δίδυμο. Αμφότεροι προέρχονται από πολιτικές οικογένειες, αλλά έχουν διαφορετική προσωπικότητα.
Σύμφωνα με αξιωματούχους, η σχέση τους ξεκίνησε ήρεμα. «Υπήρχαν κάποια μικρά προβλήματα, αλλά τίποτα απροσδόκητο», δήλωσε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος. Τους πρώτους μήνες, οι συνεργάτες τους προγραμμάτιζαν μια συνάντησή τους κάθε Δευτέρα.
Παρότι γρήγορα αυτές οι συναντήσεις μειώθηκαν, το σημείο καμπή φαίνεται πως ήταν το ταξίδι τους στην Τουρκία, για να συναντηθούν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον Απρίλιο του 2021.
Οι κάμερες κατέγραψαν το σοκ της φον ντερ Λάιεν όταν ο Μισέλ πήρε γρήγορα στη μοναδική καρέκλα δίπλα στον Τούρκο πρόεδρο, υποχρεώνοντάς την να καθίσει σε έναν καναπέ, απέναντι από τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Αργότερα, δήλωσε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι την πλήγωσε το περιστατικό, κάνοντας λόγο για σεξισμό.
"Ehm" is the new term for "that’s not how EU-Turkey relationship should be". #GiveHerASeat #EU #Turkey #womensrights pic.twitter.com/vGVFutDu0S
— Sergey Lagodinsky (@SLagodinsky) April 6, 2021
Το λεγόμενο «sofagate» έγινε viral και οι αλληλοκατηγορίες- όχι πάντα δημόσιες- οδήγησαν σε μια καθοδική πορεία της σχέση τους που έκτοτε μόνο επιδεινώνεται.
Στο αποκορύφωμα αυτού του σάλου που είχε προκληθεί, σύμφωνα με δημοσιεύματα ο Μισέλ έβαλε το κερασάκι στον τούρτα όταν ακύρωσε το γεύμα της Δευτέρας με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, λόγω επίσκεψης Αφρικανού ηγέτη.
Σήμερα, αξιωματούχοι του Συμβουλίου λένε ότι η φον ντερ Λάιεν επανειλημμένα είχε ακυρώσει γεύματα εργασίας με τον Μισέλ, ακόμη και πριν το Sofagate. «Στην πραγματικότητα, ποτέ δεν γίνονταν κάθε εβδομάδα», είπαν αξιωματούχοι της Κομισιόν. Σημείωσαν ακόμη ότι οι δυο τους συναντιούνταν «σχεδόν» κάθε εβδομάδα σε διάφορα φόρα, παρότι ο προγραμματισμός για τις κατ’ιδίαν συναντήσεις είχε εγκαταλειφθεί.
Αντιθέτως, οι προκάτοχοί τους- Γιούνκερ και Τουσκ- συναντιούνταν τις περισσότερες εβδομάδες και είχαν μία καλή επαγγελματική σχέση- κάτι στο οποίο συνέδραμε το γεγονός ότι γνωρίζονταν από την εποχή που ήταν πρωθυπουργοί- παρά τις διαφορές τους για ζητήματα όπως το μεταναστευτικό.
Σε ό,τι αφορά το Sofagate, ο Μισέλ φαίνεται ότι δεν πήρε το μάθημά του. Τον Φεβρουάριο του 2022, έπειτα από μήνες επικρίσεων από τον Τύπο, δεν αντέδρασε όταν ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγκάντας προσπέρασε την φον ντερ Λάιεν, για να σφίξει το χέρι του ίδιου και του Εμανουέλ Μακρόν. Ο Γάλλος πρόεδρος ευγενικά υπέδειξε στον Αφρικανό πολιτικό ότι έπρεπε να κάνει χειραψία και με την πρόεδρο της Κομισιόν.
Oh no, it’s #sofagate all over again. Good thing that this time Emmanuel Macron was there to save the day :) pic.twitter.com/kvqdIDLOcc
— Viktor Daněk (@ViktorDanek_) February 18, 2022
Η κόντρα επηρεάζει την ΕΕ
Η κατάρρευση των σχέσεων τους άρχισε να επηρεάζει τη λειτουργία της ΕΕ, σύμφωνα με αξιωματούχους και των δύο θεσμών.
Παρότι εμφανίζονται ο ένας δίπλα στον άλλον σε συνεντεύξεις Τύπου που δίνουν έπειτα από Συνόδους, είναι σχεδόν ανύπαρκτος ο διάλογος ανάμεσα στους δύο ηγέτες και τους στενούς συνεργάτες τους για καθημερινά θέματα.
Επί θητείας Γιούνκερ- Τουσκ, οι επικεφαλής της Κομισιόν και του Συμβουλίου συναντιούνταν τακτικά πριν από Συνόδους με τους επικεφαλής της ΕΚΤ και του Eurogroup. Όμως, από το 2019 αυτό δεν έχει συμβεί, παρότι έχουν αυξηθεί οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ένωση.
Οι εργαζόμενοι στο Συμβούλιο είναι αναγκασμένοι «να κυνηγούν πληροφορίες σαν δημοσιογράφοι», είπε ένας αξιωματούχος του θεσμού, διαμαρτυρόμενος ότι η Κομισιόν δεν ενημερώνει τον Μισέλ για τις επερχόμενες προτάσεις της, παρότι αυτές οι πρωτοβουλίες τελικά θα χρειαστούν τη στήριξη των εθνικών κυβερνήσεων με τις οποίες συνεργάζεται ο ίδιος.
Συνήθως οι συνεργάτες του Μισέλ μαθαίνουν τις προτάσεις της Κομισιόν ταυτόχρονα με τους εκπροσώπους των χωρών μελών. «Είναι μια διαρκής μάχη για να κάνουμε τις δύο πλευρές να μοιράζονται πληροφορίες», είπε ένας αξιωματούχος του Συμβουλίου.
Η δυσπιστία έχει απλωθεί και σε ζητήματα ασφαλείας. Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν ο προσωπάρχης της φον ντερ Λάιεν, Μπγιορν Ζάιμπερτ και ένας Επίτροπος ήθελαν να μιλήσουν με Αμερικανό υψηλόβαθμο κυβερνητικό αξιωματούχο, αποφάσισαν να πάνε στα περίχωρα των Βρυξελλών, για να χρησιμοποιήσουν ασφαλή γραμμή στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ, αντί να χρησιμοποιήσουν εκείνη στα γραφεία του Συμβουλίου, στην απέναντι πλευρά του δρόμου. Μόλις φέτος η Κομισιόν απέκτησε το δικό της δωμάτιο ασφαλείας για συνομιλίες με τις ΗΠΑ.
Ευθύνονται και οι δύο
Στη διαμάχη ανάμεσα στους δύο, η φον ντερ Λάιεν θεωρείται ότι έχει το πάνω χέρι. Παρότι ο Μισέλ εκπροσωπεί επίσημα την ΕΕ, η πρόεδρος της Κομισιόν έχει αναδειχθεί η κορυφαία ηγέτιδα της Ένωσης, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις σχέσεις με την Ουάσινγκτον.
Από τη στιγμή που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει καλλιεργήσει στενή συνεργασία με την ομάδα της φον ντερ Λάιεν, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις κυρώσεις. Αντιθέτως, ο Μισέλ πασχίζει σε αυτό τον τομέα.
Όταν ο Τζάστιν Τριντό επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες τον Μάρτιο, το πρωτόκολλο υπαγόρευε ότι ο Καναδός πρωθυπουργός έπρεπε να συναντηθεί με τον πρόεδρο του Συμβουλίου. Αλλά η αντιπροσωπεία του Καναδά επέμενε να συναντηθεί και με την φον ντερ Λάιεν, ένα δείγμα της παγκόσμιας θέσης της.
«Ειλικρινά, η άποψη είναι πως ο Μισέλ έχει απογοητεύσει, αλλά η φον ντερ Λάιεν έχει ξεπεράσει τις προσδοκίες στον ρόλο της», ανέφερε ένας αξιωματούχος με μακρά θητεία στην Κομισιόν.
Όμως, σε ό,τι αφορά την κατάρρευση των σχέσεων, οι αξιωματούχοι συμφωνούν πως φταίνε και οι δύο. Ο Μισέλ για τον λάθος χειρισμό περιστατικών όπως το sofagate και η φον ντερ Λάιεν για το πάθος της να έχει τον έλεγχο, σε βάρος της συνεργασίας.
«Ειλικρινά, είναι και οι δύο υπεύθυνοι. Υπήρχαν εντάσεις και στο παρελθόν, αλλά οι προκάτοχοί τους συνειδητοποιούσαν πως ήταν προς το συμφέρον αμφότερων να βρουν μια σταθερή επαγγελματική σχέση», ανέφερε ένας αξιωματούχος.
Άλλος επεσήμανε ότι η σχέση των δύο θεσμών ποτέ δεν ήταν χειρότερη. «Δεν έχει καμία λογική να κοντράρονται οι επικεφαλής της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Σε μια κρίση στην ΕΕ, υποτίθεται ότι πρέπει να συνασπιστούν. Ναι, δομικά οι δύο θεσμοί είναι σε κόντρα. Κάποιες φορές δεν υπάρχει σαφής καταμερισμός εργασίας. Αλλά χρειαζόμαστε ενήλικες στο δωμάτιο», δήλωσε χαρακτηριστικά.
