Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, επιχειρηματίας και πολιτικός, που σημάδεψε τα τελευταία 30 χρόνια της πολιτικής σκηνής της Ιταλίας, αλλά και της Ευρώπης, έφυγε από την ζωή σήμερα σε ηλικία 86 ετών στο νοσοκομείο Σαν Ραφαέλε του Μιλάνου.
«Bαρώνος» των μέσων ενημέρωσης, παράγοντας του ποδοσφαίρου και πρωθυπουργός σε τέσσερις κυβερνήσεις ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι έχει αποτελέσει κομβικό παράγοντα στην ιταλική σύγχρονη ιστορία και σοβαρή αιτία παρακμής του ευρωπαϊκού πολιτικού λόγου, ωστόσο καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής και της δραστηριοποίησής του στη κεντρική ιταλική πολιτική σκηνή θερμούς υποστηρικτές, αλλά και ορκισμένους εχθρούς.
Η πολιτική φιγούρα του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και η αναδρομή στην πολιτική του σταδιοδρομία σημαίνει αυτομάτως μια ταύτιση με την ιστορία της Ιταλίας τα τελευταία 30 χρόνια, αλλά επιπροσθέτως και με αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κανένας ηγέτης δεν έχει σημαδέψει τόσο βαθιά τη δημόσια συζήτηση για θέματα που υπερβαίνουν τις πολιτικές ιδεολογίες και τις κομματικές ευθυγραμμίσεις. Ο «χαρακτήρας» Μπερλουσκόνι έχει επηρεάσει τις συνήθειες της ιταλικής κοινωνίας με την παρουσία του στα μίντια, ενώ άλλαξε τους κανόνες ενημέρωσης και ψυχαγωγίας με την τηλεοπτική του αυτοκρατορία. Παράλληλα μεσουράνησε και ως αθλητικός παράγοντας με τις διεθνείς επιτυχίες της ποδοσφαιρικής ομάδας της Μίλαν.
Αυτά είναι μονάχα μερικά από τα χαρακτηριστικά αυτής της πολιτικής φυσιογνωμίας που σχεδόν από τα πρώτα χρόνια της δράσης της συνδέθηκε με όχι ήθικο, το σκαμπρόζικο, κάποτε το παρακμιακό. Βέβαια, στην αρχή ήταν μια φήμη και μια ιδέα, όταν όμως ο Μπερλουσκόνι ξεδίπλωσε το σύνολο των "ταλέντων" του κανείς δεν αμφέβαλλε για την εξαιρετικά δυσάρεστη θέση της Ιταλίας, η οποία πάλευε ανάμεσα στην Καθολική Εκκλησία, τα εγκλήματα και τα παραπλόκαμα της Μαφίας και στο τέλος τον Μπερλουσκονισμό.
Γνωστός και με το παρατσούκλι «Καβαλιέρε» θα αφήσει ιστορία με την ταραχώδη προσωπική ζωή του, τα αμέτρητα σκάνδαλα, αλλά συνάμα και για τις προκλητικές δηλώσεις που ξεπερνούσαν συχνά τα όρια του σεξισμού. Εντύπωση είχε προκαλέσει για παράδειγμα η φράση του για το ζεύγος Μακρόν: «Ένα όμορφο αγόρι με μια εμφανίσιμη μαμά»
Σίλβιο Μπερλουσκόνι: Η περιουσία, οι σύζυγοι, οι σύντροφοι, τα 5 παιδιά και τα 16 εγγόνια
Το 2018, το περιοδικό Forbes τον κατέταξε στην σχετική λίστα του ως τον 190ο πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο. Έντεκα χρόνια νωρίτερα, βρισκόταν στη 12η θέση στη λίστα με τους πιο ισχυρούς ανθρώπους στον κόσμο, χάρη στην κεντρική του θέση στην ιταλική και διεθνή πολιτική σκηνή. Είχε δύο συζύγους, την Κάρλα Ντελ Όλιο και τη Βερόνικα Λάριο, και δύο συντρόφους, τη Φραντσέσκα Πασκάλε και τη Μάρτα Φασκίνα. Αφήνει πίσω του πέντε παιδιά και δεκαέξι εγγόνια.
Κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεών του κατηγορήθηκε συχνά από αντιπολιτευόμενους και εκπροσώπους της αριστερής διανόησης ότι υπήρξε ανεπαρκής ηγέτης λόγω της συμπεριφοράς του στην προσωπική του ζωή, αλλά και λόγω των στενών σχέσεων με αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Τούρκος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο Λευκορώσος Αλεξάντερ Λουκασένκο και ο Λίβυος Μοαμάρ Καντάφι.
Ιδρυτής και ηγέτης του κόμματος «Forza Italia» και του «Popolo delle Libertà», ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι θήτευσε τέσσερις φορές ως πρωθυπουργός για εννέα χρόνια:
-από το 1994 έως το 1995,
-από το 2001 έως το 2006 και
-από το 2008 έως το 2011.
Μια καριέρα που τον καθιστά τον τρίτο μακροβιότερο πρωθυπουργό στην ιστορία της ενωμένης Ιταλίας, μετά τους Μπενίτο Μουσολίνι και Τζιοβάνι Τζιολίτι.
Σίλβιο Μπερλουσκόνι: Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που δίχασε την κοινή γνώμη και τους πολιτικούς αναλυτές
Το 2013 καταδικάστηκε από το ΣτΕ σε φυλάκιση τεσσάρων ετών για φορολογική απάτη για την αγοραπωλησία των τηλεοπτικών δικαιωμάτων του ομίλου Mediaset. Δεδομένου ότι η ηλικία του ξεπερνούσε τα 70 χρόνια, εξέτισε την ποινή του κάνοντας κοινοτική εργασία.
Επίσης ο νόμος Σεβερίνο προκάλεσε την αποπομπή του από τη Γερουσία στερώντας του τα πολιτικά δικαιώματα για έξι χρόνια. Ο νόμος Σεβερίνο αφορούσε τη στέρηση του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι σε πολιτικούς με οριστικές καταδίκες μεγαλύτερες των δύο ετών.
Παρόλα αυτά, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι διατήρησε πάντα την ηγεσία του κόμματός του και, μέχρι το 2018, ολόκληρης της κεντροδεξιάς, συνεχίζοντας να ασκεί μεγάλη άμεση ή έμμεση επιρροή στο σχηματισμό κυβερνητικών συνασπισμών, ακόμη και εκείνων στους οποίους το «Forza Italia» δεν συμμετείχε.
Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι υπήρξε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα που δίχασε την κοινή γνώμη και τους πολιτικούς αναλυτές. Στα χρόνια της πιο έντονης πόλωσης στην Ιταλία σε κάθε πολιτική συζήτηση -δημόσια και ιδιωτική- ήταν σχεδόν αδύνατο να μην πάρει κανείς θέση. Ο διχασμός ήταν οφθαλμοφανής: το να μην «μισείς» τον Μπερλουσκόνι σήμαινε ότι είσαι στο πλευρό του, το να μην τον εκτιμάς τουλάχιστον εν μέρει σήμαινε ότι είσαι «κομμουνιστής». Αυτή η ισχυρή αντίθεση μεταξύ φρονημάτων και παρατάξεων, σύμφωνα με διάφορους σχολιαστές, ήταν ο προάγγελος ενός φαινομένου που στη συνέχεια εξερράγη και έφτασε στο αποκορύφωμά του με τον Ντόναλντ Τραμπ .
Με λίγα λόγια ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι αποτέλεσε τον σπόρο που έθρεψε την παρακμή του πολιτικού λόγου και υποβάθμισε εν γένει το δυτικό πολιτικό σύστημα σε επίπεδα άκρατου λαϊκισμού.
#Berlusconi
— rocket chaser (@mariomario100_) June 12, 2023
In memoriam#baciamolemani pic.twitter.com/2FlTGICKcX
Οι υποστηρικτές του ανέκαθεν τόνιζαν την ικανότητά του ως επιχειρηματία, το χάρισμά του ως πολιτικού, τη φιλελεύθερη πολιτική του με στόχο τη μείωση των φόρων, την ικανότητά του να διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις τόσο με τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και με τη Ρωσία. Οι επικριτές του, ωστόσο, του επιτέθηκαν συχνά για θέματα δημόσιας ηθικής. Ακόμη και πριν από τα σκάνδαλα που συνδέονται με τις σχέσεις του με διάφορες γυναίκες, οι αντίπαλοι του Μπερλουσκόνι του επιτέθηκαν για τη σύγκρουση συμφερόντων που προέκυψε από την κεντρική του θέση στο πολιτικό, επιχειρηματικό και μιντιακό τοπίο. Κάποια στιγμή, η ανεξέλεγκτη ιδιωτική του ζωή επικράτησε ως διαμάχη μεταξύ των επικριτών.
Με τον θάνατό του ανοίγει η δημόσια συζήτηση στην ιταλική πολιτική για το ποιος θα κληρονομήσει τον πολιτικό χώρο των φιλελεύθερων στον κεντροδεξιό συνασπισμό.
Η άνοδος και η πτώση του Μπερλουσκόνι: τα πρώτα χρόνια
Μετά την αποφοίτησή του από τη Νομική από το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, ο Μπερλουσκόνι άρχισε να εργάζεται στο real estate. Έγινε ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας σε σύντομο χρονικό διάστημα, συγκεντρώνοντας ένα μεγάλο κεφάλαιο. Το 1974, άνοιξε την καλωδιακή τηλεόραση Telemilano , η οποία ήταν σε θέση να εκπέμπει σε όλη τη Λομβαρδία και έθεσε τα θεμέλια για αυτό που θα γινόταν η πρώτη άμεση πρόκληση για το εθνικό μονοπώλιο της Rai.
Το 1978, ίδρυσε την εταιρεία media Holding Fininvest και το 1980 άνοιξε το Canale 5, το πρώτο εμπορικό τηλεοπτικό δίκτυο της Ιταλίας, ακολουθούμενο από το Italia 1 και το Rete 4. Εν τω μεταξύ, η Fininvest διαφοροποίησε τις δραστηριότητές της εξαγοράζοντας πολυκαταστήματα, κινηματογράφους, εκδοτικούς οίκους και την ομάδα AC Milan. Ο Μπερλουσκόνι δημιουργεί την πρώτη εμπορική τηλεοπτική αυτοκρατορία της Ιταλίας.
Στην άνοδό του τον βοήθησαν οι δεσμοί με τον πολιτικό κόσμο. Μεταξύ άλλων αξίζει να σημειωθεί η σχέση του με τον Μπετίνο Κράξι, ηγέτη του ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος και πρωθυπουργό τότε. Η κυβέρνηση Κράξι ενέκρινε ένα έκτακτο διάταγμα που νομιμοποίησε εκπομπές από τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς του Μπερλουσκόνι σε εθνικό επίπεδο. Οι δυο τους ήταν πολύ στενοί φίλοι, κι ο Κράξι υπήρξε νονός της κόρης του, Μπάρμπαρα, και κουμπάρος στο δεύτερο γάμο του.
Η σχέση του με το ποδόσφαιρο
Την «εποχή Μπερλουσκόνι» το Μιλάνο θεωρείτο πυλώνας ήπιας εξουσίας. Ως πρόεδρος της Μίλαν παρακολουθούσε προσωπικά τις δραστηριότητες της ποδοσφαιρικής ομάδας, συνδέοντας τη φιγούρα του με αυτή των δημοφιλέστερων προπονητών και παικτών. Βρισκόταν κοντά στα αποδυτήρια και τα γήπεδα, ικανός να ακούει τους πάντες, συμπεριλαμβανομένων των φιλάθλων.
Πολλές φορές ο Μπερλουσκόνι έδινε συμβουλές για την προπόνηση και την τακτική του παιχνιδιού. Κατά τη διάρκεια των 31 ετών της εποχής Μπερλουσκόνι, η Μίλαν κέρδισε οκτώ πρωταθλήματα Ιταλίας ένα κύπελλο Ιταλίας, επτά Σούπερ Καπ Ιταλίας, πέντε Ευρωπαϊκά Κύπελλα, δύο Διηπειρωτικά Κύπελλα, πέντε Ευρωπαϊκά Σούπερ Καπ και ένα Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων FIFA, δηλαδή συνολικά 29 τρόπαια. Ο Μπερλουσκόνι ήταν σχεδόν πάντα εκεί, στο γήπεδο για να σηκώσει τα τρόπαια με την ομάδα.
Despite being a Juve fan, I still have to praise the work he did with Milan.
— imperceptibly_loud (@ImperceptiblyL) June 12, 2023
One of the best club owners one has seen.
Rest in peace Legend🙏#ACMilan #Berlusconi #RIP #Legends pic.twitter.com/oPKDnhmsMA
Η πολιτική πρόκληση και η πρώτη κυβέρνηση
Μπήκε στην πολιτική το 1994. Στις 18 Ιανουαρίου 1994, ο Μπερλουσκόνι ίδρυσε το «Forza Italia», ένα κόμμα που παρουσιάστηκε στους Ιταλούς ως η νέα κεντροδεξιά εναλλακτική για να εναντιωθεί στα αριστερά κόμματα. Σύμφωνα με τον Μπερλουσκόνι, ήταν απαραίτητο να καταλάβει τον πολιτικό χώρο που άφησαν κενό ο Κράξι και οι Χριστιανοδημοκράτες. Ο «Καβαλιέρε» αρέσκεται να αυτοπροσδιορίζεται ως αντικομμουνιστής. Ισχυρίζεται ότι όταν ήταν 11 ετών, δέχτηκε επίθεση από κομμουνιστές ακτιβιστές που ήθελαν να τον εμποδίσουν να αναρτήσει αφίσες. Στην περίφημη ομιλία του το 1994, ο Μπερλουσκόνι ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για την προεδρία με μια τηλεοπτική δήλωση: «Η Ιταλία είναι η χώρα που αγαπώ(…) Δεν θέλω να ζω σε μια ανελεύθερη χώρα που κυβερνάται από ανώριμες δυνάμεις και από άνδρες που συνδέονται στενά με ένα πολιτικά και οικονομικά χρεοκοπημένο παρελθόν».
Στον εκλογικό γύρο του 1994, ο συνασπισμός με επικεφαλής τον Μπερλουσκόνι κέρδισε τις εκλογές χάρη σε μια διμερή συμμαχία, η οποία ένωσε δύο διαφορετικούς πόλους: τη Λέγκα του Βορρά του Ουμπέρτο Μπόσι στο Βορρά και τη δεξιά του Τζιανφράνκο Φίνι στο Κέντρο και στο Νότο. Δύο μήνες μετά την ίδρυσή του, το «Forza Italia» καθιερώθηκε ως το ηγετικό κόμμα στη χώρα και ο Μπερλουσκόνι έκανε το ντεμπούτο του ως πρωθυπουργός. Ωστόσο, η θητεία δεν διήρκησε πολύ.
Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ξεκίνησε μια έρευνα για διαφθορά που σχετίζεται με τις επιχειρήσεις του, δημιουργώντας διαμάχες και διαφωνίες εντός του συνασπισμού που κορυφώθηκαν με την αποστασία της Λέγκας του Βορρά τον Δεκέμβριο. Ο Μπερλουσκόνι ανακοίνωσε την παραίτησή του στις 22 Δεκεμβρίου 1994. Μετά την παρένθεση μιας υπηρεσιακής κυβέρνησης, οι εκλογές του 1996 κερδίζονται από τον κεντροαριστερό συνασπισμό, με επικεφαλής τον Ρομάνο Πρόντι . Εκείνα τα χρόνια, ο Μπερλουσκόνι καθιερώθηκε ως ηγέτης της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης.
Πρωθυπουργός τριών άλλων κυβερνήσεων
Στις εκλογές του 2001, ο Μπερλουσκόνι κέρδισε υποσχόμενος μια «φιλελεύθερη επανάσταση» που θα αποτελείται από φορολογικές περικοπές, λιγότερη γραφειοκρατία, περισσότερες θέσεις εργασίας και υψηλότερες συντάξεις.
Το 2006 έχασε τις εκλογές έναντι του μεγάλου κεντροαριστερού συνασπισμού υπό τον Πρόντι, με μόλις 25.224 ψήφους. Ο Μπερλουσκόνι αμφισβήτησε τα αποτελέσματα, αλλά οι εκλογικές επιτροπές επιβεβαίωσαν τη νίκη του Πρόντι. Λιγότερο από δύο χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση Πρόντι έπεσε και στις εκλογές του 2008 ο Μπερλουσκόνι επανεξελέγη με το νέο του κόμμα, τον «Λαό της Ελευθερίας», που γεννήθηκε από την ένωση του «Forza Italia» και της Εθνικής Συμμαχίας.
Τα σκάνδαλα και η πτώση
Το 2009, ο Μπερλουσκόνι εμπλέκεται σε ορισμένα σκάνδαλα που σχετίζονται με την ιδιωτική του ζωή, συμπεριλαμβανομένης της κατηγορίας για σχέση με ένα ανήλικο μοντέλο, τη Νοέμι Λετίτσια. Η δεύτερη σύζυγος του Μπερλουσκόνι, Βερόνικα Λάριο, κατέθεσε αίτηση διαζυγίου. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι αρνήθηκε επανειλημμένως οποιαδήποτε ανάρμοστη συμπεριφορά και κατηγόρησε τους πολιτικούς αντιπάλους για τη διάδοση κακόβουλων φημών.
Την ίδια χρονιά, το Συνταγματικό Δικαστήριο κατήργησε νόμο του 2008 που χορηγούσε ασυλία στον εν ενεργεία πρωθυπουργό. Η ποινή μεταφράζεται στο γεγονός ότι ο Μπερλουσκόνι μπορούσε να δικαστεί για διαφθορά, ακόμη και κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Palazzo Chigi, για κατηγορίες φορολογικής απάτης.
Τα σκάνδαλα δεν έχουν τέλος. Δημοσιεύματα κάνουν λόγο για ιδιωτικά πάρτι που οργανώθηκαν στο σπίτι του Μπερλουσκόνι και στα οποία παρευρέθηκε η Καρίμα Ελ Μαρούγκ, πιο γνωστή ως Ρούμπι. Εν τω μεταξύ, η ιταλική οικονομία κατακλύζεται από την κρίση χρέους και η ηγεσία του Μπερλουσκόνι στοχοποιείται επίσης διεθνώς. Το θανατηφόρο πλήγμα έρχεται με την υποβάθμιση της ιταλικής δημοσιονομικής αξιολόγησης.
Η παραίτηση και η διεθνής θεωρία συνωμοσίας
Στις 8 Νοεμβρίου 2011, ο Μπερλουσκόνι έχασε την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο λόγω ψηφοφορίας για τον προϋπολογισμό, που ερμηνεύτηκε από όλους ως ένα είδος ανεπίσημης πρότασης δυσπιστίας. Μετά από συνάντηση με τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Τζόρτζιο Ναπολιτάνο , ήρθε η ανακοίνωση ότι ο Μπερλουσκόνι θα παραιτηθεί στις 12 Νοεμβρίου, μετά την ψηφοφορία για τον Προϋπολογισμό. Λίγες μέρες αργότερα, ο πρωθυπουργός μιας υπηρεσιακής κυβέρνησης, Μάριο Μόντι , ανέλαβε καθήκοντα από τις 16 Νοεμβρίου 2011 έως τις εκλογές του Απριλίου 2013.
Τους μήνες που ακολούθησαν την πτώση και ενώ στήριζε την κυβέρνηση Μόντι στο κοινοβούλιο, ο Μπερλουσκόνι δεν εξαφανίστηκε από το προσκήνιο και αναφορικά με την παραίτησή του το 2011 κατηγόρησε τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, τον Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, την πρόεδρο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ και τον πρόεδρο της Ιταλίας Ναπολιτάνο. Υποστήριξε πως μαζί με άλλους οικονομικούς και χρηματοπιστωτικούς παράγοντες, συνωμότησαν εναντίον του, αναγκάζοντάς τον να παραιτηθεί επειδή αρνήθηκε να δεχτεί δάνειο από το ΔΝΤ . Η θεωρία επιβεβαιώθηκε αργότερα από τον πρώην πρωθυπουργό της Ισπανίας Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο.
Η περίοδος των συμμαχιών με την κεντροαριστερά και το τέλος της ηγεσίας στην κεντροδεξιά
Ο Μπερλουσκόνι δεν το έβαλε κάτω και, τον Δεκέμβριο του 2012, ανακοίνωσε ότι θα επιστρέψει στην κυβέρνηση για να βγάλει την Ιταλία από την ύφεση στην οποία την είχε καταδικάσει η κυβέρνηση Μόντι. Έχασε τις εκλογές του 2013, αλλά το κόμμα του εξακολουθούσε να συγκεντρώνει ένα αξιόλογο ποσοστό. Μια περίοδος συμμαχιών με τις κεντροαριστερές δυνάμεις ξεκινούσε για τον Μπερλουσκόνι. Είναι διάσημο το λεγόμενο «σύμφωνο του Ναζωραίου», που έγινε με τον Ματέο Ρέντσι για να προχωρήσει σε μια σειρά μεταρρυθμίσεων.
Παρών στις Ευρωεκλογές 2019
Ο νόμος Σεβερίνο του επιτρέπει, μετά από έξι χρόνια αποκλεισμού από τη δημόσια ζωή, να είναι υποψήφιος, ξανά για τις ευρωεκλογές του 2019 κι εκλέγεται, με αποτέλεσμα να είναι ο δεύτερος υποψήφιος με τις περισσότερες ψήφους στην Ιταλία, μετά τον Σαλβίνι . Εν τω μεταξύ, ο ηγέτης της Λέγκας κέρδισε επίσης την ηγεσία της κεντροδεξιάς στις γενικές εκλογές του 2018.
Το Forza Italia του Μπερλουσκόνι δεν συμμετέχει ούτε στην πρώτη κυβέρνηση Κόντε ούτε στη δεύτερη. Αντίθετα, ο Μπερλουσκόνι εμφανίζεται μεταξύ των βασικών υποστηρικτών του Μάριο Ντράγκι. Οι δυο τους γνώριζαν ο ένας τον άλλον από τα χρόνια στην ΕΚΤ. Στις αρχές του 2022, χωρίς να έχει ποτέ καμία πραγματική πιθανότητα να εκλεγεί, η κεντροδεξιά ανακοίνωσε την πρόθεσή της να προτείνει τον Μπερλουσκόνι για το προεδρικό μέγαρο. Στο τέλος, επανεκλέγεται ο Σέρτζιο Ματαρέλα .
Εννέα χρόνια μετά την έκπτωσή του ως γερουσιαστής, στις 25 Σεπτεμβρίου 2022, ο Μπερλουσκόνι κέρδισε μια έδρα στη Γερουσία στις γενικές εκλογές. Το «Forza Italia» είναι πλέον το τρίτο κόμμα στον συνασπισμό, πίσω από τους «Αδελφούς Ιταλούς» και τη Λέγκα. Ωστόσο, ο αριθμός των βουλευτών Μπερλουσκόνι είναι απαραίτητος για να εξασφαλιστεί η πλειοψηφία της Τζόρτζια Μελόνι στο Κοινοβούλιο.
Με πληροφορίες από open.online
