Ο Άρης Δημοκίδης, με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου, εμπλουτίζει και ξαναπαρουσιάζει το ηχητικό ντοκιμαντέρ για τον Οδυσσέα Τσενάι (Odise Cenaj), τον μαθητή αλβανικής καταγωγής που το 2000 έγινε γνωστός λόγω των αντιδράσεων που προκλήθηκαν όταν, ως αριστούχος σε γυμνάσιο της Νέας Μηχανιώνας Θεσσαλονίκης, επιλέχθηκε να είναι ο σημαιοφόρος της παρέλασης, όπως οριζόταν από την υπουργική απόφαση με την οποία δινόταν στους αλλοδαπούς μαθητές, εφόσον το επιθυμούσαν, το δικαίωμα να σηκώνουν την ελληνική σημαία στις εθνικές επετείους.

 

Οι ρατσιστικές αντιδράσεις ενός μέρους της τοπικής κοινωνίας και η μεγάλη παρουσίαση του θέματος από τα ΜΜΕ βάρυναν στην απόφαση του Οδυσσέα Τσενάι να παραιτηθεί από το δικαίωμά του, παρά την ισχυρή υποστήριξη που είχε από το σύνολο του πολιτικού κόσμου, πολλούς διανοούμενους, καλλιτέχνες καθώς και προσωπικότητες υψηλού κύρους. Κατανοητό, γιατί η ψυχολογία ενός εφήβου δεν είναι θωρακισμένη έτσι ώστε να διαχειρίζεται κύματα μίσους και λιντσαρίσματα, ή το να βρίσκεται στο επίκεντρο της δημοσιότητας για τους λάθος λόγους, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για έναν μετανάστη, που είναι εκ προοιμίου ευάλωτος.

 

Η περίπτωσή του αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία και την εθνική ταυτότητα. Οι αντιδράσεις γύρω από το δικαίωμα του Τσενάι να κρατήσει τη σημαία τόνισαν τα προβλήματα που υπήρχαν στη συμφιλίωση των εθνικών συμβόλων με πληθυσμούς άλλων εθνικοτήτων που κατοικούν στην Ελλάδα και προκάλεσε ευρύτερες συζητήσεις για την ξενοφοβία, την εθνική ταυτότητα και τις εμπειρίες των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία.

 

Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος, έκανε την ιστορική δήλωση: «Έλληνες είναι όσοι μετέχουν της ελληνικής παιδείας, όπως είπε ο Ισοκράτης. Ένα παιδί που μετέχει της ελληνικής παιδείας και αριστεύει ασφαλώς γίνεται Έλληνας υπό την ευρύτερη έννοια και δικαιούται να φέρει την ελληνική σημαία».

 

Ο Οδυσσέας Τσενάι στην πορεία της ζωής του απέδειξε ότι δεν ήταν ένας τυχαίος αριστούχος, όπως άλλωστε είχαν καταλάβει οι συμμαθητές και οι δάσκαλοί του στη Νέα Μηχανιώνα. Αποφοίτησε από το Boston College το 2009, έκανε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και κατόπιν ειδικεύτηκε στην κλινική παθολογία και παθολογία του γαστρεντερικού συστήματος και του ήπατος στο νοσοκομείο Brigham and Women’s στη Βοστώνη. Από τον Ιούνιο του 2018 μέχρι σήμερα είναι επίκουρος καθηγητής Παθολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Langone Health στη Νέα Υόρκη. Δεν είναι γνωστό εάν διατηρεί σχέσεις με την Ελλάδα και ίσως δεν θέλει να επιστρέφει σε μια χώρα όπου εχθροί και φίλοι τον θυμούνται επειδή κάποτε στοχοποιήθηκε. Όμως θα μείνει στην ελληνική ιστορία ως σύμβολο γιατί περπάτησε πρώτος έναν δύσκολο δρόμο, σε εποχές που το να πηγαίνει η ελληνική σημαία σε αριστούχους μαθητές αλλοδαπής καταγωγής αποτέλεσε λόγο πολιτικών και κοινωνικών αντιπαραθέσεων. Όμως, παρόλο που υπήρξαν και τα επόμενα χρόνια αντίστοιχες περιπτώσεις, σήμερα είναι ελάχιστες και γραφικές∙ πλέον της ελληνικής παιδείας μετέχουν παιδιά τρίτης γενιάς μεταναστών από την Αλβανία που έχουν αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα με τη γέννησή τους. Και παρά τις αντιδράσεις, σε κάποιες περιπτώσεις, το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα αναγνωρίζει το δικαίωμα όλων των αριστούχων, ανεξαρτήτως εθνικότητας, να γίνονται σημαιοφόροι στις σχολικές παρελάσεις.

 

Συνεργάτις περιεχομένου: Ελένη Καλέση

**Μουσική επένδυση: Nalyssa Green / Pan Pan / New*Deal / Teo x3 / Petros Satrazanis / Epidemic Sound

***Τα αποσπάσματα απ’ την ΕΡΤ προέρχονται απ’ το Αρχείο της ΕΡΤ, το οποίο ευχαριστούμε θερμά για την άδεια χρήσης

 

Φωτό: Σπύρος Στάβερης