Τηνπερασμένηβδομάδα είδα ξανά το Σαλό του Παζολίνι,την ομιλία του Καραμανλή στη Θεσσαλονίκηκαι τις φωτογραφίες του Βουλγαράκη στοσκάφος του στην προσωπική του σελίδαστο Facebook.Κάτι υπόγειο συνέδεσε και τα τρία.
Πρώταη ταινία. Όπως συμβαίνει με όλα τααριστουργήματα που σπάνε τους κανόνες,αρχικά με είχε ενοχλήσει πολύ. Και είχακωλώσει μπροστά στο θέατρο της σκληρότητάςτου. (Η ίδια παιδική φοβία είναι υπεύθυνηκαι για τη ρηχή πρόσληψη του Σαντ απότους περισσότερους). Τώρα που το ξαναείδαστην ακηλίδωτη, αποκατεστημένη κόπιατης Criterion,μπόρεσα επιτέλους να δω το φρικαλέομεγαλείο της δαντικής σύλληψής του. Ηταινίαδιαδραματίζεται στη μικρή βόρεια ιταλικήκωμόπολη του Σαλό, όπου κατέφυγανκυνηγημένοι οι φασίστες υπό τον Μουσολίνιγια να εγκαταστήσουν την πρωτεύουσατου oλιγόμηνου,οπερατικού κράτους τους. Ήταν το τελευταίοκαι πιο θηριώδες επεισόδιο αυτής τηςαρρωστημένης ιστορικής στιγμής. Στηνταινία, οι φασιστικές Αρχές του τόπουμαζεύουν και κλείνουν σε ένα απόμεροπαλάτσο τα πιο όμορφα και αρτιμελή νέαπαιδιά της περιοχής και τα υποβάλλουνσε τρεις κύκλους Κολάσεως: τον Κύκλοτης Μανίας, του Σκατού και του Αίματος.Αφού τα βιάσουν και τα εξαναγκάσουν στησκατοφαγία, στο τέλος τα δολοφονούν μεαργές, σαδιστικές τελετουργίες (πουθυμίζουν έντονα εκκλησιαστικό μυστήριο).Όλες οι πράξεις γίνονται «νομοτύπως».
ΟΠαζολίνι παίρνει το σαντικό μύθο καιφτιάχνει ένακορυφαίο πολιτικό φιλμ πάνω στην Ασυδοσίατων Δυνατών. «Οι μόνοι αληθινοίαναρχικοί είναι οι Φασίστες - κάνουνό,τι θέλουν» έχει πει. Καταδεικνύειπώς ο καπιταλισμός μετατρέπει το σώμασε εμπόρευμα, πώς η Εξουσία μεθά μόλιςσυνειδητοποιήσει ότι χειρίζεται μόνητης (με ψηφοφορίες-όπερα) το κλειδί τηςαυθαιρεσίας: τους νόμους του κράτους.Οι σαδιστές του Σαλό διαρκώς επισείουνπάνω από τα κεφάλια των θυμάτων τους τοβιβλιαράκι που μόνοι τους συνέγραψανμε τον ιδιόχειρο τίτλο Regolamenti-Kανονισμοί.Δείχνει επίσης κάτι ακόμα πιο ενοχλητικό:Πώς μερικά από τα ανήξερα χωριατόπαιδααρχίζουν και απολαμβάνουν την«ελευθεριότητα» του Σαλό (αρχίζονταςαπό τη σεξουαλική), αναβαθμίζονται σεανθρωποφύλακες και εν τέλει γίνονταισαδιστικότεροι από τους εξουσιαστέςτους. (Είναι ένα πρόβλημα που πρώτοςέδειξε τόσο βαθιά ο Σαντ και σήμερα τοβλέπουμε να αναπαράγεται σωρηδόν μέσωτου τηλεοπτικού lifestyle:Τα περισσότερα νέα παιδιά δεν μισούντα μοντέλα της μιζέριας τους - απλώςυποφέρουν επειδή δεν είναι στη θέσητους!).
Οιεικόνες του φιλμ είναι όντως ακραίες.Στο νυφικό τραπέζι τρώνε σκατά. Φιλιούνταιαλειμμένοι με κόπρανα. Τα παιδιά γυμνάπάνε στα τέσσερα με κολάρο γαβγίζονταςκαι τα εξαναγκάζουν να φάνε ψωμί πουμέσα έχει καρφιά. Η κάμερα δείχνει καθαράτο αίμα και το κόπρανο, το μάτι πουβγαίνει με μια λεπίδα από την κόγχη, τοδέρμα που γδέρνεται αργά από το κεφάλι.Δείχνει συνειδητά. Επειδή θέλει να είναιακραία, εμετική, αχώνευτη. Να μη γίνειακόμα ένα φιλμ ευγενούς καταγγελίαςπου θα την ιδιοποιηθεί το σύστημα καιθα ξεχαστεί ανάμεσα σε χιλιάδεςκαταγγελίες του παρελθόντος. Ο Παζολίνιήξερε αυτή την πονηρή ικανότητα τουΚαπιταλισμού (ποιος το περίμενε ότι θαξαναρχίζαμε να μιλούμε με μαρξιστικούςόρους!): ότι ιδιοποιείται τη γλώσσα καιτο έργο του θύματος, και μέσω τηςαισθητικής ανοχής κουκουλώνει τα διηνεκήεγκλήματά του. Σε μια σπουδαία φράσητου λίγο πριν βγει το Σαλό και τονδολοφονήσουν είχε πει: «Σήμερα παράποτέ, οι καλλιτέχνες πρέπει να δημιουργούν,οι κριτικοί να υπερασπίζονται και οιδημοκρατικοί άνθρωποι να υποστηρίζουνέργα τέχνης τόσο ακραία που ακόμα καιτα πιο ανοιχτά μυαλά του Νέου Κράτουςνα τα θεωρούν απαράδεκτα». Εννοούσεότι μόνο η «απαράδεκτη τέχνη»ενδέχεται να μην καταναλωθεί από τιςφλόγες του νεοκαπιταλισμού που ζεικαταβροχθίζοντας το παρελθόν του καιτους εχθρούς του.
Μεαυτέςτις εντυπώσεις είδα τη θλιβερή συνέντευξητου Κώστα Καραμανλή στη Θεσσαλονίκη.Την κυνική παραδοχή του ότι ηγείταιμιας αρρώστιας. Τα Regolamentiτου, που επισείστηκαν πολλές φορές πάνωαπό την προκλητική ανηθικότητα τωνκορυφαίων παικτών του. Την υποκρισίατου. Και την προφανή αδιαφορία του γιατο τι λέει και αισθάνεται ο κόσμος. Στηναρχή της πρωθυπουργίας του είχα γράψειστην «Ελευθεροτυπία» ένα σχοινοτενήέπαινο γι' αυτόν: Τον παρουσίαζα ως έναλιγάκι αυτιστικό, πινδαρικό αριστοκράτηπου υψιπετεί τιμίως, ενώ οι συνεργάτεςτου εν κρυπτώ ασχημονούν. Στη Θεσσαλονίκηαποδείχτηκε ότι ο πινδαρισμός του ήτανένας χονδροειδής ρόλος: Ο Καραμανλήςείναι απολύτως ενήμερος και υπεύθυνοςγια το πλιάτσικο, την ασυδοσία και τονξεδιάντροπο πλουτισμό των στενώνσυνεργατών του. Είναι μέρος της αρρώστιας.Είναι μέρος της παρέας. Και δεν έχειτίποτα διαφορετικό από τους παλιούς.Το χρήμα που όλα τα θερίζει σήμερα, τονκλάδεψε κι αυτόν.
Οπότε,οι δεκάδες φωτογραφίες του Βουλγαράκημε το σκάφος του και το λευκό λουλού τουστα κοσμικά νησιά είναι κάτι σχεδόνμπανάλ - thebanalityofevil.Moυθυμίζει έντονα τον Λάκη Γαβαλά πουκατέφτασε πέρυσι με το σκάφος του σεένα φτωχό, ερημικό τόπο του διαβόλουπου έκανα τα μπάνια μου - στο Φραγκοκαστέλοτης νότιας Κρήτης. Η αμμουδιά ήταν καλή,αλλά το υποτυπώδες χωριό ήταν πολύταπεινό - απλοί ντόπιοι και μερικέςοικογένειες. Ο Λάκης αποβιβάστηκε μεδυο ολόλευκα φουσκωτά και ένα τσούρμοτεκνά και μοντέλες. Έστησαν στην αμμουδιάμια τεράστια ανισοϋψή λευκή τέντα,κουβάλησαν καφάσια με ποτά σε πάγο καιάρχισαν να πηγαινοέρχονται τιτιβιστάμε τα Burberrysμπικινάκια τους ανάμεσα στουςαποσβολωμένους ντόπιους, που δεν ήξεραναν πρέπει να κράξουν ή να φύγουν. ΣτηνΙταλία που συνέβη κάτι ανάλογο τηνπερασμένη εβδομάδα με έναν αθλητικόπαράγοντα (διαβάζω στην «Καθημερινή»),οι ντόπιοι λουόμενοι του επιτέθηκανπετώντας βρεγμένη άμμο στα άσπιλαναυτικά του ρούχα: «Φύγε από τηνπαραλία μας ξεφτιλισμένε» του φώναξαν.Κι ο δημοσιογράφος της «Guardian»που είδε τη σκηνή, αναρωτιέται πώς καιμια τέτοια αντίδραση άργησε τόσο, σεεποχές που η φτώχια καλπάζει και οπλούτος γίνεται όλο και πιο συμπαγής,όλο και πιο προκλητικός.
Εδώαντίθετα, τα περιοδικά του κουτσομπολιούφωτογραφίζουν τον Βουλγαρακη (τον κάθεΒουλγαράκη) να χτίζει κάστρα από άμμοστη Μύκονο, με χαριτωμένες λεζάντες.Και ο Τύπος ανέχεται τον πρωθυπουργόνα συγκαλύπτει την αποθρασυμένηαναρρίχηση της Μάρας Ζαχαρέα, τηναπόπειρα αυτοκτονίας του Ζαχόπουλου,τα σκάνδαλα του Παυλίδη, ξεστομίζονταςρητορικές ανοησίες που θα έπρεπε να τονκάνουν να ντρέπεται. Όπως έκανε και επίτης προηγούμενης κυβερνήσεως, με τουςεπίσης αμοράλ και ξεσαλωμένους υπουργούς,που πλούτισαν αδίκως και τώρα σέρνονταιπαραλυμένοι στα σελέμπριτις πάρτις καιτα ριζόρτ περιμένοντας τον επόμενοκύκλο της Μεγάλης Ληστείας. Αν αναλογιστεί,λοιπόν, κανείς ότι σχεδόν όλα τα κόμματαεξουσίας λίγο πολύ διαφθείρονται, όλοκαι σαφέστερα νιώθει ότι το Σαλό δενείναι γεωγραφικός τόπος, αλλά κοινωνικός.Είναι η περίφημη Καταναλωτική Κοινωνίαπου αντλεί τη δύναμή της από την ψήφομας - έτσι περίπου όπως την άντλησε καιο Χίτλερ. Δηλαδή, ζούμε μέσα στη φυλακήπου μόνοι μας χτίσαμε. Ανήμεροι, σαν ταχωριατόπαιδα του Σαλό, αθώα ρηχοί, αθώασυγχυσμένοι: στη μοντέρνα Ελλάδα είμαστεόλοι Μυκονιάτες.
Υπερβολή;Κάθε άλλο! Η δομήτης μοντέρνας Ελλάδας είναι τέτοια πουτους λειώνει όλους - λίγο πολύ. Δεν μπορείκανείς να είναι απολύτως ελεύθερος ήαπολύτως αξιοπρεπής. Κανείς!! Εκτός κιαν πάει να ζήσει με τα θηρία. Το ήξερεκαι ο Παζολίνι και το έλεγε: «Σήμερατους έχει διαλύσει όλους το χρήμα - μουέρχεται να πάω να κρυφτώ σε μια τρύπα».Οπότε, ο Καραμανλής θα πέσει μέσα μας,αλλιώς δεν θα πέσει ποτέ. Γι' αυτό καιόσοι βρίζουν εναργέστερα τον Βουλγαράκηδεν τον σιχαίνονται τόσο όσο τον ζηλεύουν.Καμιά φορά απορώ κι εγώ, μήπως κατά βάθοςθα ήθελα να διαπλέω το Αιγαίο με τοσκάφος του - ή έστω το σκάφος του ΔακηΙωάννου, που του το ζωγράφισε ο ΤζεφΚουνς, το έχει εξασέλιδο η τελευταίααμερικανική «Vogue»και είναι ένα κυπριακό όνειροεπιδειξιομανούς ξιπασιάς.
σχόλια