Η Καλή Ρουθ!
Έπαιρνε από πίσω τους θεριστές και μάζευε τα πεσμένα στάχυα.
Έξυπνο! («Στα σκουπίδια βρίσκουν τα σκυλιά φαγητό»)
Αλλά και κάπως απατεών. Άλλοι σπέρνουν, άλλοι θερίζουν – και κάποιοι ζουν ως παράσιτα. Κλέβουν στάχυα, κλέβουν ιδέες, κλέβουν σχέδια. Πάνε σκυφτά και κλέβουν.
Με γοήτευε από μικρό η Καλή Ρουθ, διότι είχε αυτή την τυχοδιωκτική και αμφίσημη πλευρά. Όταν πέθανε ο άντρας της, αντί να γυρίσει στο πατρικό της, προσκολλήθηκε στην πεθερά της και πήραν δρόμο για τη Βηθλεέμ, να ξαφρίσουν έναν ενάρετο γέροντα ονόματι Βοόζ. Η Ρουθ, που οι εικόνες τη δείχνουν γριά ξερακιανή αλλά στην πραγματικότητα ήταν στην πλήρη άνθησή της και με ορμές που ο άντρας της δεν είχε προλάβει να εισακούσει, ζήτησε από τον γέρο να την αφήσει να μαζεύει τα πεσμένα στάχυα τις μέρες του θερισμού. Πρέπει να έσκυβε με ιδιαίτερη χάρη, διότι ο ευσπλαχνικός ιδιοκτήτης παρήγγειλε στους δούλους του να ρίχνουν επίτηδες πιο πολλά στο χώμα. Ώσπου μια νύχτα, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, η πεθερά της τη δασκάλεψε να πάει σε μια θημωνιά όπου κοιμόταν ο Βοόζ, να σηκώσει το σεντόνι του και να μπει από κάτω. Τόσο απλά. Μετά, παντρεύτηκαν. (Με πόση φυσικότητα, στην Παλαιά Διαθήκη, οι ευσεβείς πατέρες διαπράττουν όλα όσα η Καινή Διαθήκη θα ονομάσει ακολούθως «διαστροφές» κι «εγκλήματα», είναι απορίας άξιον – και διασκεδαστικότατο: πορνείες, αιμομιξίες, δολοφονίες, ψέματα, αδελφοκτονίες... υπήρξε κινητικότης στο Ισραήλ.)
Η Ρουθ είναι ένα σύμβολο, ιδιαιτέρως θεληματικό, των ανθρώπων που επιβιώνουν σε δύσκολες συνθήκες. Η καλή πλευρά της βιβλικής παραβολής είναι το υπέροχο φιλμ της Ανιές Βαρντά Les glaneurs et la glaneuse, που στα αγγλικά κυκλοφόρησε με τίτλο The Gleaners and I -Oι συλλέκτες κι εγώ. Η (πολυαγαπημένη μου) σκηνοθέτις, σαγηνευμένη από τις «Συλλέκτριες» του Μιγέ (τον πίνακα που δείχνει τρεις χωριάτισσες να μαζεύουν τα απομεινάρια μιας συγκομιδής σταχυού, ανοίγοντας τον δρόμο με τον βαθύ ουμανισμό του στις πλύστρες του Ντεγκά και τη φανέρωση του προλεταριάτου που είχε θαφτεί κάτω από τόνους βρύα και βιολέτες), ξεκινάει ένα οδοιπορικό στις επαρχίες της Γαλλίας, να βρει αυτούς που ζουν κάτω απ’ το όριο της φτώχειας και τρέφονται με όσα οι άλλοι πετάνε. Στα σκουπίδια των εστιατορίων, στις χωματερές, στα χωράφια όταν οι εργάτες έχουν φύγει. Ένας αθέατος κόσμος, ταπεινωμένος και διωγμένος σαν το σκυλί από την κεντρική εικόνα (που στην Αθήνα της κρίσης είναι, αίφνης, εντελώς θεατός), επικαιροποιεί την ιστορία της Ρουθ με ένα βλέμμα αγάπης, μετρημένο και ειλικρινές, που δεν έχει σχέση ούτε με την κόκκινη πολεμική ούτε με τις χριστιανικές μελούρες. Λοξός, καλός σοσιαλισμός.
Η άλλη πλευρά της Ρουθ, όμως, η υπολογιστική, έχει να κάνει με αυτό που είπαμε αρχικά: τον παρασιτισμό (και τη λογοκλοπή) ως επάγγελμα. Συνηθίζω έτσι να λέω όσες καλοπαντρεύονται επειδή ξέρουν να τουρλώνονται όμορφα, επειδή τις αφήνεις να σκύβουν στο χωράφι σου. Όσες με τα παρασπόρια σου κάνουν δουλίτσα.
Αλλά έτσι μοίρασε τα ζώα που είμαστε η Παλαιά Διαθήκη. Τουλάχιστον εμπλούτισε το μίζερο διαμοιρασμό με μπόλικο αίμα και σπέρμα.
σχόλια