Στη Μάρτα Άργκεριχ δεν αρέσουν οι χαρακτηρισμοί ''μεγαλύτερη πιανίστρια του κόσμου'' κλπ., όσο κι αν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής πριν από 73 χρόνια και άρχισε να μελετάει πιάνο στην ηλικία των τριών ετών κοντά στον περίφημο Σκαραμούτσα. Αργότερα, σπούδασε πιάνο σε προεφηβική ηλικία κοντά στον Αυστριακό πιανίστα και συνθέτη, Φρίντριχ Γκούλντα. Το 1955 ο τότε Πρόεδρος της Αργεντινής, Χουάν Περόν, είχε μεταθέσει τους γονείς της Μάρτα στη Βιέννη ως διπλωματικούς εκπροσώπους. Για 18 μήνες μαθήτευσε κοντά στον Γκούλντα, ο οποίος αποτέλεσε τη μεγαλύτερη επιρροή της στο πιάνο. Έκτοτε, η Μάρτα Άργκεριχ μέχρι σήμερα ακολουθεί μία λαμπρότατη καριέρα που περιλαμβάνει τις βραβεύσεις και διακρίσεις της στα μεγαλύτερα φεστιβάλ και διαγωνισμούς κλασικής μουσικής τα πρώτα χρόνια, τις ηχογραφήσεις έργων των μεγαλύτερων μουσουργών (Μπραμς, Λιστ, Σοπέν, Ραβέλ) και συνθετών του 20ου αι. (Προκόφιεφ, Ραχμάνινοφ) και τα τελευταία χρόνια τη διεύθυνση της Διεθνούς Ακαδημίας Πιάνου της Λίμνης Como στη Λομβαρδία, καθώς και την ίδρυση του Φεστιβάλ Μουσικής με το όνομα της στην πόλη Beppu της Ιαπωνίας.
Aπό κοντά η Μάρτα Άργκεριχ είναι μία γυναίκα με γκριζόμαυρα μακριά μαλλιά και αέρινη φορεσιά. Μας περίμενε μαζί με τη φίλη και συνάδελφο της, τη Ντόρα Μπακοπούλου, να γευματίσουμε οι τρεις μας με το μαγνητοφωνάκι ανάμεσα μας. Εννοείται πως τις προηγούμενες μέρες είχα φροντίσει να τη ''μελετήσω'', ακούγοντας τις ηχογραφήσεις της και παρακολουθώντας τα δεκάδες βίντεο της στο youtube:
Είναι αλήθεια, δεν μ' αρέσει να παίζω μόνη μου. Γι'αυτό τα τελευταία χρόνια αποφεύγω τα προσωπικά ρεσιτάλ. Νιώθω μοναξιά όταν παίζω μόνη μπροστά σε κοινό, ενώ όταν πλαισιώνομαι από άλλους μουσικούς, παίρνω μεγάλη χαρά.
Αυτό το μοναδικό ταλέντο που έχετε δεν σας κάνει να σκέφτεστε ότι υπάρχει θεός;
Εγώ πιστεύω ότι σαν εμένα υπήρξαν και πολλά άλλα ταλέντα, που δεν τους δόθηκαν οι ευκαιρίες, ούτε και υπήρξαν οι συνθήκες, ώστε ν'ανακαλύψουν ότι έως και αγαπάνε τη μουσική.
Σε ποια πνευματική κατάσταση εισέρχεστε κάθε φορά που παίζετε πιάνο;
Έχω περάσει μεγάλες περιόδους εξέλιξης στη σχέση μου με τη μουσική. Όταν ήμουν πολύ μικρή είχα training, βασισμένο στη δεξιοτεχνία. Αυτό με βοήθησε πολύ στις διακρίσεις και τα βραβεία που πήρα, αλλά από κει και πέρα η ουσία της μουσικής ήταν πάντα ένας στόχος. Θα έλεγα ότι κατά ένα περίεργο τρόπο συμβάδισαν οι εμπειρίες στην προσωπική μου ζωή με τον βαθύτερο στόχο μου στη μουσική.
Έχει παρατηρηθεί ότι σας αρέσει να παίζετε με άλλους στη σκηνή. Νιώθετε ισχυρή άραγε την ανάγκη των φίλων μουσικών;
Είναι αλήθεια, δεν μ' αρέσει να παίζω μόνη μου. Γι'αυτό τα τελευταία χρόνια αποφεύγω τα προσωπικά ρεσιτάλ. Νιώθω μοναξιά όταν παίζω μόνη μπροστά σε κοινό, ενώ όταν πλαισιώνομαι από άλλους μουσικούς, παίρνω μεγάλη χαρά.
Η αλήθεια είναι ότι κάποιος που σας βλέπει μετά το τέλος μιας συναυλίας εισπράττει αυτή τη μεγάλη χαρά σας.
Είναι καλό μια σχέση που υπάρχει στη ζωή να μεταφέρεται και στη σκηνή.
Το βάρος μιας συναυλίας που επωμίζεστε, μιας τόσο μεγάλης ευθύνης κάθε φορά, δεν σας τρομάζει;
Βέβαια, αλλά εκείνη την ώρα, την ώρα που παίζεις, δε μπορεί να σε βοηθήσει κανένας άλλος πέραν της μεγάλης αυτοσυγκέντρωσης και μιας αφαίρεσης οποιασδήποτε άλλης παρεμβολής. Σε προστατεύει, όμως, η μουσική η ίδια για να βγει κερδισμένη στο τέλος.
Έχει σημασία το τελευταίο που είπατε. Εντυπωσιακό το ό,τι ενώ είσαστε αυτή που είσαστε, πάντα διατίθεστε να υπηρετείτε τη μουσική.
Δεν ήμουν πάντα έτσι. Κάπου το επιδίωξα, κάπου το έφεραν οι συνθήκες. Όταν σιγά - σιγά πάει να κλείσει και ένας κύκλος ζωής, κρατάς τα πιο ουσιαστικά.
Η γνωριμία σας με την Ελλάδα έγινε μέσω της σχέσης σας με τη Ντόρα Μπακοπούλου;
Ναι, γνώρισα την Ελλάδα μέσα απ' τη Ντόρα. Έχω παίξει στην Επίδαυρο με τον Ροστροπόβιτς κι ήταν και η Ντόρα μαζί μας, παίξαμε οι δυο μας επίσης μερικές φορές στην Ελλάδα έχω έρθει αρκετές φορές για διακοπές: Στην Ύδρα και στην Αίγινα δύο φορές.
Αυτή τη στιγμή έχετε τη διεύθυνση μεγάλων φεστιβάλ κλασικής μουσικής παγκοσμίως. Πώς σχολιάζετε την ύπαρξη ενός αντίστοιχου φεστιβάλ στη μικρή Ελλάδα;
Η Ελλάδα είναι μια χώρα με τεράστιο πολιτισμό. Θεωρώ αυτονόητη την ύπαρξη ενός τόσο σοβαρού φεστιβάλ. Νομίζω ότι γίνονται κι άλλα σημαντικά φεστιβάλ, αλλά εγώ, επειδή έχω κι αυτή τη σχέση με τη Ντόρα, όταν μου πρότεινε να γίνω Επίτιμος Πρόεδρος του φεστιβάλ της Αίγινας, το αποδέχτηκα με μεγάλη χαρά.
Να υποθέσω ότι η Μπακοπούλου σας ενημερώνει για τα προγράμματα που προτίθεται να παρουσιάσει;
Όχι, δεν με ενημερώνει. Η Ντόρα κάνει αυτό που πιστεύει καλύτερο. Θα ερχόμουν κι εγώ κιόλας, αλλά με πειράζει η έντονη ζέστη. Είναι κι ένας λόγος που δεν παίζω τα καλοκαίρια σε θερμά κλίματα. Η κόρη μου, βέβαια, έχει έρθει αρκετές φορές στο Φεστιβάλ Κλασικής Μουσικής της Αίγινας.
Η καριέρα σας ξεκίνησε το 1965, όταν σε ηλικία 24 ετών βραβευθήκατε στον Διεθνή Διαγωνισμό Chopin της Βαρσοβίας. Ποιος είναι άραγε ο αγαπημένος σας κλασικός συνθέτης;
Αγαπώ εξαιρετικά τον Μπαχ και τον Μπετόβεν, αλλά έχω μεγάλη αδυναμία στον Σούμαν. Αυτός ο τρυφερός λυρισμός του είναι κάτι που δεν το βρίσκω σε άλλους συνθέτες. Εκτός, όμως, από τη μουσική του με ελκύει πάρα πολύ και η προσωπικότητα του Σούμαν εν αντιθέσει με τον Σοπέν, τον οποίο επίσης αγαπώ. Ο Σούμαν υπήρξε γενναιόδωρος άνθρωπος, μιλούσε με τα καλύτερα λόγια για τους ανθρώπους που πίστευε, ενδιαφερόταν για τα κοινά και για τα έργα των άλλων, του Μπραμς, του Λιστ, ενώ ο Σοπέν ήταν πολύ κλειστός στον εαυτό του και εκτιμούσε συνθέτες της όπερας, που εμένα δεν με ενδιαφέρουν. Επιπλέον, ο Σούμαν, αν και ψυχικά ασθενής, έγραψε μουσική γεμάτη υγεία.
Ιούνιος του 2013: Η Μάρτα Άργκεριχ από το Λουγκάνο τοποθετείται κατά της κίνησης Σαμαρά να κλείσει την ΕΡΤ
Αναφερθήκατε μόλις στα κοινά. Κι εσάς σας ενδιαφέρουν εξίσου τα κοινά. Μιλήσατε μάλιστα και σ' ένα βίντεο υπέρ του αγώνα των απολυμένων μουσικών της ΕΡΤ.
Θεωρώ απαράδεκτο για μια χώρα που έχει φωτίσει και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, που έχει τέτοια θαυμάσια μυθολογία, να χάνει με τέτοιο τρόπο τη δημόσια τηλεόραση της. Σοκαρίστηκα όταν είδα το ρεπορτάζ με τη νεαρή μουσικό και τους άλλους μουσικούς γύρω της να κλαίνε επειδή επρόκειτο να απολυθούν. Ήταν χρέος μου, όταν μου το ζήτησαν ο Δεσύλλας και η Ντόρα, να τοποθετηθώ επ'αυτού. Υποχρέωση μου!
Μέσα σε όλους τους μεγάλους μουσουργούς, έχετε παίξει κι ένα πιανιστικό έργο του Μάνου Χατζιδάκι, το ''Καταραμένο Φίδι''.
Τον Χατζιδάκι δεν έτυχε να τον γνωρίσω, αλλά είναι σαν να τον έχω γνωρίσει μέσα από τη μουσική του και μέσα απ' αυτά που μού 'χει πει η Ντόρα κατά καιρούς. Ήταν ένας δημιουργός με τρομερή ευαισθησία, χιούμορ και έντονη ζωντάνια μέσα του. Βρίσκω το ''Καταραμένο Φίδι'' μία επιτυχημένη σύνθεση όλο σκέρτσο και διονυσιακό κέφι. Το παίξαμε με τη Ντόρα στο Λουγκάνο το 2005, αλλά και στην Αθήνα, στο Μέγαρο Μουσικής. Θα ήθελα, όταν βρεθεί χρόνος, να το ηχογραφήσουμε μαζί με τη φίλη μου.
Να προσθέσω στο σημείο αυτό ότι την αμοιβή σας από εκείνη τη συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής την είχατε προσφέρει στην Καμεράτα - Ορχήστρα Φίλων της Μουσικής για την επιβίωση της.
Δεν προβληματίστηκα γι' αυτή μου την κίνηση καθόλου.
Η Μάρτα Άργκεριχ και η Ντόρα Μπακοπούλου παίζουν το ''Καταραμένο Φίδι'' του Μάνου Χατζιδάκι στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και το χειροκρότημα του κοινού της αίθουσας διαρκεί δύο λεπτά!
Είστε ένας τρομερά πολυάσχολος άνθρωπος. Πόσο χρόνο αφιέρωνετε στη μελέτη;
Μελετάω τα βράδια πολύ. Χρειάζομαι την απαιτούμενη ησυχία ώστε τίποτα να μη με αποσπά. Επιπλέον, επειδή έχω την αίσθηση ότι ενοχλώ όποτε μελετάω, τα βράδια είναι οι μόνες ώρες που δεν ενοχλώ κανέναν.
Να ενοχλείτε επειδή παίζετε; Άλλο και τούτο...Δεν σας κουράζει να ταξιδεύετε συνέχεια;
Έχω συνηθίσει, έχω συνηθίσει.
Σας ρώτησαν κάποτε με ποιον θα θέλατε να δειπνίσετε κι εσείς απαντήσατε, με τον Ιησού Χριστό και τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Γιατί επιλέξατε αυτό το δίπολο;
Ο Ντα Βίντσι είναι η έκφραση του ορθολογισμού και ο Χριστός, του μεταφυσικού. Ακριβώς ένα δίπολο, όπως το είπατε. Θα ήθελα να έμπαινα με κάποιο τρόπο στη σκέψη τους μέσω του διαλόγου που θα γινόταν γύρω από ένα τραπέζι.
Κάτι που μού 'χε πει η Μπακοπούλου και με είχε εντυπωσιάσει είναι πως προτίθεστε να ιδρύσετε ένα Γηροκομείο για πιανίστες.
Γηροκομείο υπάρχει ήδη για τραγουδιστές. Σε ένα Γηροκομείο και για πιανίστες, οι άνθρωποι θα αισθάνονται πολύ καλά μεταξύ τους παίζοντας με τέσσερα χέρια ή με δύο πιάνα! Θα είναι καλό για ανθρώπους που έχουν κουραστεί να παίζουν ή και γι'αυτούς που δεν τους καλούν πια. Ξέρετε, είναι πολύ άγριος αυτός ο χώρος και είναι λίγοι οι άνθρωποι που περνούν ανώδυνα το κατώφλι μιας άλλης ηλικίας. Η εποχή ζητάει συνεχώς καινούργιους ανθρώπους και τα πρόσωπα εναλλάσσονται με τρομερή ταχύτητα.
Με το διαδίκτυο έχετε καλή σχέση;
Δε με βλέπετε πού 'χω το ipad δίπλα μου; (γέλια)
Δε θα μπορούσα να μη σχολιάσω και το ότι σας ενδιαφέρει σταθερά να προωθείτε νέους πιανίστες. Ποιον θεωρείτε σήμερα άξιο νέο συνάδελφο σας;
Εκτιμώ τα νέα ταλέντα και σ'αυτό βοήθησαν πολύ τα ετήσια φεστιβάλ και οι διεθνείς διαγωνισμοί, στις επιτροπές των οποίων συχνά με καλούν. Θα μπορούσα να σας μιλήσω για έναν καταπληκτικό πιανίστα, τεράστιο ταλέντο, μόλις 23 ετών. Λέγεται Ντάνιηλ Τριφόνοφ κι είναι από τη Ρωσία!
Συγκλονιστική η Μάρτα Άργκεριχ παίζει Σούμαν σε κονσέρτο στη Ρώμη, τον Νοέμβριο του 2012
Αληθεύει ότι για ένα διάστημα δύο ετών παρατήσατε εντελώς το πιάνο;
Ναι. Αισθάνθηκα ότι έγινα δέσμια εξουθενωτικών υποχρεώσεων για να υπηρετήσω μία καριέρα που ουσιαστικά ποτέ δεν με ενδιέφερε.
Κι όμως, επανήλθατε και τη συνεχίσατε την καριέρα αυτή.
Κατάλαβα ότι ζω με τη μουσική και χαίρομαι να τη μοιράζομαι με τους άλλους.
Κυρία Άργκεριχ, σας ευχαριστώ πολύ γι'αυτή την κουβέντα.
Εγώ σας ευχαριστώ και να αγαπάτε τη χώρα σας, όσο εμείς κάθε φορά που την επισκεπτόμαστε.
σχόλια