Μέσα σε 100 χρόνια αλλάζουν πολλά. Πάρα πολλά για την ακρίβεια. Αν λέγαμε σε έναν άνθρωπο του 1922 να προβλέψει πού θα βρισκόταν ο κόσμος 100 χρόνια μετά, πιθανότατα θα έπεφτε σε αρκετά πράγματα έξω. Μπορεί η λογοτεχνική και η κινηματογραφική φαντασία να «είδε» πολλές φορές το μέλλον με περίσσια επινοητικότητα, αλλά λίγοι θα προέβλεπαν ότι εν έτη 2022 ένα τεράστιο μέρος της κοινωνικής ζωής μας θα συνέβαινε μέσα σε οθόνες, πως σχεδόν κάθε εργαλείο της ζωή μας θα γινόταν «έξυπνο», πως μπορεί να μην έχουμε μετοικίσει ακόμη σε άλλους πλανήτες όμως οι δισεκατομμυριούχοι αυτού του κόσμου οργανώνουν αποδράσεις στο διάστημα.
Είναι βέβαια κι εκείνα τα πράγματα που στο πέρασμα του χρόνου μένουν αναλλοίωτα. Τα μικρά πράγματα που συνδέονται όμως με μεγάλες αναμνήσεις και παραμένουν με έναν τρόπο πάντα χειροποίητα, ανθρώπινα και ζεστά. Αυτά που ακόμα κι αν ο καθένας από εμάς τα έχει ζήσει ξεχωριστά ή με τους κοντινούς του μόνο ανθρώπους, το βίωμα του κάθενός μας γίνεται τελική η συλλογική μνήμη μας.
Παίρνετε από το περίπτερο ένα πακέτο Caprice και στις απογευματινές σας βόλτες κρατάτε τα σοκολατένια πουράκια μαγκιόρικα, τάχα μου λες και τα καπνίζετε. Ο ξερόλας της παρέας κατέχει την «πατέντα» για το ποιος είναι ο σωστός τρόπος για να βγει το πρώτο πουράκι.
Τα προϊόντα της εταιρείας Παπαδοπούλου «μυρίζουν» όλη αυτή τη ζεστασιά. Η εταιρεία που ξεκίνησε το 1922 κλείνει φέτος αισίως 100 χρόνια ζωής. Και από πού δεν πέρασε όλα αυτά τα χρόνια. Τα μπισκότα της, τα κράκερς της, το ψωμί της και κάθε της προϊόν έχουν γίνει αναπόσπαστο συστατικό κάθε ελληνικού νοικοκυριού, έχουν αποτελέσει τον μικρό συμπρωταγωνιστή σε κάθε καρέ της ζωής μας.
Διαφήμιση μπισκότων Πτι-Μπερ, 1975.
Είσαι στην κούνια. Μπουσουλάς. Δειλά-δειλά προσπαθείς να περπατήσεις κι έξω από αυτή. Ο κόσμος είναι ακόμη σε ένα μεγάλο μέρος αχαρτογράφητο τοπίο, ένα παζλ που προσθέτεις ένα κομμάτι μέρα με τη μέρα. Είναι όμως Κυριακή και η γιαγιά και ο παππούς έρχονται για επίσκεψη, με ένα πακέτο στο χέρι. Είναι κάτι που αναγνωρίζεις και απλώνεις βιαστικά το χέρι να το πιάσεις με λαχτάρα, όπως κάθε φορά. Η μαμά σου σε συγκρατεί κι ανοίγει αυτή το πακέτο για σένα. Αρχίζεις να μασουλάς τα μπισκότα Μιράντα, τραγανά και μαλακά μαζί, άσκηση για τα πρώτα σου δοντάκια και μαζί μια λαχταριστή λιχουδιά που σε κάνει να σκας ένα χαμόγελο στη γιαγιά σου που σε παίρνει αγκαλιά.
Τώρα μεγάλωσες λίγο, περπατάς, μιλάς, είσαι έτοιμος για τις πρώτες σου ημέρες στο σχολείο. Μαζί με τα τετράδια, την κασετίνα σου γεμάτη με φρεσκοξυσμένα μολύβια, τα ντυμένα σου βιβλία που έβαλες τον μπαμπά σου να ντύσει με χειρουργική ακρίβεια, για να μην κάνει η διαφάνεια «φουσκάλες», υπάρχει πάντα μια θέση για το κολατσιό. Αυτή τη φορά, η μαμά σού έβαλε στην σάκα το αγαπημένο σου, χωρίς να στο πει.
Το κουδούνι χτυπάει και πριν τρέξεις στο προαύλιο παίρνεις από την τσάντα το πακέτο Πτι-Μπερ. Αναρωτιέσαι τι σημαίνει αυτό το «πτι-μπερ». Θα καταλάβεις μεγαλώνοντας λίγο, όταν θα αρχίσεις τα μαθήματα γαλλικών και θα συνειδητοποιήσεις πως κυριολεκτικά μεταφράζεται σε «μικρό βούτυρο».
Για την ώρα, βάζετε με τους φίλους σου στοιχήματα, ποιος θα μετρήσει πρώτος πόσα «δαντελάκια» έχει περιμετρικά κάθε μπισκότο πτι-μπερ. Εσύ λες 28, όμως το πειραχτήρι της τάξης επιμένει πως είναι 48 γιατί μετράει και τις εσωτερικές μικρές του εγκοπές. Συμφωνείτε πάντως να κοντραριστείτε ποιος μπορεί να χωρέσει πιο πολλά μπισκότα συγχρόνως στο στόμα του.
Λίγες τάξεις μετά, θα ντρέπεστε να τα κάνετε αυτά. Αντ’ αυτού, μια μέρα θα αποφασίσετε να πάρετε όλοι μαζί με το χαρτζιλίκι σας ένα πακέτο χαμογελαστά μπισκότα Μασκότ, για να χαρίσετε ο καθένας από εσάς ένα στο κορίτσι που του αρέσει -ναι, εκείνο που πειράζετε συνεχώς και κοροϊδεύεστε μεταξύ σας, ως μια ανορθόδοξη εκδήλωση ενδιαφέροντος.
Το δημοτικό πέρασε, με τα εύκολα και τα δύσκολά του. Με τα καλοκαίρια στην παραλία με διπλωμένα σαντουιτσάκια για τα διαλείμματα ενέργειας από τις βουτιές αλλά και τους χειμώνες με τα κρυολογήματα ταλαιπωρίας, που σήμαιναν από τη μια εγκεκριμένη «κοπάνα» από το σχολείο και από την άλλη ζεστό χαμομήλι μαζί με φρυγανιές.
Η εφηβεία είναι μπροστά σου, η πόρτα του δημοτικού κλείνει για να ανοίξει αυτή του γυμνασίου. Είσαι κορίτσι και αρχίζεις να ανακαλύπτεις τη θηλυκή πλευρά σου, είσαι αγόρι και η φωνή σου αλλάζει. Κι οι δυο σας νιώθετε ξαφνικά κάπως «μεγάλοι» ή θέλετε να φέρεστε μιμητικά ως τέτοιοι.
Ποιοτικός έλεγχος μπισκότων Μιράντα στο εργοστάσιο της Αθήνας, 1965.
Παίρνετε από το περίπτερο ένα πακέτο Caprice και στις απογευματινές σας βόλτες κρατάτε τα σοκολατένια πουράκια μαγκιόρικα, τάχα μου λες και τα καπνίζετε. Ο ξερόλας της παρέας κατέχει την «πατέντα» για το ποιος είναι ο σωστός τρόπος για να βγει το πρώτο πουράκι.
Κρατά το προστατευτικό χαρτονάκι, αναποδογυρίζει το πακέτο και το χτυπάει ελαφρά στη βάση του. Από το μικρό κενό πετάχτηκε το πρώτο πουράκι. Το δοκιμάζεις στο επόμενο πακέτο που θα πάρεις στη Σαββατιάτικη επίσκεψη με τους γονείς σου στο σούπερ μάρκετ, τελετουργία που πλέον κάνεις σαν μικρή αγγαρεία. Δεν καταφέρνεις το κόλπο με τη πρώτη. Τα Caprice σωριάζονται στο πάτωμα και προλαβαίνεις στον πόντο το μικρό σου αδερφάκι που πάει να τα φάει από το πάτωμα.
Προετοιμάζεσαι για Πανελλήνιες. Το διάβασμα απαιτητικό και τα πρώτα «κανονικά» σκιρτήματα με τη Μαρία από το Β2 και τον Βασίλη από το Γ1 σε αποσπούν. Θες ενέργεια, γι’ αυτό έχεις πάντα δίπλα σου στο διάβασμα ένα πακέτο Γεμιστά Παπαδοπούλου. Σου αρέσουν τα διπλογεμιστά με γεύση σοκολάτα. Το κορίτσι σου τρελαίνεται γι’ αυτά με γέμιση φράουλα και γυρίζεις ανάποδα τη γειτονιά για να τα βρεις και να της τα δώσεις πριν πάτε μαζί στο φροντιστήριο, στο οποίο θα καθυστερήσετε λιγάκι γιατί θα κάνετε μια στάση στο πάρκο κάπως ιδιωτική.
Το σχολείο πριν το καταλάβεις αποτελεί παρελθόν. Κατάφερες να περάσεις στη σχολή που ήθελες και είσαι έτοιμη για τη ζωή σε μια νέα πόλη. Μοιράζεσαι τον χρόνο σου ανάμεσα σε νέες φιλίες, σε πολύωρες παραδόσεις στα αμφιθέατρα, σε μέρες και νύχτες που δε θα ξεχάσεις ποτέ κι ας μην το ξέρεις τώρα. Μπορεί να σε παίρνει από κάτω με τον πρώτο χωρισμό, να γκρινιάζεις πως τα χρήματα δε σου φτάνουν και να κάνεις «μαθηματικά» για να βγάλεις το μήνα, όμως στο ντουλάπι σου υπάρχει πάντα ένα πακέτο Krispies για τις μεταμεσονύχτιες λιγούρες και στην τσάντα σου μια Digestive Bar για τα διαλείμματα στο προαύλιο της σχολής.
Μπορεί να άργησες λιγάκι, όμως αποφοίτησες. Η πρώτη σου δουλειά σε περιμένει. Μια νέα «πίστα» που όσο σε τρομάζει άλλο τόσο σε κάνει να αδημονείς γι’ αυτό το νέο, πιο ενήλικο κεφάλαιο της ζωής σου. Ξυπνάς νωρίς για να βάλεις τα «επαγγελματικά» σου. Από την τσάντα σου δε λείπει ποτέ το σημειωματάριό σου, ο φορτιστής σου αλλά και ένα πακέτο Cream Crackers για να έχεις κάτι να τσιμπάς ανάμεσα στα e-mails, τα τηλέφωνα αλλά και τα κατορθώματα που σου δίνουν το «μπράβο» από εκεί που θες να το ακούσεις.
Τα χρόνια αρχίζουν ξαφνικά να περνούν χωρίς να τα καταλαβαίνεις. Σύντομα θα αρχίσεις να αναπολείς με έναν περίεργο τρόπο τις προηγούμενες ηλικιακές σου φάσεις, «τα χρόνια της αθωότητας». Θα αρχίσεις να ακούς από μικρότερους κάποια φευγαλέα και περιπαικτικά «Ok, boomer», θα δεις τις πρώτες λευκές τρίχες στα μαλλιά σου.
Τα πρόσωπα στο σπίτι αυξάνονται. Πλέον, ψωνίζεις Πτι-Μπερ και Μιράντα για τρεις, σύντομα τέσσερις. Να θυμηθείς την επόμενη φορά να πάρεις ένα πακέτο Μιράντα λιγότερο. Άλλωστε την Κυριακή θα έρθει για επίσκεψη η μαμά σου και με το που περάσει την πόρτα θα ακουστεί ένα στεντόριο «Γιαγιά!» για καλωσόρισμα.
