Βίκυ Σγουρέλλη: «Όταν το παιδί αγαπήσει το αντικείμενο που πρέπει να μελετήσει, δεν θα σταματήσει να μαθαίνει ποτέ»

ADVERTORIAL

Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση, το κομμάτι της ενσυναίσθησης παίζει σημαντικό ρόλο στο πώς μαθαίνει και εξελίσσεται ένα παιδί. Ειδικά στο πλαίσιο της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης, δεν μαθαίνουν όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο - γι' αυτό είναι σημαντικό να ακολουθούν μία διαδικασία που να στοχεύει τόσο στη γνώση, όσο και στη διασκέδαση και την ανάπτυξη κριτικής σκέψης.

Σε αυτή τη φιλοσοφία βασίζεται η παιδαγωγική προσέγγιση της Βίκυς Σγουρέλλη, εκπαιδευτικού αγγλικής γλώσσας και ειδικής αγωγής - στην παρατήρηση, στον αναστοχασμό και στη συνεχή εξέλιξη. Το 2005, ξεκίνησε να διδάσκει με σκοπό να αλλάξει τις προσδοκίες των ανθρώπων στη ξενόγλωσση ιδιωτική διδασκαλία. Το 2014, το όραμά της πήρε μορφή και έγινε το πρότυπο κέντρο διαφοροποιημένης εκπαίδευσης Learn Only Via Empathy (L.O.V.E.) - ένα κέντρο που έχει στόχο το κάθε παιδί να μαθαίνει με βάση τον χαρακτήρα και τις προσωπικές του ανάγκες. 

Το 2019, η Βίκυ Σγουρέλλη ίδρυσε έναν εκδοτικό οίκο που έχει καταφέρει να κάνει τη διαφορά στο πώς τα παιδιά μαθαίνουν Αγγλικά, μέσω εξειδικευμένων βιβλίων που ως τώρα δεν υπήρχαν αντίστοιχα στο είδος τους. Το Books with Shoes ήδη απαριθμεί έξι καινούργιους τίτλους με μεγάλη επιτυχία. Τα βιβλία χρησιμοποιούνται ως εργαλείο από ειδικούς θεραπευτές, εκπαιδευτικούς και ψυχολόγους και εστιάζουν στην διατήρηση της παιδικότητας της ψυχής των ανθρώπων, την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και την αποδοχή του εαυτού αλλά και την επίτευξη της γνώσης σαν παραμύθι.

Εμείς μιλήσαμε με την Βίκυ Σγουρέλλη, σχετικά με την σημασία της ενσυναίσθησης στη μάθηση, το Learn Only Via Empathy English School, αλλά και το όραμά της για το Books with Shoes.

—Πώς αποφασίσατε να ακολουθήσετε τον δρόμο της ιδιωτικής διδασκαλίας; Τι περιλαμβάνει η παιδαγωγική προσέγγιση που έχετε επιλέξει;

Είμαι ένας άνθρωπος που μου αρέσει να δημιουργώ, να εξελίσσω οτιδήποτε πρέπει να εξελιχθεί και να μπορώ να εντάσσω κάθε άνθρωπο με το ίδιο όραμα στην ομάδα μου. Από παιδί είχα αυτή την ικανότητα, να μεταδίδω όσες γνώσεις είχα σε αυτούς που την είχαν ανάγκη. Η διδασκαλία δεν ήταν στις πρώτες μου επιλογές. Πέρασα μια πολύ δύσκολη εφηβεία και ενώ φαινομενικά ήμουν μια καλή και υποτακτική μαθήτρια, είχα πνεύμα ανήσυχο και αμφισβητούσα ή αναζητούσα ένα μεγαλύτερο νόημα σε αυτά που τυφλά έπρεπε να απομνημονεύσω. Αμφισβητούσα την ίδια την έννοια των πανελληνίων. Εκεί έκανα την επανάστασή μου. Έφυγα το πρωί από το σπίτι, πήρα την ευχή της μητέρας μου και όταν έφτασα τη μέρα των εξετάσεων στην είσοδο τους σχολείου, είπα όχι. Δεν θα υποβάλλω τον εαυτό μου σε αυτή την διαδικασία. Υπέκυψα στο άγχος, ένα άγχος χρόνων στην πλάτη μου ως μαθήτρια, ενός απαρχαιωμένου εκπαιδευτικού συστήματος που στόχο είχε την απομνημόνευση.

Είχα όμως μια αγάπη προς την αγγλική γλώσσα και σε συνδυασμό με την ικανότητα μετάδοσης που προανέφερα βρήκα την διέξοδο που αντιστοιχούσε στην δική μου προσωπικότητα. Δεν ήταν εύκολος ο δρόμος. Έπρεπε να πάρω δάνειο για να ανταπεξέλθω στις φοιτητικές μου υποχρεώσεις και να μάθω να ακούω και να παρατηρώ για να πω ένα ακόμα μεγαλύτερο «όχι». Ένα όχι στην συμβατική διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας με τον τρόπο που την γνωρίζαμε μέχρι τότε. Μια ανελέητη ύλη και ατελείωτες ώρες διδασκαλίας και ασκήσεων με στόχο πιστοποιητικά γλωσσομάθειας που δεν αποδεικνύουν το γνωστικό επίπεδο των ανθρώπων και μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο στο δημόσιο.

Δεν λέω ότι τα παιδιά δεν πρέπει να προσπαθούν να εισαχθούν σε ένα δημόσιο πανεπιστήμιο αλλά πρέπει να κατανοήσουμε πλέον ως ενήλικοι ότι το βάρος είναι τεράστιο και δεν είναι όλοι οι έφηβοι ανθεκτικοί ώστε να ανταπεξέλθουν. Πρέπει να υπάρχει διέξοδος και γι’ αυτούς. Βασική αρχή, λοιπόν, και στόχος στην σχολή μου είναι η ίδια η γνώση μέσα από τον αναστοχασμό και με απώτερο στόχο την υιοθέτηση πρακτικών αυτοκαθοδηγούμενης μάθησης. Τα αγγλικά είναι η αφορμή. Όταν το παιδί αγαπήσει το αντικείμενο που πρέπει να μελετήσει και που θα το χρησιμοποιήσει στην μετέπειτα επαγγελματική σταδιοδρομία, τότε ένα είναι σίγουρο: δεν θα σταματήσει να μαθαίνει ποτέ. Αυτό που κάνουμε στον χώρο μας λέγεται διαφοροποιημένη διδασκαλία και αγκαλιάζει παιδιά μεικτών ικανοτήτων που μαθαίνουν να σέβονται το ένα το άλλο και να συνεργάζονται.

Ειδικευτήκαμε  στη βιωματική, πολύ-αισθητηριακή και με χρήση νέων τεχνολογιών διδασκαλία μαθητών μεικτών ικανοτήτων. Δημιουργήσαμε ένα καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα μέσω βιωματικής μάθησης και ενσωμάτωσης διαδραστικής τεχνολογίας στην Αγγλική γλώσσα (flipped classroom/αντίστροφη τάξη, CLIL -Συνδυασμένη Εκμάθηση Επιστημονικού Αντικειμένου και Ξένης Γλώσσας, STEM projects). Στόχος η εσωτερική παρακίνηση μαθητών όλων των δυνατοτήτων καθώς και η αποδοτική ένταξη τους σε τάξεις άνω των δύο ατόμων. Το πρόγραμμα ήταν και είναι μοναδικό. Επίσης, η σχολή ήταν η πρώτη που χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί  iPad ως κύριο μέσο διδασκαλίας από το 2010.

—Μπορείτε να μας πείτε μερικά πράγματα για το Learn Only Via Empathy English School; Τι στόχο έχει το κέντρο;

Ξεκίνησα το 2005. Ως άνθρωπος που δουλεύει πολύ και αόρατα στο ακριτικό νησί της Χίου δεν περίμενα ότι το όραμά μου και οι πρακτικές μου θα έχουν τόση απήχηση και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Το 2014 μπόρεσα να υλοποιήσω αυτό που ονειρευόμουν. Είχα πλέον τα κατάλληλα εργαλεία και την ψυχική αντοχή, τις γνώσεις και την εμπειρία για να εφαρμόσω τον δικό μου τρόπο διδασκαλίας, να έχω τα δικά μου βιβλία, να συνδυάσω τις πρακτικές που έχω μάθει και να τις κάνω μια. Να γίνουμε αυτό που πρεσβεύουμε: αγάπη, ενσυναίσθηση.

Οι στόχοι μας είναι πολλοί και φιλόδοξοι. Πρώτον είναι να μάθουμε μέσα από την ενσυναίσθηση. Δεν πιστεύω ότι μπορεί να διδάξει ουσιαστικά ένας εκπαιδευτικός εάν δεν μπορεί να μπει στη θέση του κάθε μαθητή του, να τον δει ως παιδί και όχι ως ένα νούμερο ή μια ταμπέλα και να προσαρμόσει την ύλη με τέτοιο τρόπο που να θέλει το ίδιο το παιδί να μάθει με χαρά και αγάπη. Δεύτερος στόχος είναι η συμπερίληψη και οι ίσες ευκαιρίες που πρέπει να δίνονται σε όλους τους μαθητές. Μια τάξη μεικτών ικανοτήτων είναι σαν μια ορχήστρα με πολλά μουσικά όργανα. Είναι πολύ δύσκολο να τα συντονίσεις αλλά εκεί είναι και η «μαεστρία» του εκπαιδευτικού.

Κανένα παιδί δεν έχει τους ίδιους ρυθμούς με το άλλο. Ανεξάρτητα από τον ρυθμό του παιδιού εμείς καταφέρνουμε να συνυπάρχουν στην ίδια τάξη παιδιά τόσο διαφορετικά να οποία ενώνονται στην στέγη μας και καταφέρνουν να  μαθαίνουν χωρίς να τα απομονώνουμε σε ιδιαίτερα και χωρίς να επιβαρύνονται οικονομικά οι οικογένειες για ένα τόσο απαραίτητο εφόδιο όπως είναι η εκμάθηση της Αγγλικής γλώσσας. Η δυσκολία που συνάντησα και ακόμα συναντώ πιο σπάνια πλέον μιας και έχω καταφέρει να γνωρίσει ο κόσμος της Χίου την δουλειά μου και την ιδιαίτερη παιδαγωγική μου προσέγγιση είναι να εκπαιδεύσω τους ίδιους τους γονείς πάνω σε αυτό που θεωρώ πραγματικότητα. Τα παιδιά πρέπει να είναι μέρος του κοινωνικού συνόλου και θα εργάζονται σε αυτό. Απομονώνοντάς γιατί κάποια είναι πιο γρήγορα, άλλα αργά, άλλα πολύ ήσυχα, άλλα πιο άτακτα, δεν θα πετύχουμε τίποτα παραπάνω από το να τα μειώνουμε την αυτοπεποίθησή τους και τις κοινωνικές τους δεξιότητες.

Και τέλος, όχι μόνο στόχος αλλά και ανάγκη πλέον είναι να ενημερώσουμε ειδικούς, γονείς και μαθητές ότι τα παιδιά μαθαίνουν ανάλογα με την σχολική τους ετοιμότητα. Εάν πιέζουμε παιδιά που δεν είναι ηλικιακά ώριμα να δεχθούν την ποσότητα μιας μη ρεαλιστικής ύλης και να μάθουν από βιβλία που δεν έχουν την καλύτερη παιδαγωγική υποδομή αυτό που θα πετύχουμε είναι παιδιά που απωθούνται από την μάθηση και το βιβλίο και προσελκύονται από άμεσες απολαύσεις όπως βιντεοπαιχνίδια με άμεση αρνητική συνέπεια την έλλειψη κριτικής σκέψης.

Το κέντρο μας είναι συνάμα και μια ανοιχτή, μεγάλη βιβλιοθήκη! Τα παιδιά έρχονται μια ώρα πριν και φεύγουν μια ώρα μετά το μάθημα ψάχνοντας και απολαμβάνοντας τα βιβλία μας. Τα βιβλία είναι μια σταθερή αξία. Αρκεί να τα προσαρμόζουμε στην εποχή μας και να αφήνουμε το παιδί να τα διαλέξει.

—Μπορείτε να μας πείτε μερικά πράγματα για τον νέο σας εκδοτικό οίκο Books with Shoes; Ποια είναι η ιδέα πίσω από την ίδρυσή του και πώς κάνει τη διαφορά στον τρόπο μάθησης των παιδιών;

Ο εκδοτικός οίκος Books with Shoes είναι μια νέα στέγη για φρέσκιες, καινοτόμες και πρωτότυπες ιδέες και εκδόσεις, σε μια εποχή, που περισσότερο από κάθε άλλη, η ενσυναίσθηση και οι αξίες της αποδοχής του εαυτού και της διαφορετικότητας πρέπει να προωθούνται μέσα από την ανάγνωση και την ανάγκη δημιουργίας ενός νέου είδους αφήγησης που να προκαλεί την κριτική σκέψη των παιδιών και παράλληλα να ψυχαγωγεί. Το Books with Shoes ιδρύθηκε το 2019 στη Χίο με όραμα ένα νέο είδος παιδικής εκπαιδευτικής λογοτεχνίας βασισμένo στην παιδαγωγική μέθοδο L.O.V.E -Learn Only Via Empathy.

Μέρος της διαφοροποιημένης εκπαίδευσής μας είναι το βιβλίο. Όχι όμως τα εξειδικευμένα βιβλία που βασίζονται στην ξενόγλωσση εκπαίδευση. Τα παιδιά πλέον χρειάζονται νέου τύπου βιβλία που συνδυάζουν την γνώση ,την διασκέδαση αλλά και την ενσυναίσθηση μαζί με την ανάπτυξη κριτικής σκέψης. Το κάθε βιβλίο είναι ένα διαφορετικό είδος και θα έλεγα μοναδικό. Θεωρώ ότι τέτοιου λογοτεχνικού είδους βιβλία δεν υπάρχουν στην ελληνική αγορά, απαιτούν μοντέρνους κριτικούς και απαιτητικούς αναγνώστες κάθε ηλικίας.

Κάθε βιβλίο μου είναι κομμάτι της τεχνικής μου που είναι απόλυτα συνυφασμένη με την προσωπικότητά μου. Βαθύτατα επηρεασμένη από τους Μαρία Μοντεσσόρι, Πάουλο Φρέιρε με την «κριτική παιδαγωγική» του και πολλούς άλλους άξιους παιδαγωγούς πιστεύω ότι για να διδάξεις ένα παιδί πρέπει το παιδί να σε εμπιστεύεται και να ξέρει ότι νοιάζεσαι γι’ αυτό. Την αυθεντική αγάπη τα παιδιά την αντιλαμβάνονται αμέσως. Για εμένα όλα τα παιδιά είναι ίσα, είναι παιδιά και εγώ καλούμαι να τους δείξω τον τρόπο να διαχειριστούν το μυαλό τους -γιατί η διαχείριση του τρόπου μάθησης είναι κάτι που ανακαλύπτουν στη πορεία-, να τα ενδυναμώσω και να τα εμψυχώσω μέχρι να ανακαλύψουν αυτόν τον τρόπο. Αυτό αποτελεί μια διαδικασία που μπορεί να πάρει και περισσότερο χρόνο ή σε άλλες περιπτώσεις λιγότερο. Είμαι ευτυχισμένη όταν πετύχω τον στόχο μας, όταν δηλαδή μπορώ να πω «τώρα πια οι μαθητές μου δουλεύουν σαν να μην με έχουν ανάγκη».

«Το να διαβάζεις χωρίς να στοχάζεσαι είναι σαν να τρως χωρίς να χωνεύεις.» - Έντμουντ Μπερκ

—Τι είδους βιβλία περιλαμβάνουν οι εκδόσεις σας;

Το πρώτο μου βιβλίο, ο «Μέμορι: Ο Κλειδοκράτορας της Μνήμης και το Αιώνιο Μυστικό του δε Θυμάμαι» με εικονογράφο τον Μάριο Ιωαννίδη είναι ένα πολυτροπικό πολυεστιακής ανάλυσης παραμύθι στο οποίο η ιστορία εκτυλίσσεται  μέσα από πολλαπλές φωνές/οπτικές και εικόνες με πολυσημίες. Αυτό το παραμύθι απαιτεί ένα μεγάλο βαθμό ενσυναίσθησης μιας και αφηγείται την οπτική 5 διαφορετικών χαρακτήρων. Τα πολυτροπικά παραμύθια προάγουν την κριτική σκέψη, καλλιεργούν την πολλαπλή νοημοσύνη, ενισχύουν την δημιουργικότητα και πολλών ειδών γραμματισμούς όπως τον οπτικό, τον γλωσσικό, τον πολιτισμικό και διαπολιτισμικό.

Ακολουθούν παραμύθια με πλούσια κοινωνικά μηνύματα όπως «Τη νύχτα που τα παπούτσια ζωντανεύουν» με εικόνες της Μαρίας Καραζά που έχει αγαπηθεί τόσο πολύ από μεγάλους και μικρούς και ξεχωρίζει για την απεικόνιση της κοινωνίας ως ένα παπουτσίδικο με τρεις ορόφους όπου στο πρώτο έχουμε τα πλαστικά οικονομικά παπούτσια στοιβαγμένα σε καλάθια, στο δεύτερο τα  πιο προσιτά και καλύτερα ποιοτικά  από αυτά του πρώτου ορόφου και, τέλος, στον τρίτο όροφο τα απρόσιτα οικονομικά στην περιοχή των οποίων δεν μπορεί να πλησιάσει κανείς από τα παπούτσια των άλλων ορόφων. Κάθε όροφος μια κοινωνία με τους δικούς της κανόνες.

Τα ηλεκτρονικά μας βιβλία διατίθενται δωρεάν στην ιστοσελίδα του οίκου μας www.bookswithshoes.gr  και είναι επίσης εξαιρετικές ιστορίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα σχολεία. Η ποίηση είναι αγαπημένο μέρος της ζωής μου και φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει. Πέρα από την «Ευχή της Πικραλίδας» ένα όμορφο ποίημα που διατίθεται σε ηλεκτρονική μορφή σε ελληνικά και αγγλικά, υπάρχει και η ποιητική μου συλλογή «Το τέρας μέσα μου”. Τα ποιήματα μιλούν για την σύγκρουση με τον εαυτό μας που μπορεί να είναι αυτοκαταστροφική και στοχεύουν μέσα από αυτοβιογραφικά στοιχεία και κοινωνικές εμπειρίες, δικές μου και άλλων προσώπων, να βοηθήσουν τον άνθρωπο να πετύχει αυτή την συμφιλίωση.

Το τελευταίο μου βιβλίο είναι μοναδικό στο είδος του. «Τα βασίλεια των Αγγλοχρόνων και ο be” αποτελούν την πρώτη προσπάθεια να διδάξουμε την αγγλική γραμματική μέσα από μια μυθοπλαστική αφήγηση με μνημονικές τεχνικές και παράλληλα ασκήσεις φωνολογικής ενημερότητας ώστε να μάθουν όλοι επιτέλους την τόσο πολύπλοκη γραμματική και τους τόσο μπερδεμένους χρόνους. Το πόσο τελικά απλό αποδεικνύεται είναι απίστευτο! Είναι  ένα βιβλίο που θεωρώ σωστό να διδάσκεται από όλα τα διαφοροποιημένα κέντρα διδασκαλίας αγγλικών μιας και πλέον είναι αρκετά. Το βιβλίο αυτό δεν είναι για μια απλή ανάγνωση, φιλοδοξώ να αποτελέσει σύντροφο και σύμβουλο ζωής.  Στο βιβλίο εμπεριέχεται ένα μεγάλων διαστάσεων πόστερ με εκπληκτική εικονογράφηση του Μανώλη Κοτρώτσιου και γραφιστική επιμέλεια της Ηλιάνας Στεφάκη. Θα ακολουθήσουν και άλλα με όλες τις τεχνικές που χρησιμοποιώ για να διδάξω τους μαθητές μου με τον μοναδικό αυτό τρόπο που λέγεται L.O.V.E!

«Μια παιδική́ ιστορία που την απολαμβάνουν μόνο τα παιδιά́ είναι μια κακή́ παιδική́ ιστορία...»

(C.S. Lewis 1952)

—Ποιο είναι το όραμά σας για τον Books with Shoes;

Έχω την πιο μεγάλη φιλοδοξία. Να διατηρηθεί η ομάδα των συνεργατών ως ένας πυρήνας που συνδέεται με αγάπη και που θα εμπλουτίζεται διαρκώς ώστε σε καιρούς σκοτεινούς να συνεχίσει να δημιουργεί, να παράγει έργο και να ελπίζει ώστε να κάνει τον κόσμο να ελπίζει. Είμαι ευγνώμων σε όλους τους συνεργάτες μου και αυτούς που φαίνονται αλλά και αυτούς που στηρίζουν το έργο μας χωρίς να ζητούν τίποτα ως αντάλλαγμα. Στις οικογένειές μας, στους λογιστές μας ,στους δημιουργούς μας, στην Σοφία Τάζογλου που έχει δημιουργήσει τις ιστοσελίδες μας, στους ανθρώπους πίσω από την επικοινωνία, τους γονείς και τους μαθητές μας που σε κάθε βήμα στέκουν δίπλα μας  και τους συναδέλφους μου από όλη την Ελλάδα που με στηρίζουν με αγάπη.

—Ποιος ο ρόλος της ενσυναίσθησης στην διαπαιδαγώγηση και πώς πιστεύετε πως θα αλλάξει ο τρόπος που μαθαίνουν και εξελίσσονται τα παιδιά στο μέλλον;

«Η ενσυναίσθηση δεν είναι καινούργιος όρος. Υπάρχει χρόνια. Κάποιοι όροι επανέρχονται όταν κινδυνεύουν να εκλείψουν στην κοινωνία». Και δυστυχώς ο τρόπος πλέον που μεγαλώνουν τα παιδιά μας, μαθαίνουν και ψυχαγωγούνται δεν βοηθάει τόσο στην ενίσχυση αυτής της ικανότητας την οποία αποκαλώ και κατάρα όταν υπάρχει σε μεγάλη ποσότητα. Το πώς θα εξελιχθούν τα παιδιά στο μέλλον αλλά και η εκπαίδευση δεν το γνωρίζω. Αυτό που ξέρω είναι ότι δεν θα σταματήσουμε, τόσο εγώ, όσο και άλλοι άνθρωποι να προσπαθούμε με αγάπη και με στόχο μια καλύτερη παιδεία. Έχω πει πολλές φορές ότι ταλαντούχοι άνθρωποι υπάρχουν πολλοί και παντού, καλοί όμως σπάνια βρίσκονται.

Σας ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου για το βήμα που μου δώσατε. Εύχομαι σε όλο τον κόσμο να συνεχίσει να ονειρεύεται και να διαβάζει όσο περισσότερα βιβλία μπορεί γιατί είναι ο μόνος τρόπος να εξελιχθεί και αποκτήσει περισσότερη αυτοπεποίθηση, ωριμότητα, γνώση, επινοητικότητα και αισιοδοξία.