Τον Κεμάλ Ατατούρκ, νομίζω, σκέφτεται όποιος διαβάζει νεότερη ιστορία· είναι από τους λίγους ανθρώπους στην ιστορία της υφηλίου που μπορεί να του αποδοθεί ο τίτλος του "εθνάρχη", γιατί όντως δημιούργησε ένα έθνος, το τουρκικό.Αυτά όμως, συνέβησαν κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, όταν η κοινοβουλευτική δημοκρατία, ήταν σε παγκόσμιο επίπεδο ακόμη σε νηπιακό στάδιο. Σήμερα, ελέγχεται αν οι κοινωνίες χρειάζονται ηγέτες ή πολύ περισσότερο ενσυνείδητους και δημοκρατικούς πολίτες. Τα μέλη του συνόλου, πρέπει να αποτελέσουν, πλέον, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό οργάνωσης, την κινητήρια, τη δημιουργική δύναμη. Σε αυτό, άλλωστε, στόχευσε η πολιτική ένωση της Ε.Ε., αλλά στραγγαλίστηκε από ένα αδύναμο και διακοσμητικό ευρωκοινοβούλιο. Συνεπώς, η σύγχρονη πραγματικότητα δεν απαιτεί τόσο ηγέτες, όσο δυναμική και δημοκρατική πολιτική εκπροσώπηση, ως αποτέλεσμα της συναίσθησης ευθύνης των λαών και κοινωνιών.