Στην περίπτωση των τσιγγάνων, τα σύνορα πραγματικότητας και στερεοτύπων, είναι δυσδιάκριτα. Τα στερεότυπα είναι παράλογα. Πριν κάτι αιώνες, οι παλαβοί χριστιανοί, ισχυρίζονταν πως οι Εβραίοι σκοτώνουν χριστιανόπουλα και χρησιμοποιούν το αίμα τους για τα άζυμά τους. Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, της "μόδας" έγιναν οι θεωρίες συνωμοσίας για τη δήθεν παγκόσμια κυριαρχία των Εβραίων με στόχο την εξαφάνιση του χριστιανισμού. Στην περίπτωση των τσιγγάνων όμως, κατά πόσο αποτελούν στερεότυπα τα όσα πιστεύονται για την κοινωνία τους; Ή καλύτερα, τα στερεότυπα για τους Ρομά, έχουν φανερά σχέση με την πραγματικότητα, σαφώς πολύ περισσότερη απ' ότι άλλα στερεότυπα για άλλες κοινωνικές ομάδες. Το "οι γύφτοι κλέβουν παιδιά" κι άρα ΚΑΘΕ τσιγγάνος είναι απειλή και με την πρώτη ευκαιρία θα μας αρπάξει το παιδί, είναι στερεότυπο, γιατί είναι μια υποχόνδρια φοβία. Και με τέτοια στερεότυπα μεγάλωσα κι εγώ εξαιτίας της γιαγιάς μου, που με "απειλούσε" πως θα με δώσει στον "γύφτο" αν δε κάτσω φρόνημα. Αυτά τα στερεότυπα όμως, δεν ξεπήδησαν απ' το πουθενά. Τα παιδιά για τους τσιγγάνους είναι κεφάλαιο, πολύ περισσότερο απ' ότι ήταν τα παλιά χρόνια για τις φτωχές αγροτικές οικογένειες που κάναν αβέρτα παιδιά για να έχουν εργατικά χέρια. Και οι περιπτώσεις αρπαγής "μπαλαμών" παιδιών από κυκλώματα τσιγγάνων, δεν είναι λίγες. Αυτή η εμπορική και απαράδεκτη για εμάς αντιμετώπιση των ίδιων τους των παιδιών πρώτα, έδωσε τροφή στα στερεότυπα, που γίναν τραβηγμένες ιστορίες και υποχόνδριες φοβίες.Τώρα, όσον αφορά την κλεψιά και την παραβατικότητα, δεν ξέρω αν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην πραγματικότητα και στα στερεότυπα. Κι έχω εμπειρίες από πρώτο χέρι, γιατί είχαμε μίνι μάρκετ παλιά, κι όταν κάναν "ντου" καμιά οικογένεια τσιγγάνων, ήμασταν όλοι σε επιφυλακή, κι όχι αδίκως. Θυμάμαι που κάποιος είδε τη μαμά τσιγγάνα να βάζει στη βράκα της κάτι. Κι όντως είχε πάρει μια κονσέρβα με δώρο μια πιατέλα! Επίσης, ένα καλοκαίρι, που είχα το ποδήλατό μου έξω από το μαγαζί, ένα τσιγγανάκι το καβάλησε και εξαφανίστηκε. Το σταματήσαμε αρκετά μακριά Ούτε είναι λίγες φορές που είδα τσιγγάνους με αμαξάρες χωρίς πινακίδες. Δεν είναι άγιοι κι ούτε τα "αιώνια θύματα". Και είναι άδικο να χαρακτηρίσουμε "ρατσιστές" όσους κρατάν μια επιφυλακτική στάση απέναντί τους. Δεν ξέρω ποιος θα εμπιστευόταν να αφήσει τη μηχανή του πχ, δίπλα σε έναν καταυλισμό... Ο τρόπος ζωής τους, είναι ακατάλληλος για μια κοινωνία με Νόμους. Υπάρχουν τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που κάποια απ' τα ήθη και τα έθιμά τους, τα βιάζουν, κι όχι απλά τα καταπατούν. Και υπάρχουν νόμοι, που πρέπει να ισχύσουν και γι' αυτούς. Ίσα δικαιώματα, ευθύνες και υποχρεώσεις με ό,τι κι αν συνεπάγεται αυτό για την κουλτούρα τους. Αλλιώς θα συνεχίσει να υπάρχει αυτό το παράλληλο σύμπαν αθλιότητας και ανομίας. Αν μορφωθούν τα παιδιά τους, σε βάθος χρόνου θα βελτιώσουν εκ των έσω την κοινωνία τους. Είχα ένα φίλο τσιγγάνο, ενσωματωμένο, ο οποίος δεν ξέκοψε (και γιατί να ξεκόψει άλλωστε) από την κουλτούρα του, αλλά ο τρόπος και η ποιότητα ζωής του, δεν συγκρίνεται με την παραδοσιακή ζωή των τσιγγάνων.
