Σε περιόδους κρίσεων δεχόμαστε συνήθως μεγάλες δόσεις παραπληροφόρησης, ενώ όταν εκδηλώνονται επιθετικές ενέργειες ενός κράτους εναντίον κάποιου άλλου, σπάνια αυτές δεν συνοδεύονται από ένα όργιο προπαγάνδας και κατασκευασμένες ειδήσεις.
Στην ιστορία της ενημέρωσης υπάρχουν πολλές γκρίζες σελίδες. Το 1991 το CNN είχε παρουσιάσει έναν κορμοράνο βουτηγμένο στο πετρέλαιο, υποτίθεται από τα «μολυσμένα νερά του Περσικού Κόλπου» για τα οποία εμφάνιζε ως υπαίτιο τον Σαντάμ Χουσεΐν, προκειμένου να δημιουργήσει αρνητικό κλίμα και να διευκολυνθεί η αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ. Αργότερα, όταν ο στόχος της προπαγάνδας είχε επιτευχθεί, αποκαλύφθηκε ότι ο κορμοράνος ανήκε σε έναν ζωολογικό κήπο και τον είχαν περιλούσει με πετρέλαιο για να σκηνοθετηθεί-κατασκευαστεί η είδηση.
Πριν από λίγες μέρες, με την έναρξη της κρίσης στα ελληνοτουρκικά σύνορα, ο Ταγίπ Ερντογάν, άρχισε να κατηγορεί την Ελλάδα ότι πυροβολεί και σκοτώνει τους πρόσφυγες που επιχειρούν να περάσουν από τα σύνορά της. Παρότι ο πρόεδρος της Τουρκίας αρχικά αναφέρθηκε σε μία περίπτωση, μετά σε δύο και αργότερα σε τρεις, μόνο για μία δόθηκαν φωτογραφίες, βίντεο και όνομα – αν και αυτό είναι «Μωάμεθ ο Άραβας» και κανείς δεν ξέρει αν είναι το αληθινό. Η κυβέρνηση το διέψευσε κατηγορηματικά, τα περισσότερα ΜΜΕ δεν το υιοθέτησαν, αλλά στο διαδίκτυο διαδόθηκε αρκετά και κάποιοι πιστεύουν ότι συνέβη στα αλήθεια.
Τι αποδείξεις παρουσιάστηκαν για αυτό; Καμία που να τεκμηριώνει ότι οι ελληνικές αρχές πυροβόλησαν και σκότωσαν πρόσφυγα.
Η κρίση στα σύνορα ενδεχομένως να συνεχιστεί και να κλιμακωθεί μέσα σε έναν πόλεμο προπαγάνδας. Η προβοκάτσια είναι ένας κίνδυνος που σε αντίστοιχες καταστάσεις όλοι φοβούνται και απεύχονται.
Η είδηση δεν βγήκε από κάποιο γνωστό μέσο, αλλά κυκλοφόρησε μέσω δύο λογαριασμών στο Twitter, που φέρεται να ανήκουν σε δύο δημοσιογράφους, τον Mughira Al Sharif και την Jenan Moussa. Αυτοί οι δύο ανάρτησαν ένα αγνώστου προέλευσης βίντεο στο οποίο φαινόταν ένας νεαρός άνδρας τραυματισμένος. Ο νεαρός αυτός, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους στο Twitter, εξέπνευσε αργότερα σε νοσοκομείο της Τουρκίας.
Graphic:
— Mughira Al Sharif (@SharifMugh) 2 Μαρτίου 2020
Syrian refugee Ahmed Abu Emad, from Aleppo, killed today by the Greek Border Guards while trying to cross into Greece along with hundreds of refugees.
He was shot in his throat at 09:07 am near #Ipsala
His body was taken to Turkey. pic.twitter.com/novDEhaKfT
Ο Στέλιος Πέτσας, απάντησε ότι: «Δεν υπήρξαν πυρά από τις ελληνικές συνοριακές δυνάμεις ενάντια σε άτομα που επιχειρούν να εισέλθουν παράνομα στην Ελλάδα. Ο αντίθετος ισχυρισμός δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από σκόπιμη παραπληροφόρηση: Fake News της τουρκικής προπαγάνδας».
Video showing fatality on Greek-Turkish border is fake news. We call upon everyone to use caution when reporting news that furthers Turkish propaganda. #fakenews #fakeTurkishPropaganda
— Stelios Petsas (@SteliosPetsas) 2 Μαρτίου 2020
No shots have been fired by Greek border forces against any individuals attempting to enter Greece illegally. The contrary amounts to no more than gross and deliberate misinformation: Fake News.#fakenews #fakeTurkishPropaganda
— Stelios Petsas (@SteliosPetsas) 2 Μαρτίου 2020
Ο Ερντογάν όμως, παρά τη διάψευση, επέμεινε ότι οι Έλληνες πυροβολούν και σκοτώνουν πρόσφυγες.
President @RTErdogan: “Every European country that closes its borders to refugees and seeks to send them back by beating them or sinking their boats or even by shooting them is violating the Universal Declaration of Human Rights.” pic.twitter.com/AgrJ8tnfzj
— Turkish Presidency (@trpresidency) 4 Μαρτίου 2020
Στους ισχυρισμούς τους ότι οι ελληνικές αρχές σκότωσαν τον νεαρό από την Συρία επέμειναν και οι δύο δημοσιογράφοι.
Πρώτος ανάρτησε το σχετικό βίντεο ο Mughira Al Sharif, ο οποίος μέχρι την 1η Μαρτίου, όπως μπορεί να δει κανείς στον λογαριασμό του στο Twitter, μετέδιδε κλίμα από την πολιορκημένη συριακή πόλη του Ιντλίμπ, όπου οι απελπισμένοι κάτοικοί της (προσκείμενοι στους τζιχαντιστές) προσπαθούσαν να φύγουν για να γλιτώσουν.
Μετά την 1η Μαρτίου, ο Mughira Al Sharif σταματά να μεταδίδει πληροφορίες για την Ιντλίμπ και γράφει για την κατάσταση στα ελληνικά σύνορα, χωρίς όμως να λέει εάν τα επισκέφτηκε ή όχι.
Στο πρώτο τουίτ για την Ελλάδα αναφέρει ότι έσβησε μια φωτογραφία που είχε αναρτήσει πριν, καθώς αυτή δεν ήταν της ελληνικής αστυνομίας, όπως προφανώς είχε αναφέρει. «Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι οι Έλληνες αστυνομικοί δεν χτυπάνε τους μετανάστες» γράφει, αφήνοντας να καταλάβουμε ότι η φωτογραφία έδειχνε χτυπημένους πρόσφυγες. Ήταν τη μέρα που πολλά τουρκικά accounts δημοσίευσαν μια χαρακτηριστική φωτογραφία από το 2015, ενός χτυπημένου πατέρα που κρατούσε το παιδί του αγκαλιά, στα σύνορα της Ουγγαρίας, και την παρουσίαζαν σαν να ήταν από τα ελληνικά σύνορα, τώρα.
Το επόμενο τουίτ του είναι στις 2 Μαρτίου και είναι το βίντεο που, σύμφωνα με τον ισχυρισμό του, δείχνει τον νεκρό πρόσφυγα από τη Συρία. Το βράδυ της ίδιας μέρας, αναρτά δεύτερο βίντεο, για το οποίο υποστηρίζει ότι δείχνει άλλους πρόσφυγες από τη Συρία να κουβαλάνε το άψυχο σώμα του νέου άνδρα. Ισχυρίζεται επίσης πως αυτόπτες μάρτυρες –τους οποίους δεν αναφέρει– του είπαν ότι «οι Έλληνες στρατιώτες που τον πυροβόλησαν ήταν σε απόσταση 40 μέτρων».
Graphic: +18
— Mughira Al Sharif (@SharifMugh) 2 Μαρτίου 2020
Another footage shows a number of refugees carrying dead Syrian refugee Ahmed Abu Emad moments after he got shot by Greek Border Guards near İpsala. “Greek soldiers were only 40m away from us” says a witness. pic.twitter.com/TZl9BmTZuv
Με άλλο ένα τουίτ το ίδιο βράδυ, δίνει την τοποθεσία στην οποία ισχυρίζεται ότι πυροβολήθηκε ο πρόσφυγας, τον οποίο οι δύο δημοσιογράφοι αναφέρουν ως «Mohammad Al Arab» και nickname το Ahmed Abu Emad, όπως γράφουν. Ο λογαριασμός του Mughira Al Sharif αναφέρει ότι πυροβολήθηκε στην ελληνική πλευρά και μετά, όπως του είπαν αυτόπτες μάρτυρες, τον μετέφεραν στην τουρκική.
Στις 3 Μαρτίου γράφει ότι η κηδεία του Ahmed Abu Emad θα γίνει στην Κωνσταντινούπολη την επόμενη μέρα.
Funeral of the Syrian refugee Ahmed Abu Emad, who got killed by the Greek Border Guards yesterday, will take place in Istanbul’s Fatih district tomorrow afternoon.
— Mughira Al Sharif (@SharifMugh) 3 Μαρτίου 2020
Ένας Αυστριακός δημοσιογράφος όμως, ο Florian Klenk, τον ρωτά κάτω από την ανάρτηση αυτή στο Twitter, για ποιον λόγο δεν υπάρχει έρευνα για το θέμα αυτό και κοινοποιεί την ερώτηση του και στην Επίτροπο του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Ντούνια Μιγιάτοβιτς.
Άλλος χρήστης στο Twitter του ζητάει να αναφέρει το γεγονός αυτό (ότι οι Έλληνες πυροβόλησαν και σκότωσαν πρόσφυγα) στο BBC, που λέει ότι δουλεύει, καθώς πολλοί αμφιβάλλουν για την αυθεντικότητα της είδησης, αφού δεν την γράφει στο μέσο που λέει ότι εργάζεται. Το BBC πάντως, όχι μόνο δεν φιλοξένησε κάποιο κείμενό του για το θέμα, αλλά δεν υιοθέτησε καν την εκδοχή αυτή και δημοσίευσε την είδηση 3 μέρες μετά, ως ισχυρισμό της Τουρκίας και όχι ως γεγονός.
Η άλλη δημοσιογράφος που έδωσε την είδηση για τον «νεκρό πρόσφυγα από ελληνικά πυρά», η Jenan Moussa, έγραψε –κι αυτή στο Twitter– ότι ήρθε σε επαφή με την οικογένειά του και έμαθε πως είχε φύγει από το Χαλέπι της Συρίας για να πάει στην Τουρκία, όπου για 5 χρόνια εργαζόταν σε εργοστάσιο υποδημάτων, αλλά ήθελε να πάει στην Ευρώπη. Έγραψε επίσης ότι οι σφαίρες που δέχθηκε ήταν από καουτσούκ.
خرج محمد العرب من حلب منذ 5 سنوات هربا من الحرب السورية. في اسطنبول، كان يعمل في مصنع للأحذية.
— Jenan Moussa (@jenanmoussa) 2 Μαρτίου 2020
وفقًا لعائلته ، لم يكن وضعه المادي جيدا في تركيا. أراد الذهاب إلى أوروبا ليبدأ بداية جديدة.
غادر اسطنبول متوجهاً إلى الحدود الليلة الماضية، وتم إطلاق النار عليه هذا الصباح. https://t.co/8i1EISjvbQ
Η Jenan Moussa παρακολουθεί την επιχείρηση μετακίνησης πληθυσμού στα ελληνοτουρκικά σύνορα από στις 28 Φεβρουαρίου και τη σχολιάζει στο Twitter.
لاجئون وصلوا إلى الحدود التركية اليونانية والآن عالقون هناك.
— Jenan Moussa (@jenanmoussa) 28 Φεβρουαρίου 2020
لا يمكنهم العودة إلى تركيا لأن الجنود الأتراك لا يسمحون لهم بذلك.
ولا يمكنهم المضي قدمًا لأن اليونان لا تسمح لهم بذلك.@akhbar https://t.co/Pd0Ftzss51
Στις 2 Μαρτίου ανακοινώνει κι αυτή, πάντα στο Twitter, τον «θάνατο του πρόσφυγα». Ανεβάζει το βίντεο και γράφει ότι αυτός είναι ο «πρώτος θάνατος μεταξύ των μεταναστών» που προσπάθησαν να περάσουν από την Τουρκία στην Ελλάδα. Όταν κάποιοι στο Twitter την αμφισβήτησαν και της είπαν ότι δεν πρόκειται για κάποιο επιβεβαιωμένο γεγονός, εκείνη ισχυρίστηκε ότι της το είπαν αυτόπτες μάρτυρες.
This is the first reported death among migrants trying to cross from Turkey to Greece.
— Jenan Moussa (@jenanmoussa) 2 Μαρτίου 2020
One syrian man was shot dead by Greek border guards. Here is the video.@akhbar pic.twitter.com/LIM5L8d03h
Την ίδια μέρα ανεβάζει άλλο ένα βίντεο που δείχνει δυο μικρά παιδιά, σχεδόν μωρά, ερμηνεύοντας όμως την κατάσταση πολύ διαφορετικά από τα ελληνικά μίντια, τα οποία το αναπαρήγαγαν. Η Moussa είδε δυο παιδιά που ασφυκτιούν από τα δακρυγόνα που ρίχνουν οι Έλληνες φρουροί στους μετανάστες. Οι Έλληνες δημοσιογράφοι είδαν έναν πατέρα να βάζει το παιδί του πάνω από τη φωτιά προκειμένου να νιώσει δυσφορία, να το χτυπάει, να το παρακινεί να κλάψει και στη συνέχεια να το παίρνει και να πηγαίνουν τρέχοντας στην «πρώτη γραμμή», όπου βρίσκονται οι κάμερες, για να δείξει το μωρό να κλαίει.
Children almost suffocating from tear gas fired by Greek guards at migrants gathered on Turkish Greek border. @akhbar pic.twitter.com/K8qZmfgzef
— Jenan Moussa (@jenanmoussa) 2 Μαρτίου 2020
Στις 2 Μαρτίου το μεσημέρι, η Moussa ανεβάζει φωτογραφία του 22χρονου, όπως λέει, Mohammad al Arab, από το Χαλέπι. Ισχυρίζεται ότι τη φωτογραφία της την έδωσε η οικογένειά του και γράφει ότι η οικογένεια του είναι στην Κωνσταντινούπολη και περιμένει τη σορό του.
#BREAKING I just spoke to family of Syrian man who was killed by Greek border guards as he &others tried to illegally cross from Turkey to Greece.
— Jenan Moussa (@jenanmoussa) 2 Μαρτίου 2020
He is 22 yrs old Mohammad alArab, nickname Abu Emad from Aleppo. Hit by rubber bullets. This his pic given to me by family:@akhbar pic.twitter.com/DIauitSwgg
Πολλοί την κατηγορούν ξανά ότι το ρεπορτάζ της δεν είναι τεκμηριωμένο και επισημαίνουν ότι κανένα ευρωπαϊκό ΜΜΕ δεν αναπαράγει την είδηση.
Ο Αυστριακός δημοσιογράφος Florian Klenk σχολιάζει και πάλι στο Twitter ότι λείπουν πολλά στοιχεία από το ρεπορτάζ: πηγές, φωτογραφίες από το ασθενοφόρο, συνεντεύξεις μαρτύρων κ.λπ. Επισημαίνει επίσης ότι το BBC δεν ανέφερε τίποτα ως εκείνη την ώρα και συνιστά προσοχή, αντί της διάδοσης fake news.
Συνομιλητής του στο Twitter σχολιάζει ότι είδε πως έγραψε στους 250.000 ακολούθους του στο Twitter ότι ο Mughira Al Sharif έχει εντυπωσιακά λίγους ακόλουθους και μη επαληθευμένο λογαριασμό στο Twitter, γεγονός που τον καθιστά μη αξιόπιστο.
Ο Αυστριακός δημοσιογράφος του απαντά ότι βρήκε πολύ περίεργο που το BBC, στο οποίο ο Mughira Al Sharif ισχυρίζεται ότι εργάζεται, δεν μετέδωσε την είδηση, καθώς και το γεγονός ότι δεν αναφέρονται πηγές. «Όλα αυτά με προειδοποιούν να είμαι προσεκτικός» λέει.
Στη συνέχεια ο Klenk επισημαίνει ξανά ότι ο Mughira Al Sharif έχει εντυπωσιακά λίγους ακόλουθους για δημοσιογράφος του BBC, ότι δεν του έδωσε καμία απάντηση όταν του απηύθυνε σχετικό ερώτημα και πως δεν βρήκε κανένα άλλο ρεπορτάζ του στο BBC, πλην ενός. «Όλα αυτά με κάνουν προσεκτικό» γράφει, αμφισβητώντας σαφώς εάν εργάζεται πραγματικά στο BBC, αλλά με τον Sharif να μην ενδιαφέρεται να του απαντήσει.
Ο Klenk επανέρχεται με τις αμφιβολίες του και αναφέρει ως ασυνήθιστο ότι υπάρχει μικρή κάλυψη από τα ΜΜΕ, λέγοντας ότι μόνο η Moussa έφερε ένα νέο βίντεο, αλλά πάλι δεν είναι σαφές ποιος πυροβόλησε, ενώ οι πληροφορίες είναι μόνο από «φίλους του θύματος».
Εκείνη του απαντά ότι πηγές της είναι η οικογένεια και οι φίλοι του θύματος και ότι δεν υπάρχει καμία θεωρία συνωμοσίας. «Δεν φταίω εγώ που οι άλλοι δημοσιογράφοι είναι αργοί και δεν μιλάνε τη γλώσσα» του λέει. Ο Klenk την ευχαριστεί για τη δουλειά της, αναφέροντας ότι τον εκπλήσσει που δεν υπάρχει κάλυψη στα ευρωπαϊκά ΜΜΕ.
I am getting the videos & speaking to the family/ friends because I am a proper journalist who is researching, getting contact nbs & reaching out to relevant people.
— Jenan Moussa (@jenanmoussa) 2 Μαρτίου 2020
There is no conspiracy theory. It's not my fault that other journalists are slow & don't speak local language.
ΠΟΙΟΣ ΠΥΡΟΒΟΛΗΣΕ ΤΟΝ ΜΟΧΑΜΕΝΤ ΑΛ ΑΡΑΜΠ;
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην τουρκική πλευρά των συνόρων δεν επιτρέπεται σε κανέναν ανεξάρτητο δημοσιογράφο να μπει και να κάνει ρεπορτάζ. Η περιοχή αυτή και όλα όσα συμβαίνουν σε αυτήν, είναι υπό τον πλήρη έλεγχο του καθεστώτος Ερντογάν, για τον οποίο υπάρχουν καταγγελίες ότι έχει αυξήσει τα επίπεδα λογοκρισίας στα τουρκικά ΜΜΕ αυτές τις μέρες.
Παρότι υπάρχουν και δυτικά ΜΜΕ που υιοθετούν τις τουρκικές καταγγελίες περί πυροβολισμών σε μετανάστες και πρόσφυγες από τις ελληνικές αρχές, ούτε ένας δημοσιογράφος από τους δεκάδες που βρίσκονται στον Έβρο, στην ελληνική πλευρά, δεν έχει ως τώρα δημοσιεύσει κάποιο ντοκουμέντο που να τις τεκμηριώνει.
Τους ισχυρισμούς περί πυροβολισμού πρόσφυγα από τις ελληνικές αρχές υιοθετεί κι ένας δυτικός δημοσιογράφος, ο Paraic O' Brien του Channel4, ο οποίος αναφέρει ότι, μαζί με την Jenan, μίλησαν με αυτόπτη μάρτυρα, χωρίς να εξηγεί αν ήταν στο τηλέφωνο ή πήγαν στο πεδίο. Ο άνθρωπος αυτός αναφέρεται ως Ali Idriss, ακούγεται μόνο η φωνή του, ενώ παρουσιάζεται και μία φωτογραφία του, μάλλον όχι από τα σύνορα όμως, αν παρατηρήσει κανείς το περιβάλλον.
Απόδειξη ωστόσο που να μπορεί να τεκμηριώσει ότι ήταν οι ελληνικές αρχές που πυροβόλησαν δεν υπάρχει ούτε σε αυτό το ρεπορτάζ, ώστε να δικαιολογεί οποιαδήποτε βεβαιότητα.
Στις 4 Μαρτίου ο Paraic O' Brien ισχυρίστηκε ότι 6 μετανάστες και πρόσφυγες τραυματίστηκαν εκείνη τη μέρα στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας και ένας από αυτούς πέθανε. «Η ελληνική κυβέρνηση το ονόμασε fake news» αλλά «δεν είναι», ισχυρίστηκε.
Στο ρεπορτάζ του ο O' Brien αναφέρει πως το γεγονός ότι οι 6 αυτοί άνθρωποι πυροβολήθηκαν είναι αναμφισβήτητο, η επόμενη ερώτηση όμως είναι: «Ποιος τους πυροβόλησε». Αμέσως μετά μας δείχνει Έλληνες αστυνομικούς να πυροβολούν προς την πλευρά των μεταναστών και προσφύγων και είναι σαν να δίνει ο ίδιος την απάντηση. Μόνο που οι αστυνομικοί «πυροβολούν» με πιστόλια κρότου λάμψης και εκτοξευτήρες δακρυγόνων. Δεν ρίχνουν σφαίρες. Τουλάχιστον όχι στο ρεπορτάζ αυτό. Ακολουθούν ανώνυμες μαρτυρίες, εικόνες τραυματιών σε τουρκικό νοσοκομείο και ένας Τούρκος γιατρός που λέει ότι τους έφεραν από τα σύνορα.
Τι δεν είδαμε στο ρεπορτάζ του O' Brien; Πρώτα από όλα και βασικό, δεν είδαμε Έλληνες αστυνομικούς να πυροβολούν με σφαίρες εναντίον προσφύγων και μεταναστών, παρότι στην ελληνική πλευρά υπάρχει πλήθος ξένων δημοσιογράφων όλες τις ώρες και δύσκολα δεν θα το έβλεπε κάποιος για να το καταγράψει.
Δεν είδαμε καμία φωτογραφία από αυτές που κυκλοφόρησαν στα ελληνικά ΜΜΕ και αποδεικνύουν την ύπαρξη ανδρών της τουρκικής στρατοφυλακής στα σύνορα. Δεν είδαμε επίσης καμία αναφορά στις μαρτυρίες Τούρκων αντικαθεστωτικών δημοσιογράφων για ανάμειξη της ΜΙΤ, παρότι αυτές είναι επώνυμες και όχι ανώνυμες, σαν εκείνες που μιλούν για πυροβολισμούς από τις ελληνικές αρχές. Τέλος, όλες οι πηγές στο ρεπορτάζ του είναι από την άλλη πλευρά των συνόρων και καμία από την ελληνική. Υπάρχει μόνο το πολύ σύντομο βίντεο με την επίσημη διάψευση του Έλληνα κυβερνητικού εκπροσώπου. Καμία άλλη μαρτυρία από την ελληνική πλευρά που να έρχεται σε αντιπαράθεση με τους ισχυρισμούς της τουρκικής που παρουσιάζονται εκτενώς.
Πίσω στην Jenan Moussa πάλι, η οποία στις 4 Μαρτίου διαμαρτυρήθηκε στον Στέλιο Πέτσα, προσφωνώντας τον «Dear Sir», πάλι μέσα από τον λογαριασμό της στο Twitter. «Είναι trend να απορρίπτεται κάθε ανεπιθύμητη ιστορία ως fake news» του έγραψε. «Αλλά αυτό δεν ήταν fake news, ήταν ένα σωστό ρεπορτάζ από εμένα» υποστήριξε, προσθέτοντας τη φωτογραφία ενός φέρετρου και λέγοντας ότι η οικογένειά του περιμένει τις επόμενες μέρες τη σορό του Μωάμεθ Άραβα, στα τουρκοσυριακά σύνορα για να ταφεί.
1/ Dear Sir,
— Jenan Moussa (@jenanmoussa) 4 Μαρτίου 2020
It's a trend to dismiss any unwelcome story as fake news.
But this wasn't fake news. Just proper reporting by me.
Family of dead man, Mohammad Arab, tells me: In next hours body +coffin (see pic) will reach Turkey-Syria border, then to Syria for burial.@akhbar https://t.co/l0dDJ5E8Uf pic.twitter.com/zUOZud1pqn
Αν και τις προηγούμενες μέρες είχε πει ότι η οικογένειά του ήταν στην Τουρκία, τώρα έγραψε ότι η οικογένεια του ήταν στην Ιντλίμπ (τον τελευταίο θύλακα των ισλαμιστών στη Συρία, που ελέγχεται από τους τζιχαντιστές και τον τουρκικό στρατό – παρότι περικυκλωμένοι πλέον από τις δυνάμεις του Άσαντ) και ότι δεν είχαν αποφασίσει πού θα γινόταν η ταφή. Ανέφερε ακόμα ότι η αυτοψία είχε γίνει στην Τουρκία, η οποία, σύμφωνα με τις πηγές της Moussa, σκοπεύουν να μηνύσουν την Ελλάδα για τον θάνατο του.
Ο Mughira Al Sharif στις 3 Μαρτίου είχε γράψει και αυτός ότι η ταφή θα γινόταν στην Κωνσταντινούπολη, αλλά την επόμενη μέρα έγραψε ότι τελικά θα γίνει στο Αφρίν της Συρίας.
Εν τω μεταξύ, άλλος ένας Βρετανός δημοσιογράφος που ονομάζεται Mark Stone και δουλεύει για το Sky News αναπαρήγαγε το ρεπορτάζ περί πυροβολισμών των Ελλήνων φρουρών, με πηγή την τουρκική κυβέρνηση και τους αστήρικτους ισχυρισμούς της.
🎥🇹🇷🇬🇷 Video emerges of migrants being shot, injured & in one case killed on Turkish/Greek border.
— Mark Stone (@Stone_SkyNews) 4 Μαρτίου 2020
The video is graphic.
The Turkish governor says the shots were fired by Greek border guards. 6 injured - 3 in legs/feet, 1 in groin, 1 in leg, 1 in chest - he later died. pic.twitter.com/GN2OP5OPoI
Την υπόθεση του πυροβολισμού του «Μοχάμαντ αλ Άραμπ» εξέτασε πρόσφατα και η ομάδα των αρχιτεκτόνων ακτιβιστών της «Forensic Architecture» που ασχολείται με τον συνδυασμό ψηφιακών και χωρικών δεδομένων για την τεκμηρίωση παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η «Forensic Architecture» βρισκόταν ήδη στα σύνορα από τις 28 Φεβρουαρίου για να συλλέξει στοιχεία, σε περίπτωση που απωθούνταν άνθρωποι πίσω στην Τουρκία, ενώ είχαν αναρτήσει και τα τουίτ της Jenan Moussa. Επίσης, είχαν εκφράσει την αλληλεγγύη τους προς τους πρόσφυγες και μετανάστες που ταλαιπωρούνται στα σύνορα, καταγγέλλοντας τη χρησιμοποίηση τους από την τουρκική κυβέρνηση και απαιτώντας από την ΕΕ και την Ελλάδα να διασφαλίσει το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα τους στο άσυλο και την ασφάλεια.
FA expresses its solidarity with migrants and refugees stranded in Europe's borders. We condemn the weaponisation of people by the TR govt and urge the GR and EU authorities to safeguard their basic human rights: their right to seek asylum and their safety.
— Forensic Architecture (@ForensicArchi) 2 Μαρτίου 2020
Η «Forensic Architecture», αφού συγκέντρωσε, όπως είπε, τα στοιχεία, κατέληξε στην εξής ανακοίνωση: «Οι αναφορές για πυροβολισμό ενός άνδρα στον #Evros/Meriç καταδικάστηκαν ως fake news από την ελληνική κυβέρνηση. Νεότερη μελέτη μας δείχνει άλλα».
Reports of a Syrian man being shot dead at the #Evros / Meriç river border were denounced as fake news by the Greek government. Our newest study suggests otherwise.https://t.co/mDXO0rD27h
— Forensic Architecture (@ForensicArchi) 4 Μαρτίου 2020
Η ανάρτηση αυτή περιέχει μια ανακρίβεια, καθώς η ελληνική κυβέρνηση δεν διέψευσε ότι σκοτώθηκε κάποιος. Εκείνο που διέψευσε κατηγορηματικά ήταν ότι οι ελληνικές αρχές πυροβόλησαν και σκότωσαν κάποιον.
Στη μελέτη της «Forensic Architecture» δεν εξακριβώνεται κάτι παραπάνω από την τοποθεσία στην οποία τραβήχτηκαν τα βίντεο. Αυτό που έκανε η οργάνωση αυτή άλλωστε ήταν να συγκεντρώσει τις πληροφορίες που διακινήθηκαν και να τις αναλύσει, ενώ βρήκε και μία νέα φωτογραφία που είχε αναρτήσει τελευταία ο ίδιος στο WhatsUp.
Για το ποιος πυροβόλησε τον Μοχάμεντ αλ Άραμπ δεν υπάρχει καμία απόδειξη ούτε στην έρευνα της «Forensic Architecture».
The Killing of Muhammad al-Arab from Forensic Architecture
Στην ελληνική πολιτική σκηνή τους ισχυρισμούς περί νεκρού πρόσφυγα φαίνεται να υιοθετεί μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα με ανακοίνωση του αρμόδιου τομέα Δικαιωμάτων στις 5 Μαρτίου, όπου αναφέρεται ότι «η είδηση για έναν νεκρό Σύρο πρόσφυγα από ελληνικά πυρά δυστυχώς φαίνεται να επιβεβαιώνεται».
Όσο για την κυβέρνηση, αυτή έφτιαξε ένα βίντεο που διακινεί στο διαδίκτυο, με θέμα «The truth about the crisis at the Greek border» με το οποίο καταγγέλλει την Τουρκία ότι κατασκευάζει και διακινεί fake news σε βάρος της Ελλάδας.
Αίσθηση κάνουν και αρκετά δημοσιεύματα στον γερμανικό τύπου για την «παραπληροφόρηση στα σύνορα», τα οποία υποστηρίζουν ότι αυτή είναι έντονη και στις δύο πλευρές, τηρώντας ίσες αποστάσεις. «Τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα τα γεγονότα χρησιμοποιούνται για πολιτικές σκοπιμότητες» αναφέρει πρόσφατο δημοσίευμα της DW, το οποίο μιλά για μια τουρκο-ελληνική μάχη προπαγάνδας που έχει ξεκινήσει.
«Η τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να παρουσιάσει τα γεγονότα όσο το δυνατόν πιο δραματικά και να πει ότι η ίδια η ελληνική κυβέρνηση πυροβολεί αθώους πρόσφυγες» αναφέρει το δημοσίευμα της DW. Ένας πρόσφατος τίτλος της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας Yeni Akit ήταν «Οι πρόσφυγες βομβαρδίζονται. Η Δύση έβγαλε τη μάσκα του ανθρωπισμού», ενώ άλλη φιλοκυβερνητική εφημερίδα, η Αksam, έγραψε ότι «Οι Έλληνες τους αφήνουν να πεθάνουν. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις τους έσωσαν».
Αλλά και στην Ελλάδα «το προσφυγικό χρησιμοποιείται επίσης από την ελληνική κυβέρνηση για πολιτικούς σκοπούς» λέει το άρθρο της DW.
«Και στην ελληνική πλευρά η έκταση του μεταναστευτικού ρεύματος σκόπιμα υπερεκτιμάται: 28.000 πρόσφυγες αποτράπηκαν, υποτίθεται, με επιτυχία από το να περάσουν τα σύνορα και μόνο 220 τα κατάφεραν. Ωστόσο, αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν στους ρεπόρτερ της DW ότι ο πραγματικός αριθμός παράτυπων μεταναστών ήταν 1.000 με 2.000».
H DW αναφέρεται και στον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, υποστηρίζοντας ότι χρησιμοποιεί επιθετική ρητορική, αποκαλώντας την Τουρκία «επίσημο διακινητή μεταναστών» και κάνοντας λόγο για «εισβολή ανθρώπων άγνωστης προέλευσης».
Με ένα αξιοπρόσεκτο άρθρο για την υπόθεση του θανάτου του «Μοχαμεντ αλ Άραμπ», ή με αφορμή αυτή, επανήλθε και ο Αυστριακός δημοσιογράφος Florian Klenk, ο οποίος όλες τις προηγούμενες μέρες εξέφραζε αμφιβολίες για την εγκυρότητα του ρεπορτάζ των Mughira Al Sharif και Jenan Moussa.
«Ποιες πληροφορίες μπορούμε να εμπιστευτούμε σε περιόδους πολέμου;» αναρωτιέται στο άρθρο που έγραψε, με τίτλο «Ένα βήμα πίσω».
«Οι περίοδοι κρίσης και πολέμου είναι στιγμές συμπυκνωμένης παραπληροφόρησης» αναφέρει. «Τι είναι αλήθεια; Τι μπορείτε να πιστέψετε; Ποιος στέλνει τα μηνύματα και με ποια πρόθεση; Ποιος λογαριασμός είναι ψεύτικος;» είναι μερικά από τα ερωτήματα που κάνει κανείς σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως ο Klenk, που περνάει στην εξέταση του περιστατικού στον Έβρο, όπως αυτό παρουσιάστηκε στο Twitter. Στέκεται στα πραγματικά γεγονότα και στα ερωτήματα που γεννήθηκαν από την κάλυψή τους. Αναφέρει πως ένας άνδρας που δηλώνει ότι δουλεύει για το BBC, ο Mughira Al Sharif, ανάρτησε ένα σκληρό βίντεο ισχυριζόμενος ότι πρόκειται για τον πυροβολισμό και την δολοφονία ενός Σύρου πρόσφυγα 22 ετών, αλλά δεν δημοσίευσε τίποτα για το θέμα στο BBC στο οποίο υποτίθεται δουλεύει. (σ.σ Το BBC έβαλε ένα ανυπόγραφο κείμενο μετά από 3 μέρες, κι αυτό ως ισχυρισμό και όχι ως αποδεδειγμένο γεγονός).
Αυτό που είναι επίσης εντυπωσιακό, λέει ο Αυστριακός δημοσιογράφος, είναι πως δεν υπήρχαν φωτογραφίες και ο «δημοσιογράφος του BBC» δεν απάντησε ποτέ στις ερωτήσεις του. Και αναρωτιέται: είναι άραγε πραγματικός ο λογαριασμός του που δημοσίευσε το βίντεο αυτό; Και πού βρήκε το βίντεο; Αποκαλύπτει άραγε ένα έγκλημα ή πρόκειται για προπαγανδιστές του Ερντογάν; Γιατί ο δημοσιογράφος του BBC έχει τόσο λίγους followers; Γιατί κανένα άλλο ΜΜΕ δεν το ανέφερε ως τέτοιο γεγονός;
Στη συνέχεια γράφει για τη δημοσιογράφο Jenan Moussa που εδρεύει στη Βηρυτό, λέγοντας πως ο δικός της λογαριασμός διαφέρει, αν και αναρωτιέται αν είναι βέβαιο ότι το θύμα πέθανε και κάνοντας αναφορά στον Γερμανό επιστήμονα επικοινωνίας Bernhard Pörksen, γράφει ότι «Η δυσπιστία είναι το υψηλότερο επαγγελματικό καθήκον».
Παρά την εύλογη, ωστόσο, δυσπιστία που εκφράζει ο Klenk γύρω από τον θάνατο του Μοχάμεντ Αλ Άραμπ και τα αίτιά του, θεωρεί ότι η οργάνωση «Forensic Architecture» έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. «Πολλά ενοχοποιητικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι ο Mohammad Al-Arab πυροβολήθηκε από την ελληνική αστυνομία είναι τώρα τεκμηριωμένα και είναι διαθέσιμα στο κοινό με χρονολογική σειρά» καταλήγει, ενώ λίγο πριν είχε παραδεχθεί ότι η έρευνα των Forensic Architecture στηρίχθηκε κυρίως στα τουίτ των δύο, τα οποία είχαν πολλές ελλείψεις και αμφισβητούσε.
Με τα στοιχεία αυτά που υπάρχουν ως τώρα, πάντως, δεν αποδεικνύεται ότι ο Μοχαμεντ Αλ Αράμπ πυροβολήθηκε από τις ελληνικές αρχές.
Η «Forensic Architecture» δεν κάνει πρωτογενή έρευνα. Συγκεντρώνει το υπάρχον υλικό για να δει αν υπάρχει χωρική συνοχή.
Το πρόβλημα, σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ότι όλο αυτό μπορεί να στηθεί μάλλον εύκολα σε έναν πόλεμο προπαγάνδας, οπότε χρειάζεται ερευνητική δουλειά εξακρίβωσης για να ελέγξει κανείς τι ισχύει.
Το άρθρο του Klenk είναι τελικά ένα αντιφατικό κείμενο, το οποίο κάπου μετά τη μέση είναι σαν να σταματά τον συλλογισμό που ως τότε ανέπτυσσε. Σαν να αποφασίζει ότι οι πληροφορίες που ως τότε του φαινόταν ελλιπείς, είναι πλέον επαρκείς.
Με τα στοιχεία αυτά που υπάρχουν ως τώρα, πάντως, δεν αποδεικνύεται ότι ο Μοχαμεντ Αλ Αράμπ πυροβολήθηκε από τις ελληνικές αρχές.
Η κρίση στα σύνορα ενδεχομένως να συνεχιστεί και να κλιμακωθεί μέσα σε έναν πόλεμο προπαγάνδας. Η προβοκάτσια είναι επίσης ένας κίνδυνος που σε αντίστοιχες καταστάσεις όλοι φοβούνται και απεύχονται. Οι παγίδες στην ενημέρωση είναι πολλές, γι' αυτό ίσως πρέπει να αμφιβάλλουμε για όλα και να ερευνούμε τα πάντα.
