Ένα σποτάκι της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας που μέτρησε μόλις λίγες ώρες ζωής. Σεξιστικές αιχμές που πήραν διαστάσεις θύελλας στα social media, ένας ηθοποιός που βρέθηκε εν μέσω πυρών, μια δύσκολη εξίσωση για την κυβέρνηση που προτίμησε την απόσυρση και την αποδοχή της επικοινωνιακής ήττας.
Ο πρωταγωνιστής των ημερών Χρήστος Λούλης απαντά στις κατηγορίες, εξηγεί αστοχίες και σχολιάζει το πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται. «Το πρώτο συναίσθημα ήταν μούδιασμα... Αισθάνθηκα ότι πήγα να προσφέρω και μου την πέφτουν για σεξιστή. Δεν είναι του χαρακτήρα μου να με βρίζουν. Εμείς οι ηθοποιοί έχουμε ανάγκη να μας αγαπάνε, να εμπνέουμε. Αμέσως μετά έπρεπε να διαχειριστώ τον θυμό μου και τώρα πια να υπερασπιστώ τον εαυτό μου».
— Δεν σε πείραξε που η γυναίκα παρουσιάζεται ως «χαζή» που δεν αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα της κατάστασης;
Πήρα το σενάριο στα χέρια μου την προηγούμενη μέρα και ειλικρινά δεν βρήκα κάτι σεξιστικό σε αυτό που διάβαζα. Αναγνώρισα την ελαφρότητα, αλλά όχι σεξιστική πρόθεση. Ήταν μια ιστοριούλα όπου ένας άντρας μιλάει με τη φίλη του. Εκείνη έχει μεγάλη ανάγκη να βγει στον κόσμο γιατί έχει υπομείνει την καραντίνα και αυτός είναι πιο εγκρατής. Ποιο από τα δύο είναι κατακριτέο και ποιο είναι πιο σωστό; Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι η εγκράτεια είναι το ζητούμενο, η άλλη πλευρά δεν περιγράφει την ανοησία μιας γυναίκας αλλά την ανάγκη της. Κυρίως δεν καταλαβαίνω γιατί αυτό το σενάριο βάζει κάτω από την ομπρέλα της χαζής όλες τις γυναίκες. Όταν θέλεις μέσα σε 1 λεπτό να περάσεις το μήνυμά σου προφανώς και θα καταφύγεις σε στερεότυπα. Σύμφωνα με τον καινούργιο ορισμό του σεξισμού δεν πρέπει ποτέ να ξαναναφερθούμε σε κανέναν τύπο ζευγαριού γιατί πάντα κάποιος θα έχει δίκιο και κάποιος θα θίγεται; Θα πρέπει όλα τα σποτάκια να αναφέρονται σε άφυλα όντα ή σε σαλιγκάρια;
Γιατί βαφτίζουμε σεξισμό τα όπλα που χρησιμοποιεί κάθε φύλο για την επιβίωσή του; Για τον άντρα μπορεί να είναι η ορμή για τη γυναίκα η ευελιξία. Η ηπιότητα δεν είναι λιγότερο σημαντική, είναι απλώς διαφορετικό όπλο. Σεξισμός είναι να λες ότι το ένα είναι καλύτερο από το άλλο. Όχι να τονίζεις ότι στη ζωή το ιδανικό είναι η αλληλοσυμπλήρωση.
— Η πολιτική ορθότητα θολώνει την κριτική μας ικανότητα;
Η υπερευαισθησία μπορεί να μας θολώνει την εικόνα αλλά πρέπει να υπάρχει. Οι θύελλες που ξεσπούν γύρω από ένα θέμα είναι πάντα χρήσιμες, ακόμα κι αν είναι μόλις πέντε αυτοί που θα ευεργετηθούν από τις πρώτες ψιχάλες. Άλλωστε μέχρι να βρεις την ισορροπία σε ένα θέμα είναι βέβαιο ότι η ζυγαριά θα πέφτει με φόρα μία στην μια πλευρά, μία στην άλλη. Επίσης καταλαβαίνω ότι υπάρχει μια περιρρέουσα υστερία με την οποία μάλλον δεν έχω καλή σχέση. Επίτηδες έχω κρατηθεί μακριά διότι –όπως φαίνεται– δεν πιάνω τον σφυγμό των ανθρώπων που προσβλήθηκαν. Τα νεύρα όλων είναι πειραγμένα. Έχουμε κάνει μια πολύ μεγάλη προσπάθεια και δεν είναι κακό να αναγνωρίζουμε και την καλή δουλειά από μέρους της κυβέρνησης που πήρε μέτρα έγκαιρα και περιφρούρησε την κοινωνία έπειτα από τις συστάσεις των ειδικών. Το κακό είναι να αφήνεις το θυμικό να μιλάει. Όμως, νομίζω ότι κάπου στην αντίδρασή μας μπαίνει και ο χαμηλός δείκτης ατομικής ευθύνης, είτε στα καλά, είτε στα κακά. Είναι σαν το ποδόσφαιρο: τη νίκη της ομάδας την χρεώνονται όλοι, την ήττα της μόνο ο προπονητής.
— Δεν καταλαβαίνεις γιατί γυναίκες που δίνουν καθημερινά τόσο μεγάλο αγώνα να αποτινάξουν τα στερεότυπα θίγονται;
Είμαι ο τελευταίος που θα πει ότι οι γυναίκες δεν έχουν αδικηθεί. Για πάρα πολλούς αιώνες ήταν στην άκρη της ζωής. Και όταν πια μπήκαν σε αυτήν έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης. Προφανώς ζούμε σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο και είναι απολύτως θεμιτό να κυνηγάς την ισότητα. Όμως, γιατί βαφτίζουμε σεξισμό τα όπλα που χρησιμοποιεί κάθε φύλο για την επιβίωσή του; Για τον άντρα μπορεί να είναι η ορμή για τη γυναίκα η ευελιξία. Η ηπιότητα δεν είναι λιγότερο σημαντική, είναι απλώς διαφορετικό όπλο. Σεξισμός είναι να λες ότι το ένα είναι καλύτερο από το άλλο. Όχι να τονίζεις ότι στη ζωή το ιδανικό είναι η αλληλοσυμπλήρωση.
— Δεν θεωρείς ότι το σποτάκι ήταν δείγμα παλιάς γραφής που δεν ταιριάζει σε μια σύγχρονη κοινωνία; Ταυτίζεσαι με τον μάτσο τύπο που αποθεώθηκε από το lifestyle των '90s;
Θα μπορούσα να πω ότι έχει κομμάτια γνώριμα τα οποία σίγουρα δεν χωράνε στο σήμερα. Όμως στα μονόλεπτα σποτ σίγουρα θα μεταχειριστείς γνώριμα μοτίβα. Προφανώς στη δοσολογία πήγε κάτι στραβά, αλλά δεν πήγα να υποδυθώ ένα μάτσο άντρα αλλά ένα τύπο που έχει μια διαφωνία με τη γυναίκα του που επιμένει να πάνε στην πλατεία. Μπορεί να μου ξέφυγε κι εμένα. Έτσι κι αλλιώς νομίζω ότι δεν ήμουν κατάλληλος για να το κάνω. Ίσως χρειαζόταν ένας πιο νέος, πιο μαλακός, ίσως κάποιος μιας άλλης ενέργειας, κάποιος που μπορεί να απευθυνθεί στο κοινό που πηγαίνει στην πλατεία, χωρίς να φαίνεται ότι τους μαλώνει. Εγώ ίσως έχω μία αυστηρότητα που παρεξηγείται. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι το πρόβλημα ήταν ότι επρόκειτο για σποτ της κυβέρνησης. Μην παραβλέπουμε πως σε ένα λάθος αποτέλεσμα δεν φταίει μόνο ο εκπέμπων (που έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη) αλλά και ο παραλήπτης.
— Κάποιοι επίσης σου χρεώνουν σιωπή στα προβλήματα που βασανίζουν τον καλλιτεχνικό κόσμο αλλά προθυμία να συμπορευτείς με την κυβέρνηση.
Καθόλου σιωπηλός δεν είμαι. Βγαίνω και μιλάω συνεχώς και συμμετέχω στα συνδικαλιστικά παρόλο που δεν θεωρώ όλα τα αιτήματα δίκαια. Δεν είμαι μέλος του σωματείου αλλά βρίσκομαι κάθε μέρα στα κανάλια. Δεν είμαι εξοικειωμένος με τις πορείες στο Σύνταγμα, ούτε θεωρώ σοβαρή αντίσταση το να ποστάρω παντού τη φωτογραφία μου δηλώνοντας ότι στηρίζω τις τέχνες. Δεν έχω αποφύγει ποτέ καμία ερώτηση και ξέρω ότι για να απολαμβάνω την τέχνη μου πρέπει ο χώρος να έχει υγεία.
— Τις εξαγγελίες του υπουργείου Πολιτισμού για τη στήριξη των καλλιτεχνών πως τις είδες;
Κολοβές. Είναι μέτρα που στηρίζουν το πολύ 80 με 100 ηθοποιούς που δουλεύουν σε κρατικές σκηνές ενώ χιλιάδες ηθοποιοί που είχαν συμφωνήσει με ιδιώτες παραγωγούς και προσβλέπουν στο ταμείο μένουν στον αέρα. Όταν μια θεατρική παράσταση απαιτεί 70 με 80% πληρότητα για να βγει κι εσύ ζητάς να έχει μόνο 40%, είναι σα να τους λες ότι θα πρέπει να δουλέψουν όχι με 10 αλλά με 3-4 ηθοποιούς, πράγμα που σημαίνει τεράστια ανεργία για τους υπόλοιπους. Αυτό δεν λέγεται αυτορρύθμιση, λέγεται φτωχοποίηση.
Κακά τα ψέματα, στον χώρο μας η κανονικότητα θα επανέλθει του χρόνου το καλοκαίρι εφόσον έχει βρεθεί το εμβόλιο. Όλοι θα έχουμε ζημιά από την πανδημία. Το θέμα είναι να μη μείνουν άνθρωποι στον δρόμο.
— Περάσαμε από το «Support art workers» στο «Kill Loulis»;
Το δεύτερο θα κρατήσει δυο μέρες, θα περάσει και δεν πολυνοιάζει και τον αποδέκτη των βολών. Η στήριξη των καλλιτεχνών δεν πρέπει να ξεχαστεί. Αλλιώς θα είμαστε άξιοι της μοίρας μας.
— Η υπέρτατη ήττα της καλλιτεχνικής έκφρασης είναι η λογοκρισία. Νιώθεις ηττημένος από το κόψιμο του σποτ και μάλιστα με συνοπτικές διαδικασίες;
Για μένα υπέρτατη ήττα για ένα καλλιτέχνη είναι το να μην έχει κοινό. Καμιά φορά η λογοκρισία μπορεί να σε κάνει να αισθανθείς δικαιωμένος καλλιτεχνικά γιατί έχεις επιτύχει να ενοχλήσεις. Καθόλου ηττημένος δεν νιώθω από το κόψιμο του σποτ. Νιώθω ότι πήρα μέρος σε ένα λάθος. Λάθος η επιλογή του ύφους, ενδεχομένως λάθος επιλογή η δική μου και έτσι το σποτ δεν διέδωσε το σωστό μήνυμα και ο κόσμος στάθηκε στον υποτιθέμενο σεξισμό.
— Ενημερώθηκες ότι κόπηκε;
Όχι, αλλά ούτε κι αυτό με ενδιαφέρει γιατί θεωρώ ότι εν μέσω πανδημίας η Πολιτική Προστασία είχε σοβαρότερα θέματα να ασχοληθεί από το να μου τηλεφωνήσει. Καλά έκαναν και το κατέβασαν από τη στιγμή που έκριναν ότι δεν εξυπηρετεί το σκοπό του.
— Νιώθεις λίγο σαν το κακομαθημένο παιδί του ελληνικού θεάτρου που δεν το έχουν μαλώσει ποτέ και τώρα για πρώτη φορά πρέπει να αποκρούσει πυρά;
Δεν μου έκανε κανείς χάρη, δεν πλήρωσα τις θερμές κριτικές. Έχω σκιστεί στη δουλειά για να τα καταφέρω. Ήμουν τυχερός από την αρχή και ταλαντούχος, αλλά τίποτα από αυτά δεν αρκεί αν δεν ματώσεις στη σκηνή. Επίσης δεν είναι η πρώτη φορά που με βρίζουν. Έχω ακούσει ό,τι μπορείς να φανταστείς που δεν ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ, που ήμουν με το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα, που υποδύθηκα τον Βαρουφάκη. Επιμένω πως η μεγάλη εικόνα, που είναι η ζωή, θα είναι πάντα σημαντικότερη από τα στιγμιότυπα.
Καθόλου ηττημένος δεν νιώθω από το κόψιμο του σποτ. Νιώθω ότι πήρα μέρος σε ένα λάθος. Λάθος η επιλογή του ύφους, ενδεχομένως λάθος επιλογή η δική μου και έτσι το σποτ δεν διέδωσε το σωστό μήνυμα και ο κόσμος στάθηκε στον υποτιθέμενο σεξισμό.
— Οι συνάδελφοί σου πώς αντέδρασαν στην επίθεση που δέχεσαι;
Από την ώρα που ανέλαβα το σποτ ήξερα ότι θα με βρίσουν γιατί έχει ενσκήψει το πρόβλημα των καλλιτεχνών που πλήττονται άγρια και θα θεωρούσαν ότι βοηθάω την κυβέρνηση την ώρα που εκείνη μας έχει ξεχάσει. Ωστόσο, δεν ξεχνώ πως κοντινοί φίλοι δεν πήραν ούτε ένα τηλέφωνο. Θα προτιμούσα να με πάρουν και να μου πουν: Είναι μαλακία το σποτάκι αλλά σε σκεφτόμαστε που τρως τόσο ξύλο.
— Οι συγκεντρώσεις στις πλατείες σε ενοχλούν;
Δεν καταλαβαίνω γιατί μπορεί να θεωρήσουμε αντίσταση τη συγκέντρωση ανθρώπων εν μέσω πανδημίας και χωρίς να έχουμε καθαρίσει από αυτήν. Θεωρώ ότι είναι κάτι αντίστοιχο με εκείνους που επέμεναν να γίνει το καρναβάλι στην Πάτρα. Προφανώς με εξοργίζουν οι συγκεντρώσεις και στις πλατείες και στις εκκλησίες και στις παραλίες και στη διαδήλωση του ΠΑΜΕ, όπου δεν είδαμε επέμβαση των ΜΑΤ. Η κυβέρνηση είναι φανερό ότι δεν θέλησε να ακουμπήσει τις δύο μεγάλες εκκλησίες της χώρας: την ορθοδοξία και το ΚΚΕ. Αυτό που περισσότερο με ενοχλεί είναι η ιδεολογικοποίηση των πάντων. Όταν δεν έχεις καλή σχέση με την πραγματικότητα εύκολα καταφεύγεις στην ιδεολογικοποίηση των πραγμάτων, που είναι μια ανώδυνη και άμεση απάντηση. Αυτή για μένα όμως είναι η αρχή του φασισμού. Επίσης όλοι αυτοί που σήμερα αντιστέκονται σήμερα στις υποδείξεις των γιατρών γιατί δεν βρήκαν τα τελευταία τεσσεράμισι χρόνια κανένα λόγο να διαμαρτυρηθούν στα πιο σκληρά μνημόνια; Ούτε πορείες, ούτε διαδηλώσεις, ούτε πύρινους λόγους στο Facebook είδαμε. Τώρα απέναντι σε έναν παγκόσμιο εχθρό, που γονατίζει τις πιο ισχυρές οικονομίες, δεν είναι υποκρισία –αν όχι βλακεία– αυτή η αντίσταση;
— Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ θα έκανες ανάλογο σποτ, αν σου ζητούσαν;
Βεβαίως. Είχα μάλιστα δεχτεί πρόταση από το υπουργείο Παιδείας που τελικά για άλλους λόγους ναυάγησε. Νιώθω ότι μπορώ να διαχωρίσω τον κοινό σκοπό από την πολιτική απόχρωση. Καμιά φορά όμως, ξέρεις, ο διχασμός διοχετεύεται στον λαό από το ίδιο το κράτος. Για παράδειγμα, όταν είχε πεθάνει ο Λουκιανός Κηλαηδόνης βγήκε ανακοίνωση του ΥΠΠΟ που μας θύμιζε ότι ψήφισε ΟΧΙ στο δημοψήφισμα. Εκείνη την ώρα δεν ήξερα αν το υπουργείο μου επέτρεπε να πενθήσω επειδή είχα ψηφίσει ΝΑΙ. Αλίμονο αν βάζουμε διαχωριστικά ακόμα και στο θάνατο.
Δεν είμαι αριστερός καλλιτέχνης και βιοπορίζομαι σε έναν κόσμο όπου η αριστερά υπερτερεί. Έχει πολύ ψωμί για δράμα η αριστεροσύνη στον καλλιτεχνικό χώρο. Κάποτε οι αριστεροί στη χώρα εργάζονταν υπό τις πιο δύσκολες συνθήκες. Σήμερα το πολιτικό προσωπικό της αριστεράς στη χώρα δεν έχει εργαστεί ποτέ.
— Θεωρείς ότι το ίδιο έγινε και με την τιμητική εκδήλωση για τα θύματα της Μαρφίν το περασμένο Σάββατο;
Πόσο θλιβερό θέαμα να πας να αφήσεις ένα στεφάνι, να βρίσεις τον πρωθυπουργό και να φύγεις... Εκεί φαίνεται ο μικρός άνθρωπος. Γιατί να μην μπορεί να δεχτούμε όλοι ανεξαιρέτως ότι το μίσος και η διχόνοια –που κανείς δεν είπε ότι είναι αριστερής προελεύσεως– μας έφεραν τρεις νεκρούς;
— Για να τελειώνουμε: θεωρείς ότι αν δεν είχες τη συγκεκριμένη πολιτική στάση θα έβλεπαν όλοι λιγότερο σεξισμό;
Ενδεχομένως ναι... Δεν είμαι αριστερός καλλιτέχνης και βιοπορίζομαι σε έναν κόσμο όπου η αριστερά υπερτερεί. Έχει πολύ ψωμί για δράμα η αριστεροσύνη στον καλλιτεχνικό χώρο. Τα αριστερά φρονήματα και η αριστερή ψυχή κουβαλούν μια ολόκληρη κουλτούρα ακόμα κι αν η αριστερά που έζησε η γενιά μας ήταν η μεγαλύτερη ακύρωση που μπορούσε κανείς να φανταστεί. Κάποτε οι αριστεροί στη χώρα εργάζονταν υπό τις πιο δύσκολες συνθήκες. Σήμερα το πολιτικό προσωπικό της αριστεράς στη χώρα δεν έχει εργαστεί ποτέ.
— Δεν σου αρέσει καθόλου η δραματοποίηση;
Δεν μου αρέσει να τραγουδάω για το αιώνιο θύμα, ούτε να παίζω σε έργα που γαργαλούν τα γρήγορα αντανακλαστικά του κοινού. Προτιμώ τη δραματοποίηση που απεικονίζει τη συνθετότητα της αλήθειας και της φύσης της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν μου αρέσει ο διχασμός της αριστεράς που είναι εύκολος, χοντροκομμένος, φανατισμένος. Καταλαβαίνω ότι το να απορρίπτεις τις πεποιθήσεις κάποιου είναι σαν να ακυρώνεις όλη του την ύπαρξη αλλά εγώ τάσσομαι με τον Μπέρτραντ Ράσελ «πιστεύω στις απόψεις μου, τις υπερασπίζομαι με ανοικτό μυαλό αλλά ποτέ δεν θα πεθάνω γι' αυτές γιατί μπορεί να κάνω λάθος». Δεν μπορείς να ταυτίζεις την ύπαρξή σου με τις ιδέες σου γιατί η ύπαρξή μας είναι το μόνο που έχουμε. Επίσης όταν λες ότι μπορείς να πεθάνεις για τις ιδέες σου σημαίνει ότι είσαι έτοιμος για μάχη μέχρις εσχάτων. Δηλαδή με την ευκολία που πεθαίνεις, σκοτώνεις κιόλας.
σχόλια