Υπάρχουν κάποιες χρονικές στιγμές και περίοδοι που όλοι θυμόμαστε επακριβώς πού βρισκόμασταν και τι κάναμε. Το καλοκαίρι του 2015 έχει αποτυπωθεί στη μνήμη των Ελλήνων με συγκεκριμένο τρόπο. Ανεξάρτητα από την πολιτική και ιδεολογική τοποθέτηση του καθενός, από το αν στο δημοψήφισμα συντάχθηκε με την πλευρά του «Ναι» ή του «Όχι», το δραματικό –όπως παρουσιάστηκε από τα media και τους ίδιους τους πρωταγωνιστές των γεγονότων– ντόμινο της διαπραγμάτευσης για το ελληνικό χρέος επηρέασε ψυχολογικά τους πάντες.
«Κλείναμε τον πρώτο κύκλο γυρισμάτων για τη σειρά "Το σόι σου" στον Alpha και μας είχαν μόλις ανακοινώσει ότι θα συνεχίσουμε με τον δεύτερο κύκλο, σε μια ελληνική τηλεόραση που τότε, όσον αφορά τη μυθοπλασία, κάπως άρχιζε να ορθοποδίζει. Ξεκινούσα και μια περιοδεία καλοκαιρινή με το έργο "Πριν το χάραμα" των Ρέππα - Παπαθανασίου, γενικά ήμουν σε μια κατάσταση ευχάριστη στη ζωή μου» θυμάται ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης.
«Το βράδυ που ανακοινώθηκε ότι κλείνουν οι τράπεζες ήμασταν στο πάρτι για το σίριαλ. Ξαφνικά όλοι παγώσαμε. Νομίζω ότι τότε φάνηκε για πρώτη φορά η δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην Ελλάδα, με τη διασπορά ειδήσεων, την πόλωση. Αντιλήφθηκα πολύ γρήγορα ότι αν έγραφα κάτι, ακόμα και ως αστείο, για να ελαφρύνω το κλίμα, ήταν έτοιμοι να με στείλουν στην αρένα να με φάνε τα λιοντάρια. Όλοι αναρωτιόμασταν τι μας ξημερώνει και νομίζω πως, όσο κι αν θέλαμε να πάρουμε θέση στα πράγματα, βαθιά μέσα μας ξέραμε ότι τίποτα δεν ήταν στο χέρι μας. Σαν να γνωρίζαμε, ακόμα και στον ενθουσιασμό τού να πάρουμε θέση, ότι ίσως το παιχνίδι είναι στημένο».
Είναι μια ταινία βασισμένη στο βιβλίο του Βαρουφάκη. Το θέμα είναι δύσκολο. Ο Γαβράς είναι αριστερός σκηνοθέτης, μάχιμος, γιος κομμουνιστών, όλες του οι ταινίες είναι πολιτικές. Δεν περιμένεις από τον Γαβρά να μην είναι αριστερός στα 86 του, ούτε από ένα σενάριο βασισμένο στο βιβλίο του Βαρουφάκη να δείχνει και την άλλη πλευρά. Δεν περιμένεις αντικειμενικότητα.
«Η κόρη μου γεννήθηκε στις 15 Ιουνίου του '15. Φαντάσου τώρα, με έγκυο γυναίκα, με ένα παιδί ήδη, με δάνεια στο σπίτι, να έρχεται καινούργιο παιδί και η χώρα να καταστρέφεται. Το ίδιο είχα ζήσει και το '11 με το πρώτο μου παιδί και το δεύτερο μνημόνιο, οπότε επαναλαμβανόταν αυτό το πράγμα, αλλά πιο σοβαρά» αφηγείται από την πλευρά του ο Χρήστος Λούλης.
«Εγώ την ένιωθα απέναντί μου την κυβέρνηση και το έχω πει και στον Γαβρά και στον Βαρουφάκη, γιατί έπαιζε εντελώς chicken game, καθώς φανταζόταν ότι οι άλλοι δεν θα υποχωρήσουν. Είχαν έρθει εκείνες τις μέρες κάποια ξαδέρφια μου από την Αυστραλία και πηγαίναμε βόλτες. Ήμασταν στο Θησείο, πίνοντας μπίρες, και βλέπω έκτακτο διάγγελμα στις τηλεοράσεις για το δημοψήφισμα. Από το Θησείο, απ' όπου έφυγα για να πάρω το αυτοκίνητό μου, που το είχα παρκάρει κάπου στην Ερμού, και μέχρι να πάω στο Μαρούσι, όπου μένω, όλα τα ATM ήταν γεμάτα.
»Ήταν έντονη φάση το '15, ανεξαρτήτως του πού βρισκόσουν πολιτικά. Εγώ εκδηλώθηκα δημόσια υπέρ του "Ναι", όχι, όπως εξηγούσα, επειδή ήμουν υπέρ της λιτότητας, όχι δικαιολογώντας τους και απαξιώνοντας τους Έλληνες, αλλά ρεαλιστικά σκεπτόμενος, έτσι όπως είχαν έρθει τα πράγματα κι έχοντας και τα παιδιά μου κατά νου. Φίλοι, γνωστοί, συνάδελφοι, η οικογένειά μου μού έλεγαν "τι θες και μιλάς;". Σκεφτόμουν ότι δεν θα ήμουν καλά με τον εαυτό μου αλλιώς. Δεν το μετάνιωσα τελικά, αλλά εκείνη την εποχή έφαγα πολύ "ξύλο", και από αγνώστους αλλά και από φίλους του σιναφιού, αφού το σινάφι το δικό μας είναι γνωστός αριστερός χώρος και όποιος τάχθηκε με το "Ναι" ήταν αυτόματα αντιδραστικός και αντι-αριστεριστής.
»Θα ήθελα να πω ότι αισθάνθηκα δικαιωμένος μετά την κωλοτούμπα του Τσίπρα, όμως το τίμημα ήταν πολύ μεγάλο. Δεν ήταν μόνο η άλλη μία τριετία λιτότητας, αφού άλλοι λένε, μεταξύ αυτών και ο Γιάνης, ότι θα ερχόταν έτσι κι αλλιώς τρίτο μνημόνιο, αλλά θυμάμαι το μούδιασμα μετά την ορμή του ενθουσιασμού που είχε μια μεγάλη μερίδα του κόσμου με την έλευση του ΣΥΡΙΖΑ και τη μεγάλη απογοήτευση που είχε μια άλλη μερίδα. Και για τις δύο μερίδες υπήρχε μια ματαίωση τον Αύγουστο του '15, μια μαυρίλα».
Fast forward τρία χρόνια μετά. Ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης πέρασε από κάστινγκ δύο φορές για τον ρόλο του Αλέξη Τσίπρα στην ταινία Ενήλικοι στην αίθουσα του Κώστα Γαβρά, που βασίζεται στο ομώνυμο αμφιλεγόμενο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη για τα γεγονότα εκείνης της περιόδου. Στην αρχή δεν γνώριζε ακριβώς περί τίνος επρόκειτο, μόνο ότι είναι «η νέα ταινία ενός πολύ μεγάλου σκηνοθέτη».
«Στο δεύτερο κάστινγκ κατάλαβα, από μια σειρά ερωτήσεων, ότι πρόκειται για μια πολιτική ταινία για την οικονομική κρίση. Την τρίτη φορά μού είπαν ότι έπρεπε να συναντήσω τον Κώστα μαζί με τη γυναίκα του για πρωινό. Στην αρχή μού ανακοίνωσαν απλώς ότι θα είμαι στην ταινία, σε έναν από τους βασικούς ρόλους. Όταν έμαθα από τη Μισέλ (σ.σ. τη σύζυγο του Γαβρά) ότι θα είμαι ο Τσίπρας, έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου. Ούτε καν μπήκα σε δεύτερες σκέψεις. Καμία σχέση, θα μου πεις, αλλά έχοντας περάσει, δέκα χρόνια πριν, μια περίπου αντίστοιχη διαδικασία υποδυόμενος τον Παπαμιχαήλ στην τηλεόραση, αν δεν το έκανα θα έλεγα πόσο βλάκας είμαι που δεν το τόλμησα. Πρωτοδιάβασα το σενάριο και ενθουσιάστηκα και με αυτό και με τη γνωριμία μου με τον Γαβρά».
Ο Χρήστος Λούλης ήξερε ότι, όπως είχε ανακοινωθεί αρχικά, τον ρόλο του Βαρουφάκη θα υποδυόταν ο Γιάννης Στάνκογλου. Κάποια στιγμή ο υπεύθυνος κάστινγκ Μάκης Γαζής τον ενημέρωσε ότι ο Γαβράς ήθελε να τον δει στους «Παλιούς Καιρούς», στο Θέατρο Τέχνης. «Βρισκόμαστε δυο μέρες μετά για φαγητό. Μου λέει η γυναίκα του για ποιον ρόλο με θέλουν και ότι σε έξι εβδομάδες ξεκινάνε γύρισμα. Είχα κλεισμένη άλλη ταινία, ήμουν στη μέση των προβών για την επόμενη παράσταση, ήταν εξαιρετικά στριμωγμένα τα πράγματα για μένα.
»Στην κουβέντα πάνω τους είπα ότι δεν ψήφισα ποτέ τον κ. Βαρουφάκη. Η Μισέλ με ρώτησε γιατί. Της απάντησα ότι τον παρακολουθούσα από το 2010, καταλάβαινα ότι ξέρει τι λέει, συμφωνούσα με αυτά που έλεγε, πίστευα ότι μπορεί να έχει δίκιο, αλλά δεν μπόρεσα να τον ψηφίσω όταν συνεργάστηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ, γιατί δεν μου ενέπνεαν εμπιστοσύνη. Ο Γαβράς μου είπε ότι δεν τον πειράζει. Σκέφτηκα απλώς πώς θα ήταν να μην το κάνω. Θα μούτζωνα τον εαυτό μου αν το έπαιζα safe και επέλεγα να πω "όχι". Δεν θα με είχα σε καμία υπόληψη».
Έχοντας περισσότερο χρόνο να προετοιμαστεί, ο Αλέξανδρος διάβασε δύο φορές το βιβλίο του Βαρουφάκη. «Δεν ξέρουμε τι ακριβώς έχει συμβεί, ακόμα κι αν τα φουσκώνει τα πράγματα, το βιβλίο είναι γραμμένο σαν θρίλερ. Έχει όλους αυτούς τους οικονομικούς όρους και, παρότι είναι δύσκολοι, αντιλαμβάνεσαι τι γινόταν, ακόμα κι αν είσαι άσχετος. Ο Γαβράς μου υπενθύμισε ότι δεν θα κάνουμε ντοκιμαντέρ. Χάζευα κατά καιρούς διάφορα βίντεο στο YouTube. Άρχισα να βλέπω τον Τσίπρα σε συνεντεύξεις από τότε που στα 33 του έγινε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Τη φάτσα του, τα μάτια του. Αυτό που μου έκανε φοβερή εντύπωση είναι ότι, ενώ στις συνεντεύξεις του είναι πολύ ακέραιος και ο λόγος του έχει ροή, το βράδυ της ανακοίνωσης του δημοψηφίσματος ήταν τρομαγμένος. Μου έκανε καλό να παρατηρήσω την ψυχολογία του. Εκεί άρχισε να καταρρέει ο άνθρωπος Τσίπρας για μένα. Δεν κάναμε αλλαγές πάνω μου για να του μοιάζω. Κατά τον Γαβρά, ο Τσίπρας βγάζει κάτι συμπαθητικό και αυτό ήθελε, έναν άνθρωπο που τον συμπαθείς και κατά κάποιον τρόπο θα προσπαθήσει για σένα».
Αναφέρω πως θεωρώ ότι η συμμετοχή τους στην ταινία είναι τεράστιο ρίσκο, επειδή τα γεγονότα που παρουσιάζονται είναι πάρα πολύ πρόσφατα, οι ίδιοι είναι Έλληνες, οι χαρακτήρες που υποδύονται είναι ενεργοί πολιτικά, με την Ιστορία να μην έχει ακόμα αποφανθεί για τις πράξεις τους και, φυσικά, επειδή η ταινία βασίζεται στην κατά Βαρουφάκη πλευρά των πραγμάτων, συνεπώς μερίδα του κοινού μπορεί να θεωρήσει ότι διαθέτει σαφές ιδεολογικό πρόσημο.
Ο Χρήστος Λούλης εξηγεί: «Είναι μια ταινία βασισμένη στο βιβλίο του Βαρουφάκη. Το θέμα είναι δύσκολο. Ο Γαβράς είναι αριστερός σκηνοθέτης, μάχιμος, γιος κομμουνιστών, όλες του οι ταινίες είναι πολιτικές. Δεν περιμένεις από τον Γαβρά να μην είναι αριστερός στα 86 του, ούτε από ένα σενάριο βασισμένο στο βιβλίο του Βαρουφάκη να δείχνει και την άλλη πλευρά. Δεν περιμένεις αντικειμενικότητα, αλλά, από την άλλη, μια αντικειμενική ταινία για ένα τόσο πρόσφατο γεγονός δεν ξέρω πόση έρευνα θέλει, πόσα χρόνια πρέπει να περάσουν, κι αν στο τέλος θα έχει νόημα. Ένα έργο τέχνης πρέπει να έχει ένα φορτίο. Η αλήθεια είναι ένα μεγάλο βουνό που κανείς δεν το βλέπει ολόκληρο. Το ξέρει και ο Γαβράς αυτό. "Θα πούμε την ιστορία εκείνης της περιόδου σύμφωνα με το πώς τη βλέπω εγώ και ο Γιάνης" μου είχε πει».
«Εμένα αυτό που άρεσε είναι πως αν βγεις λίγο από την ιδιότητά σου ως Έλληνα, που έχει ζήσει τα γεγονότα, μπορεί να έχει θυμό, να τους έχει υποστηρίξει ή όχι, με έναν τρόπο κάπως σε συγκινεί όλο αυτό. Μην ξεχνάμε ότι είναι μυθοπλασία» συμπληρώνει ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης.
Άρτι αφιχθέντες και οι δύο από το Φεστιβάλ Βενετίας, όπου η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της πριν από λίγες ημέρες, ανάμεσα σε μια πληθώρα πολυαναμενόμενων προβολών, αποσπώντας ανάμεικτες κριτικές, μου περιγράφουν πόσο περιορισμένο χρόνο είχαν για όλα, ακόμα και για τη συνέντευξη Τύπου που διακόπηκε άρον-άρον. «Ένας Βραζιλιάνος δημοσιογράφος πρότεινε στον Γαβρά να κάνει ταινία για τον Μπολσονάρου. Εκείνος απάντησε πως υπάρχουν πολλοί άξιοι Βραζιλιάνοι σκηνοθέτες για να το αναλάβουν. Στον δρόμο μας σταματούσαν θεατές, στα καφέ, μας δημιουργήθηκε η αίσθηση ότι τους συγκίνησε η ταινία. Φάνηκε και στην προβολή αυτό».
Ο Αλέξανδρος δεν έτυχε να μιλήσει με τον Τσίπρα πριν ή κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας, οπότε δεν γνωρίζει τη γνώμη του επ' αυτής. Ο Χρήστος γνωρίστηκε με τον Βαρουφάκη σε ένα δείπνο στο σπίτι του, μαζί με τη Δανάη Στράτου και τον Γαβρά: «Μετά από ώρες μείναμε οι δυο μας, πίνοντας ουίσκι μέχρι το πρωί. Μου έλεγε αυτά που λέει και στο βιβλίο του. Απλώς εκεί δεν κατονομάζει ανθρώπους που έκαναν μαφιόζικα πράγματα εναντίον του. Εμένα μου τους κατονόμασε και δεν μπορώ να σου τους πω, προφανώς. Ήταν περίεργος να δει πώς σκέφτομαι για όλα αυτά. Δεν του έκρυψα τίποτα. Μετά την προβολή, στο λίγο που μιλήσαμε, μου είπε ότι του άρεσε. Συμφωνήσαμε ότι είναι μια δύσκολη ταινία για μια επαναλαμβανόμενη διαδικασία, με σύνθετους οικονομικούς όρους, μέσα σε κλειστά δωμάτια, με αδρό φως, να μιλάμε συνέχεια για τα ίδια πράγματα, μέχρι να καταλάβει ο θεατής ότι δεν έχουν σημασία όλα αυτά αλλά το "ποιος την έχει μεγαλύτερη". Η οικονομία ήταν το λιγότερο που τους ενδιέφερε. Η πολιτική κυριαρχία μετρούσε και όχι να βρεθεί λύση για το πρόβλημα». «Εμένα, πάντως, ο Βαρουφάκης μου είπε ότι τον έκανα να συμπαθήσει λίγο τον Τσίπρα, κι αυτό δεν ξέρει αν του αρέσει» καταλήγει ο Αλέξανδρος.
Εν τω μεταξύ, στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει ήδη το «πάρτι» της διαδικτυακής πόλωσης γύρω από την ταινία. Τα σχόλια δίνουν και παίρνουν, ψήφοι στο IMDb την αποθεώνουν ή την καταβαραθρώνουν (από ανθρώπους που προφανώς δεν την έχουν δει καν). Ρωτώντας σχετικά με τη φήμη που έχει κυκλοφορήσει λόγω του τρέιλερ, χάρη στην εκπληκτική ομοιότητα στη χροιά και στην προφορά, ότι ο ίδιος ο Βαρουφάκης έχει ντουμπλάρει τη φωνή του στην ταινία, ο Χρήστος την διαψεύδει γελώντας: «Όχι, έχει παίξει ο ίδιος ο Βαρουφάκης και έχουν βάλει ψηφιακά το κεφάλι μου».
— Τελικά, ο Βαρουφάκης είναι ο άνθρωπος που πήγε να καταστρέψει την Ελλάδα ή είχε όραμα και δεν τον άφησαν να το εκπληρώσει;
Αλέξανδρος Μπουρδούμης.: Αν μη τι άλλο, κάτι είχε στο μυαλό του και το απέδειξε φεύγοντας. Παραιτήθηκε.
Χρήστος Λούλης: Βλέπω έναν άνθρωπο που και αλαζόνας είναι, και νάρκισσος, και όλα αυτά μπορεί και ο ίδιος να τα αναγνωρίσει. Ψάχνοντας να βρει λύση για την Ελλάδα, σκέφτηκε κάτι που βόλευε όλη την Ευρώπη, με την προϋπόθεση να εκλείψει η τιμωρητική διάθεση από λαό σε λαό. Δεν τον άφησαν ούτε οι έξω ούτε οι μέσα. Δεν ξέρω τι θα γινόταν αν τον άφηναν. Είναι ακέραιος με όλα του τα ελαττώματα. Μπορώ να πω ότι τον σέβομαι και τον εκτιμώ.
Το τρέιλερ της ταινίας
Info
Η ταινία του Κώστα Γαβρά «Ενήλικοι στην αίθουσα» θα κάνει την πανελλήνια πρεμιέρα της στις 28 Σεπτεμβρίου, στο 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας. Στους κινηματογράφους θα κυκλοφορήσει στις 3 Οκτωβρίου, από την Odeon.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια