Το επώνυμο «Γκρούεζας» είναι πασίγνωστο, αφού όλοι θυμούνται τον κομματάρχη που υποδυόταν ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος στην έξυπνη ταινία τού Αλέκου Σακελλάριου «Υπάρχει και Φιλότιμο» (1965) – μια ταινία, που ολοκληρώθηκε επί Γέρου, εκμεταλλευόμενη το κλίμα φιλελευθεροποίησης που δημιουργούσε περί τα μέσα του ’60 (και πάντως πριν την Αποστασία) η πρόσκαιρη κυριαρχία της Ένωσης Κέντρου.
Είναι επίσης γνωστό πως η κλασική αυτή κωμωδία του ελληνικού κινηματογράφου προβάλλεται συχνότατα από τα τηλεοπτικά κανάλια, και σχεδόν πάντα τις παραμονές των εκλογών λειτουργώντας, για πολλούς, κάπως... εξαγνιστικά. Αλλά, ας τ’ αφήσουμε τώρα αυτά…
Οι δίσκοι αυτοί περιείχαν στρατευμένα ο-θεός-να-τα-κάνει... πολιτικά τραγούδια, γραμμένα ή διασκευασμένα από τον ίδιον τον παραγωγό Άρη Γκρούεζα.
Δεν είμαι σίγουρος από πού εμπνεύστηκε το συγκεκριμένο επώνυμο ο Σακελλάριος (ή ο συνεργάτης του Χρίστος Γιαννακόπουλος), όμως εκείνη την εποχή ένας άλλος… Γκρούεζας, πραγματικός αυτή τη φορά και ουχί κινηματογραφικός, παρήγαγε κι έκοβε… διακομματικούς δίσκους (45άρια βασικά) στη δική του εταιρεία «Αρίων», που είχε την έδρα της στο Καματερό. Αναφέρομαι στον Άρη Γκρούεζα.
Οι δίσκοι αυτοί –οι δίσκοι για τους οποίους θα πούμε δυο λόγια παρακάτω– είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Περιείχαν στρατευμένα ο-θεός-να-τα-κάνει… πολιτικά τραγούδια, γραμμένα ή διασκευασμένα από τον ίδιον τον παραγωγό Άρη Γκρούεζα, κάποιους Α. Αθηναίο, Γ. Μαργιολά, Δ. Ιλισσιώτη και ορισμένους ακόμη.
Αν εξαιρέσεις τον Μαργιολά, που μάλλον πρόκειται για τον Γιώργο Μαργιολά –τραγούδια του οποίου είχαν ερμηνεύσει οι Μανώλης Αγγελόπουλος, Στράτος Διονυσίου, Γιώτα Λύδια κ.ά.– οι υπόλοιποι πρέπει να ήταν περιστασιακοί… τραγουδοφτιάχτες.
Τα κομμάτια αυτά (τα «πολιτικά» εννοώ, γιατί ο Γκρούεζας έκανε κι άλλες παραγωγές, όπως δίσκους με Καραγκιόζη, λάτιν ή και ροκ) από μουσικής πλευράς κινούνταν σε λαϊκοδημοτικό ύφος, ενώ άλλα αποδίδονταν από μπάντες ή χορωδίες στηριγμένα πάνω σε μοτίβα εμβατηρίων, με τους στιχοπλόκους να παίρνουν αφορμή από τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές της εποχής, περιγράφοντας μ’ έναν τρόπο απλοϊκό, οπωσδήποτε, πρόσωπα και καταστάσεις.
Κι επειδή οι άνθρωποι εκείνοι ήταν… επαγγελματίες, φαίνεται πως δεν ήθελαν να δυσαρεστήσουν κανέναν, ούτε το Κέντρο, ούτε τη Δεξιά, ούτε ακόμη και τη Χούντα λίγο αργότερα, φροντίζοντας να δισκογραφούν κομμάτια με-και-για τους πάντες. Για τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο, για τον ανερχόμενο πολιτικό αστέρα Ανδρέα Παπανδρέου, για την ΕΔΗΝ (τη Νεολαία του Κέντρου) και την ΕΡΕΝ (τη Νεολαία της ΕΡΕ), για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, για τους πραξικοπηματίες...
Έτσι, στο τραγούδι των Άρη Γκρούεζα και Δημήτρη Ιλισσιώτη «Ε… Ε… Έρχεται», από το δισκάκι «Έρχεται!/ Ύμνος στην ΕΡΕΝ» [Αρίων, 1966] αφιερωμένο στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ακούμε στίχους σαν και τούτους (διατηρώ την ορθογραφία της εποχής):
«Το καμάρι της Ελλάδος/ και του έθνους η ελπίς/ να μας κυβερνήση πάλι/ Κώστας ο Καραμανλής. Στην πατρίδα μας να δώση/ την πορεία την σωστή/ που την καρτερούσε πάντα/ καθ’ ελληνική ψυχή».
Επειδή οι άνθρωποι εκείνοι ήταν... επαγγελματίες, φαίνεται πως δεν ήθελαν να δυσαρεστήσουν κανέναν, ούτε το Κέντρο, ούτε τη Δεξιά, ούτε ακόμη και τη Χούντα λίγο αργότερα, φροντίζοντας να δισκογραφούν κομμάτια με-και-για τους πάντες.
Μπορεί, βέβαια, ο Καραμανλής να καθυστέρησε… μια οκταετία, αυτό όμως δεν εμπόδισε το δισκάκι να μοσχοπουλήσει, κάνοντας δυο και τρεις εκδόσεις.
Σ’ ένα άλλο 45άρι, το «Ζήτω-Ανδρέας Παπανδρέου-Γυιός του ένδοξου αρχηγού/ ΕΔΗΝ-ΕΔΗΝ» [Αρίων, 1966] καταγράφεται ο σχετικός ύμνος προς τον Ανδρέα…
«Του μεγάλου σου πατέρα/ είσαι το δεξί το χέρι/ και της χώρας μας θα γίνης/ το πιο λαμπερό αστέρι. Την μεγάλη σου αξία/ την θαυμάζουν κι άλλα κράτη/ ως κι’ ο Κένεντυ σε είχε/ πιο στενό του συνεργάτη. Παπανδρέου, Παπανδρέου/ ζήτω ο Ανδρέας Παπανδρέου/ γιος του ένδοξου αρχηγού/ Βράχος της Δημοκρατίας/ και προστάτης του λαού».
Μετά και από τη σχετική… υπερατλαντικής έμπνευσης επιδαψίλευση (Ανδρέας ήταν αυτός!), ακολουθούσε ο ύμνος της ΕΔΗΝ, δια χειρός Α. Αθηναίου και Γ. Μαργιολά, που ερχόταν να προσεγγίσει και τη δημοκρατική νεολαία της περιόδου…
«Νέοι της δημοκρατίας/ που γεννήθηκε εδώ/ αναμμένο να κρατάτε/ της πορείας τον πυρσό. Στον αγώνα της προόδου/ μα και της δημιουργίας/ εις το δρόμο του δικαίου/ ως και της ελευθερίας».
Τον Απρίλη του ’67 καταλύεται η «ανάπηρη» δημοκρατία και αναλαμβάνει, πραξικοπηματικά, ο Στρατός. Ο Γκρούεζας δεν χάνει την ευκαιρία, ενεργεί τάχιστα, και πάντως πριν το βασιλικό Αντικίνημα της 13ης του Δεκέμβρη του 1967, εξυμνώντας στο ίδιο δισκάκι τόσο τη χούντα όσο και τον βασιλιά! Πρόκειται για το 45άρι «Του αητού ο γυιός/ Να μας ζήση ο στρατός» [Αρίων, 1967]. Φαντάζομαι πως μετά τον Δεκέμβρη θα μαζεύτηκε…
Το πρώτο είναι ένα τραγούδι για τον Γλύξμπουργκ. Συνθέτης είναι ένας Σπύρος Καίσαρης (ταγματάρχης των Στρατιωτικών Μουσικών) και στιχουργός κάποιος Ν. Θεοφανίδης. Άδει εμβατηριακώς… χορωδία βασιλοφρόνων! Τι άδει; Αστειότητες…
«Με ολυμπιονίκη με τέτοιο βασιλιά/ θα φέρουμε την νίκη και την ελευθεριά/ στην Ήπειρο, την Κύπρο που δέρνει η σκλαβιά/ Ω γενναίε βασιλιά».
Στο flip-side ακούγεται το γνωστό συρτό χουντοτράγουδο των Γ. Κινέσσα-Π. Σπυρόπουλου «Να μας ζήση ο στρατός»…
«Στις είκοσι μια τ’ Απρίλη/ σηκωθήκαν έξι φίλοι/ του στρατού μας οι φωστήρες/ και του έθνους μας σωτήρες. Να μας ζήση ο Στρατός/ Σπαντιδάκης, Πατακός/ Παπαδόπουλος ο Γιώργος/ Κόλιας ο Πρωθυπουργός/ Μακαρέζος, Αγγελής/ κι’ όλοι οι επιτελείς».
Από τη… δισκογραφία του Άρη Γκρούεζα, το είπαμε, δεν έλειψε κανείς…
Φυσικά, η… επιθεώρηση συνεχίστηκε επί χούντας (με τους σχετικούς ύμνους κ.λπ.), αλλά και επί Μεταπολίτευσης με τα γνωστά στους νεώτερους «Τραγούδια της Γαλάζιας Γενιάς» (1984) του Robert Williams. Αν κι εκείνα τα ανάλαφρα ποπάκια δεν κόλλαγαν με τίποτα με τους τραμπουκισμούς των Κενταύρων και των Ρέιντζερς, επί Αβέρωφ. Το λέω επειδή συνέπεσαν…
«Σε περιμένω να ’ρθεις και πάλι/ μαζί να φτιάξουμε μια Ελλάδα μεγάλη/ Να ’ρθεις σαν άνοιξη να λιώσεις τα χιόνια/ να τραγουδούν στα δέντρα πάλι τα αηδόνια/ Ο ουρανός θα είναι γαλάζιος και πάλι/ από το βοριά ως το πιο νότιο ακρογιάλι…»… και πάει λέγοντας… Στη Eurovision, με λίγο αλλαγμένους στίχους, θα έσκιζε…
Το… πνεύμα, πάντως, του Άρη Γκρούεζα στα κάπως νεώτερα χρόνια, ένας μόνο κατόρθωσε να το προσεγγίσει – γιατί περί κατορθώματος πρόκειται… Ο Θέμος Λιονέτης με το περιβόητο «Τούτο το καλοκαιράκι»… Δε θυμάμαι πιο καλοκαιράκι ακριβώς… μάλλον εκείνο του ’89…
«Τούτο το καλοκαιράκι/ θα νικήσει ο λαός/ και ο Παπανδρέου πάλι/ του ΠΑΣΟΚ ο αρχηγός. Να μας ζήσεις Παπανδρέου/ για να πάμε πάντα μπρος/ ο εργάτης το φωνάζει/ και το θέλει ο λαός»… και δωσ’ του να ’χει…
Και το εξής χρήσιμο. Κάποια τραγούδια του Άρη Γκρούεζα («Του αητού ο γιός», «Έρχεται, έρχεται ο Καραμανλής»…) ακούγονται στο διπλό LP «Ελλάς: Η Χώρα των Εμβατηρίων» που είχε τυπώσει ο Σείριος το 1990. Από κει και η απίθανη ατάκα του Μάνου Χατζιδάκι…
«…μην ανησυχείτε Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ, γι’ αυτό και δεν έχει καμιά ελπίδα ν’ αναστηθεί».
Θα το θυμάμαι και την Κυριακή…
σχόλια