H Μεγάλη Βρετανία ακολούθησε με τις υπερπαραγωγές του BBC To Play the King που προβαλλόταν στην αγγλική τηλεόραση το 1990 και The Final Cut, που προβλήθηκε το 1995. Η βρετανική τηλεοπτική σειρά House of Cards στράφηκε κατά της ατσάλινης πολιτικής της Μάργκαρετ Θάτσερ δημιουργώντας ένα φανατικό κοινό. Όσο για την πρόσφατη αμερικανική σειρά House of Cards, αυτή απλώς ακολούθησε το αγγλικό πρότυπο.
Πρόκειται για καλωδιακή παραγωγή της Netflix που κέρδισε το τηλεοπτικό κοινό και που η σκληρότητά της είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερη από κάθε ιστορική "σφαγή" που έχει καταγραφεί. Οι θετικοί ήρωες στην ουσία απουσιάζουν απ’ το εκπληκτικό σενάριο: μόνο «κακοί» υπάρχουν, σε όλες τις αποχρώσεις της διαφθοράς και της αδυναμίας και ο θεατής δεν μπορεί να ταυτιστεί με κανέναν, σαν να μην υφίσταται η λαμπερή όψη της ανθρώπινης συνείδησης για να τύπτει τους ανθρώπους. Επίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι οι «κακοί» είναι λευκοί και μαύροι, άντρες και γυναίκες, νέοι και μεσήλικες όλων των κοινωνικών και μορφωτικών τάξεων. Σαν να έχουν όλοι το αντίτιμο της εξαγοράς τους, υποκύπτουν στην αναγκαιότητα και τον απόλυτο ματεριαλισμό. Αν εξαιρέσει δε κανείς ένα μηχάνημα «κωπηλασίας» για κατ’ οίκον εκγύμναση που σε κάποια σκηνή σπάει θεαματικά, τίποτε στο σενάριο δεν προοιωνίζει κάποια επίγεια πληρωμή για την ανηθικότητα. Νυκτερινοί δαίμονες δεν βασανίζουν τους αιμοσταγείς μωροφιλόδοξους πολιτικούς και τις ανάλγητες συζύγους και ερωμένες τους, "δάση" σαν κι αυτά που βλέπει ο Μάκβεθ στο παραλήρημά του να καταφθάνουν απειλητικά δεν υπάρχουν στον ορίζοντα - τουλάχιστον προς το παρόν. Στους δύο πρώτους κύκλους της σειράς αναγκάζεσαι να ξενυχτήσεις για να παρακολουθείς: Ο ρυθμός εξέλιξης των γεγονότων είναι ασθμαίνων.
Στον βωμό της φιλοδοξίας και του εξουσιαστικού ιλίγγου
Ο κεντρικός, λοιπόν, ήρωας Φράνκ Άντεργουντ είναι απόλυτα διεφθαρμένος, ένα είδος σαιξπηρικού Μάκβεθ. Στην Ουάσινγκτον του 2013, ως άλλος «Κόμης Κάουντορ», θα διαπράξει μια μακρά σειρά από προδοσίες, θα καταστρέψει καριέρες και θα δολοφονήσει προκειμένου να υπηρετήσει την υπέρμετρη φιλοδοξία του. Διατηρώντας την κομματική πλειοψηφία στον Οίκο των Αντιπροσώπων, θ’ αποζητήσει προνομιακό καθεστώς για την πολιτεία της Νότιας Καρολίνα και θα προβάλει το προφίλ του επιτυχημένου και καλλιεργημένου πολιτικού με πνευματικές ανησυχίες, ποδηγετώντας έναν εξίσου φιλόδοξο νέο πολιτικό και, στη συνέχεια, εξολοθρεύοντάς τον. Η ψευδεπίγραφη δημόσια εικόνα του θα παραπλανήσει μόνο τους παλιούς συμφοιτητές του, τους υποτελείς του και όσους τον έχουν ανάγκη. Ο Φράνκ Άντεργουντ κατά κανόνα θα επιβάλει τις εκδηλώσεις σεβασμού και υποταγής όλων των άλλων, εξολοθρεύοντας συστηματικά τους αντιπάλους του. Ερμηνευμένος από τον Κέβιν Σπέισι, ο Άντεργουντ δεν θ’ απολογηθεί για τα εγκλήματά του, αντιθέτως καυχιέται γι’αυτά, καλλιεργώντας και θεωρητικοποιώντας τον πρωτοφανή του κυνισμό και την εκπληκτική ψυχραιμία του εκτελεστή. Στα πρώτα επεισόδια ο μακιαβελικός ήρωας θα βασίσει την υπεροχή του στη φυσική αδυναμία των αντιπάλων ή των υποχειρίων του. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του πρώην Αντιπροέδρου των ΗΠΑ, τον οποίο θα πατρονάρει με δαιμόνιο τρόπο, τη συνεπικουρία της γραμματέως του Προέδρου.
Ο έρωτας ως αστικός μύθος
Η Κλαιρ, σύζυγος του Άντεργουντ, είναι μια επάξια Λαίδη Μάκβεθ: η Ρόμπιν Ράιτ γεμίζει κυριολεκτικά την οθόνη με την αγαλμάτινη ομορφιά και τους τετράγωνους ώμους της, με το αυστηρό, à la garçon κούρεμά της, τα τακούνια-στιλέτο της και την αμείλικτη λογική της. Διευθύνοντας μια μη κυβερνητική «φιλανθρωπική», ως είθισται να λέγεται, οργάνωση, αποδεικνύεται εξίσου διεφθαρμένη, ανηλεής και αρριβίστρια στην επίτευξη των στόχων της, των ποθητών χρηματοδοτήσεών της, αλλά και της αδιάλειπτης υποστήριξης της προεκλογικής καμπάνιας του άντρα της. Βάστα με να σε βαστώ ν’ ανεβούμε το βουνό. Εδώ η «Λαίδη Μάκβεθ» δεν οδηγείται στην τρέλα, όπως στο σαιξπηρικό της πρότυπο. Αντίθετα, αναζητά διαρκώς τα ποσά που της είναι απαραίτητα για να οικοδομήσει το «φιλάνθρωπο» προφίλ της, υπηρετώντας, παράλληλα, τους στόχους του σκληροπυρηνικού συζύγου. Τους δυο τους συνδέει μια συνενοχή κατεργαρέων που «τα λένε» μεταξύ τους με την πρέπουσα ειλικρίνεια μοιράζοντας ένα τσιγάρο στο περβάζι του παραθύρου κάθε βράδυ, έτσι ώστε ο δεσμός τους φαντάζει αρραγής, παρά τους στιγμιαίους κλυδωνισμούς του. Η σεναριακή εξεικόνιση της σχέσης αυτής παραπέμπει ευθέως στην περίπτωση του ζεύγους Κλίντον.
Πύργοι στην άμμο
Σκουλήκια και μάγισσες
Το «δεξί χέρι» του Άντεργουντ, ο χαρακτήρας που φέρει το όνομα Νταγκ Στάμπερ, είναι έξοχα ερμηνευμένος από τον Μάικλ Κέλυ και συνιστά τον σύνδεσμο με την πρότυπη αγγλική σειρά. Ο Στάμπερ λειτουργεί ως πυροσβεστικός μηχανισμός, ασκώντας εκβιασμούς και χαλιναγωγώντας εν τη γενέσει τους τις φυγόκεντρες τάσεις στην εκπλήρωση των σχεδίων του αφεντικού του. Ο Στάμπερ είναι απόλυτα συνένοχος. Όμως η μορφή που φαντάζει πιο ανθρώπινη είναι αυτή του Πήτερ Ρούσο, ενός νέου γερουσιαστή από την Πενσυλβανία που παρ’ ολίγον να σταθεί εμπόδιο στην ανοδική εξέλιξη της καριέρας του Άντεργουντ. Ο Ρούσο, αντίποδας του Άντεργουντ, χαρακτήρας αδύναμος και επιρρεπής στο αλκοόλ, προς στιγμήν πείθεται να «κατέβει» ως υποψήφιος Κυβερνήτης αλλά παρά δύο ψήφους χάνει την πρώτη εκλογική περίοδο και υποκύπτει εκ νέου στο αλκοόλ. Ο Άντεργουντ τον δολοφονεί εν ψυχρώ και προχωρά στην εκπλήρωση των αιμοσταγών του σχεδίων. Δύο παραπληρωματικές προσωπικότητες με εξίσου ασθενές αξιακό σύστημα, εκ των οποίων επιβιώνει ο ισχυρότερος.
Στο House of Cards οι μηχανισμοί δολοπλοκίας διαρκούν έως το δωδέκατο επεισόδιο, δηλαδή ένα βήμα μετά την ανάληψη της θέσης του Αντιπροέδρου και μιαν ανάσα πριν τη θέση του Προέδρου των Η.Π.Α. Κι εδώ θα εμφανισθούν τρεις δημοσιογράφοι (ίσως σαν τις τρεις μάγισσες του Μάκβεθ;) για ν’ αναζητήσουν την αχίλλειο πτέρνα του Άντεργουντ. Η εκπόρνευση στον στίβο της πολιτικής, στον στίβο των media και στον προσωπικό στίβο της ζωής των ηρώων είναι τόσο συστηματική και κορυφώνεται τόσο στο τέλος του δέκατου τρίτου επεισοδίου, που αναρωτιέται κανείς ως ποιον βαθμό μπορεί να έχει αυτή διδακτικό χαρακτήρα. Το ίδιο το όνομα του κύριου χαρακτήρα (Underwood) παραπέμπει στη σήψη που υπάρχει βαθειά στο ξύλο, κάτω από τα πρώτα σκουλήκια.
Οι απεργοί καθηγητές και η τελική κυριαρχία του Κακού
Βέβαια, στη σειρά αυτή όλοι οι «κακοί» είναι του Δημοκρατικού Κόμματος, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι απουσιάζουν ως πορτραίτα, απλώς αναφέρονται ως «η Αντιπολίτευση». Δεν είμαστε βέβαιοι αν αυτό ανταποκρίνεται στην αντικειμενική πραγματικότητα των Η.Π.Α., όμως αυτός δεν είναι καν στόχος της σειράς. Βασισμένη στο μυθιστόρημα του Μάικλ Ντομπς, η αγγλική σειρά στηλίτευε, αντίστοιχα, την πολιτική των Τόρυς. Ο Λευκός Οίκος εδώ εξεικονίζεται ως ένας τεράστιος οίκος ανοχής. Εκπαίδευση, Ανάπτυξη και Περιβάλλον είναι τα λεκτικά φωνήματα που επιστρατεύονται για να παραπλανήσουν τις μάζες, ενώ με ωμό και απροκατάληπτο τρόπο γίνεται κατάχρηση της δημαγωγίας και του φτηνού εντυπωσιασμού, όπως καταδεικνύεται από τα σεναριακά σημεία όπου η απεργία των καθηγητών χρησιμοποιείται με έντεχνο τρόπο ώστε να αποβεί εις όφελος του νέου υπουργού Παιδείας. Με αντίστοιχη υποκρισία, η σύζυγος Κλαιρ Άντεργουντ χρησιμοποιεί το άλλοθι της οικονομικής υποστήριξης του Δυτικού Σουδάν ως επικάλυψη για ίδιον όφελος και την προσωπική της ανέλιξη.
Η μη κυβερνητική οργάνωση που διατηρεί η Κλαιρ, υπό την επωνυμία "Clean Water Initiative (CWI) είναι η μοναδική νύξη όπου διακρίνεται κάποιος, ισχνός έστω, προβληματισμός σχετικά με την κατάσταση στον πλανήτη και μια στοιχειώδης αντικαπιταλιστική προβληματική. Ο Κέβιν Σπέισι, εκπληκτικός στο American Beauty (1999) και στο L.A. Confidential (1997), εδώ εμφανίζεται κυνικός, με μιαν ανδροπρέπεια τύπου Μήτσαμ και με μιαν εσάνς παραδόξου στο ύφος. Νομίζουμε ότι η ερμηνεία του είναι συμβατική. Ο ρόλος του είναι επίσης συμβατικός, ξαναειδωμένος. Η παρέμβαση των διάφορων σκηνοθετών τον αναδεικνύει, βεβαίως, πίσω όμως απ’ όλα αυτά κρύβεται ένας ηθοποιός νεοφιλελεύθερων απόψεων, προσωπικός φίλος του Μπιλ Κλίντον που συχνά επένδυσε στην πολιτική. Στη σειρά, της οποίας είναι αποκλειστικός παραγωγός, δαιμονοποιεί τους Δημοκρατικούς σε μιαν εποχή όπου οι Η.Π.Α. επιχειρούν «ανοίγματα», έστω και τυπικά, προς πιο ανθρωπιστικές επιλογές. Καθώς λοιπόν ο Σπέισι, ο Φίντσερ και οι σεναριογράφοι τους απομακρύνονται από την αγγλική βερσιόν της επιτυχημένης αυτής συνταγής, περιμένουμε η συνέχεια του σεναρίου να μας δώσει τις ποθητές απαντήσεις.
σχόλια