Μια Ελληνίδα γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για την κλειτοριδεκτομή

Μια Ελληνίδα γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για την κλειτοριδεκτομή Facebook Twitter
5

Μια Ελληνίδα γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για την κλειτοριδεκτομή Facebook Twitter

 

H Χριστίνα Πιτούλη είναι 27 χρονών. Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στη Βαρκελώνη, στα πλαίσια των μεταπτυχιακών της σπουδών στο  Δημιουργικό Ντοκιμαντέρ, στο Universidad Autónoma de Barcelona. Νωρίτερα είχε σπουδάσει δημοσιογραφία στο Πάντειο, και η ενασχόληση με το ντοκιμαντέρ ήταν ανέκαθεν στο μυαλό της.

Την χρονιά που μας πέρασε η Χριστίνα γύρισε το Bref, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ που ερευνά και προσεγγίζει την πρακτική της κλειτοριδεκτομής μέσα από μαρτυρίες γυναικών από την Αφρική που ζουν στην Ισπανία:

"Οι αντικρουόμενες απόψεις και εμπειρίες τους αποκαλύπτουν την πολυπλοκότητα αυτού του αμφιλεγόμενου ζητήματος, στο οποίο τα όρια ανάμεσα στα ανθρώπινα δικαιώματα και την πολιτιστική κληρονομιά συναντιούνται."

Έχοντας ήδη λάβει την Ειδική Μνεία της Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα «Articulo 31» στην Μαδρίτη, το Bref έχει προβληθεί σε αρκετά διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου και ντοκιμαντέρ σε χώρες όπως η Κολομβία, ο Καναδάς, η Αγγλία, η Ιταλία, και η Πορτογαλία..

Αύριο, Πέμπτη, το φιλμ θα προβληθεί στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου διαγωνίζεται στο τμήμα ταινιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Λίγο πριν την προβολή συναντήσαμε την δημιουργό του..

Μια Ελληνίδα γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για την κλειτοριδεκτομή Facebook Twitter
Χριστίνα Πιτούλη

 

-Μίλησε μας για το ντοκιμαντέρ. Τι ακριβώς θα δούμε;

-To Bref ασχολείται με το ζήτημα της κλειτοριδεκτομής. Δεν είναι ταινία πληροφόρησης όμως, ούτε έχει γίνει στην Αφρική. Ερευνά το θέμα μέσα από εμπειρίες και απόψεις μεταναστών από την Αφρική που ζουν στην Ισπανία, προσπαθώντας να δείξει την κοινωνική του διάσταση, την πολυπλοκότητα του, τους παράγοντες που το κάνουν να είναι τόσο ανθεκτικό ακόμα και σήμερα, καθώς και τους λόγους που κάνουν την αντιμετώπιση του απαραίτητη. Μέχρι πριν μερικά χρόνια το αντιμετωπίζαμε ως κάτι μακρινό, σήμερα όμως αφορά ανθρώπους που ζουν δίπλα μας, στην ίδια κοινωνία με εμάς.

-Πώς γεννήθηκε η ιδέα για ένα ντοκιμαντέρ με θέμα την κλειτοριδεκτομή;

-Η ταινία ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας μου με την ΜΚΟ "Γιατροί του Κόσμου" η οποία πραγματοποιεί συχνά δράσεις ενημέρωσης των Αφρικανών μεταναστών για τις επιπτώσεις της κλειτοριδεκτομής στην υγεία. Εμένα με ενδιέφερε πολύ το ζήτημα αυτό ως σκηνοθέτη και ως γυναίκα, και ήθελα πολύ να ερευνήσω την κοινωνική του διάσταση.

Μετά από συζητήσεις μου πρότειναν να γυρίσω ένα φιλμ που θα τους βοηθούσε να ευαισθητοποιήσουν τις ομάδες που συναντούσαν γύρω από το ζήτημα. Ήταν μια πολύ ευχάριστη ευκαιρία, αλλά και μια μεγάλη ευθύνη.

Αποφάσισα να κάνω ένα ντοκιμαντέρ που δεν θα έμοιαζε με Δυτική διδασκαλία, με κήρυγμα, καθώς πολλές φορές αυτό προκαλεί άρνηση και επιφυλακτικότητα, φέρνοντας αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά.

Κανείς δεν θέλει να ακούσει κάποιον που τον κρίνει. Έτσι, θέλησα να δώσω τον λόγο αποκλειστικά σε ανθρώπους που έχουν άμεση σχέση με την πρακτική, που είναι μέρος της κουλτούρας τους.

 

 -Και πώς ήρθες σε επαφή με όλες αυτές τις γυναίκες; Πόσο εύκολο ήταν να σου μιλήσουν γι' αυτό το θέμα;

-Το να βρω ανθρώπους να μου μιλήσουν για την κλειτοριδεκτομή ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι. Το θέμα είναι πολύ λεπτό και πολύ μεγάλο ταμπού για τον κόσμο από την Αφρική. Δεν το συζητάνε ποτέ, ούτε μεταξύ τους.

Αφιέρωσα πολύ χρόνο στο να κάνω τις επαφές που έκανα και να κερδίσω την εμπιστοσύνη τους. Πήγαινα παντού: σε όλες τις συγκεντρώσεις της ΜΚΟ με γυναίκες από την Αφρική, σε περιοχές με μεγάλες κοινότητες Αφρικανών, σε εγκαταλελειμμένα εργοστάσια όπου στεγάζονται μετανάστες από Αφρικανικές χώρες... Γνώριζα κόσμο, μιλούσαμε, περνούσαμε χρόνο μαζί και σιγά σιγά τους εξηγούσα το ντοκιμαντέρ που ήθελα να κάνω.

Κάποιοι μου μιλούσαν, κάποιοι όχι, κάποιοι με σύστηναν σε άλλους. Έτσι, βρέθηκα να γνωρίσω τους πρωταγωνιστές του Bref, και να συζητήσω μαζί τους μπροστά στην κάμερα. Όταν φτάσαμε σε αυτό το σημείο ήδη είχα κερδίσει την εμπιστοσύνη τους και είχα προσπαθήσει να τους κάνω να νιώσουν πως θα αντιμετώπιζα με σεβασμό και ενδιαφέρον όσα θα μου έλεγαν.

Μια Ελληνίδα γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για την κλειτοριδεκτομή Facebook Twitter

-Δεν αντιμετώπισες δισταγμό, ντροπή, ή άρνηση από μέρους τους;

-Όχι. Είχα αποκτήσει πολύ καλή σχέση μαζί τους και νομίζω αυτό τις έκανε να νιώθουν άνετα κατά την διάρκεια της συζήτησης μας.

-Πόσο καιρό δούλευες το ντοκιμαντέρ;

-Λόγω απαιτήσεων παραγωγής και πιεστικών deadlines, κάναμε έναν αγώνα ταχύτητας που κράτησε πέντε μήνες.

Μια Ελληνίδα γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για την κλειτοριδεκτομή Facebook Twitter

-Ποια ήταν η μαρτυρία που βρήκες πιο συγκλονιστική απ' όλες;

-Πάρα πολλές ήταν για μένα συγκλονιστικές, ακόμα και αυτές που δεν εμφανίζονται καν στο ντοκιμαντέρ. Αλλά αυτή που με άγγιξε περισσότερο από όλες ήταν η μαρτυρία της Μάμα, που ανοίγει την ταινία. Η αφήγηση της ήταν τόσο ζωντανή και τόσο συγκινητική που ειλικρινά φοβόμουν ότι όσο μιλούσε θα ακουγόταν η καρδιά μου στο μικρόφωνο.

-Κι αυτές οι γυναίκες, τι εντυπώσεις σου προξένησαν;

-Θαυμάζω απίστευτα τις γυναίκες που είχαν την δύναμη να σκεφτούν διαφορετικά, να τολμήσουν να αμφισβητήσουν όλα όσα είχαν μάθει και πίστευαν σε όλη τους τη ζωή. Είναι κάτι φοβερά δύσκολο, δεν μπορούμε εύκολα να το συλλάβουμε εμείς. Από την άλλη, πολύ συχνά συνάντησα γυναίκες που συνεχίζουν να θεωρούν την κλειτοριδεκτομή απαραίτητη. Ένα κομμάτι περηφάνιας και ταυτότητας. Δεν τους είναι εύκολο βέβαια να μιλήσουν γι' αυτό ανοιχτά. Προτιμούν να σου πουν αυτό που θέλεις να ακούσεις.

Είναι γυναίκες που λατρεύουν τα παιδιά τους όσο εμείς τα δικά μας, δεν είναι κακές ή βάρβαρες. Απλώς αυτό που θεωρούν καλύτερο είναι το να τα ακρωτηριάσουν για να τους προσφέρουν ένα μέλλον κοινωνικής αποδοχής στις χώρες τους.

Μια Ελληνίδα γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για την κλειτοριδεκτομή Facebook Twitter

-Υπάρχουν δηλαδή και αντικρουόμενες απόψεις πάνω στην πρακτική αυτή; Περιπτώσεις γυναικών που έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή και δεν το βλέπουν αρνητικά;

-Φυσικά. Μην ξεχνάμε πως αυτές που φροντίζουν να γίνει κλειτοριδεκτομή στα κορίτσια είναι γυναίκες. Οι μαμάδες, γιαγιάδες, θείες, γειτόνισσες. Εξάλλου πολλές από αυτές τις γυναίκες συναναστρέφονται μόνο με ανθρώπους τις κοινότητας και δεν έρχονται σε επαφή με πληροφόρηση σχετικά με το ζήτημα. Δεν ανακαλύπτουν ποτέ, δηλαδή, ότι δεν είναι θανάσιμη απειλή το να έχεις κλειτορίδα, ή ότι ο θάνατος ενός κοριτσιού μετά τον ακρωτηριασμό οφείλεται στην αιμορραγία και όχι στα κακά πνεύματα.

Κάποιες όμως, ακόμα και αν ακούσουν αυτά τα πράγματα, δεν τα πιστεύουν. Συνεχίζουν να πιστεύουν όσα έχουν μάθει από μικρές και θεωρούν προδότες όσους υποστηρίζουν το αντίθετο. Επαναλαμβάνω: δεν πρόκειται για γυναίκες κακές ή ανόητες. Είναι απλώς ζήτημα πληροφόρησης και κοινωνικής πίεσης.

Μια Ελληνίδα γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για την κλειτοριδεκτομή Facebook Twitter
Χριστίνα Πιτούλη

-Είναι ένα θέμα ταμπού η κλειτοριδεκτομή στην αφρικανική κοινότητα της Ισπανίας; Πραγματοποιούνται κρυφά τέτοιες πρακτικές;

-Στην Ισπανία η κλειτοριδεκτομή είναι παράνομη. Οπότε, οι οικογένειες στέλνουν τα κορίτσια στην Αφρική όταν πλησιάζουν την κατάλληλη ηλικία. Υπάρχει όμως, εδώ και μερικά χρόνια, ένα πρωτόκολλο που υποχρεώνει τους δασκάλους που εντοπίζουν μικρές μαθήτριες σε ηλικία ρίσκου οι οποίες πρόκειται "να φύγουν για διακοπές", να ενημερώσουν τις υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας.

Τα κοριτσάκια εξετάζονται από παιδίατρους, και αν δεν είναι ήδη ακρωτηριασμένα οι γονείς υπογράφουν ότι δεν θα τις ακρωτηριάσουν στην Αφρική. Όταν επιστρέψουν, πραγματοποιείται εκ νέου η εξέταση και αν ανακαλύψουν ότι έχουν ακρωτηριαστεί, οι κηδεμόνες αντιμετωπίζουν κατηγορίες κακουργήματος.

Βέβαια αυτό δεν λειτουργεί ακριβώς θετικά, κι αυτό γιατί το πιο συχνό φαινόμενο είναι τα κορίτσια αυτά να μην γυρνάνε καν στην Ισπανία.

Και το ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι ακόμα και αν η μητέρα αποφασίσει να μην ακρωτηριάσει την κόρη της, πολλές φορές αυτό δεν εξαρτάται από αυτήν:

Όπως λέει μια από τις γυναίκες του Bref: "Μπορεί να κάποιος που δεν σε γνωρίζει καν, να πάρει και να κόψει τις κόρες σου αν ανακαλύψει ότι δεν είναι κομμένες." Γιατί το να μην είσαι κομμένη προκαλεί προβλήματα σε όλη την φυλή...

-Η γνώμη σου για το ελληνικό ντοκιμαντέρ σήμερα; Δεν σκέφτεσαι να γυρίσεις κάποια στιγμή στην Ελλάδα και να δημιουργείς εδώ;

-Φυσικά! Θέλω πάρα πολύ να το κάνω. Θεωρώ ότι υπάρχουν πολλά ζητήματα που αξίζει να ερευνηθούν και πολλές ιστορίες να ειπωθούν στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια βλέπω όλο και περισσότερα Ελληνικά ντοκιμαντέρ, πολλές αξιόλογες δουλειές που με κάνουν πολύ υπερήφανη. Είναι ο καλύτερος τρόπος να αναπληρώσουμε όλα όσα μας στερεί η κακή ενημέρωση στη χώρα.

-Επόμενα σχέδια;

-Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στο μοντάζ του πρώτου μου μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ, "The most boring thing in the world". Είναι ένα ντοκιμαντέρ παρατήρησης που ακολουθεί τις περιπέτειες μιας από τις πιο διάσημες επαγγελματικές παιδικές χορωδίες στην Ισπανία.

Είναι μια ταινία που μιλάει για την προσπάθεια, την φιλία, το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην εφηβεία, τις πρώτες επιτυχίες και απογοητεύσεις, και πώς αυτές σε κάνουν πιο δυνατό.

Είναι η πρώτη μου μεγάλου μήκους ταινία και αποτελεί για μένα μια πάρα πολύ σημαντική εμπειρία. Το project έχει επιλεγεί από το European Documentary Network και θα παρουσιαστεί στο Pitching Session που θα γίνει στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Bref

Πέμπτη 20 Μαρτίου, στις 20:00

Αίθουσα: Τόνια Μαρκετάκη

**To Bref και στο Facebook

 

Ελλάδα
5

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σχόλια

3 σχόλια
Αντε παλι τα ιδια. Η εν λογω πρακτικη οσο σαδιστικη και απανθρωπη και αν ειναι δεν επιβαλεται απο κανενα καθεστως σ αυτους τους ανθρωπους. Το κανουν αποκλειστικα με δικη τους πρωτοβουλια και οσο κυνικο και αν σας ακουστει πραγματικα δεν μπορω να τους λυπηθω γιατι τα αθωα αυτα παιδια οταν μεγαλωσουν το ιδιο ακριβως θα κανουν στα δικα τους οπως κανουν τωρα οι γονεις τους που καποτε ηταν και αυτοι αθωοι. Ειναι σαν να πατε να πειτε στους χριστιανους μη βαφτιζετε τα μωρακια σας παθαινουν σοκ καθως τα βουτατε στο νερο και επισης δεν εχουν δικαιωμα επιλογης θρησκειας μπλα μπλα. Το ιδιο ανουσιο ειναι και οι "βοηθειες" προς τις χωρες της αφρικης.Με το ταδε προγραμμα λεει σωθηκαν τοσες χιλιαδες παιδακια. Ναι σωθηκαν για να γεννησουν πολλαπλασιες χιλιαδες αλλα που θα πεθανουν απο ασιτια και ελλειψη νερου. Σουπερ επιτευγμα.
Να τους βομβαρδίσουμε τότε όλους βρε αδελφέ γιανα ξεφύγουν μια και καλή από την πείνα και την δυστυχία; Πράξη ελέους θα είναι.(Το ότι συγκρίνετε την βάπτιση σε κολυμπήθρα - με την οποία έχετε προφανώς κάθε δικαίωμα να είστε αντίθετος - με τον ακρωτηριασμό, άνευ αναισθητικού, των αναπαραγωγικών οργάνων που οδηγεί σε μόνιμες στρεβλώσεις και ενίοτε θανάτους, τι να πω... με ξεπερνάει... αλλά δηλαδή πολύ!!)
"Άντε πάλι τα ίδια"Τι πάει να πει αυτό αναρωτιέμαι;Ότι είναι ένα θέμα τετριμμένο και βαρετό;Άλυτο και μάταιο; Το έχεις μελετήσει τόσο πολύ κι έχεις καταλήξει, μετά βεβαιότητας; Μπράβο!Περί "αθωότητας", "ενοχής" και "επιβολής": Οι ενήλικες γυναίκες που έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή, που έχουν ζήσει μία ζωή πιστεύοντας ότι αυτό είναι το αναμφισβήτητα ορθό γι΄αυτές, ότι είναι το πρέπον, ότι έτσι θα επιτύχουν στο να βρουν άντρα να κάνουν παιδιά, ότι έτσι είναι καθαρές και αγνές, ότι έτσι ακολουθούν πιο ορθά τις παραδόσεις ή θρησκευτικές τους υποχρεώσεις, έχουν υποστεί ισχυρότατες ΕΠΙΒΟΛΕΣ, ΕΣΤΩ κι αν η κλειτοριδεκτομή δεν εκτελείται από επίσημους φορείς εν τη γενέσει του ατόμου! (η οποία πρακτική -πάντως- μπορεί επισήμως και να μην καταδικάζεται, έμπρακτα, ή να άρχισε να καταδικάζεται αργά: http://www.theguardian.com/world/2007/jun/30/gender.humanrights).Δεν χρειάζεται να υπάρχει "καθεστωτική" επιβολή π.χ. στην Αίγυπτο όπου το 90% των γυναικών έχουν κάνει fgm. Προφανώς υπάρχουν επιβολές άλλου τύπου και τα όρια της "επιβολής" με την "επιλογή" είναι θολωμένα. Απολύτως θολωμένα όταν ως θύμα και μελλοντική (έμμεση) θύτρια αισθάνεται ότι πρέπει να το περάσει αυτό στην κόρη της, γιατί πολύ απλά: "that's the way it is" και ότι θα είναι χειρότερα για το κορίτσι αν δεν το κάνει....Τώρα ως προς το ανούσιο των "βοηθειών" ίσως θα μπορούσαμε να το συζητήσουμε (ή καλύτερα όχι) σε συνδυασμό με την χρόνια συστηματική απομύζηση της ηπείρου/ανθρώπων, τις διαμορφωμένες καταστάσεις - τη συντήρησή τους κ.λπ.. (ή καλύτερα όχι).
Είναι κάτι φορές που απελπίζεσαι με την ανθρώπινη κατάσταση. Ο διάλογος και ο αγώνας για ενημέρωση είναι το μόνο δημοκρατικό, αποδεκτό όπλο. Απλώς όταν βρίσκεσαι αντιμέτωπος με βαθιά ριζωμένες προκαλήψεις είναι τόσο, τόσο μα τόοοοοοοοοσο αργό... Είναι σαν να βλέπεις να γδέρνουν αργά και τελετουργικά ζωντανούς ανθρώπους μπροστά σου και το μόνο σου όπλο για να τους εμποδίσεις είναι να τους λες ήρεμα: "Ακούστε με παρακαλώ, δεν είναι σωστό, αυτός ο άνθρωπος έχει δικαιώματα". Φαίνεται τρελό, αλλά τελικά είναι το μόνο που νομιμοποιείσαι αν κάνεις (αφού μιλάμε για ξένες χώρες στις οποίες δε μπορείς φυσικά να παρέμβεις). Και δεν ξέρεις πόσοι ακ΄λομη θα γδαρθούν ζωντανοί μέχρι κάποτε να τους πείσεις. Αδιέξοδο. Απελπιστικό.