Μπόρεσα να θαυμάσω την περασμένη εβδομάδα την πολυσημία, την ορμή και την ακομπλεξάριστη ελευθεριότητα του Richard Hamilton σε μια έκθεση στo Λονδίνο. Πώς γλίστραγε από τη μία φάση στην άλλη, αλλάζοντας τα μέσα σαν πουκάμισα. Αυτό, όμως, που με απελευθέρωσε, κατά κάποιον τρόπο, είναι η κατάδειξη, μέσα απ’ το έργο του, ότι η ποπ κουλτούρα είναι (μπορεί να είναι) σημαντική και όμορφη.
Στην Ελλάδα, της σοβαροφάνειας και της ημιεγγράμματης αλαζονείας, οτιδήποτε δεν είναι μαυροφορεμένο ή δεν έχει πρησμένα μάτια είναι ύποπτο φτήνιας. Λογικό! Όσο πιο ρηχή είναι μια κοινωνία, τόσο πιο πολύ εκτιμά τα αφρόψαρα. Όσο πιο ρακένδυτη είναι μια χώρα, τόσο πιο πολύ τα ράσα κάνουν τον παπά – όχι τι είσαι, αλλά τι δηλώνεις ότι είσαι. Ο στόμφος. Το τζάμπα δράμα. Τα τσιτάτα. Τα ήξεις-αφήξεις. Το name dropping. Ο γριφώδης αυνανισμός πάνω σε λέξεις που γεννιούνται και ψοφάνε αγάμητες, σε αχανείς, ομαδικούς τάφους άκομψης, ασυνάρτητης κακίας, μεταξύ νευρόσπαστων status updates και περιοδικών τόσο χορτάτης αυταρέσκειας που κανείς δεν χρειάζεται (ούτε θέλει) να τα διαβάσει.
Όμως υπάρχουν αριστοκράτες που κυκλοφορούν σαν λέτσοι. Είτε από χιούμορ, είτε από σκανδαλώδη χαλαρότητα, είτε επειδή είναι απορροφημένοι από σημαντικότερα πράγματα– π.χ. τους πειραματισμούς της ομορφιάς. Και δεν το κάνουν θέμα. Ούτε έχουν αγωνία να αποδείξουν τίποτα. Όσοι καταλάβουν, κατάλαβαν. Και αργά ή γρήγορα, όλοι καταλαβαίνουν.
Μια εξαιρετική έκφραση αυτής της στάσης είναι ο Richard Hamilton: η ποπ κουλτούρα στα καλύτερά της! Μια στάση που, όπως έγραψε στο δοκίμιό του "Ρομαντισμός", είναι ένα κράμα δέους και κυνισμού –το οποίο ορίζει την ποπ κουλτούρα και την έννοια του cool, στον αντίποδα του αριστοτελικού κανόνα.
Το 1957, στο περίφημο γράμμα του «Pop Art Is…» στους αρχιτέκτονες Peter και Alison Smithson, είχε ήδη κωδικοποιήσει (πριν από τον Γουόρχολ!) τα χαρακτηριστικά της ποπ κουλτούρας σε 11 λήμματα, μονολεκτικά τα περισσότερα, που διαρκούν ως σήμερα, μετά τη λαίλαπα του Ίντερνετ.
ΤΟ ΠΟΠ ΕΙΝΑΙ...
1. Λαϊκό (σχεδιασμένο για μαζικό ακροατήριο)
2. Παροδικό (βραχυπρόθεσμη λύση)
3. Αναλώσιμο (ξεχνιέται εύκολα)
4. Χαμηλού κόστους
5. Μαζικής παραγωγής
6. Νεανικό (απευθύνεται σε νέους)
7. Πνευματώδες
8. Σέξι
9. Εντυπωσιακό
10. Γκλάμορους
11. Big Business
Για μένα που κάνω περιοδικά, εφημερίδες δρόμου και ψηφιακά μέσα, συχνά σε κλίμα επαρχιώτικης σνομπαρίας, όλα αυτά ήταν σκέτη δροσιά. Με έπεισαν ότι είναι ωραίο να ξέρουμε γράμματα χωρίς ποτέ να το κάνουμε θέμα, να παίζουμε μιξάροντας ανοίκειες κουλτούρες, να είμαστε και του αλωνιού και του σαλονιού και, κυρίως, να μη θέλουμε να είμαστε πρώτοι στο χωριό, αλλά δεύτεροι στη μεγάλη πόλη.
Και σε προσωπικό επίπεδο, αν μου επιτρέπετε. Είναι επιλογή μου το ότι δεν κουτσοέγραψα λογοτεχνία ή ποίηση, ειδικά σε τέτοιο κλίμα ποώδους αναπτύξεως. Παρακολουθώ τον κρουνό ακράτειας που βγαίνει και απορώ με το θράσος των ανελλήνιστων κρετίνων να καμώνονται τους λογοτέχνες, ενώ δεν έχουν ίχνος γλωσσικού ενστίκτου, ούτε το στοιχειώδες πλάγιο βλέμμα που μεταστοιχειώνει κάπως τον αέρα των πραγμάτων.
Όχι. Το ποπ είναι το αντίθετο του ψώνιου. Το αντίθετο της πόζας. Είναι ένα τραγούδι του δρόμου της μητρόπολης. Πνευματώδες, σέξι και αναλώσιμο... Και ενίοτε, όπως αποδεικνύει ο Hamilton και πολλοί άλλοι σε κάθε τομέα της ποπ κουλτούρας, σημαντικό και όμορφο.
Aνταλλάσσω ολόκληρη την τωρινή ελληνική λογοτεχνία και ποίηση με ένα καινούριο επεισόδιο του «Breaking Bad».
Ή κάτι παλιό των Velvet Underground.
σχόλια