Μπαίνοντας στην Parallaxi, στην πλατεία Άθωνος θα συναντήσεις πολύχρωμες κρεμασμένες καρέκλες, μερικά playmobil στην είσοδο και χαμογελαστούς ανθρώπους. Στις δύο μπροστινές καρέκλες η Θάλεια και η Χριστίνα ρυθμίζουν τις λεπτομέρειες για το επόμενο πρότζεκτ, ενώ στον πάνω όροφο ο Γιώργος συζητά με την Κύα και την Κατερίνα για τις δράσεις του «Θεσσαλονίκη Αλλιώς» στην άλλη άκρη της πόλης. Φέτος, το «παιδί» τους, κλείνει πέντε χρόνια ζωής, έχοντας προσφέρει αυτό το «Αλλιώς» σε χώρους, δράσεις και συνειδήσεις. Η συζήτησή μας ξεκινά.
Η γέννηση του «Αλλιώς»
«Το Αλλιώς γεννήθηκε όταν η parallaxi γιόρταζε τα 20 χρόνια ζωής της, ως ένας διαφορετικός τρόπος εορτασμού. Ήταν το ξεκίνημα της Κρίσης, το 2010, και σκέφτηκα πως δεν αρκεί πια να κάνει κριτική για όσα συμβαίνουν στην πόλη, αλλά πρέπει έμπρακτα να δείχνει πως θα την ήθελε στα αλήθεια. Από την άλλη, επειδή στη Θεσσαλονίκη όλοι γνωριζόμαστε λίγο ως πολύ αλλά πνεύμα συνεργασίας δεν υπήρχε σκέφτηκα να καλέσω ομάδες και φορείς να δράσουμε παρέα. Και έτσι γεννήθηκε μια συνέργεια 250 (και πλέον) ομάδων και φορέων και 500 εθελοντών με σαράντα πια δράσεις, μικρές και μεγάλες.
Λέμε ότι το Αλλιώς μοιάζει με κουτί επιθυμιών. Ρίχνεις μέσα μια ιδέα και στην κάνει πραγματικότητα.
Η πρώτη συνάντηση ήταν εντυπωσιακή. Τους παρουσίασα το σκεπτικό των 62 δράσεων σε ένα Σαββατοκύριακο και άρχισαν να πέφτουν ιδέες σα βροχή για το πως μπορούσαμε να τις εμπλουτίσουμε. Βάλαμε άξονες, τον δημόσιο χώρο, το περιβάλλον, τον πολιτισμό, την κοινωνική προσφορά, την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης και εκεί πάνω δουλέψαμε», αναφέρει ο Γιώργος Τούλας και περιγράφει τα συναισθήματα μετά την υλοποίηση της πρώτης δράσης.
«Ήταν το πρώτο αστικό πείραμα του Ιουνίου του 2010. 35 χιλιάδες άνθρωποι ήρθαν σε όσα κάναμε. Πολλά από αυτά με καταρρακτώδη βροχή. Σχεδιάστηκε για να γίνει μια φορά αλλά αυτό που ζήσαμε μας ανάγκασε εκ των πραγμάτων να το συνεχίσουμε. Ήταν μια λύτρωση».
Η Δημοτική αρχή και η ευκαιρία της κρίσης
«Το Θεσσαλονίκη Αλλιώς ξεκίνησε με την προηγούμενη δημοτική αρχή που δεν ήταν ιδιαίτερα φιλική. Δεν αντιλαμβάνονταν και τι ακριβώς θέλαμε να κάνουμε. Με την παρούσα αρχή η συνεννόηση είναι καλύτερη και οι άδειες χρήσης του δημόσιου χώρου παίρνονται ευκολότερα, όμως έκτος από μια μεγάλη δράση στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας νεολαίας που πραγματοποιήσαμε στη Δυτική είσοδο της πόλης και στη μέρα χωρίς αυτοκίνητο, δεν είχαμε καμία άλλη συνεργασία μέχρι σήμερα μαζί τους. Δεν ζήτησαν ποτέ τη βοήθεια ή την τεχνογνωσία που αποκτήσαμε τόσα χρόνια σε κανένα πρόγραμμα που τρέχουν. Αυτό μου κάνει πάντα μεγάλη εντύπωση.
Θεωρώ ότι σε καιρούς κρίσης τέτοιες ενέργειες είναι μια κινητήριος δύναμη. Αλλιώς τα παρατάς και κλείνεσαι σπίτι ή φεύγεις μακριά. Το «Αλλιώς» μέσα σε περίοδο κρίσης, έδειξε μια συνέπεια, έναν επαγγελματισμό στον τρόπο δουλειάς και μια τεράστια ποικιλία δράσεων και στοχεύσεων. Λειτούργησε εμπνευστικά για πάρα πολλούς ανθρώπους, κυρίως νέους αλλά και μεγαλύτερους. Έχουμε εθελοντές μέχρι εβδομήντα χρόνων!».
Το «Αλλιώς» έχει τη... φόρμουλα!
Για τη Θάλεια Ρίζου το «Αλλιώς» αποτελεί μία εμπειρία ζωής. Βιώνοντας τη γέννησή του από την αρχική ομάδα κρούσης αφηγείται όλα αυτά που το έχουν αναγάγει στη σημαντικότερη εθελοντική προσπάθεια της πόλης.
«Θεωρώ ότι το "διαφορετικό" χαρακτηριστικό του «Αλλιώς», ειδικά μετά από 40 δράσεις, είναι ότι κατέχει αποκλειστικά πλέον όλες τις πληροφορίες των θεμάτων που σχετίζονται με την πόλη της Θεσσαλονίκης (δημόσιος χώρος, προοπτικές ανάπτυξης, πολιτισμός, εκπαίδευση, ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες κ.λπ.), καθώς έχει παρέμβει με δράσεις στα περισσότερα από αυτά. Πέρα, όμως, από την πλήρη και ολοκληρωμένη λίστα που κατέχει με όλους τους ενεργούς, δημόσιους και ιδιωτικούς, φορείς της πόλης (με την πληθώρα των οποίων έχει ήδη συνεργαστεί) κατέχει και την πλήρη εικόνα των προβλημάτων, των αναγκών αλλά και των ευκαιριών που υπάρχουν στην πόλη. Με λίγα λόγια, εφαρμόζει μοναδικά μια φόρμουλα με την οποία καταφέρνει να συνδυάσει τις μελέτες και τις συμβουλές των ειδημόνων σε αστικά θέματα με τα καθημερινά προβλήματα της πόλης.
Σε αυτή την πενταετή πορεία μου έχουν κάνει περισσότερο εντύπωση οι δεσμοί που έχουν δημιουργηθεί με τα μέλη εκείνα της βασικής ομάδας δράσης που πλέον ζουν στο εξωτερικό, όπως και με τους ειδήμονες που έχει συνεργαστεί το Θεσσαλονίκη Αλλιώς τα τελευταία 5 χρόνια. Οι μεν εμπλουτίζουν την πλατφόρμα δράσεων με ιδέες και προτάσεις που εντοπίζουν στους τόπους διαμονής τους και οι δε συνεχίζουν να προτείνουν και να αποστέλλουν σχόλια, γεγονός που δίνει μεγάλη ποικιλομορφία, αντικειμενικότητα και εξωστρέφεια στις δράσεις της ομάδας.
Δε θα ξεχάσω ποτέ την ιστορία ενός βασικού μέλους της ομάδας δράσης, ο οποίος πάντα περιγράφει την εμπειρία του με την ατάκα: «Εγώ ένα email έστειλα να έρθω εθελοντής στην πρώτη δράση, το πώς κατέληξα να είμαι βασικό μέλος της ομάδας δράσης, ακόμα (5 χρόνια μετά) δεν έχω καταλάβει». Και χρησιμοποιώ αυτήν την ιστορία γιατί περιγράφει επακριβώς τις ευκαιρίες που δίνει το Θεσσαλονίκη Αλλιώς σε κάθε άνθρωπο που ζει στην πόλη και θεωρεί ότι η καινοτομία και οι -κοινωνικά υπεύθυνες- συλλογικές πράξεις παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη ενός τόπου», τονίζει.
Ένα εγχείρημα που σβήνει 5 κεράκια
Πίσω από την πολύχρωμη καρέκλα του Γιώργου υπάρχουν φωτογραφίες και αφίσες από δράσεις σε κάθε μέρος της πόλης. Οι εικόνες που έχει αφήσει αυτή η διαδρομή τον κάνουν να χαμογελά.
«Έχω άπειρες εικόνες στο μυαλό μου. Τα χιλιάδες παιδιά στις μέρες χωρίς αυτοκίνητο, που οργανώσαμε στο κέντρο, να παίζουν σε κεντρικούς δρόμους, τα παιδιά των Ρομά στον ξενώνα του Δεντροποτάμου που εξοπλίσαμε, τους γέροντες να χορεύουν ταγκό στο Χαρίσειο Γηροκομείο, την απολαυστική μέρα χιλιάδων ανθρώπων στο Σέιχ Σου, την κούραση των εθελοντών μετά την ολοκλήρωση των δυο πάρκων που φτιάξαμε, τα χαμόγελα στο δημαρχείο της Στουτγάρδης όταν στήσαμε μια υπέροχη έκθεση με design από τη Θεσσαλονίκη», τονίζει και στέκεται στις δράσεις αυτές που αποτέλεσαν παράσημο στη μέχρι τώρα πορεία.
«Φυσικά το ξεκίνημα μας, το Λιμάνι Αλλιώς, οι Ακτές Αλλιώς, το West Side Story, το Τι είναι για σένα Φως, αλλά και τα Made in Thessaloniki, τρία φεστιβάλ δημιουργικότητας. Δουλέψαμε σε υποβαθμισμένες γειτονιές, στη σχολή Τυφλών, σε κλειστά αρχιτεκτονικά διαμάντια, σε άγνωστους θησαυρούς της πόλης. Δεν έχω παράπονο. Λέμε ότι το Αλλιώς μοιάζει με κουτί επιθυμιών. Ρίχνεις μέσα μια ιδέα και στην κάνει πραγματικότητα», προσθέτει και διηγείται μία ιστορία που αποκαλύπτει για πρώτη φορά.
«Ετοιμαζόμασταν στη μικρή οδό Εμπράρ στα Άνω Λαδάδικα για μια φωτιστική εγκατάσταση και ένα δρώμενο με θέατρο, χορό και μουσική. Είχε ξεμείνει ένα αυτοκίνητο παρκαρισμένο που ο γερανός της τροχαίας δεν χωρούσε να το σηκώσει. Το πήραν στα χέρια δέκα κορίτσια εθελόντριες και το απομάκρυναν από τη γειτονιά. Χωρίς δεύτερη σκέψη. Δεν πίστευα στα μάτια μου. Εκείνη τη στιγμή σκέφτηκα για πρώτη φορά πως θα μπορούσαμε να κάνουμε τα πάντα. Μεταξύ μας λέμε γελώντας: Και Ολυμπιάδα μπορούμε να στήσουμε!».
Το μέλλον του «Αλλιώς» και ένα διαφορετικό ντοκιμαντέρ
«Φιλοδοξούμε το Αλλιώς να φτάσει εκεί που δεν φτάνει ο πολιτισμός και το νοιάξιμο. Δουλεύουμε εδώ και ενάμιση χρόνο στη Δυτική είσοδο της πόλης. Μια περιοχή με τεράστια προβλήματα και προοπτικές. Ξεχασμένη από όλους. Αυτό για μένα είναι ένα μεγάλο στοίχημα.
Σβήνοντας το πέμπτο κεράκι στην τούρτα, όλη η ομάδα του «Αλλιώς» εύχεται να συνεχίσει να αναπνέει σε ένα δύσκολο περιβάλλον. Να περάσει σε επόμενες γενιές που θα το συνεχίσουν και θα το πάνε παρακάτω.
Αυτό που ετοιμάζουμε προσεχώς είναι το «Μια γειτονιά στο Όριο», ένα project δημοσιοποίησης της εικόνας της αχανούς δυτικής εισόδου της πόλης που ανήκει στο Δήμο Θεσσαλονίκης. Μια γειτονιά που αποτελεί τη σκοτεινή ντουλάπα της πόλης που εντός της κρύβουμε ότι δεν θέλουμε να βλέπουμε. Μια γειτονιά με έντονα προβλήματα παραβατικότητας, ερημοποίησης, εκατοντάδων εγκαταλειμμένων κτιρίων, πεζοδρομιακής πορνείας, διακίνησης ουσιών, χωρίς καθόλου δημόσια έργα, παιδικές χαρές, με χιλιάδες μετανάστες που ζουν σε δύσκολες συνθήκες και παλαιούς κατοίκους με δικαιολογημένη οργή. Μια γειτονιά που καταγράφουμε τη ζωή της με ένα ταινιάκι, μια μεγάλη πανεπιστημιακή έρευνα, μια δημόσια συζήτηση στο Ολύμπιον στις 10 Ιουνίου. Παράλληλα, οργανώνουμε προγράμματα στα υποβαθμισμένα σχολεία της, ανακαίνιση μιας αυλής σχολείου και δράσεις πολιτισμού σε όλο το μήκος της.
Μελλοντικά, θα επιχειρήσουμε ένα ακόμα μεγαλύτερο άνοιγμα σε όσους πιστεύουμε ότι πρέπει και μπορούν να βοηθήσουν. Έχουμε εργαστεί μέχρι σήμερα με τους περισσότερους φορείς της πόλης, ιδρύματα του εξωτερικού, πρεσβείες, πανεπιστήμια. Θέλουμε να πάμε ακόμα πιο πέρα γιατί το μέλλον τέτοιων πρωτοβουλιών είναι στις συμπράξεις και στις συνέργειες. Αν καταφέρουμε να βάλουμε τη Θεσσαλονίκη στο Χάρτη των σπουδαίων δράσεων αυτού του χαρακτήρα νομίζω μόνο κερδισμένοι θα βγούμε. Έχουμε πια ένα πολύ δυνατό portfolio δράσεων να δείξουμε. Πρέπει να το εκμεταλλευτούμε για το καλό της πόλης», καταλήγει.
Το «Θεσσαλονίκη Αλλιώς» με αριθμούς:
5 χρόνια
40 δράσεις
220.000 θεατές σύνολο
500+ εθελοντές
Ομάδα δράσης 10 ατόμων
Συνεργασία με πάνω από 500 ομάδες, οργανώσεις, φορείς, αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες κλπ. που ζουν και εργάζονται στη Θεσσαλονίκη.
σχόλια