Έχοντας βαφτιστεί σε ένα από τα δύο παρεκκλήσια του (στον Άγιο Χαράλαμπο) και κάνει τις πρώτες μου «βόλτες» και σκανταλιές στις παιδικές χαρές και τις αλέες του ως μπόμπιρας – μέναμε τότε οικογενειακώς στο Πολύγωνο –, είχα αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση μαζί του. Σχέση που συνεχίστηκε κι αργότερα, όταν μεγάλωσα κι άλλαξα γειτονιά ή μάλλον γειτονιές εφόσον συνέχιζα να συχνάζω στο Πεδίο (έμενα κιόλας δίπλα του μια περίοδο), άλλοτε με αφορμή τα Φεστιβάλ Βιβλίου που φιλοξενούσε, άλλοτε τα Indie Free Festival που διεξάγονται «εθιμικά» εκεί, πάνω από είκοσι χρόνια τώρα, άλλοτε τα (πρώτα) Pride – υπήρξε εξάλλου, ιδίως παλιότερα, δημοφιλές «τζιναβωτό» στέκι, ενώ φέτος φιλοξένησε το πικ νικ των εθελοντών του Athens Pride -, άλλοτε με άλλες συναυλίες (μερικές από τις οποίες υπήρξαν επεισοδιακές, όπως εκείνη τον Σεπτέμβριο τού '88 με Σιδηρόπουλο, Τρύπες, Triffids και τον John Lydon που δεν ανέβηκε ποτέ στη σκηνή), άλλοτε πάλι απλά για περίπατο ή άραγμα αποτοξίνωσης από τον «μπουχό» της πόλης.
Μετά την τελευταία του, πολλά υποσχόμενη ανάπλαση υπό τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Τομπάζη το 2008 η οποία, παρότι παρατράβηξε χρονικά υπήρξε πολύ αρτιότερη των προηγούμενων αναβαθμίζοντάς το αισθητικά και περιβαλλοντικά, κι αφού χάρη στις δυναμικές αντιδράσεις περίοικων και της Επιτροπής Αγώνα αποφεύχθηκε η περαιτέρω παράνομη επέκταση του Πανελληνίου στη Μαυρομματαίων, δημιουργήθηκαν ελπίδες πως το Πεδίο θα ξαναποκτούσε την παλιά του αίγλη. Μια ανάπλαση που κράτησε σχεδόν δεκαετία και στοίχισε κοντά 10 εκ. ευρώ με χρηματοδότηση από το Γ' ΚΠΣ και εθνικούς πόρους, δίχως κιόλας να ολοκληρωθεί ποτέ. Φυτεύτηκαν 1.200 δέντρα, 50.000 ανθόφυτα, 7.500 θάμνοι, 2.500 τριανταφυλλιές. Προστέθηκαν 9 στρέμματα χλοοτάπητα και 8 με φυτά εδαφοκάλυψης, χωμάτινες διαδρομές αντικατέστησαν τις ασφάλτινες σε έκταση 22.650 τ.μ, ενώ τοποθετήθηκαν 8.800 τ.μ. μαρμαροκυβόλιθοι και 3.800 τ.μ. γρανιτοκυβόλιθοι. Έγιναν επίσης σημαντικά έργα υποδομής, δημιουργήθηκαν ή βελτιώθηκαν υπόγεια δίκτυα άρδευσης, αποχέτευσης, συλλογής ομβρίων υδάτων και ηλεκτροδότησης, καθαρίστηκαν οι προτομές των αγωνιστών του '21, τα αγάλματα του Κωνσταντίνου Α' και της Αθηνάς, ενισχύθηκε ο φωτισμός, δρομολογήθηκε μια διακριτική ως αρμόζει σε τέτοιους χώρους φύλαξη.
Eπικρατεί ξεραϊλα, όπως στον εγκαταλειμμένο ροδώνα με το «στεγνό» κανάλι, το φυτώριο έχει ερημώσει, ο φωτισμός είναι κατεστραμμένος σε πολλά σημεία, το επιφανειακό ποτιστικό σύστημα επίσης, βάνες, σχάρες αποστράγγισης κι ολόκληρα παγκάκια έχουν αφαιρεθεί...
Δυστυχώς, κάτι η αδιαφορία και η εγκατάλειψη από πλευράς Πολιτείας (στις προτεραιότητες της οποίας οι ελεύθεροι χώροι συνήθως αποτελούν υστερόγραφο), κάτι η κρίση που αφενός το άφησε σχεδόν χωρίς προσωπικό, αφετέρου το έκανε καταφύγιο κάθε λογής απόκληρων (βασικά άστεγοι και τζάνκια, με τα τελευταία να «στριμώχνονται» εκεί αφότου οι αρχές αποφάσισαν να «ξεφορτώσουν» εκεί όλη τη διακίνηση και χρήση του ευρύτερου κέντρου, φέρνοντας μαζί καβγάδες και μαχαιρώματα για τις κακές «ξήγες», ακόμα και θανάτους από overdose), κάτι τα κρούσματα βανδαλισμών, αλλά και κλοπών (το πάρκο πλέον κλείνει τις μεγάλες ώρες), κάτι που αρκετοί ντόπιοι περίοικοι απέφευγαν – όπως και σε άλλα πάρκα και πλατείες - να «συναγελαστούν» με τους μετανάστες περιπατητές που με τα χρόνια αυξάνονταν προτιμώντας τους τέσσερις τοίχους τους και κατηγορώντας ύστερα τους «ξένους» για «κατάληψη», το μετέτρεψαν εν πολλοίς σε κάτι μεταξύ σκουπιδότοπου, «τεκέ» και δημοσίου αποχωρητηρίου (κυρίως αφότου οι εγκαταστάσεις WC που υπήρχαν, σφραγίστηκαν» γιατί... έτσι, όπως κι οι περισσότερες κρήνες).
Ναι, κάποια σημεία είχαν γίνει και «πιάτσα» όπου εκδίδονταν κυρίως νεαροί μετανάστες, όχι πάντως για «1-2 ευρώ», όπως το ήθελε ένας ακόμα αστικός μύθος. Το Πεδίο ξαναβρέθηκε στην επικαιρότητα πέρσι το καλοκαίρι, οπότε εκατοντάδες Σύριοι και Αφγανοί κατά βάση πρόσφυγες κατασκήνωσαν εκεί και κατάφεραν να τη βγάλουν μέχρι τον Αύγουστο χάρη στη συμπαράσταση εθελοντών, αλληλέγγυων αλλά και απλού κόσμου. Για να ξανάρθει φέτος με τις δράσεις της Περιφέρειας Αττικής και το φιλόδοξο πλάνο της για την εκ νέου «ανάταξη» και ανάδειξη του Πεδίου, τόσο μέσω εκδηλώσεων όσο και με διορθωτικές παρεμβάσεις (ήδη επαναλειτουργούν οι δύο από τις τρεις παιδικές χαρές) που όμως παραμένουν λειψές, ειδικά στο θέμα του φωτισμού και της καθαριότητας πέρα από ορισμένα σημεία-«βιτρίνα» που φροντίζονται κάπως καλύτερα -, όπως μπορεί να διαπιστώσει αβίαστα ο επισκέπτης.
Χώρος αναψυχήςκαι πικ νικ για τους Αθηναίους ήδη από τον καιρό του Όθωνα, το Πεδίο άρχισε να αναπλάθεται και να δεντροφυτεύεται συστηματικά τη δεκαετία του '30. Πριν υπήρχαν εκεί στρατώνες, ενώ είχαν εναποτεθεί και πολλά χώματα όταν φτιάχνονταν οι σταθμοί του ΗΣΑΠ σε Βικτώρια-Ομόνοια. Είναι το μεγαλύτερο πάρκο της Αθήνας – μιας στριμωγμένης τσιμεντούπολης με έτσι κι αλλιώς ελάχιστο αναλογικά πράσινο, μόλις 0.96 τ.μ. ανά κάτοικο - μετά το Ζάππειο και τον Εθνικό Κήπο, έχει τον δικό του ιδιαίτερο χαρακτήρα, γειτονεύει με πυκνοκατοικημένες περιοχές και σίγουρα αξίζει καλύτερη τύχη. Η ανάδειξη του κτιρίου Οικονομίδη στην πλευρά προς Ευελπίδων που σύντομα αποπερατώνεται, η ανακαίνιση κι επαναλειτουργία από καταληψίες καλλιτέχνες πέρσι του αναψυκτηρίου Green Park επί της Μαυρομματαίων που για χρόνια ρήμαζε ως αυτοδιαχειριζόμενου χώρου πολιτιστικών εκδηλώσεων, οι τάσεις «επιστροφής» των Αθηναίων και το αυξημένο ενδιαφέρον που δείχνει τελευταία η Περιφέρεια Αττικής δίνουν ελπίδες.
«Τις μεγάλες του δόξες το Πεδίο τις γνώρισε από τη δεκαετία του '50 μέχρι τη δεκαετία του '80... Αρχές δεκαετίας του '90 ξεκινά η εγκατάλειψη και η παρακμή με τη διαρκή αποστελέχωση του προσωπικού που από τα 96 άτομα κατέληξε να διαθέτει μόλις 4, ενώ σήμερα μετά βίας ξεπερνά τα 10! Έτσι σταδιακά δυσφημίστηκε, έπαψε να είναι χώρος μαζικής αναψυχής, διασκέδασης, άθλησης και βόλτας, ενώ το κακό χειροτέρεψε με τις αμφίβολης ποιότητας αναπλάσεις», μου λέει ο Θοδωρής Κοκκινάκης, μέλος της Ανοικτής Επιτροπής Κατοίκων (παλιότερα Επιτροπής Αγώνα) για το Πεδίο του Άρεως, της παλαιότερης από τις συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται σχετικά. Ο Θοδωρής, ιδιοκτήτης καταστήματος ειδών υγιεινής διατροφής στην Καλλιδρομίου, βαφτίστηκε όπως κι εγώ στο Πεδίο – στους Ταξιάρχες εκείνος – και είναι γέννημα-θρέμμα της περιοχής. Από πιτσιρικάς το πάρκο ήτανε, αναπολεί νοσταλγικά, το «καταφύγιό» του: εδώ ερχόταν για ποδήλατο, για μπάλα, εδώ έδωσε τα πρώτα του ερωτικά ραντεβού, εδώ έβγαζε βόλτα αργότερα και τα δικά του παιδιά, εδώ έσπευσε οικογενειακώς για να προστατευθεί στους μεγάλους σεισμούς της Αθήνας το 1981 και το 1999, όπως πλήθος ακόμα συμπολίτες μας.
Ο συνομιλητής μου βρέθηκε μαζί με άλλους περίοικους και ευαισθητοποιημένους πολίτες «στα χαρακώματα» τη δεκαετία του '90, όταν ξεκίνησε η επέκταση των κτισμάτων του -ιδιοκτησίας Μίνωα Κυριακού- Πανελλήνιου ΓΣ στο πάρκο «παρά τις πέντε αποφάσεις της Πολεοδομίας που την έκριναν παράνομη, δεδομένου ότι για την επέκταση χρειάστηκε να κοπούν δέντρα, κάτι εκτός συμφωνίας... Τότε ήταν που φτιάξαμε την Επιτροπή Αγώνα με στόχο να σταματήσουμε με δυναμικές κινητοποιήσεις την καταστροφή, κάτι που εν μέρει καταφέραμε κι ας μας φέρανε ΜΑΤ, κι ας μας συλλάβανε επανειλημμένα – εμένα μόνο με πήγανε αυτόφωρο τρεις φορές! Αθωωθήκαμε άπαντες εννοείται...», μου λέει.
Οικτίρει μάλιστα τις δύο παλιότερες απόπειρες ανάπλασης επί Κατριβάνου και Φώφης Γεννηματά: «Ξήλωσαν όλη τη φυσική περίφραξη από θάμνους, δέντρα και αναρριχητικά φυτά για να την αντικαταστήσουν με τσιμέντο και σιδερένια κάγκελα... Κάναμε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, τα ρίξαμε, τα ξαναβάλανε. Πεταμένα λεφτά. Σκόπευαν μάλιστα να περιορίσουν τις εισόδους του πάρκου από 15 σε μόλις 3, ευτυχώς όμως καταφέραμε να κρατήσουμε ανοικτές τις 12! Ήθελαν επίσης να δημιουργήσουν δύο μεγάλες αρτηρίες-«πεζόδρομους» (από τη Γεωγραφική Υπηρεσία ως το άγαλμα της Αθηνάς κι από την Ευελπίδων ως τη Μαυρομματαίων ) που θα «τριχοτομούσαν» το πάρκο, κάνοντάς το επίσης προσιτό στα τροχοφόρα»... Φαραωνικά σχέδια που περισσότερο εξυπηρετούσαν πολιτικούς και εργολάβους παρά περίοικους και επισκέπτες!», συμπληρώνει. «Στην τελευταία απόπειρα ανάπλασης, αυτή του Τομπάζη, κάλεσαν κι εμάς από την Επιτροπή να μας συμβουλευτούν. Και ενώ ήταν η καλύτερη ως τώρα στα χαρτιά, με πολλές σωστές ιδέες κι εφαρμογές, έμεινε δυστυχώς ημιτελής – ο κατασκευαστής Καπετανίδης άφησε το 1/3 του έργου ανεκτέλεστο, κάπου 3εκ. από τα 9 που δόθηκαν συνολικά δηλαδή - ενώ καμία σοβαρή πρόνοια δεν υπήρξε για τη συντήρηση, φύλαξη, ανάδειξη και την καθαριότητα του χώρου, με αποτέλεσμα το σημερινό χάλι... το οποίο βέβαια συμπληρώνουν οι ανθρώπινες ψυχές που έχουν «αποθηκευτεί» εδώ, οι άστεγοι και κυρίως οι τοξικοεξαρτημένοι, υπάρχει εμπόριο πρέζας κι επίσης πορνεία...», συνεχίζει, διευκρινίζοντας πως δεν έχει καμία μειωτική ή ρατσιστική πρόθεση αφού «δεν είναι το πρόβλημα οι ξεσπιτωμένοι ή οι χρήστες, που είναι άρρωστοι άνθρωποι, αλλά η ανυπαρξία υποδομών και η υποκρισία της Πολιτείας. Ούτε πάλι ενοχλούν οι γκέι, που παραδοσιακά σύχναζαν εδώ, τα κρούσματα οργανωμένης πορνείας ανηλίκων είναι το ζήτημα».
Ναι, γίνονταιυποτίθεται προσπάθειες από την Περιφέρεια Αττικής, οι περισσότερες παιδικές χαρές πλέον λειτουργούν, ανακαινίζουν το κτίριο Οικονομίδη, θα ξανανοίξουν λένε το αναψυκτήριο της Γαρδένιας και το Περίπτερο, όμως η καθαριότητα παραμένει μέγα ζήτημα, θα πει. «Αλλού πάλι επικρατεί ξεραϊλα όπως στον εγκαταλειμμένο ροδώνα με το «στεγνό» κανάλι, που πια ουσιαστικά μόνο κατ' όνομα είναι τέτοιος. Το φυτώριο έχει ερημώσει, ο φωτισμός είναι κατεστραμμένος σε πολλά σημεία, το επιφανειακό ποτιστικό σύστημα επίσης, βάνες, σχάρες αποστράγγισης κι ολόκληρα παγκάκια έχουν αφαιρεθεί... Αυτό που εμείς ζητάμε είναι μόνιμο προσωπικό, φύλαξη, ήπιες χρήσεις του χώρου, επαναλειτουργία των ιστορικών κτιρίων κι επίσης κάποια πρόβλεψη για WC αφού και τα δύο που υπήρχαν στο πάρκο έχουν κλείσει», καταλήγει.
Πραγματικά, πολύς κόσμος επιθυμεί να «επιστρέψει» σε τακτική βάση σε ένα όμορφο, ανοικτό για όλους αλλά και σεβαστό από όλους, πολυχρηστικό, ασφαλές και καθαρό (όχι βέβαια με την έννοια του «αποστειρωμένου») Πεδίο, που μόνο κατ' όνομα πια να «τιμά» τον αρχαίο θεό του Πολέμου.
Η αντιπεριφερειάρχης Αττικής Ερμίνα Κυπριανίδουαναγνωρίζει τα προβλήματα, επιμένει όμως ότι ο χώρος βρίσκεται σε φάση «ανάταξης» κι ότι αργά αλλά σταθερά, βήμα-βήμα το πάρκο θα ξαναβρεί τη χαμένη αίγλη του. Επισημαίνει στις προσπάθειες συντήρησης και ανάδειξης που προωθεί η Περιφέρεια ώστε το πάρκο να ξαναγίνει «ένας ζωντανός οργανισμός»: τις παιδικές χαρές που επισκευάστηκαν, την αναμόρφωση του κτιρίου Οικονομίδη, του λόφου Φινόπουλου και σε επόμενη φάση των υφιστάμενων αναψυκτηρίων, τις επαφές με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, τον δήμο, την αστυνομία, την πυροσβεστική και άλλους αρμόδιους φορείς τόσο για την καθαριότητα – για τη συστηματική φροντίδα της οποίας θα προκηρυχθεί, λέει, διεθνής διαγωνισμός - όσο και για το θέμα των τοξικοεξαρτημένων. Για το τελευταίο μαθαίνω ότι έχει εγκριθεί προγραμματική σύμβαση μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του ΟΚΑΝΑ για την αναμόρφωση του οικήματος επί της οδού Καποδιστρίου 43 που βρίσκεται κοντά στο πάρκο – αλήθεια, θα υλοποιηθεί η πρόσφατη πρόταση Καμίνη για χώρους ελεγχόμενης χρήσης σαν αυτούς που υπάρχουν σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ώστε να περιοριστεί το κακό ή ήταν πυροτέχνημα; Ταυτόχρονα είμαστε σε συνεχή επαφή και συνεργασία με το υπουργείο Υγείας με στόχο την αντιμετώπιση του παραπάνω προβλήματος για τις περιβαλλοντικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις και δράσεις που οργανώνονται εκεί σε συνεργασία με συλλόγους, σχολεία και συλλογικότητες. Τονίζει δε ότι θα πρέπει όλοι να συμβάλλουμε ώστε το Πεδίο του Άρεως «να αποστιγματιστεί και να ξαναγίνει πόλος έλξης για τους Αθηναίους». Από τη σύντομη συνομιλία μας φάνηκε ότι πράγματι έχει τη θέληση, παρότι οι φωτογραφίες που επισυνάπτει η Περιφέρεια στα δελτία Τύπου δίνουν μια μάλλον υπεραισιόδοξη εικόνα σε σχέση με την πραγματικότητα.
Όσο για το πού και πώς θα βρεθούν οι πόροι τόσο για την αποπεράτωση των σχεδιασμών όσο και για την πρόσληψη του απαραίτητου προσωπικού ώστε να μη γίνει πάλι μια «τρύπα στο νερό», πληροφορούμαι ότι, ένεκα το μνημονιακό «φερμπότεν» προσλήψεων ανεξαρτήτως αναγκών, οι λύσεις αναμένονται μέσα από διεθνείς διαγωνισμούς – στο μεταξύ, η κατάσταση συντηρείται με εσωτερικές αναδιανομές υπαλλήλων που ανέβασαν το υπάρχον προσωπικό από τα 4 στα 12 άτομα (που αν παραμείνουν τόσα δεν φτάνουν ούτε για «ζήτω», όση εργατικότητα και φιλότιμο κι αν επιδείξουν). Όμως ας μην προτρέχουμε, είπαμε ότι η προσπάθεια είναι «εν εξελίξει», ας της δώσουμε ένα περιθώριο. Γιατί πραγματικά, πολύς κόσμος επιθυμεί να «επιστρέψει» σε τακτική βάση σε ένα όμορφο, ανοικτό για όλους αλλά και σεβαστό από όλους, πολυχρηστικό, ασφαλές και καθαρό (όχι βέβαια με την έννοια του «αποστειρωμένου») Πεδίο, που μόνο κατ' όνομα πια να «τιμά» τον αρχαίο θεό του Πολέμου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΥΡΙΟ: Η ΒΡΩΜΙΚΗ ΑΘΗΝΑ. ΜΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ LIFO.GR
