«Το καλοκαίρι του 2001, ο γιος μου επρόκειτο να πάει στην πρώτη δημοτικού» λέει η σκηνοθέτις Ελισάβετ Χρονοπούλου. «Γείτονες γονείς με πλησίασαν στο φούρνο, στην έβγα, στο δρόμο για να με συμβουλέψουν να μην στείλω το παιδί στο σχολείο που όριζε η διεύθυνσή μας γιατί δεν είναι καλό, αλλά να δηλώσω τη δική τους διεύθυνση (προσφέρθηκαν), για να το στείλω στο άλλο σχολείο της γειτονιάς, αυτό που είναι το "καλό".
Το "καλό" ήταν καλό γιατί δεν δεχόταν παιδιά μεταναστών με αποτέλεσμα να μαζεύονται όλα στο "κακό" αυτό που θα πήγαινε ο γιος μου. Ρώτησα με ποιο τρόπο το έκαναν αυτό, να αρνούνται να εγγράψουν στο σχολείο παιδιά που κατατάχθηκαν εκεί με βάση τη διεύθυνση κατοικία τους. Η απάντηση ήταν απλή: Τους διώχνουν. Και πάνε στο άλλο που τους παίρνουν.
Πράγματι το ένα σχολείο είχε μόνο Έλληνες μαθητές και το δικό μας, τότε, μισούς Έλληνες, μισούς βάρβαρους. Δεν ξέρω βέβαια πόσο πιο καλά γράμματα θα είχε μάθει το παιδί μου αν είχε πάει στο άλλο σχολείο ή σε ιδιωτικό, γιατί βέβαια το 80% των Ελλήνων μαθητών πήγαιναν σε ιδιωτικά στη γειτονιά μας, απ' το φόβο των βαρβάρων υποθέτω.
Ωστόσο μια χαρά φίλους έκανε στο σχολείο του και μια χαρά γράμματα έμαθε και σε μια χαρά (ελληνικό) πανεπιστήμιο μπήκε. Θέλω απλώς να πω ότι αυτό που έγινε στο Ωραιόκαστρο τώρα με τα προσφυγόπουλα γινόταν σε όλες τις γειτονιές της Ελλάδας με τα παιδιά των μεταναστών, χρόνια τώρα...»
Εγώ αυτό θα έστελνα εκεί στον σύλλογο γονέων στο Ωραιόκαστρο πάντως
-Στο σχολείο σου υπάρχουν ξένοι;
-Όχι, στο σχολείο μου υπάρχουν μόνο παιδιά
(Γιακουμής Βαλάντης via Θέμιδα)
"Όταν κάηκε η Σμύρνη ο παππούς μου ήταν εφτά χρονών παιδί", έγραψε ο Πάνος Σακκας. "Οι έφιπποι Τούρκοι στρατιώτες σκότωναν στους δρόμους γι' αντίποινα όποιον έβρισκαν μπροστά τους μ' ότι είχαν πρόχειρο: άλλους τους τουφέκιζαν, άλλους τους μαχαίρωναν κι άλλους τους αποκεφάλιζαν.
«Ο μπαμπάς μου ήτανε τυχερός», μου λεγε. «Τον κοντύνανε με μια σπαθιά κι ο πόνος του κράτησε μόνο μια στιγμή, θεοσχωρέστον. Κάποιοι απ' τους γείτονες έκαναν, οι δυσμοιροι, ώρες να πεθάνουν».
Το κεφάλι του προπάππου μου, του Έκτορα, το κλωτσήσανε στο νερό μαζί με πολλά άλλα, οικοδομώντας εν αγνοία τους, δίπλα στ' αποκαΐδια και τα ερείπια, μια υποθαλάσσια μητρόπολη δίπατων κρανίων για ψάρια.
Κάποιος μισοσφαγμένος έμπορας της περιοχής, αναγνώρισε τον ανήλικο παππού μου και με τα τελευταία του, πιθανότατα, λόγια, συμβούλεψε τον μικρό Γιαννάκη να τρέξει να κρυφτεί. «Τρέξε. Μικρός είσαι,τζιέρι μου, τρέξε, μπορεί και να σωθείς».
Έσπασε την πόρτα ενός οικογενειακού τάφου και πέρασε τις επόμενες εφτά μέρες πλάι σ' εύπορους σκελετούς. Κάθε δεύτερο βράδυ έβγαινε απ' τον τάφο σαν αναποφάσιστος Λάζαρος και τρύπωνε στα κοντινά, κατεστραμένα σπίτια ψαχουλεύοντας στα σκοτάδια για κάνα παξιμάδι, κάνα ξηρό καρπό. «Οι σταφίδες μου σώσανε τότε τη ζωή», θυμόταν συχνά, και φυσικά δε λείψανε ποτέ απ' το σπίτι του.
«Το μαρμαρο ήταν το χειρότερο. Κρύωνε ο κώλος σου όλη νύχτα και το πρωί κινδύνευες να σε καρφώσει ο βήχας σου. Ξέρεις πόσους ζωντανούς ξεθάψαν' απ' το βήχα; Τουλάχιστον τους αφήνανε εκεί που τους συχωρνάγανε, σε τάφους λιβανισμένους μια φορά κι από χέρι παπά, πλάι σε διαβασμένους».
Την όγδοη μέρα βγήκε απ' τον Άδη μόλις έπεσε ο ήλιος και,παίζοντας κρυφτό με τους παλιούς του Τούρκους γειτόνους, βούτηξε στη θάλασσα και σκαρφάλωσε από μιαν άγκυρα σ'ένα γαλλικό που παρακολουθούσε από ασφαλή απόσταση την καταστροφή.
Ήταν εφτά χρονών κι οχτώ ημερών, με τις οχτώ τελευταίες μέρες να βαραίνουν πιο πολύ απ' όλα τα προηγούμενα εφτά του χρόνια.
Δεν έμεινε στην πατρίδα του να παλέψει. Ήταν παιδί. Έφυγε από εκεί κυνηγημένος λαθρεπιβάτης κι έφτασε στην Ελλάδα ανεπιθύμητος πρόσφυγας, αλλά ήταν απλώς ένα παιδί.
Και ήθελε να πάει σχολείο."
Από το ημερολόγιο Σεφέρη, με ημερομηνία 28 Μαΐου 1926
(Το θυμήθηκε ο Τάκης Ρίβας κι έγραψε: «Με αφορμή την "άρνηση" (για να το πούμε ευγενικά) των γονέων αυτού του σχολείου στο Ωραιόκαστρο να βάλουν τα χρυσά παιδιά τους, τα πριγκηπόπουλα της ομορφότερης χώρας του κόσμου, στις ίδιες τάξεις με τα παιδιά των προσφύγων.»)
«Όταν ξεκίνησα το σχολείο, μετά από λίγο καιρό όλα τα παιδιά άρχισαν να με κοροϊδεύουν», έγραψε η Πηνελόπη Παπαδήμου. «Ο λόγος ήταν επειδή φορούσα... γυαλιά! Κανένα άλλο παιδάκι στην τάξη δε φορούσε κι αυτό ήταν μια καλή αφορμή για να αρχίσει το πικάρισμα προς το πρόσωπό μου. Θυμάμαι η κυρία Κική η δασκάλα είχε πει στην τάξη, ότι δεν πρέπει να κοροϊδεύουν κάτι που κατά τυχή δεν έχεις ή που δεν είσαι! Ήταν το σημαντικότερο μάθημα που πήρα στα 12 χρόνια που κάθισα στα θρανία. Μέχρι το τέλος του δημοτικού η μισή και πλέον τάξη είχε φορέσει γυαλιά! Μην μαθαίνετε στα παιδιά σας να υψώνουν τείχη. Δείξτε τους τον τρόπο να τα κατεδαφίζουν. Είναι ο μόνος τρόπος για να γίνει η κοινωνία μας καλύτερη.»
«Εκεί στους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων στο Ωραιόκαστρο», έγραψε ο Δημήτρης Ιμπραήμ, «αν ακούτε έναν περίεργο θόρυβο, είναι τα κόκκαλα των παππούδων και των γιαγιάδων σας που τρίζουν»:
Και τέλος, ένα απόσπασμα απ' το Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται του Καζαντζάκη θυμήθηκε η Αργυρώ Μουστάκα Βρεττού, σχολιάζοντας:
Ωραιόκαστρο 2016. Οι νοικοκυραίοι γεροΛαδάδες υπάρχουν ακόμα.
Θέλουν να κάνουν και κατάληψη στο σχολειο, για να διώξουν τους πρόσφυγες. Για τους πρόσφυγες, όχι που υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν να φάνε, για τους πρόσφυγες, όχι που δεν υπάρχουν αρκετοί δάσκαλοι ή καθηγητές, για τους πρόσφυγες, όχι που δεν υπάρχει θέρμανση στα σχολεία. Κατάληψη για τους πρόσφυγες, ενώ έπρεπε εμείς να κάνουμε κατάληψη στα σχολεία όπου τα Δ.Σ απαρτίζονται από φασίστες γονείς.
Απόσπασμα από το 'Ο Χριστός ξανασταυρώνεται'. Πάντα διαχρονικό.
"-Να τος! Να τος! Ο παπα-Γρηγόρης! ακούστηκαν ολούθε φωνές. Ή τσούρμα σήκωσε τα μάτια, τον είδε. Αψηλός, καλοθρεμμένος, αρχοντόπαπας, με το μελιτζανί ατλαζένιο αντερί του, με τη φαρδιά μαύρη ζώνη και με το βαρύ ασημένιο εγκόλπιο αναπαμένο στη φαρδιά κοιλιά του, στέκουνταν μπροστά στο πεινασμένο πλήθος ο παπα-Γρηγόρης, ό αντιπρόσωπος του Θεού στη Λυκόβρυση.
Οι άντρες κι οι γυναίκες γονάτισαν, ό ξερακιανός παπάς άνοιξε την αγκαλιά του κι έκαμε ένα βήμα ν’ ασπαστεί καλογερίστικα, στους ώμους, τον καλοθρεμμένο λειτουργό του Θεού. Μα αυτός άπλωσε το παχουλό χέρι, έσμιξε τα φρύδια και τον αντίσκοψε. ‘Έριξε μια κυκλική ματιά γύρα του, είδε τους κουρελήδες, τους πεινασμένους, τους ετοιμοθάνατους, δεν του άρεσαν καθόλου, σήκωσε τη φωνή:
-Ποιοι είστε; ρώτησε. Γιατί φύγατε απ’ τα σπίτια σας; Τι γυρεύετε εδώ; Οι γυναίκες λούφαξαν γρικώντας τη φωνή του τα παιδιά έτρεξαν στις μανάδες τους και πιάστηκαν από τα φουστάνια τους τα σκυλιά άρχισαν πάλι να γαβγίζουν. 0 καπετάνιος απάνω από το μπαλκόνι τέντωσε την αυτούκλα του κι αφουγκράζονταν.
– Γέροντά μου, αποκρίθηκε ήσυχα κι αποφασισμένα ο παπάς της προσφυγιάς, εγώ ‘μαι ο παπα-Φώτης, από ένα μακρινό χωριό, τον Άι-Γιώργη, και τούτοι ειν’ οι ψυχές που μου μπιστεύτηκε ο Θεός. Μας έκαψαν οι Τούρκοι το χωριό, μας έδιωξαν από τα χώματά μας, σκότωσαν όσους μπόρεσαν, εμείς γλιτώσαμε, πήραμε τα μάτια μας, μπήκε ο Χριστός μπροστά κι ακλουθούμε γυρεύουμε καινούρια χώματα να πιαστούμε. Σώπασε μια στιγμή, το στόμα του είχε στεγνώσει, τα λόγια δεν έβγαιναν εύκολα.
-Είμαστε χριστιανοί κι εμείς, εξακολούθησε σε λίγο, είμαστε Έλληνες, μεγάλη γενιά, δεν πρέπει να χαθούμε!
[…]
Μα ολομεμιάς η βουή κόπασε ο παπα-Γρηγόρης σήκωσε το καλοθρεμμένο χέρι, μιλούσε:
– Ό,τι γίνεται στον κόσμο γίνεται με το θέλημα του Θεού, είπε με δυνατή φωνή. Αυτός βλέπει από ψηλά τη γης, κρατάει ζυγαριά και ζυγιάζει. Αφήνει τη Λυκόβρυση να χαίρεται τ’ αγαθά της και βυθίζει το χωριό σας στο πένθος. Ο Θεός ξέρει τι αμαρτίες θα ‘χετε κάμει! Σώπασε μια στιγμή, για να καταλάβει το πλήθος καλά τα βαριά λόγια που ξεστόμισε. Σήκωσε πάλι το χέρι, φώναξε επιτιμητικά:
– Γέροντα, την αλήθεια! Μολόγα τι πράξεις κάματε και πέσατε σ’ αυτή τη συφορά;"
σχόλια