Ο θεολόγος Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος είναι απ' τους λίγους που τολμούν να πουν τα πράγματα με το όνομά τους.
Η συνεχής περιφορά πραγμάτων (ακόμα και λειψάνων ή πρόσφατα νεκρών ανθρώπων, ακόμα και αντιγράφων από εικόνες, χωρίς οι πιστοί να καταλαβαίνουν συχνά πως πρόκειται για απλά αντίγραφα κι όχι για τις αυθεντικές "θαυματουργές" εικόνες) ελάχιστη σχέση με την πνευματικότητα έχει, η δε άγραφη υπόσχεση για θαύματα που θα συμβούν σε όσους τρέξουν και πληρώσουν ευτελίζει και τη θρησκεία και τους πιστούς.
Πριν λίγες ημέρες μια "Ιερή Παντόφλα" (μόνο η μία του ζευγαριού) ταξίδεψε στη Μονή Βατοπεδίου, μέσα στην ειδική θήκη της.
Πρόσφατα στην Ιδιωτική Οδό του, ο κ. Ανδριόπουλος έγραψε ένα ενδιαφέρον άρθρο. Ακολουθεί παρακάτω:
Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΖΩΗ ΣΕ ΡΥΘΜΟΥΣ ...ΛΙΤΑΝΕΙΟΣΕΛΦΙ ΚΑΙ ...ΑΝΤΙΓΡΑΦΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ, ΕΛΕΩ ΕΦΡΑΙΜ!
Στο «Πολιτισμική παγκοσμιοποίηση εντός των τειχών», ο καθηγητής Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Μ.Γ. Βαρβούνης, μας εξηγεί θαυμάσια πως χάνεται το μέτρο από την υπερβολική προβολή της εκκλησιαστικής ζωής σε ψηφιακά μέσα.
Κατά την ταπεινή μας άποψη το μέτρο έχει χαθεί οριστικά, καθώς τα κριτήρια έχουν αλλοιωθεί πλήρως, και η κατάσταση δεν είναι αναστρέψιμη.
Επισημαίνει - πολύ σωστά! – ο καθηγητής Βαρβούνης ότι «κληρικοί όλων των βαθμών εισάγουν κατά κανόνα άκριτα εθιμικές και λειτουργικές μορφές» και φέρνει τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα, όπως «διάφορες μορφές λιτανειών που μεταφέρονται από τόπο σε τόπο, εισαγωγή στη θεία λατρεία μορφών του μοναστηριακού τυπικού, μεταφορές λειψάνων και ιερών εικόνων, εγκαθίδρυση αντιγράφων περιπύστων και θαυματουργών εικόνων, κυρίως δε η ευκαίρως ακαίρως θέσπιση νέων τοπικών εορτών και τελετουργιών.»
Η Ιδιωτική Οδός έχει προ χρόνων επισημάνει το απαράδεκτο γεγονός της μεταφοράς λειψάνων και εικόνων ανά την Ελλάδα – ακόμα και από ενορία σε ενορία της ίδιας Μητρόπολης! – και η θέση μας είναι κάθετη: Θα έπρεπε να απαγορευτεί πάραυτα αυτή η πρακτική για χίλιους λόγους.
Της ...μόδας έγιναν τα τελευταία χρόνια και οι λιτανείες, ακόμα και παρεκκλησίων! Οι λιτανείες είναι πλέον η αιτία και η αφορμή για να κρατήσει ο προϊστάμενος του ναού δεσποτικό μπαστούνι, ως τελετάρχης. Κατά την εκκλησιαστική τάξη οι λιτανείες γίνονταν μόνο κατά την εορτή του πολιούχου και όχι κάθε μέρα χάριν ...παιδιάς.
Για την πρακτική της εγκαθίδρυσης αντιγράφων περιπύστων και θαυματουργών εικόνων, ας όψεται ο ...ευρηματικός ηγούμενος της Μονής Βατοπεδίου Εφραίμ, ο οποίος λάνσαρε με μεγάλη επιτυχία τη νέα αυτή ατραξιόν. Περιάγει αντίγραφα ανά τας ρύμας και τας οδούς, ενισχύοντας έτσι το αδιαφιλονίκητο πλέον προφίλ του. Είναι ο μαιτρ του είδους: πώς χρησιμοποιεί την Παναγία για να δοξάζεται εκείνος.
Όσο για την θέσπιση νέων τοπικών γιορτών και τελετουργιών, που επισημαίνει ο καθηγητής Βαρβούνης, τι να πει κανείς; Χαλάει ο κόσμος! Ο κάθε επίσκοπος θεσπίζει και από μία – τουλάχιστον – εορτή στην επαρχία του, με πρώτη την σύναξη των τοπικών αγίων. Και στο θέμα των τελετουργιών επίσης κάτι καινούργιο – όλως λαϊκίστικο – θα εφεύρουν οι ...ευφάνταστοι κληρικοί μας.
Οπότε, ο λειτουργικός ...μπαξές έχει ό,τι φαντάζεται και δεν φαντάζεται κανείς. Περάστε κόσμε!
Υ.Γ. Κατόπιν αυτών νομίζω πως είναι αστείο - ή έστω ρομαντικό - να μιλάνε κάποιοι ακόμα για «λειτουργική αναγέννηση».
***
Διάβασα με ενδιαφέρον το άρθρο του κυρίου Ανδριόπουλου και αποφάσισα να του ζητήσω κάποιες διευκρινίσεις. Του ζήτησα να μου αναπτύξει λίγο τους λόγους που γίνονται κάποιες λιτανείες που θεωρούνται μάλλον αχρείαστες, αλλά και να μου πει γιατί είναι καλύτερο να απαγορευτούν.
Να η απάντησή του:
Η περιφορά λειψάνων σήμερα γίνεται:
- για λόγους οικονομικούς, δηλαδή να σπεύσουν να προσκυνήσουν οι πιστοί δίδοντας τον όβολό τους, και γι' αυτό μια απλή περιδιάβαση στο ίντερνετ (στις σχετικές σελίδες) μας πείθει ότι πρόκειται για μια καθημερινή πρακτική πλέον σε όλη την Ελλάδα, Πρόκειται για ...ενδημική νόσο.
- για λόγους επιρροής, με κορυφαίο παράδειγμα τον Βατοπαιδινό ηγούμενο Εφραίμ, ο οποίος με την Αγία Ζώνη και τα αντίγραφα των εικόνων της Μονής που κατασκευάζει, έχει π.χ. την εύνοια του Προέδρου Πούτιν αλλά και του Δήμου Βόλου, του οποίου θα ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης (πρωτοφανές γεγονός για Αγιορείτη ηγούμενο).
- για λόγους πνευματικής χειραγώγησης των πιστών, οι οποίοι εθίζονται στα λείψανα, στα θαύματα, στις προφητείες και δεν μπαίνουν ποτέ στην ουσία του Χριστιανισμού, που είναι η αληθινή πνευματικότητα, η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη.
Επίσης, τα λείψανα πρέπει να μένουν εκεί όπου φυλάσσονται και να μην περιφέρονται. Οι πιστοί αν θέλουν να πάνε εκεί όπου βρίσκονται να τα προσκυνήσουν. Τρανή απόδειξη είναι τα τρία άφθαρτα λείψανα των Αγίων της Επτανήσου (Διονυσίου, Γερασίμου και Σπυρίδωνος) που δεν φεύγουν ποτέ από την τόπο τους...
