Ένα από τα πιο συζητημένα θέματα της περασμένης εβδομάδας ήταν οι απογοητευτικές είναι οι επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών, σε σχέση με εκείνες των συμμαθητών τους από άλλες χώρες, στο τεστ διεθνούς αξιολόγησης PISA, που πραγματοποιείται κάθε τρία χρόνια υπό την αιγίδα του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ).
Σύμφωνα με την έκθεση που είδε το φως της δημοσιότητας, οι 15χρονοι Έλληνες κατέλαβαν την 43η θέση ανάμεσα σε 72 χώρες, στις τρεις βασικές κατηγορίες αξιολόγησης, που είναι οι επιστήμες, η κατανόηση κειμένου και τα μαθηματικά, ενώ οι επιδόσεις τους εμφανίζουν κάμψη και σε σχέση με τις ελληνικές επιδόσεις των προηγούμενων χρόνων. Ειδικότερα, η χώρα μας έλαβε 455 βαθμούς στις επιστήμες (-6 σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα), 467 στην κατανόηση κειμένου (-8) και 454 στα μαθηματικά (+1).
Yπήρξαν πολλοί τίτλοι που έγραφαν «Πάτωσαν οι Έλληνες μαθητές», αλλά η ερμηνεία αυτών των αποτελεσμάτων έχει πτυχές που αναδεικνύουν το πραγματικό πρόβλημα στην κατάταξη αυτή και εξηγούν το αποτέλεσμα. «Οι έλληνες μαθητές δεν έλαμψαν ασφαλώς στο διεθνές τεστ αξιολόγησης PISA, αλλά ούτε και "πάτωσαν" όπως ειπώθηκε», λέει μιλώντας στο ΑΠΕ - ΜΠΕ η επίκουρος καθηγήτρια Χρύσα Σοφιανοπούλου και υπεύθυνη για τη διεξαγωγή της έρευνας στην Ελλάδα.
Το PISA, προσθέτει η ίδια, είναι μια πολύ σημαντική εκπαιδευτική έρευνα, η οποία μας παρέχει πολλά δεδομένα και πληροφορίες. Αλλά δεν είναι ούτε διαγωνισμός, ούτε Ολυμπιάδα. Το ερώτημα, ωστόσο, παραμένει. Γιατί η χώρα μας καταλαμβάνει την 43η θέση ανάμεσα σε 72 χώρες στις φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά και την κατανόηση κειμένου; Πού κάνουμε λάθος;
«Δεν κάνουμε κάπου λάθος. Απλά αυτά που ρωτάει τους μαθητές το PISA είναι πράγματα που αυτοί δεν γνωρίζουν. Κι αυτό δεν έχει να κάνει με το ίδιο το γνωστικό αντικείμενο, δηλαδή τα μαθηματικά, τη φυσική ή τη χημεία. Τα ερωτήματα του PISA μπορεί να αφορούν την χρησιμότητα πχ ενός μαθηματικού τύπου. Κι αυτό είναι κάτι που απλώς τα παιδιά δεν μαθαίνουν στο σχολείο. Έπειτα, κατανόηση κειμένου για το PISA δεν είναι ούτε το συντακτικό, ούτε η γραμματική, ούτε η περίληψη. Είναι η κριτική σκέψη, η σύνθεση ο εντοπισμός της πληροφορίας μέσα στο κείμενο κα».
Για να το αντιληφθεί κανείς, αρκεί να ρίξει μια ματιά στα θέματα από παλαιότερους διαγωνισμούς που έχουν αναρτηθεί στον ιστότοπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Εκεί θα διαπιστώσει ότι το κείμενο που καλούνται να κατανοήσουν οι μαθητές μπορεί να είναι ένα λογοτεχνικό απόσπασμα, αλλά και ένας χάρτης του μετρό ή ένα στατιστικό διάγραμμα.
Το συμπέρασμα επομένως είναι, ότι αυτό που λείπει από τους έλληνες μαθητές δεν είναι η θεωρητική γνώση. Αλλά η σύνδεσή της με την καθημερινότητά τους. Κι από αυτή την άποψη,«τα αποτελέσματα δεν προκαλούν έκπληξη». Η Χρύσα Σοφιανοπούλου σημειώνει ότι η κατάταξη πρέπει να είναι το τελευταίο που πρέπει να μας ενδιαφέρει: «Αυτό λέει ακόμα κι ο ΟΟΣΑ φέτος. Για πρώτη φορά η κατάταξη μπήκε στη σελίδα 45. Γιατί δεν είναι αυτό το σημαντικό» αναφέρει.
«Το PISA - εξηγεί ακόμη - έχει ένα πολύ συγκεκριμένο θεωρητικό πλαίσιο. Κι αυτό λέει ότι η γνώση που παίρνουν οι μαθητές από το σχολείο πρέπει να συμβάλει στη διαμόρφωσή τους ως σύγχρονοι πολίτες. Ό,τι θα πρέπει επίσης να έχουν αποκτήσει δεξιότητες για να έχουν την ιδιότητα του πολίτη, με την κριτική σκέψη που απαιτείται κλπ. Εμείς δίνουμε ένα πλήθος ακαδημαϊκών γνώσεων και τα παιδιά τελειώνοντας την τρίτη Λυκείου απλώς έχουν σχηματοποιήσει αυτή τη θεωρητική γνώση».
Αυτό στην ουσία σημαίνει ότι οι μαθητές δεν έχουν μάθει να εφαρμόζουν τις θεωρητικές τους γνώσεις σε ένα πρακτικό πρόβλημα.
«Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα είναι ένα τέτοιο παράδειγμα» επισημαίνει η Χρύσα Σοφιανοπούλου. «Αυτό το θέμα θα μπορούσε να είχε συζητηθεί στην τάξη τόσο στο μάθημα της Χημείας και της Κοινωνιολογίας».
Είναι ακριβώς η κατεύθυνση στην οποία κινείται η Φινλανδία, μια χώρα που πρωτοπορεί τις τελευταίες δεκαετίες στην εκπαίδευση με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ο νέος προσανατολισμός του φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι να καταργήσει τα γνωστικά αντικείμενα (μαθηματικά, φυσική, ιστορία κλπ) ώστε να διδάσκονται γεγονότα και φαινόμενα. Μέσα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, για παράδειγμα, δεν μαθαίνει κανείς μόνο ιστορία. Μαθαίνει και γεωγραφία, αλλά ακόμη και μαθηματικά.
Είναι ακριβώς αυτή η ζωντάνια που λείπει από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. «Αυτό που πρέπει πρωτίστως να κρατήσουμε από αυτήν την έρευνα είναι η έλλειψη κινήτρων και το μη ελκυστικό αναλυτικό πρόγραμμα», σημειώνει η Χρύσα Σοφιανοπούλου. «Εκεί πρέπει να επικεντρωθούν οι αλλαγές χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η PISA και η ερμηνεία που δίνει ο ΟΟΣΑ στα αποτελέσματα είναι ευαγγέλιο».
Η έρευνα, με άλλα λόγια, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο προς αξιοποίηση. Κι εκείνοι που αντιδρούν εδώ στην Ελλάδα ζητώντας ακόμη και να μην συμμετέχουν οι έλληνες μαθητές; «Θα ήταν λάθος», απαντά η υπεύθυνη του ελληνικού προγράμματος. Αντιδράσεις καταγράφονται πάντως και σε άλλες χώρες - κυρίως σε εκείνες που βρίσκονταν χαμηλά στην κατάταξη.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ/ ΜΠΕ
