Αγαπητή Ελένα

Συνεχίζεται για τρίτη χρόνια η Η «Αγαπητή Ελένα» της Ρωσίδας θεατρικής συγγραφέως Λ. Ραζουμόβσκαγια.

Ένα έργο γραμμένο στην Σοβιετική Ένωση του '80, την περίοδο δηλαδή της αποσύνθεσής της, όπου ο μεγάλος κύκλος του σοσιαλιστικού πειράματος υπό το βάρος των αδιεξόδων και της διαφθοράς πλησίαζε στην ολοκλήρωσή του, ενώ το άγνωστο μέλλον μιας μετά-εποχής ήταν προ των πυλών. Πρόκειται για ένα έργο που είναι άκρως επίκαιρο στην Ελλάδα του σήμερα, που εν μέσω κρίσης, αναζητά να προσδιορίσει τη μετά τη μεταπολίτευση εποχή, όντας στη δίνη γρήγορων εξελίξεων, πρωτόγνωρων συνθηκών, προσωπικών αδιεξόδων για το μεγαλύτερο τμήμα της κοινωνίας και ενός απίστευτου μωσαϊκού προτεινόμενων λύσεων.

Όπως τώρα στη χώρα μας έτσι και στο κόσμο του έργου, τον κόσμο της καταρρέουσας Σοβιετικής Ένωσης, η ούτως ή άλλως διαχρονική σύγκρουση μεταξύ των γενεών –βασική συνιστώσα στην υπόθεση του έργου- εγγράφεται στο ρευστό πλαίσιο που συνθέτουν το τελματωμένο παρόν και το άγνωστο μέλλον. Οι γενιές στο έργο της Λ. Ραζουμόβσκαγια παίρνουν θέση σύγκρουσης, με τους μεν νέους να αναζητούν λύσεις στις προσδοκίες τους και τους δε μεγαλύτερους να προβληματίζονται με γνώμονα την εμπειρία της ζωής τους. Μια σύγκρουση τέτοια όπου τα πρόσωπα, εκπροσωπώντας στη δεδομένη συγκυρία δύο εχθρικούς κόσμους, δεν θα καταφέρουν παρά να βιώσουν τις συνέπειες από τη σφοδρότητά της.

Λίγα λόγια για το έργο:
Η ιστορία διαδραματίζεται στο μικρό διαμέρισμα μιας δασκάλας σε κάποια πόλη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης την περίοδο των σχολικών εξετάσεων, με πρόσωπα τη δασκάλα και τέσσερις μαθητές της. Οι τέσσερις νέοι εμφανίζονται ξαφνικά με δώρα στο σπίτι της δασκάλας τους την ημέρα των γενεθλίων της. Ο στόχος όμως δεν είναι να της ευχηθούν αλλά να βρουν τρόπο να της πάρουν το κλειδί για να κλέψουν και να αλλάξουν τα γραπτά τους, που είναι κλειδωμένα στο σχολείο, ώστε να εξασφαλίσουν έτσι την είσοδο τους στο πανεπιστήμιο. Στην απόφαση για την πράξη τους αυτή οδηγήθηκαν νιώθοντας θύματα ενός παράλογου και αρτηριοσκληρωτικού συστήματος. Όταν της αποκαλύπτουν τον πραγματικό λόγο της επίσκεψης τους, το μικρό διαμέρισμα θα μεταβληθεί σε πεδίο μετωπικής σύγκρουσης που θα αρχίσει με αντιπαράθεση αξιών, θα περάσει στη ψυχολογική βία, θα εξελιχθεί σε ομηρία και θα καταλήξει...

Οι νέοι της «Αγαπητής Ελένας», όντας εγκλωβισμένοι στο ισχύον ασφυκτικό πλέγμα κανόνων θα επιχειρήσουν με τη σειρά τους τον εγκλωβισμό-εκβιασμό της δασκάλας τους. Θα απαιτήσουν έτσι επιτακτικά λύσεις για τα προσωπικά τους αδιέξοδα. Όμως η απρόσμενη σθεναρή απάντηση που θα ορθωθεί μπροστά τους θα τους ξαφνιάσει. Δεν είχαν υπολογίσει το βάρος, τη σημασία και το βάθος των πιστεύω και των εμπειριών ζωής της αντιπάλου τους. Οι ακλόνητες απόψεις της, βασισμένες σε ένα ισχυρό σύστημα ιδεολογικών πεποιθήσεων και ηθικών κανόνων, γνώμονα για τη στάση ζωής μιας ολόκληρης γενιάς, δεν θα καταρρεύσουν παρά μόνο αν καταρρεύσει η ίδια της η υπόσταση. Μια σύγκρουση μέχρις εσχάτων όμως δεν έχει ποτέ νικητές. Έχει μόνο νικημένους. Νικημένους, που -εν προκειμένω- θα συνειδητοποιήσουν για ακόμη μια φορά πως ο άνθρωπος δεν είναι μόνο άτομο με προσωπικές φιλοδοξίες, ούτε μόνο κοινωνικό όν που επινοεί και εφαρμόζει κανόνες. Είναι πάντα και τα δύο και κυρίως είναι άνθρωπος.

Η «Αγαπητή Ελένα» είναι ένα ρεαλιστικό έργο κοινωνικού, πολιτικού και υπαρξιακού προβληματισμού, που με εύστοχο χειρισμό των δυνατοτήτων του ψυχολογικού θεάτρου, με βασική συνθήκη της υπόθεσης του έργου το χάσμα γενεών και τη συνεχή ανατροπή των ισορροπιών στη σύγκρουση των ηρώων, συνεγείρει το συναίσθημα και τη λογική του θεατή για τον ωθήσει να σκεφτεί ο ίδιος σε ένα ειδικό επίπεδο τι κάνουμε όταν οι κοινωνικές αξίες αντιπαρατίθενται με τις ανάγκες της προσωπικής μας επιβίωσης και σε ένα γενικότερο, πως διαχειριζόμαστε το συγκρουσιακό στοιχείο μέσα μας που μας εμποδίζει να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλο και απλά να συνεννοηθούμε χωρίς να χρειαστεί να φτάσουμε στα άκρα!

Η «Αγαπητή Ελένα», χωρίς να αντίκειται στα βασικά ιδεώδη του σοσιαλισμού, στην αρχή κρίθηκε από τη σοβιετική λογοκρισία απαγορευμένο έργο αφού η Λ. Ραζουμόβσκαγια, ανήκε στους λεγόμενους διαφωνούντες διανοούμενους. Στη φάση της περεστρόικα έγινε άρση της απαγόρευσης.