Όταν ανοίγουμε τη συρόμενη πόρτα στον χώρο που μας περιμένει ο κύριος Αντώνης μπαίνουμε σε ένα μέρος που θυμίζει εργαστήριο επίπλων, μόνο που αντί για καναπέδες και καρέκλες έχει παντού φέρετρα. Φέρετρα μισοτελειωμένα που δεν έχουν ακόμη βαφτεί, ακουμπισμένα στους τοίχους, στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο. Δύο γάτες τριγυρίζουν ανάμεσα τους και νιαουρίζουν. Στο βάθος δύο εργάτες τρίβουν την ξύλινη επιφάνεια που αργά ή γρήγορα θα γίνει η τελευταία κατοικία κάποιου –προσπαθείς να διώξεις από το μυαλό σου ότι όλοι εκεί μέσα θα καταλήξουμε μια μέρα και να σκεφτείς κάτι πιο ευχάριστο.
Στο Γκάζι στην οδό Ιάκχου, ανάμεσα στο Gazarte και ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο, υπάρχει μια ταμπέλα που λέει «Κόρακας-Δημακόπουλος», εκεί βρίσκεται ένα από ελάχιστα εργαστήρια φερετροποιίας που έχουν απομείνει στην Αθήνα. Ο κύριος Αντώνης μαζί με τον συνεργάτη και ξάδελφό του Κώστα Κόρακα φτιάχνουν φέρετρα εδώ και σαράντα χρόνια. «Εδώ κάνουμε ένα λειτούργημα, είναι κάτι που κανείς δεν θέλει να κάνει, αλλά κάποιος πρέπει να το κάνει», μας λέει σχεδόν απολογητικά. «Όταν φεύγει ένας άνθρωπος δεν μπορείς να τον βάλεις σε ένα σεντόνι, δεν είναι σωστό αυτό. Σε κάποιους μπορεί να φαίνεται παράξενο το επάγγελμα, εξαρτάται πώς το βλέπει ο καθένας. Εμείς το κάνουμε με μεράκι και δεν μας νοιάζει τι λένε οι άλλοι. Την επιχείρηση την ξεκίνησαν οι γονείς μας πριν από πενήντα δύο χρόνια, στον ίδιο χώρο. Ο πατέρας μου ασχολιόταν με τα μηχανήματα ξυλουργικής και ο πατέρας του Κώστα δούλευε σε ένα άλλο εργαστήριο φερετροποιίας. Αποφάσισαν να ανοίξουν το δικό τους εργαστήριο για να ζήσουν τις οικογένειες τους και να φτιάξουν μία δουλειά για τα παιδιά τους».
«Εδώ πιστεύω ότι είναι και η κόλαση και ο παράδεισος και εμείς επιλέγουμε τι θέλουμε να ζήσουμε. Εδώ είναι η αρχή εδώ και το τέλος και εδώ πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε. Αυτά που προσφέρουμε στους ανθρώπους που αγαπάμε και στους ανθρώπους που συναντάμε είναι τα πιο σημαντικά. Το παν είναι η αγάπη και η ανθρωπιά»
Μας αφήνει να ρίξουμε μια ματιά στο εργαστήριο και στη συνέχεια ανεβαίνουμε στον δεύτερο όροφο, όπου βάφουν τα φέρετρα, τα ντύνουν και τα έχουν έτοιμα για την αποφράδα ημέρα. «Δεν στεναχωριέστε με τόσο θάνατο γύρω σας;», τον ρωτάω. «Ο μόνος τρόπος για να δεχτείς τον θάνατο είναι να το φιλοσοφήσεις, να πεις ότι ο άλλος έκανε τον κύκλο του και έφυγε από τη ζωή. Το δύσκολο είναι όταν φεύγει ένας νέος άνθρωπος εκεί δεν μπορείς να το φιλοσοφήσεις, είναι πάντα στεναχώρια είτε τον γνωρίζεις είτε δεν το γνωρίζεις». Ο κύριος Αντώνης μας δείχνει ένα ξύλινο φέρετρο που έχει σκαλίσει ο ίδιος και μας περιγράφει την διαδικασία κατασκευής του. Στη συνέχεια μάς διηγείται διάφορες παράξενες ιστορίες που του έχουν τύχει. «Αυτό που κάνουμε εδώ δεν είναι μόνο επάγγελμα, είναι και τέχνη. Το ξύλο που ο επιπλοποιός θα το έκανε μία ροτόντα εμείς το κάνουμε φέρετρο. Ένα κομμάτι μπορεί να μας πάρει και ένα μήνα. Αυτό το κομμάτι απευθύνεται συνήθως σε άτομα που θα έχουν την οικονομική άνεση να το πληρώσουν. Και το πιο απλό πάλι θέλει το χρόνο του, μπορεί να μας πάρει και τρεις μέρες. Ξεκινάμε με το ξύλο. Ένας κορμός δέντρου που ζυγίζει εκατό κιλά έρχεται στο εργαστήριο, κάνουμε την προετοιμασία, τρίβουμε το ξύλο για να είναι λείο, σε κάθε κομμάτι δίνουμε το ανάλογο σχήμα και μετά τα ενώνουμε μεταξύ τους. Το βάφουμε και το ντύνουμε συνήθως με άσπρο ύφασμα. Το σχήμα που έχει το φέρετρο έχει επικρατήσει τα τελευταία διακόσια χρόνια και αντιπροσωπεύει το σχήμα του σώματος. Για το χρώμα και την διακόσμηση συνήθως αποφασίζουμε εμείς. Εκτός αν ο πελάτης έχει ιδιαίτερη προτίμηση. Μια φορά θυμάμαι είχε έρθει ένας κύριος για να παραγγείλει ένα φέρετρο 'για κάποιον συγγενή του', είχε πει. Ερχόταν στο εργαστήριο σε όλη τη διάρκεια της κατασκευής, είχε αγοράσει τα καλύτερα υφάσματα για να το ντύσουμε και το έκανε με πολύ μεράκι. Πήρε βελούδα και γενικά τα καλύτερα. Στο τέλος μας είπε ότι το προόριζε για τον ίδιο. Αυτός ο άνθρωπος ήθελε κάτι ιδιαίτερο για το τέλος του. Γενικά, μας έχουν τύχει διάφορα παράξενα. Ήταν ένας άλλος με τον οποίο δώσαμε ραντεβού για να έρθει να δει φέρετρα. Ήρθε ένας κύριος καλοντυμένος, δεν μπορούσες να πεις ότι ήταν κανένας τρελός. Του έδειξα τα φέρετρα που είχα, διάλεξε ένα και στο τέλος μου λέει 'μπορώ να το δοκιμάσω;'. Εκεί τα έχασα. Τόσα έχω ζήσει όλα αυτά τα χρόνια, αυτό ήταν το πιο παράξενο. Και μπήκε μέσα να το δοκιμάσει. Ήθελε να δει μήπως τον στενεύει ή κάτι παρόμοιο. Ήθελε να είναι άνετος ο άνθρωπος και όταν θα έφευγε».
Τη δεκαετία του 1960, όταν οι γονείς του κυρίου Αντώνη άνοιξαν το εργαστήριό τους στο Γκάζι, υπήρχαν εκατοντάδες άλλα φερετράδικα σε όλη την Αθήνα. Παρά το γεγονός ότι είναι ένα επάγγελμα αναγκαίο, τελευταία τα εργαστήρια κλείνουν το ένα μετά το άλλο και το επάγγελμα του φερετροποιού εξαφανίζεται. «Είμαι σε αυτόν τον χώρο σαράντα τρία χρόνια», λέει ο κύριος Αντώνης. «Μια ζωή εδώ στο Γκάζι και το είδαμε σε όλες τις φάσεις του. Όταν παραγόταν το φωταέριο, μέχρι σήμερα που έχει γίνει πλατεία και μαγαζιά. Υπήρχαν πολλά εργαστήρια παλιά και τώρα έχουμε μείνει μετρημένοι στα δάχτυλα. Δεν βρίσκεις χώρους για βιοτεχνίες γιατί ο ιδιοκτήτης προτιμάει να το ενοικιάσει για καφετέρια ή ξενυχτάδικο και να πάρει μεγαλύτερο ενοίκιο. Εμείς ακόμη κρατιόμαστε. Παλιά, βέβαια, είχαμε είκοσι άτομα προσωπικό και τώρα έχουμε μόνο δύο. Δεν υπάρχει πια προοπτική και στα παιδιά μου δεν το συνιστώ. Έχουν μείνει ελάχιστα εργαστήρια στην Αθήνα γιατί η δουλειά έχει πέσει πολύ. Τα γραφεία τελετών φέρνουν φέρετρα εισαγόμενα από την Βουλγαρία και από την Αλβανία που είναι λίγο πιο φτηνά, αλλά είναι αμφιβόλου ποιότητας. Τα φτιάχνουν άνθρωποι που δεν είναι το αντικείμενό τους, δεν γνωρίζουν την τέχνη και κάνουν προχειροδουλειές. Πολλές φορές έχει συμβεί σε κηδεία να σπάσει το φέρετρο. Όλοι πρέπει να κάνουν ένα επάγγελμα που να το γνωρίζουν, να γνωρίζουν το αντικείμενό. Θα πρέπει να ενισχυθεί η ελληνική αγορά, γιατί στο τέλος θα εξαρτιόμαστε από τους ξένους και η διαφορά στις τιμές δεν είναι και τόσο μεγάλη. Αλλά και πάλι τα προτιμούν, δεν σκέφτονται ότι τα χρήματα δεν μένουν στην Ελλάδα και ότι οι άνθρωποι που τα φτιάχνουν εδώ, επαγγελματίες που κάνουν αυτή τη δουλειά χρόνια, μένουν χωρίς δουλειά. Οι περισσότεροι που στέλνουν φέρετρα στην Ελλάδα σκέφτονται πώς να βγάλουν χρήματα εύκολα και γρήγορα. Κι αν πιστεύεις στο χρήμα τελειώνει η ανθρωπιά, αυτό έχω μάθει όλα αυτά τα χρόνια και είναι κάτι που το έχω ζήσει και με πελάτες μου», λέει και μάς διηγείται και άλλες ιστορίες.
«Μου έχει τύχει ένας άνθρωπος που ήρθε και διάλεξε ένα καλό κομμάτι για τον εαυτό του, σκαλιστό. Μου είπε ότι θα κανονίζαμε ένα συμφωνητικό για να είναι αυτό το φέρετρο του, όταν θα έφευγε από τη ζωή. Περίμενα το συμφωνητικό, αλλά δεν ήρθε ποτέ. Και σκέφτηκα ότι ο άνθρωπος μάλλον άλλαξε γνώμη. Κάποια στιγμή ήρθε ο ανιψιός του για να δει το φέρετρο που είχε επιλέξει ο θείος του. Του φάνηκε πολύ ακριβό και αρνήθηκε να το αγοράσει, 'έτσι κι αλλιώς στο χώμα θα πάει' είχε πει και πήρε το πιο φτηνό φέρετρο που βρήκε. Μετά έμαθα ότι του είχε αφήσει μία αμύθητη περιουσία, γιατί δεν είχε δικά του παιδιά. Αυτό για μένα καταπατάει κάθε έννοια ανθρωπιάς. Έχω και ένα άλλο περιστατικό. Ήταν ένας άλλος άνθρωπος που ούτε κι αυτός είχε παιδιά. Ήταν πλακάς, μάστορας και είχε πάρει στη δούλεψή του παιδιά φτωχά και μετανάστες, που είχαν ανάγκη. Τους είχε μάθει την δουλειά που και τους έδινε μεροκάματο για να ζούνε τις οικογένειές τους. Όταν πέθανε ο μάστορας ήρθαν στο εργαστήριο και μου είπαν ότι ήθελαν το καλύτερο φέρετρο. Βάλανε όλοι μαζί τα λεφτά και το πλήρωσαν. Υπάρχουν και οι δύο όψεις του νομίσματος σε αυτή τη ζωή. Αυτοί που έχουν καταλάβει ότι είμαστε περαστικοί από αυτή τη ζωή και ότι κανείς δεν είναι μόνιμος, είναι οι καλύτεροι άνθρωποι, αυτοί οι άνθρωποι νοιάζονται για τον διπλανό τους και δεν τον περιφρονούν».
Λίγο πριν φύγουμε ρωτάω τον κύριο Αντώνη αν πιστεύει στη μετά θάνατον ζωή. «Όχι δεν πιστεύω», απαντάει με σιγουριά. «Εδώ πιστεύω ότι είναι και η κόλαση και ο παράδεισος και εμείς επιλέγουμε τι θέλουμε να ζήσουμε. Εδώ είναι η αρχή εδώ και το τέλος και εδώ πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε. Αυτά που προσφέρουμε στους ανθρώπους που αγαπάμε και στους ανθρώπους που συναντάμε είναι τα πιο σημαντικά. Το παν είναι η αγάπη και η ανθρωπιά».
© ΓΚΡΕΚΑ/LIFO 2015
σχόλια