Τις τελευταίες δεκαετίες το όνειρο των περισσότερων ελληνικών οικογενειών είναι να καταφέρουν να αποκτήσουν ένα σπίτι. Ωστόσο η καταιγίδα της κρίσης τα ανέτρεψε όλα. Και για πολλούς ανθρώπους αυτό το όνειρο τείνει να εξελιχθεί στον χειρότερο εφιάλτη.
Από την εποχή της ευμάρειας, των δανείων που χορηγούνταν χωρίς φειδώ και τη χρυσή περίοδο της ιδιοκατοίκησης φτάσαμε στα «κόκκινα» δάνεια, στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και στους πλειστηριασμούς. Η διαδρομή γνωστή: υποθήκευση, ανεξόφλητες δόσεις και έξωση. Από κει και πέρα, ακολουθούν τα συναισθήματα: οργή, αδικία και ντροπή.
Μεσημέρι Τετάρτης και στο Ειρηνοδικείο Αθηνών επικρατούσε ένταση. Εκεί εξελίσσεται η εβδομαδιαία μάχη των πλειστηριασμών. Το δελτίο εκείνης της ημέρας έγραφε ότι μόνο στην Αττική είχαν προσδιοριστεί περίπου 60 υποθέσεις κάθε κατηγορίας, εκ των οποίων οι 20 αφορούσαν περιπτώσεις πρώτης κατοικίας.
Ταυτόχρονα, τα στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί ήδη αναφέρουν ότι ακόμα και για 2.500 ευρώ θα κινδυνεύεις να χάσεις την πρώτη κατοικία σου. Το άμεσο χρονικό διάστημα προβλέπεται ότι θα ξεπεράσουν τις 20.000 οι υποθέσεις πλειστηριασμών όλων των περιπτώσεων προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που ζητούν οι δανειστές. Εκεί οφείλεται και η εφαρμογή των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, που αποσκοπεί στη γρήγορη διεκπεραίωση, χωρίς εμπόδια.
Ο κόσμος θα βρεθεί σε δύσκολη θέση, δεν υπάρχει πλέον καμία προστασία της πρώτης κατοικίας. Κάθε Τετάρτη αρκετοί πολίτες που είναι απελπισμένοι βρίσκονται στο πάγο του πηγαδιού. Είτε θα βουλιάξουμε είτε θα σωθούμε όλοι μαζί. Ας μην ξεχνάμε ότι είμαστε όλοι δυνάμει οφειλέτες από τη στιγμή που φορολογούν τα πάντα, ακόμη και τον αέρα που αναπνέουμε.
Λίγη ώρα αργότερα, όταν εμφανίστηκαν οι συμβολαιογράφοι, η κατάσταση περιπλέχθηκε. Με λίγες και συντονισμένες κινήσεις μέλη του κινήματος «Δεν Πληρώνω» τούς έδιωξαν από την αίθουσα, φωνάζοντας διαρκώς «κοράκια, δεν ντρέπεστε», «φύγετε, πάρτε δρόμο». Το αποτέλεσμα ήταν οι πλειστηριασμοί να ματαιωθούν.
Τα μέλη του κινήματος «Δεν Πληρώνω» είχαν συγκεντρωθεί από νωρίς το μεσημέρι στο κτίριο του Ειρηνοδικείου και φώναζαν συνεχώς συνθήματα υπέρ της προστασίας της πρώτης κατοικίας, ξεδιπλώνοντας πανό που έγραφαν «Κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη» και «Όπλο μας η αλληλεγγύη».
Όση ώρα βρισκόμουν στον χώρο, παρατηρούσα όσους ήταν εκεί: γνωστούς πολιτικούς, όπως η Ζωή Κωνσταντοπούλου και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, καθώς και πολίτες στους οποίους διέκρινες την απόγνωση και τον φόβο ζωγραφισμένα στο πρόσωπό τους. Απελπισμένα βλέμματα, κατήφεια και απαισιοδοξία για ένα αβέβαιο μέλλον. Μόλις συναντούσαν άλλους οφειλέτες, έσπευδαν να ανταλλάξουν τις ιστορίες και τα προβλήματά τους. Συζητούσαν για να ξεχαστούν.
Όσους δεν άντεξαν να έρθουν στο Ειρηνοδικείο, τους κάλεσαν οι δικηγόροι τους για να τους ενημερώσουν ότι οι πλειστηριασμοί ματαιώθηκαν. «Είναι λίγη χαρά γι' αυτούς» θα μου πει ένας από αυτούς.
Πρωτεργάτης των κινητοποιήσεων είναι ο Λεωνίδας Παπαδόπουλος, γιατρός και μέλος του Κινήματος «Δεν Πληρώνω», ο οποίος υποστηρίζει: «Εδώ και τέσσερα χρόνια δεν πραγματοποιούνται πλειστηριασμοί και αυτό συμβαίνει λόγω της δράσης μας. Δεν θεωρούμε τους εαυτούς μας ήρωες, αλλά ο αντίκτυπος της δράσης μας είναι μεγάλος και αν δεν ήμασταν εμείς, οι άστεγοι σίγουρα θα είχαν αυξηθεί.
Έχουμε υπολογίσει ότι ακυρώνουμε 3.000 πλειστηριασμούς τον χρόνο και αυτός είναι ο λόγος που προχώρησαν στη θεσμοθέτηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών. Αναμφίβολα, είναι μια διάταξη-παρωδία, σκανδαλώδης, και έγινε με συνοπτικές διαδικασίες. Επίσης, προκαλεί πολλά ερωτηματικά το γεγονός ότι η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, συγκεκριμένα ο υπουργός Σταύρος Κοντονής αποφάσισε ότι την υλοποίηση του ηλεκτρονικού συστήματος των πλειστηριασμών θα την αναλάβει η εταιρεία Newsphone Hellas, ιδιοκτησίας του συντοπίτη του Ζακυνθινού επιχειρηματία Γεώργιου Θεοδόση, με σύμβαση που υπεγράφη με τον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο Εφετείων Αθηνών - Πειραιώς - Αιγαίου και Δωδεκανήσου.
Επιπλέον, είναι προφανές ότι υπάρχει αρκετό παρασκήνιο στη συγκεκριμένη ανάθεση, διότι το προϋπολογισμένο κόστος του έργου ήταν 360.000 ευρώ. Όμως, για να μπορέσει να δοθεί με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης και όχι με διαγωνισμό, η σχετική εφαρμογή χρηματοδοτήθηκε από τους εννέα συμβολαιογραφικούς συνδέσμους της χώρας, με το κόστος της να διαμορφώνεται στα 180.000 ευρώ.
Σκοπός τους είναι να κάνουν 15.000 πλειστηριασμούς μέσα στο 2018 και 10.000 στο εναπομείναν 2017, χωρίς να σκέφτονται ότι υπάρχουν συνάνθρωποί μας που βρίσκονται στα όρια της εξαθλίωσης. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να τους συμπαρασταθούμε και να τους βοηθήσουμε.
Ο κόσμος θα βρεθεί σε δύσκολη θέση, δεν υπάρχει πλέον καμία προστασία της πρώτης κατοικίας. Κάθε Τετάρτη αρκετοί πολίτες που είναι απελπισμένοι βρίσκονται στο πάγο του πηγαδιού. Είτε θα βουλιάξουμε είτε θα σωθούμε όλοι μαζί. Ας μην ξεχνάμε ότι είμαστε όλοι δυνάμει οφειλέτες από τη στιγμή που φορολογούν τα πάντα, ακόμη και τον αέρα που αναπνέουμε».
Πράγματι, από τον Σεπτέμβρη η μάχη της Τετάρτης στα Ειρηνοδικεία όλης της χώρας θα τελειώσει, αφού όλα θα πραγματοποιούνται μέσα από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και κλειστά για το κοινό γραφεία.
Έτσι, οι διαμαρτυρίες δεν θα έχουν χώρο για να εκδηλωθούν και με ένα απλό «κλικ» κατοικίες και κόποι μιας ζωής θα αλλάζουν μονομιάς ιδιοκτήτη. Όπως διευκρινίζει η δικηγόρος Σουζάνα Κλημεντίδη: «Τον Σεπτέμβριο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία η ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα των πλειστηριασμών. Ο οφειλέτης θα παρακολουθεί σε ζωντανή σύνδεση την αρπαγή της κατοικίας του. Συγκεκριμένα, θα δημιουργηθεί μια ιστοσελίδα στην οποία θα διεξάγεται εξ ολοκλήρου ο πλειστηριασμός με επιμέλεια των συμβολαιογράφων.
Στη συνέχεια, θα δημοσιεύεται στην ίδια σελίδα. Στον πλειστηριασμό θα συμμετέχουν ιδιώτες αλλά και νομικά πρόσωπα που πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στο σύστημα ως υποψήφιοι πλειοδότες. Κάθε ακίνητο θα λαμβάνει έναν κωδικό με τον οποίο θα μπορεί ο καθένας να παρακολουθεί το εκάστοτε ακίνητο που τον ενδιαφέρει. Να επισημάνουμε ότι θα μπορούν να συμμετέχουν και κάτοικοι τρίτων χωρών και οι συμβολαιογράφοι θα αναλαμβάνουν την τήρηση των διαδικασιών και της νομιμότητας.
Στην ηλεκτρονική αναγγελία θα πρέπει να αναγράφονται όλες οι απαραίτητες πληροφορίες καθώς και να υπάρχουν φωτογραφίες του ακινήτου. Φυσικά, και ο οφειλέτης θα μπορεί, μέσω ενός κωδικού που θα λαμβάνει, να παρακολουθεί τη διαδικασία πλειστηριασμού, αλλά χωρίς να έχει τη δυνατότητα να κάνει την οποιαδήποτε ενέργεια.
Απλώς θα παρακολουθεί τις διαδοχικές προσφορές που θα κατατίθενται για το ακίνητο που κάποτε ήταν στην κατοχή του. Όπως αντιλαμβάνεστε, πρόκειται για ένα από το πια σκληρά συστήματα πλειστηριασμού και σίγουρα θα υπάρξουν κοινωνικές αδικίες».
Τι σημαίνει να σου παίρνουν το σπίτι σου και να ζεις με τον φόβο της αυριανής μέρας; Τα χρέη, η πλήρης αδυναμία εξόφλησής τους καθώς η έξωσή σου από αυτό; Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις την προοπτική ότι εκεί που δεν το περίμενες, έρχεται μια μέρα που τα χάνεις όλα;
Οδός Αγρινίου, στην Ανθούπολη Περιστερίου, σε ένα μικρό στενάκι με πολλά διώροφα σπίτια. Ένα από αυτά είναι και της κ. Μαίρης Ορφανού. Στην πόρτα της εισόδου ένα τοιχοκολλημένο έγγραφο με υπογραφή του Ειρηνοδικείου Περιστερίου με προϊδέασε για τις δικαστικές διαμάχες που έχουν γίνει με σημείο αιχμής το συγκεκριμένο διαμέρισμα.
Ανέβηκα μια τσιμεντένια σκάλα και στον δεύτερο όροφο τη συνάντησα. Ένα μικροαστικό διαμέρισμα σε μια λαϊκή γειτονιά. Στο τραπέζι ήταν απλωμένα χαρτιά με τραπεζικές εντολές και δικαστικά σημειώματα. Μου έκανε εντύπωση ότι όλες οι πόρτες της κατοικίας είχαν σημάδια παραβίασης.
«Εδώ έχω ζήσει χαρές, λύπες, συγκινήσεις και οικογενειακές στιγμές» λέει η κ. Μαίρη και αφηγείται την ιστορία που έχει στιγματίσει τη ζωή της. «Το 2002 ο αδερφός μου ήθελε να δημιουργήσει μια τουριστική επιχείρηση στην Κω. Αποφάσισα να τον βοηθήσω επειδή ένιωθα υποχρέωση απέναντί του, λόγω του ότι το δικό μου σπίτι ήταν γονική παροχή κι εκείνος δεν είχε λάβει τίποτα από τους γονείς μας. Μου ζήτησε, λοιπόν, να μπω εγγυήτρια σε ένα ανοιχτό δάνειο 60.000 ευρώ, για να ξεκινήσει τη ζωή του, χωρίς όμως να γνωρίζω επακριβώς τις συνέπειες και, δυστυχώς, χωρίς να διαβάσω ποτέ τους όρους.
Ο αδερφός μου για πολύ καιρό ήταν συνεπής, αλλά, όπως ξέρετε, ο τουρισμός επηρεάστηκε αρκετά από την οικονομική κρίση. Οι δουλειές δεν πήγαιναν καλά και σταδιακά δεν μπορούσε να αποπληρώνει τις δόσεις του. Κάποια στιγμή, η Τράπεζα, αφού μας καλούσε και μας εκβίαζε, έβγαλε μια έκθεση πλειστηριασμού, ο οποίος έγινε κεκλεισμένων των θυρών. Το σπίτι πέρασε ερήμην μας στην ιδιοκτησία της τράπεζας, χωρίς, φυσικά, να γίνει χρήση του νόμου περί προστασίας της πρώτης κατοικίας. Γι' αυτό θεωρώ ότι σκοπός τους από την αρχή ήταν να μου πάρουν το σπίτι. Διότι όταν η δικηγόρος μου τους ρώτησε κάποια στιγμή "Tι θέλετε; Το σπίτι ή τα χρήματα;", αυτοί απάντησαν: "Tο σπίτι".
Με καλούσαν διαρκώς στο τηλέφωνο και μου ζητούσαν να απομακρυνθώ από το σπίτι. Δεν πέρασε πολύς καιρός κι ένα πρωί ήρθε ένας δικαστικός επιμελητής με κάποιον δικηγόρο και προσπάθησαν να παραβιάσουν την εξώπορτα, ζητώντας να τους ανοίξουμε. Κατάλαβα αμέσως τι επρόκειτο να συμβεί και αφού μας έσπρωξαν, εισέβαλαν στο σπίτι και μας ανακοίνωσαν ότι είχαμε μόλις μια ώρα για να αδειάσουμε τους χώρους του διαμερίσματος. Αλλάξανε τις κλειδαριές και βγήκα από το σπίτι, χωρίς να προλάβω να πάρω κάτι μαζί μου.
Όταν έφυγαν, αλλάξαμε κι εμείς όλες τις κλειδαριές του σπιτιού και μπήκαμε ξανά μέσα. Από τότε δεν έχω ξαναβγεί. Κατά διαστήματα εμφανίζονται και περιμένουν πότε θα βγω από το σπίτι, ώστε να μπουν οι ίδιοι. Μια μέρα που είχαν έρθει και περίμεναν κάτω από το σπίτι, ειδοποίησα φίλους και μαζί τους ήρθαν πολλά άτομα από το κίνημα κατά των πλειστηριασμών για να μας υποστηρίξουν. Έγινε χαμός. Ο κόσμος φώναζε συνθήματα και δεν έφευγε, αν δεν αποχωρούσαν εκείνοι πρώτοι. Από τότε δεν εμφανίστηκαν ξανά. Βέβαια, η δικαστική διαμάχη συνεχίζεται έως σήμερα. Φανταστείτε ότι ο ΕΝΦΙΑ έρχεται στο όνομά μου, ενώ στη ΔΕΗ τα χρέη ανέρχονται σε χιλιάδες ευρώ.
Ευτυχώς, δεν μου έχουν κόψει το ρεύμα, γιατί είναι συνδεδεμένο με τα υπόλοιπα διαμερίσματα όπου μένουν τα αδέλφια μου. Είμαι μια γυναίκα που ζει μόνη της, αφού ο σύζυγός μου έχει πεθάνει. Είμαι άπορη και άνεργη από το 2010 και το μόνο μου περιουσιακό στοιχείο είναι αυτό το διαμέρισμα.
Το μοναδικό έσοδο είναι το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης, που αγγίζει τα 250 ευρώ, εκ των οποίων τα 150 είναι σε κουπόνια. Σκέφτομαι συνεχώς ότι από τον Σεπτέμβρη πιθανόν να ενταχθεί και το δικό μου σπίτι στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, αλλά δεν έχω σκοπό να φύγω από αυτό. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα απέκτησα προβλήματα υγείας. Το σπίτι αυτό είναι ο κόπος μου και ο ιδρώτας μου.
Έχω υποχρέωση, ως μάνα, να το κρατήσω για να μπορώ να κοιτάζω το γιο μου και τα δυο μου εγγόνια στα μάτια, για να μπορέσω κι εγώ να τους αφήσω κάτι. Είμαι 62 ετών και από την ηλικία των 5 μένω εδώ. Ό,τι πιο σημαντικό έχω στη ζωή μου είναι αυτό το διαμέρισμα. Δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα από το να σε πετούν έξω από το σπίτι σου. Ξυπνώ με το βάρος των χρεών κάθε πρωί και δυστυχώς αυτό έχει εξελιχθεί σε συνήθεια. Άλλοι δεν το αντέχουν και αυτοκτονούν.
Ευτυχώς, ανήκω σε εκείνους που παλεύουν για μια αξιοπρέπεια κι έτσι αντιμετωπίζω την κατάσταση όσο πιο ψύχραιμα γίνεται. Αν αυτοκτονούσα, το μόνο που θα πετύχαινα θα ήταν να μοιράσω δυστυχία στους αγαπημένους μου ανθρώπους».
Στην ίδια κατηγορία των «κόκκινων» οφειλετών ανήκει και ο Τάσος Παππάς. Στην περίπτωσή του προσωποποιείται το πρόβλημα της οικονομικής κρίσης. Λόγω δανείων και καρτών τα έχασε όλα. Όπως μας είπε, δεν μετάνιωσε ποτέ για τίποτα. Απλώς του τα έδιναν κι εκείνος τα εισέπραττε. Για πολλά χρόνια εργαζόταν σε διαφημιστική εταιρεία και διηγείται τα παρακάτω: «Δεν πληρώνω φόρους, τέλη κυκλοφορίας, δεν κάνω φορολογική δήλωση και το μόνο που μου έχει απομείνει είναι ένα παλιό αυτοκίνητο. Τα έχασα όλα και πλέον μένω στο ενοίκιο.
Ξέρετε, όταν εργαζόμουν ως διαφημιστής με καλούσαν όλες οι τράπεζες και μου πρότειναν να πάρω κάρτες και δάνεια. Σε παρακαλούσαν να τα πάρεις, αφού κι εκείνοι, δίνοντας τα δάνεια και τις κάρτες, λάμβαναν την απαραίτητη προμήθεια. Φανταστείτε ότι κατάφερα να πάρω δάνειο ταυτόχρονα από πέντε τράπεζες, κάτι που απαγορεύεται. Άμεση έγκριση σε όλα και μάλιστα βάσει της φορολογικής μου δήλωσης, στην οποία φαινόταν ότι τα έσοδά μου ήταν σχετικά λίγα.
Είχα αποφασίσει από νωρίς ότι δεν επρόκειτο να επιστρέψω ποτέ αυτά τα λεφτά. Πέρασα πολύ καλά στη ζωή μου. Έζησα μέχρι και το τελευταίο ευρώ. Αλλά όταν έπαιρνα τα χρήματα, πήγαινα στα σούπερ μάρκετ, αγόραζα πράγματα και τα μοίραζα σε πολίτες που είχαν ανάγκη. Αυτό αισθανόμουν ότι έπρεπε να κάνω. Κάποτε, όσο με απασχολούσε το θέμα, είχα μάθει ότι τα χρέη είχαν ξεπεράσει τα 300.000 ευρώ.
Στη συνέχεια έμπλεξα με τις εισπρακτικές εταιρείες που με ενημέρωναν με συνεχή τηλεφωνήματα ότι χρωστούσα. Θέλω να πω ότι είναι συνένοχες αυτές οι εταιρείες. Αν αυτοκτονήσει κάποιος, υπάρχει μερίδιο ευθύνης. Τελικά, άλλαξα νούμερο τηλεφώνου και δεν με ξαναβρήκαν ποτέ. Δεν μετάνιωσα για τίποτα, ούτε για τα χρέη που συσσωρεύτηκαν. Αυτοί μου τα έδωσαν τα χρήματα, δεν πήγα να τα πάρω μόνος μου.
Δεν έμαθα ποτέ πόσα ακριβώς θέλουν από μένα ούτε το πότε. Δεν με απασχολεί καθόλου. Δεν μπορούν να μου πάρουν τίποτα. Και τα βράδια κοιμάμαι ήσυχος. Σήμερα εργάζομαι περιστασιακά στο εμπόριο προϊόντων και έχω έσοδα που απλώς καλύπτουν τα απολύτως απαραίτητα καθημερινά μου έξοδα. Η μόνη δύσκολη στιγμή ήταν κάποια προβλήματα υγείας και ο χωρισμός με τη γυναίκα μου, καθώς και το γεγονός ότι τα δυο παιδιά μου μένουν μαζί με τη μητέρα τους. Όμως συνειδητοποίησα ότι δεν έχει νόημα να φοβάσαι. Η σπηλιά που φοβάσαι να μπεις είναι εκείνη που κρύβει τον θησαυρό. Και η ζωή συνεχίζεται, είτε μας αρέσει είτε όχι».
