Έφτασα στην οδό Μενελάου στην Καλλιθέα, λίγα μέτρα από τη στάση του Ηλεκτρικού, καλεσμένος του Κωνσταντίνου Ξηρού, εθελοντή στο μη κερδοσκοπικό Σωματείο Προστασίας και Περίθαλψης Άγριων Ζώων ΑΝΙΜΑ. Περίμενα να βρω μια μεγάλη μονάδα, ίσως μια μονοκατοικία με αυλή, αλλά βρέθηκα σε ένα ισόγειο μαγαζάκι, κέντρο πρώτων βοηθειών όπως έμαθα, τραυματισμένων και άρρωστων άγριων πουλιών και ζώων. Όταν μπήκα, ο Κωνσταντίνος κρατούσε δύο μικρά χελιδόνια-σταχτάρες στην αγκαλιά του και τα τάιζε με μια σύριγγα. Στα κλουβιά λογιών λογιών πουλάκια περίμεναν τη σειρά τους, ενώ τρία μικρά σκαντζοχοιράκια μπουρδουκλωνόντουσαν μες στη γυάλα τους. Στο πάτωμα ένα γατάκι κυνηγούσε μια κορδέλα. Στο βάθος του χώρου θα ανακάλυπτα σε λίγο ένα ιδιαίτερο τμήμα όπου φυλάσσονται μεγαλύτερα πτηνά. Σε μια κούτα ένας ψαραετός, σε άλλη ένας ογκώδης πελεκάνος, μπούφοι, γκιώνηδες και άλλα πολλά που είχα να δω από παιδί σε ζωολογικό κήπο. Η υπεύθυνη του σταθμού κ. Μαρία Γανωτή, αφοσιωμένο και παλιό μέλος του ΑΝΙΜΑ, μου μίλησε για όλα όσα κάνει το σωματείο τους για την προστασία της βιοποικιλότητας της ελληνικής φύσης.
—Ποια ανάγκη δημιούργησε το ΑΝΙΜΑ;
Είμαστε μία ομάδα ανθρώπων που ασχολούμαστε με τη φύση από τη δεκαετία του '80. Προσωπικά, ήμουν μέλος της Ορνιθολογικής Εταιρείας και κάναμε βόλτες κατά τις οποίες αναγνωρίζαμε είδη πουλιών, μέχρι που αρχίσαμε να ερχόμαστε αντιμέτωποι με χτυπημένα πουλιά. Έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να μπορούν να θεραπευτούν και κυρίως να επανενταχθούν. Τότε δεν υπήρχε τίποτα στην Ελλάδα ακόμα. Αλλά και παγκοσμίως η περίθαλψη άγριων ζώων είναι υπόθεση των τελευταίων πενήντα χρόνων. Αρχικά, η κτηνιατρική είχε περιλάβει μόνο τα κτηνοτροφικά-παραγωγικά ζώα και αυτά της συντροφιάς, γιατί δεν υπήρχε κάποιο κίνητρο. Σιγά σιγά δημιουργήθηκε και αυτή η ανάγκη. Κανονικά, εφόσον σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία τα άγρια ζώα είναι περιουσία της ελληνικής πολιτείας, θα έπρεπε να επιβαρύνει το επίσημο κράτος η προστασία τους. Αυτόν το ρόλο τον έχουμε αναλάβει εμείς.
Το κυριότερο πρόβλημα, που μας απογοητεύει, είναι ότι με το πρόσχημα της κρίσης η πολιτεία ακυρώνει όλες μας τις κατακτήσεις υπέρ της φύσης και του περιβάλλοντος. Όλα τα νομοσχέδια για τις λίμνες και τα δάση, τις περιβαλλοντολογικές μελέτες και η αυστηρότητα των ορίων πηγαίνουν στον βρόντο.
—Ποια είναι η λειτουργία του σταθμού πρώτων βοηθειών άγριων ζώων και πτηνών εδώ που βρισκόμαστε τώρα;
Εδώ έρχονται κυρίως πουλιά αλλά και ζώα από την κεντρική και νότια Ελλάδα, καθώς υπάρχει άλλο σωματείο που δραστηριοποιείται στη Θεσσαλονίκη. Παρ' όλα αυτά, έρχονται και από εκεί. Τα ζώα που φτάνουν εδώ είναι κυρίως τραυματισμένα, αλλά συχνά και άρρωστα. Μία μεγάλη κατηγορία τους καλοκαιρινούς μήνες είναι νεοσσοί και νεογνά. Τα τραυματισμένα από πυροβολισμό, σε ποσοστό 10%, είναι κυρίως τον χειμώνα. Από κει και πέρα, το 40-50% είναι από ατυχήματα. Έχουμε, επίσης, εγκαταστάσεις στο Λαγονήσι, όπου υπάρχει ένας εξωτερικός χώρος με κλουβιά, μέσα στα οποία γυμνάζονται τα αρπαχτικά πουλιά πριν απελευθερωθούν.
—Γιατί τα πυροβολούν, εφόσον δεν ενδιαφέρονται να τα φάνε;
Επειδή είναι εύκολο σημάδι. Δεν σκοτώνεις μια γερακίνα να τη φας. Πολλοί κυνηγοί έχουν αποκτήσει νοοτροπία παίκτη ηλεκτρονικού παιχνιδιού. Βέβαια, δεν είναι ο μόνος λόγος. Τα περισσότερα πυροβολημένα είναι προϊόντα λαθροθηρίας σε περιόδους που δεν επιτρέπεται το κυνήγι. Γιατί το κάνουν; Καταρχάς γιατί οι Έλληνες είναι «παραβάτες» και θεωρούν μαγκιά τους να παραβαίνουν τους νόμους. Μετά, έρχεται η κατηγορία των κτηνοτρόφων και των αγροτών που μπορεί, λ.χ., ένα γεράκι να τους αρπάζει τις κότες, αλλά η πιο σοβαρή αιτία έχει να κάνει με την παντελή έλλειψη παιδείας των ίδιων των κυνηγών. Βλέπουν τα πουλιά ως κινούμενους στόχους. Η λαθροθηρία γίνεται σπανίως κατά λάθος. Μπορεί κάποιος να περιμένει να βγει τρυγόνα και να χτυπήσει μπούφο. Υποτίθεται, βέβαια, ότι ο κυνηγός πρέπει να βλέπει τι χτυπάει.
—Ποιοι σας φέρνουν όλα αυτά τα ζώα και τα πτηνά εδώ;
Μας τα στέλνουν απ' όλη την Ελλάδα με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Έχουμε εθελοντές που τα παραλαμβάνουν από λιμάνια, σταθμούς, αεροδρόμια. Όταν βρεθεί κάτι στην Αθήνα, τους παροτρύνουμε να μας τα φέρνουν οι ίδιοι, εκτός από περιπτώσεις που χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση. Είμαστε ανοιχτοί όλο τον χρόνο, από τις 8 το πρωί μέχρι το βράδυ.
—Επιβιώνουν όλα τα ζώα που φτάνουν μέχρι εδώ;
Το θέμα δεν είναι μόνο η επιβίωσή τους αλλά και πώς θα επανενταχθούν. Μπορεί να αφεθεί ελεύθερο ένα άγριο ζώο πίσω στη φύση, αλλά να μην μπορεί να κυνηγήσει. Έναν σκύλος που τον έχουμε σπίτι μας, ακόμα και αν του μείνει ένα προβληματάκι, θα τον ξαναπάμε στον κτηνίατρο, ενώ θα του παράσχουμε εμείς την τροφή του. Ένα άγριο ζώο πρέπει να είναι 100% υγιές όταν επιστρέψει στο φυσικό του περιβάλλον. Επίσης, ένα οικόσιτο ζώο θεωρεί, καταρχάς, ότι ο άνθρωπος είναι καλών προθέσεων. Τα άγρια ζώα θεωρούν ότι οι άνθρωποι έχουν κακές προθέσεις και αμύνονται. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ο άνθρωπος που ασχολείται με ένα άγριο ζώο είναι να ελαχιστοποιήσει το άγχος του. Ο φροντιστής παίζει μεγαλύτερο ρόλο ακόμα και από τον κτηνίατρο.
—Πόσο εξοικειώνονται τελικά τα άγρια ζώα που έρχονται εδώ με τους ανθρώπους;
Εξοικειώνονται όσα ήρθαν εδώ σε βρεφική ηλικία και αυτά είναι πιο δύσκολο να τα επανεντάξεις σε σχέση με τα τραυματισμένα. Είναι ένα σημαντικό θέμα αυτό της ψυχολογίας τους. Ένα ζώο θα έπρεπε, με το που το απελευθερώνεις, να μη θέλει να σε ξαναδεί στα μάτια του!
—Όταν απελευθερώνετε ένα ζώο ή ένα πτηνό, πρέπει να επιστρέψει εκεί που βρέθηκε;
Αυτό έχει να κάνει με το είδος, αν δηλαδή είναι ενδημικό μιας περιοχής ή μεταναστευτικό. Γι' αυτό χρειάζεται γνώση και στο ΑΝΙΜΑ υπάρχει επιστημονική επιτροπή γι' αυτό το θέμα. Αν, λοιπόν, ένα πουλί έχει συγκεκριμένη επικράτεια κι έχει φωλιά εκεί, θα πρέπει να επιστραφεί εκεί απ' όπου ήρθε. Έναν μπούφο από τη Φλώρινα θα τον απελευθερώσεις στη Φλώρινα. Αν έρθει ένας ερωδιός, που είναι μεταναστευτικό πουλί, θα το αφήσουμε στον Σχοινιά, γιατί είναι στη διαδρομή του για την Αφρική, όπου πάει τον χειμώνα. Είχε βρεθεί ένα υπέροχο αρσενικό φλαμίνγκο σε βουνό στη Λαμία, προφανώς γιατί έπεσε σε καταιγίδα. Καθόταν και περίμενε. Είχε μάλιστα δαχτυλίδι από ιταλικό σωματείο. Το κρατήσαμε λίγο και το πήγαμε στο Βουρκάρι, μια λιμνοθάλασσα κοντά στα Μέγαρα.
—Τι άλλου είδους περιπτώσεις ατυχημάτων με μεταναστευτικά πουλιά έχετε;
Συνήθως, από καλώδια της ΔΕΗ. Δυστυχώς είναι πολύ ακριβή η μόνωση καλωδίων. Το να έχουμε εμείς ρεύμα σημαίνει εκατόμβες πουλιών. Αλλά ως σωματείο έχουμε τουλάχιστον πετύχει τη μόνωση των καλωδίων σε περιοχές όπου παρατηρούνται συχνά ατυχήματα γιατί είναι πέρασμα. Συνήθως την πατάνε νεαροί πελαργοί, που ένας να χτυπηθεί από ρεύμα, ακουμπάει τους άλλους και μπορεί να γίνει ολόκληρο κοπάδι κάρβουνο.
—Οι πελαργοί, ως σύμβολο μητρότητας, πρέπει να ευαισθητοποιούν τους Έλληνες.
Αυτή η ευαισθησία έχει ελαττωθεί. Μας τηλεφωνούν και μας ζητούν να τους πάρουμε γιατί είναι βρόμικοι, εκεί που άλλοτε το θεωρούσαν ιερό πουλί!
—Ποια προβλήματα έφερε η κρίση;
Το κυριότερο πρόβλημα, που μας απογοητεύει, είναι ότι με το πρόσχημα της κρίσης η πολιτεία ακυρώνει όλες μας τις κατακτήσεις υπέρ της φύσης και του περιβάλλοντος. Όλα τα νομοσχέδια για τις λίμνες και τα δάση, τις περιβαλλοντολογικές μελέτες και η αυστηρότητα των ορίων πηγαίνουν στον βρόντο. Σου λένε ότι προέχει η ανάπτυξη, αλλά τι θα γίνει αν η σημερινή «ανάπτυξη» γίνει αύριο μπούμερανγκ καταστρέφοντας ό,τι υπάρχει;
ΑΝΙΜΑ, Μενελάου 134, Καλλιθέα, 210 9510075, 6972 664675. www.wild-anima.gr
To άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το 2014
