Το ότι υπάρχουν άνθρωποι –άνδρες, αλλά και γυναίκες, με τις δεύτερες συχνά να μένουν ακόμα και στο κινηματικό περιθώριο– το βιολογικό φύλο των οποίων δεν συμβαδίζει με το «προκάτ» κοινωνικό ή με αυτό στο οποίο, τέλος πάντων, οι ίδιοι νιώθουν ότι ανήκουν είναι τόσο πραγματικό όσο και το αυτονόητο δικαίωμά τους να διεκδικούν την αναγνώριση αυτή. Η προσωπικότητα, οι επιλογές και η ιδιωτική τους ζωή οφείλουν να είναι απόλυτα σεβαστά σε πολιτείες δημοκρατικές – προσβλητικά, ειρωνικά ή απαξιωτικά βλέμματα ή/και χειρονομίες είναι φαινόμενα εντελώς απαράδεκτα και ποινικά ελέγξιμα, πόσο μάλλον όταν συμβαίνουν σε συναλλαγές με δημόσιες υπηρεσίες ή φορείς. Δίκαιη, ακομπλεξάριστη και απολύτως ισότιμη οφείλει να είναι η αντιμετώπισή τους στην αγορά εργασίας, δημόσια ή ιδιωτική.
• Για να αλλάξει κάποιος-α τρανσέξουαλ παλιότερα όνομα και ταυτότητα ο νόμος απαιτούσε χειρουργικό επαναπροσδιορισμό φύλου («αλλαγή» το λέγανε τότε), πράγμα δικαιωματικά και ανθρωπιστικά ασύμβατο. Μέχρι σήμερα, ένα άτομο που καταθέτει αίτηση αλλαγής εγγράφων θα πρέπει να περιμένει μέχρι και επτά μήνες να εκδικαστεί η υπόθεσή του, συν άλλον ένα για να τελεσιδικήσει. Τα παράβολα φτάνουν τα 300 ευρώ, ενώ το όλο κόστος ξεπερνά τα 1.000, ποσό που δύσκολα μπορεί να διαθέσει στις μέρες μας οποιοσδήποτε «κοινός θνητός», φαντάσου τώρα ένας άνεργος τρανς άνθρωπος.
Στο αφελές ερώτημα «μα, ποιον αφορούν τελικά όλα αυτά, ενώ έχουμε τόσα άλλα προβλήματα» ας σημειωθεί ότι καταρχάς αφορά μερικές χιλιάδες συμπολίτες μας, ότι κατά δεύτερο στην ακροαματική διαδικασία μίλησαν, μεταξύ άλλων, τρανς και ίντερσεξ σύζυγοι και γονείς και ότι κατά τρίτο –και κυριότερο– η ποιότητα και το εύρος μιας δημοκρατίας κρίνεται από το πώς αντιμετωπίζει τους πιο αδύναμους, τους πιο περιθωριοποιημένους, τους πιο καταφρονεμένους πολίτες της.
• Με το νέο υπό κατάθεση νομοσχέδιο τα πράγματα απλοποιούνται –ακόμα καλύτερα, εξανθρωπίζονται– αρκετά, υπάρχουν όμως κάποια αγκάθια που κατά γενική ομολογία και κατ' απαίτηση σύσσωμης της οργανωμένης lgbtqi+ κοινότητας θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Αυτά συνοπτικά είναι: α) Η πρόβλεψη αλλαγής της ληξιαρχικής πράξης μέσω δικαστικής διαδικασίας που απαιτεί από το ενδιαφερόμενο άτομο να πιστοποιήσει το φύλο του ενώπιον δικαστηρίου με «κριτή» (από πού κι ως πού;) τον εκάστοτε δικαστή. Αυτό, σε συνδυασμό με την αναφορά της εξωτερικής εμφάνισης ως στοιχείου προς εξέταση, καταργεί τον αυτοπροσδιορισμό, καλλιεργώντας έδαφος για προκαταλήψεις και αυθαιρεσίες. Επιβάλλεται, εξάλλου, η αποσαφήνιση της διαδικασίας αλλαγής και των υπόλοιπων δημόσιων εγγράφων του εν λόγω ατόμου, ώστε να μην εκτίθεται σε δαιδαλώδεις, χρονοβόρες και προπαντός ψυχοφθόρες διαδικασίες. β) Το ηλικιακό όριο των 17 ετών που στερεί από ανήλικα τρανς άτομα τη δυνατότητα αίτησης αλλαγής των εγγράφων τους, έστω κι αν έχουν τη συγκατάθεση των γονέων ή των κηδεμόνων τους. Οι οργανώσεις ζητούν το όριο αυτό να πέσει στα 15, ηλικία στην οποία κάποιος-α μπορεί σήμερα νόμιμα να παντρευτεί (σε αυτό καταρχάς συναινεί και ο υπουργός Δικαιοσύνης). γ) Άτομα που δεν αυτοχαρακτηρίζονται ούτε άντρες ούτε γυναίκες (intersex, non binary) μένουν εκτός διαδικασίας, το ίδιο και όσα δεν έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. Έτσι όμως τρώνε «πόρτα» όχι μόνο τρανς μετανάστες (ακόμα και από χώρες της Ε.Ε.) ή πρόσφυγες αλλά και άτομα ελληνικής καταγωγής, γεννημένα στην αλλοδαπή! δ) Ένα πολύ σημαντικό προς επίλυση ζήτημα είναι αυτό που προκύπτει από την αξίωση να διαλύσει το ενδιαφερόμενο άτομο πιθανό προηγούμενο γάμο του πριν αλλάξει χαρτιά, καθώς επίσης και να «απαρνηθεί» τυχόν προηγούμενα τέκνα του (να μη φαίνεται πουθενά ως βιολογικός τους γονέας). ε) Θα πρέπει επίσης να υπάρχει δυνατότητα αλλαγής τέτοιων εγγράφων περισσότερες από μία φορές.
• Μέχρι σήμερα, 19 χώρες-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (που πίεσε και την Ελλάδα να αλλάξει στάση) έχουν υιοθετήσει διαδικασία αλλαγής νομικής καταχώρισης φύλου χωρίς προαπαιτούμενες χειρουργικές επεμβάσεις ή στείρωση, καθώς μια σειρά διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί θεωρούν ότι τέτοια προαπαιτούμενα συνιστούν είδος βασανισμού, απάνθρωπης κι εξευτελιστικής μεταχείρισης, ενώ ταυτόχρονα παραβιάζουν την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή των εν λόγω ανθρώπων (άρθρα 3 & 8 ΕΣΔΑ).
• Διάφορες αρλούμπες που ακούστηκαν ότι αν απλοποιηθούν οι διαδικασίες αλλαγής δημόσιων εγγράφων μπορεί να ευνοηθούν απατεώνες, ποινικοί ή φοροφυγάδες σαφώς και δεν στέκουν, εφόσον τόσο ο ΑΦΜ όσο και το ποινικό μητρώο ακολουθούν το πρόσωπο και στη νέα του ταυτότητα.
• Εντούτοις, όσο σημαντική κι αν είναι, η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου από μόνη της δεν αρκεί αν δεν εξασφαλίζεται κάπως και ο βιοπορισμός του τρανς ανθρώπου. Με δεδομένο ότι ακόμα κι αν το νομοσχέδιο βελτιωθεί τα μέγιστα και περάσει από τη Βουλή παμψηφεί η κοινωνία εκεί έξω δεν θα αλλάξει αυτόματα την επαύριο, δεν θα έπρεπε στα αιτήματα των ακτιβιστών αλλά και στις προβλέψεις του νόμου να συμπεριλαμβάνονται δυνατότητες επαγγελματικής κατάρτισης, ποσοστό προσλήψεων σε κοινωφελείς εργασίες, επίδομα για ηλικιωμένα/ανήμπορα άτομα κ.λπ., ώστε το πεζοδρόμιο να μην είναι μονόδρομος για άτομα χαμηλών ή και καθόλου εισοδημάτων, δηλαδή για την πλειονότητα;
• Όσον αφορά το πολιτικό σκέλος της υπόθεσης, πολλά ακούστηκαν για την ξαφνική «μεταστροφή» των ΑΝ.ΕΛ. που όντας αρχικά αρνητικοί (παρότι ο πρόεδρός τους δεν είχε εκφράσει αντίρρηση όταν πληροφορήθηκε το νομοσχέδιο), εντέλει συγκατένευσαν, παρά τις ομοφοβικές και τρανσφοβικές κορόνες που κατά καιρούς έχουν εκστομίσει στελέχη τους. Με δεδομένο ότι φέρονται να υπερψηφίζουν όχι μόνο το εν λόγω νομοσχέδιο («έκπληξη» που έτσι κι αλλιώς δεν θα την έλεγες και απρόσμενη, ο Γιώργος Καρατζαφέρης του ακροδεξιού ΛΑΟΣ π.χ. εξέφραζε ευθαρσώς gay friendly απόψεις) αλλά κι εκείνο που, έστω κουτσουρεμένο, ανοίγει τον δρόμο για την αναγνώριση οργανώσεων όπως η Τουρκική Ένωση Ξάνθης, η «φωλιά» του Πάνου Καμμένου, που φαίνεται ότι έτσι εξασφάλισε τη συριζαίικη κάλυψη εν όψει επαπειλούμενης εξεταστικής για το «αμαρτωλό» Noor 1, πρέπει να είναι πολύ, μα πολύ λερωμένη! Σε κάθε περίπτωση, το περίφημο ρητό του Κινέζου ηγέτη Ντενγκ Χσιάο Πινγκ ότι δεν έχει καμια σημασία αν μια γάτα είναι άσπρη ή μαύρη, αρκεί να πιάνει ποντίκια, νομίζω πως βρίσκει εδώ την πλήρη εφαρμογή της. Εκτέθηκαν οι αντιπολιτευτικές εκείνες δυνάμεις που εκούσια ή ακούσια πήγαν να κάνουν πολιτικό παιχνίδι με τα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλώνοντας ότι δεν θα ψηφίσουν οποιοδήποτε νομοσχέδιο δεν διαθέτει κυβερνητική πλειοψηφία. Και ενώ η αφετηρία του σκεπτικού αυτού έμοιαζε σωστή, να μην κάνει δηλαδή η κυβέρνηση ότι ασκεί δικαιωματική πολιτική με τις ψήφους της αντιπολίτευσης και τους ΑΝ.ΕΛ. απέναντι, γύρισε μπούμερανγκ στην πορεία, με το Ποτάμι να αλλάζει άρδην πλεύση και στελέχη της ΔΗ.ΣΥ. να σπεύδουν να διαχωρίσουν τη θέση τους. Για επιλεκτικές ευαισθησίες και πολιτικά παιχνίδια με τα δικαιώματα κατηγορεί και η άλλη πλευρά τον ΣΥΡΙΖΑ, με τη διαφορά ότι επί των δικών του ημερών συμβαίνει να συζητιούνται και να νομοθετούνται στη Βουλή τέτοια θέματα-ταμπού. Τι να κάνουμε τώρα! Οι άλλοι, όσο κυβερνούσαν, περίμεναν τόσο να ωριμάσουν οι συνθήκες, ώστε πέσανε στο χώμα και σάπισαν.
• Από όσα μέχρι στιγμής ακούστηκαν και ειπώθηκαν στη Βουλή, το... χρυσό βατόμουρο κερδίζει βεβαίως ο εκπρόσωπος του ΚΚΕ που χαρακτήρισε τα δικαιώματα της lgbtqi+ κοινότητας «αποτέλεσμα της σήψης του καπιταλισμού». Χωρίς φυσικά να τολμήσει η ομιλητικότατη και τσαμπουκαλού σε τόσα άλλα γκέι βουλευτής του να αρθρώσει μια κουβέντα, όπως άλλωστε δεν είχε κάνει ούτε για το σύμφωνο συμβίωσης. Πιο παλαιολιθικός, πεθαίνεις – όμως το ΚΚΕ εδώ και πολλά χρόνια δεν ενδιαφέρεται να εκσυγχρονιστεί ή έστω να προσπαθήσει να προσεταιριστεί ευρύτερες «μάζες». Προτιμά να παραμένει μια ολιγάνθρωπη, αλλά συμπαγής παλαιοημερολογίτικη «σέχτα» που πρωταρχικό της στόχος είναι όχι κάποια κοινωνική αλλαγή αλλά η πιστή αναπαραγωγή του status quo της στο διηνεκές.
• ΚΚΕ και Χ.Α. –που πάντως δεν το έκανε τόσο μεγάλο θέμα όσο ο Περισσός– ήταν τα μόνα κόμματα που καταψήφισαν το νομοσχέδιο για την ταυτότητα φύλου επί της αρχής. Υπερψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝ.ΕΛ. (πλην Θ. Κατσίκη που «ανησυχεί» για τον αθλητισμό, το αξιόμαχο του στρατού και το... άβατο του Όρους, χαζομάρες δηλαδή, άσε που τρανς φίλες έχουν επισκεφτεί ήδη τον Άθω), ΔΗ.ΣΥ. και Ποτάμι, επιφυλάξεις εξέφρασαν ΝΔ (όπου πολλά στελέχη φαίνονται διατεθειμένα για... ανένδοτο) και ΕΚ.
• Σαφώς και δεν είχε καμιά δουλειά να παρευρίσκεται εκεί εκπρόσωπος της Ιεράς Συνόδου και σωστά διαμαρτυρήθηκαν, αποχωρώντας από την αίθουσα, οι ακτιβιστές για την παρουσία και τον φοβικό λόγο του – υπόψη δε ότι η Εκκλησία δεν είχε στο παρελθόν πρόβλημα να παντρεύει τέτοια άτομα, αφότου είχαν αλλάξει νομότυπα τα χαρτιά τους. Στη ρητορική μίσους και στη μισαλλοδοξία πρώτευσε βέβαια ο βουλευτής της ΝΔ Δ. Κυριαζίδης που χαρακτήρισε το νομοσχέδιο προκλητικό και επικίνδυνο, κόντρα και στη θετική εισήγηση του ομόσταβλού του Κ. Καραγκούνη. Να τον χαίρεται ο πρόεδρός του. Κάποιος, επίσης, θα έπρεπε να είχε ενημερώσει την κ. Βούλτεψη ότι το φύλο διορθώνεται, δεν «αλλάζει», προτού της το σφυρίξει ο Αμυράς.
• Στο αφελές ερώτημα «μα, ποιον αφορούν τελικά όλα αυτά, ενώ έχουμε τόσα άλλα προβλήματα» ας σημειωθεί ότι καταρχάς αφορά μερικές χιλιάδες συμπολίτες μας, ότι κατά δεύτερο στην ακροαματική διαδικασία μίλησαν, μεταξύ άλλων, τρανς και ίντερσεξ σύζυγοι και γονείς και ότι κατά τρίτο –και κυριότερο– η ποιότητα και το εύρος μιας δημοκρατίας κρίνεται από το πώς αντιμετωπίζει τους πιο αδύναμους, τους πιο περιθωριοποιημένους, τους πιο καταφρονεμένους πολίτες της, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, χρώμα, εθνικότητα, πίστη, ερωτικές ή άλλες προτιμήσεις. Γιατί μπορεί να είναι το φύλο μου ρευστό, που λέει και το σύνθημα, η ιδιότητα του πολίτη όμως όχι! Το προσωπικό είναι πάντα πολιτικό και το δικαίωμα αφενός στον αυτοπροσδιορισμό, αφετέρου στην επιδίωξη της προσωπικής ολοκλήρωσης και ευτυχίας αδιαπραγμάτευτο, ανεξάρτητα από το πόσα επιπλέον προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίζεις. Τόσο απλά.
• Σκέψου να χρειάζεσαι διαβατήριο, ταυτότητα, κάποια βεβαίωση ή εξυπηρέτηση, να αναζητάς απλώς εργασία και να σε δουλεύουν ψιλό γαζί, να χυδαιολογούν, να σε ειρωνεύονται, να αδιαφορούν επιδεικτικά, να σου κάνουν τη ζωή ακόμα πιο δύσκολη, να σε εκμεταλλεύονται ή να σε κλέβουν κανονικά επειδή νομίζουν ότι μπορούν. Ακόμα χειρότερα, να σε διαβάλλουν ή και να χειροδικούν άσχημα εναντίον σου γιατί νομίζουν ότι τους παίρνει. Σκέψου να δυσκολεύεσαι να νοικιάσεις σπίτι, να κάνεις μια αγορά, να ταξιδέψεις, να νοσηλευτείς, να μην μπορείς καν να κηδευτείς με το φύλο και το όνομα που διάλεξες και μετά έλα να μιλήσεις για «πληθωρισμό» δικαιωμάτων και αστικές... παρακμές.
• Αν πάλι η κινηματογραφική γλώσσα σε πείθει περισσότερο από την πεζή πραγματικότητα, δες τη συγκλονιστική χιλιανή ταινία «Μια φανταστική γυναίκα» που εστιάζει ακριβώς αυτά τα ζητήματα (πρωτοπροβλήθηκε στις Νύχτες Πρεμιέρας, βγαίνει κανονικά στις αίθουσες τον Οκτώβριο), με την τρανς πρωταγωνίστρια Ντανιέλα Βέγα να θέτει επάξια υποψηφιότητα για Όσκαρ.
