Οι πρώτες υπογραφές μπήκαν το 2014, δίνοντας άδεια στην ΑΓΕΤ να χρησιμοποιήσει «εναλλακτικά καύσιμα» και πιο συγκεκριμένα το επονομαζόμενο RDF (Refuse-derived fuel), το οποίο εντελώς σχηματικά θα περιγραφόταν ως η καύσιμη ύλη που δημιουργείται από όσα απορρίμματα απομένουν στα κέντρα διαλογής σκουπιδιών επειδή δεν είναι δυνατή η περαιτέρω προσπάθεια ανακύκλωσής τους. Ήταν μια αδειοδότηση που έφερνε το μνημόνιο. Η εφαρμογή της ωστόσο ξεκίνησε μέσα στο 2017.
Η καύση απορριμμάτων από τις βιομηχανίες συνηθίζεται στις πιο ευσυνείδητες και ευνομούμενες χώρες της Ευρώπης που θέλουν να ελαχιστοποιήσουν την πρακτική της υγειονομικής ταφής. Ωστόσο, γίνεται πολύ ελεγμένα και η πρόθεση είναι να εγκαταλειφθεί σιγά-σιγά αυτή η καύσιμη ύλη.
Είναι πολύ χαριτωμένο το ότι και η λεκτική περιγραφή του «εναλλακτικού καυσίμου» μοιάζει να θέλει να εξωραΐσει και να απαλύνει την πραγματικότητα, ενώ δεν υπάρχει τίποτα το «εναλλακτικό». Πρόκειται για στερεά καύσιμα της χειρότερης μορφής όσον αφορά την αποβολή παραγώγων στο περιβάλλον σε περίπτωση που δεν γίνεται σωστά και ελεγμένα η καύση τους.
Όλοι προσανατολίζονται πλέον προς τη λογική του «zero waste», που είναι η παραγωγή όχι απλώς ελάχιστου αλλά μηδενικού όγκου απορριμμάτων, τη μόνη μέθοδο διαχείρισης σκουπιδιών χωρίς ενεργειακό αποτύπωμα. Αυτήν τη στιγμή όμως δεν βρισκόμαστε ακόμα σε αυτό το στάδιο και διατίθενται τεράστιες ποσότητες του «εναλλακτικού καυσίμου».
Είναι πολύ χαριτωμένο το ότι και η λεκτική περιγραφή του μοιάζει να θέλει να εξωραΐσει και να απαλύνει την πραγματικότητα, ενώ δεν υπάρχει τίποτα το «εναλλακτικό». Πρόκειται για στερεά καύσιμα της χειρότερης μορφής όσον αφορά την αποβολή παραγώγων στο περιβάλλον σε περίπτωση που δεν γίνεται σωστά και ελεγμένα η καύση τους. Το μόνο όφελος που πραγματικά παρέχουν είναι ότι μας απαλλάσσουν από έναν μεγάλο όγκο σκουπιδιών.
«Το τελευταίο καράβι με RDF έφτασε στον Βόλο από την Ιταλία, χωρίς κανένα κωδικό εμπορεύματος ή bar code, ώστε να μπορεί κάποιος να διαπιστώσει αν επρόκειτο για προϊόν της κατηγορίας που έχει αδειοδοτηθεί. Εμείς, λοιπόν, οργανώνοντας μια ακτιβιστική δράση, σταματήσαμε το φορτηγό που μετέφερε το υλικό στο εργοστάσιο της ΑΓΕΤ, για να πάρουμε δείγμα του εμπορεύματος.
Διαπιστώσαμε, λοιπόν, ότι δεν έμοιαζε καθόλου στην όψη με αυτό που υποτίθεται ότι είναι το RDF, το οποίο περιγράφεται συνήθως ως υλικό που θυμίζει τις κροκέτες των ζωοτροφών. Για τον λόγο αυτό πιέσαμε και ήρθε η Περιφέρεια Μαγνησίας ως ο αρμόδιος φορέας γι' αυτά τα θέματα, προκειμένου να κάνει δική της δειγματοληψία και ανάλυση των συστατικών του φορτίου» λέει η Φαίη Τζανετουλάκου, η οποία είναι κάτοικος Βόλου, ιστορικός τέχνης και μέλος του Δ.Σ. του ελληνικού τμήματος του Διεθνούς Σωματείου Κριτικών Τέχνης AICA (Association Internationale des Critiques d' Art).
Τους τελευταίους μήνες, βέβαια, διακρίνεται και ως ένα από τα πιο μαχητικά στελέχη της Επιτροπής Αγώνα Πολιτών Βόλου, η οποία διεκδικεί να ανακληθεί η άδεια καύσης RDF από την ΑΓΕΤ, όπως επίσης και να δημιουργηθεί στον Βόλο ένα εργοστάσιο διαχείρισης σκουπιδιών με πλάνο «zero waste».
«Ήταν η πρώτη φορά που έγινε τέτοια δειγματοληψία από την Περιφέρεια ενώπιον των πολιτών και θα μπορούσαμε επιτέλους να εμπιστευτούμε τα αποτελέσματα της ανάλυσης. Μέχρι τότε δειγματοληψίες έκανε μόνη της η ΑΓΕΤ, η οποία εκτελούσε επίσης μόνη της τους ποιοτικούς ελέγχους των καύσιμων σκουπιδιών που παραλάμβανε και διατεινόταν ότι έτσι συμμορφωνόταν απολύτως με τη σχετική εντολή της Ε.Ε.
Βέβαια, το να κάνει ένας καταναλωτής μόνος του έλεγχο του καυσίμου που καίει για να πει σε όλους εμάς ότι δεν είναι κακό υλικό δεν ακούγεται πολύ λογικό. Το αποτέλεσμα εκείνης της ανάλυσης από την Περιφέρεια έδειξε ότι το καύσιμο εκείνο αποτελούνταν κατά 80% από πλαστικό.
Επιπλέον, ο υδράργυρος υπερέβαινε τα νόμιμα όρια. Η ΑΓΕΤ, όμως, δεν παραδέχεται τίποτα. Αρνείται τα αποτελέσματα του ελέγχου, επειδή δεν τον έχει εκτελέσει η ίδια.
— Γιατί ο κόσμος δεν ευαισθητοποιήθηκε πιο νωρίς κατά των στερεών καυσίμων, όταν η ΑΓΕΤ έκαιγε ακόμα πετρελαϊκό κοκ;
Υπήρχε πάντα μια ευαισθητοποίηση και διαμαρτυρίες. Η ΑΓΕΤ, όμως, η οποία εδώ και χρόνια έχει πουληθεί στον γαλλικό κολοσσό εταιριιών Lafarge, εξακολουθεί να συμπεριφέρεται όπως πάντα, δηλαδή σαν κράτος εν κράτει. Τώρα, όμως, η συμμετοχή των πολιτών είναι πολύ μεγαλύτερη και ζητάμε η ΑΓΕΤ να μην καίει ούτε πετ-κοκ ούτε RDF.
Ζητάμε, επίσης, ο δήμος να μην κατασκευάσει το εργοστάσιο διαχείρισης σκουπιδιών με στόχο την παραγωγή καύσιμης ύλης από αυτά, όπως έχει προαναγγείλει ότι θα κάνει. Η ΑΓΕΤ ας χρησιμοποιεί φυσικό αέριο, που το έχει ήδη μπροστά στην πόρτα της και την περιμένει. Όμως της έρχεται πολύ ακριβό και αυτός είναι ο μόνος λόγος που στρέφεται στα καύσιμα από σκουπίδια, που ουσιαστικά δεν έχουν κανένα κόστος πέρα από εκείνο της μεταφοράς τους μέχρι εδώ.
Αδιαφορεί, λοιπόν, για το πρόβλημα, που είναι το γεγονός ότι στους παλιούς κλιβάνους των τσιμεντοβιομηχανιών οι διοξίνες και τα λοιπά βλαβερά συστατικά που παράγει η καύση ναι μεν καίγονται σε πρώτη φάση, αλλά στη συνέχεια ξανασχηματίζονται λόγω της μεγάλης διάρκειας της φάσης ψύξης των απαερίων, με αποτέλεσμα να αποβάλλονται στο περιβάλλον.
Αν, λοιπόν, οφείλουμε να θέσουμε οπωσδήποτε το ζήτημα σε οικονομική βάση, τότε θα έπρεπε να συνυπολογίσουμε και το κόστος των νοσηλίων του πληθυσμού που θα ασθενήσει μέσα στα επόμενα χρόνια, με βάση στοιχεία επιδημιολογικών μελετών.
Επιπλέον, θα έπρεπε να συνυπολογιστεί ο αντίκτυπος του εργοστασίου διαχείρισης σκουπιδιών που τώρα θέλει να φτιάξει ο Δήμος Βόλου. Θα παράγει μεν δέματα σκουπιδιών για καύση, αλλά το πιθανότερο είναι ότι θα καταλήξει σε υγειονομική ταφή τους με τεράστια βλάβη για το περιβάλλον, όπως συμβαίνει και με το αντίστοιχο εργοστάσιο στη Φυλή.
— Πώς ακριβώς είναι οργανωμένη η Επιτροπή Αγώνα Πολιτών Βόλου;
Υπάρχει μια συντονιστική επιτροπή, στην οποία ανήκω, και απαρτίζεται από 20 άτομα. Έχουμε μαζέψει 8.000 υπογραφές. Κάνουμε ανοιχτές συνελεύσεις ενημέρωσης του κόσμου. Έχουμε μαζί μας τον Ιατρικό Σύλλογο, τον Οδοντιατρικό, τον Σύλλογο Φαρμακοποιών κι εκείνο των ιατρικών επισκεπτών. Επιπλέον, μας υποστηρίζουν οι χημικοί και το τοπικό τμήμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, δηλαδή οι μηχανικοί που γνωρίζουν αυτά τα θέματα καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο, γιατί κατασκευάζουν κλιβάνους και γνωρίζουν τις δυνατότητες και τα προβλήματά τους.
— Για την τωρινή κατάσταση, όμως, υπάρχει αντίλογος σε αυτά που λέτε, ο οποίος προέρχεται κυρίως από μηχανικούς που δουλεύουν στην περιοχή και υποστηρίζουν ότι η μυρωδιά του πλαστικού για την οποία παραπονιούνται όλοι στον Βόλο προέρχεται από δύο άλλες πηγές και όχι από το σκουπιδοκαύσιμο της ΑΓΕΤ. Σύμφωνα με αυτούς, λοιπόν, η πρώτη πηγή θα ήταν οι ίδιοι οι κάτοικοι του Βόλου, που για θέρμανση στα τζάκια τους καίνε ό,τι βρεθεί μπροστά τους, δηλαδή πλαστικά, ελαστικά αυτοκινήτων κ.α. Η δεύτερη πηγή της οσμής καμένου πλαστικού θα προερχόταν από τους κλέφτες καλωδίων, οι οποίοι καίνε σε αγροτικές περιοχές γύρω από την πόλη τα πλαστικά περιβλήματά τους ώστε να πάρουν το μέταλλο που βρίσκεται στο κέντρο τους.
Μη δίνετε σημασία στις φήμες που κυκλοφορούν για αντιπερισπασμό. Θα πρότεινα να αξιολογήσουμε πρώτα την τεράστια συμμετοχή πολιτών σε αυτό τον αγώνα. Εκεί πέφτει το βάρος. Δεν είναι εύκολο να κάνουμε λάθος τόσοι πολλοί μαζί. Θέλω να πω ότι ακόμα κι αν κάποιος μας θεωρούσε ένα φαινόμενο ομαδικής παράκρουσης, προτού το εκφράσει ανοιχτά θα έπρεπε να αναλογιστεί ότι είμαστε υπερβολικά πολλοί για να κάνουμε όλοι μαζί ταυτόχρονα το ίδιο λάθος. Φυσικά και υπάρχουν παράνομες εστίες καύσεις σκουπιδιών μέσα στις ελληνικές πόλεις, αλλά η ΑΓΕΤ θα είναι πλέον η μόνη νόμιμη. Ας πω επίσης ότι ως Επιτροπή έχουμε μια πολύ δυνατή επιστημονική ερευνητική ομάδα και ότι όσα λέμε μπορούμε να τα τεκμηριώνουμε.
— Φαίνεται, πάντως, ότι ζητάτε επίμονα την παραίτηση του υφυπουργού Περιβάλλοντος, του κ. Σωκράτη Φάμελλου.
Βεβαίως, αλλά χωρίς αντιπολιτευτικό στόχο. Θέλουμε να παραιτηθεί επειδή μας εμπαίζει κατάφωρα. Και επειδή είναι ο υπουργός που ξεχείλωσε με μια ΑΕΠΟ (Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων) τα ανεκτά όρια εκπομπών τόσο ώστε να μοιάζει νομότυπη η καύση RDF από την ΑΓΕΤ.
Επιπλέον, ενώ έχει αναθέσει στην Περιφέρεια να κάνει τις αναλύσεις, συνειδητοποιεί ότι αυτές δεν τον βολεύουν και δηλώνει ότι δεν τις αναγνωρίζει. Αν δεν είναι αυτό εμπαιγμός, τότε τι είναι; Μας υποτιμά διαρκώς και με σύστημα. Θεωρεί ότι δεν είμαστε παρά κάτι ανούσιες αναρτήσεις στο Ίντερνετ και στα κοινωνικά δίκτυα.
Προφανώς θα προτιμούσε να αποδεχόμαστε τυφλά τις μετρήσεις που κάνει μόνη της η ΑΓΕΤ. Ο ισχύων νόμος επιβάλλει τα αποτελέσματα των μετρήσεων ‒ακόμα κι αν είναι αυτές που κάνει μόνο του το εργοστάσιο‒ να ανακοινώνονται στο Διαδίκτυο.
Στην περίπτωση της ΑΓΕΤ όμως, και μετά τις πάρα πολύ έντονες δικές μας πιέσεις, το μόνο που αποδέχτηκαν ήταν να δώσουν στην Περιφέρεια τους κωδικούς πρόσβασης στα ηλεκτρονικά αρχεία όπου τηρούνται τα αποτελέσματα των μετρήσεών τους.
Αλλά ακόμα και αν καταφέρναμε ποτέ να τις δούμε, δεν θα διαφωτιζόμασταν, επειδή στις αναλύσεις της ΑΓΕΤ δεν μετριέται η ποσότητα των διοξινών και των φουρανίων που εκλύονται στο περιβάλλον. Δίνουν μόνο τις μετρήσεις τους για το διοξείδιο του άνθρακα και τα υπόλοιπα, λιγότερο βλαπτικά για τον πληθυσμό απόβλητά τους.
—Θα επαναλάμβανα, ωστόσο, ότι είναι σημαντικό να πειστούμε όλοι ότι δεν υπάρχει κομματικό κριτήριο στις ενέργειές σας. Μόνο έτσι θα εξασφαλιζόταν μεγαλύτερη υποστήριξη των αιτημάτων σας.
Δεν υπάρχει κανένα κομματικό κριτήριο. Προερχόμαστε από ολόκληρο το φάσμα των πολιτικών θέσεων, χωρίς να έχουμε κομματική ταυτότητα. Μας κινεί και μας ενώνει η ανάγκη να λυθεί ένα πολύ σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα. Ωστόσο, και επειδή το ζητάτε τόσο επίμονα, θα πω ότι το πρόβλημά μας έφτασε στη Βουλή και στην Ευρωβουλή μέσω βουλευτών του ΚΚΕ και της ΛΑΕ.
— Θα στήριζε η επιτροπή το ΚΚΕ η τη ΛΑΕ, αν γίνονταν αύριο εκλογές;
Μα, πώς είναι δυνατόν; Αφού σας εξηγώ! Όχι, βέβαια! Δεν θα προέβαινε ποτέ σε τέτοιου είδους ανταλλαγή. Οι εκλογές και τα κόμματα είναι έξω από κάθε μας σκέψη. Εμείς θέλουμε μόνο τον καθαρό μας αέρα.
— Ο τόσο διαβόητος δήμαρχος του Βόλου ποια θέση παίρνει σε όλα αυτά;
Υποτίθεται ότι δεν πρόσκειται σε κόμμα. Και ότι βάσει αυτής της τοποθέτησής του εξελέγη δήμαρχος. Ο Αχιλλέας Μπέος είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου και υποθέτω ότι ο περισσότερος κόσμος γνωρίζει την εμπλοκή του με τη Δικαιοσύνη, εξαιτίας της οποίας μόλις προ διμήνου σχεδόν έγινε η άρση της αργίας του από τη θέση του δημάρχου.
Είναι διαβόητος και για το λεκτικό του. Ήταν πολύ εχθρικός απέναντί μας από την αρχή. Ο πιο κόσμιος χαρακτηρισμός του για μας είναι «μπαχαλάκηδες». Ωστόσο, μέχρι τώρα έχει κάνει μόνο αλλοπρόσαλλες κινήσεις, όπως η απόπειρά του να μηνύσει την ΑΓΕΤ και να προβεί σε συμβολική κατάληψή της, θεωρώντας ότι είναι κι αυτό μια κίνηση κατά της χρήσης του σκουπιδοκαύσιμου.
Όμως, την ίδια στιγμή οργανώνει την κατασκευή εργοστασίου παραγωγής δεμάτων σκουπιδιών με προορισμό την καύση τους στις τσιμεντοβιομηχανίες. Τώρα δηλώνει ότι θα τον δούμε στις επάλξεις πλάι μας, στο συλλαλητήριό μας!
— Για τουλάχιστον 20 χρόνια εσείς ασχολείστε με την τέχνη. Γράφετε για εκθέσεις, επιμελείστε καλλιτεχνικά πρότζεκτ και γενικότερα βρίσκεστε διαρκώς στο φάσμα αναζήτησης της σύγχρονης αισθητικής. Πώς είναι, λοιπόν, για έναν άνθρωπο σαν εσάς να βρίσκεται ξαφνικά μπλεγμένος σε έναν άνισο αγώνα με τα βρομερά απόβλητα μιας γιγάντιας τσιμεντοβιομηχανίας;
Δεν πίστευα ποτέ ότι σε αυτήν τη φάση της ζωής μου θα έκανα ακτιβισμό! Δεν φανταζόμουν ότι θα βίωνα κάτι ανάλογο με αυτό που βίωσε η ηρωίδα της αμερικανικής ταινίας «Έριν Μπρόκοβιτς». Ή ότι θα ζήσω μια κατάσταση όπου ένας Δαυίδ, όπως είναι η Επιτροπή μας, θα αντιμετωπίσει έναν Γολιάθ. Αλλά είναι κάτι που συμβαίνει και το συνειδητοποιώ, και δεν μου δίνει χαρά.
Νομίζω ότι ζω έναν εφιάλτη και νιώθω τον τρόμο του κάθε στιγμή αυτής της ιστορίας. Η Επιτροπή μας παλεύει με μια Λερναία Ύδρα, όμως δεν παύει να πρόκειται για ζήτημα αισθητικής. Όπως και για θέμα ηθικής. Η διαχείριση των απορριμμάτων μας είναι πολιτισμός. Η τέχνη, πριν απ' όλα, είναι η τέχνη του να ζεις. Και δεν μπορείς από τη μια να κάνεις τέχνη για τα μουσεία, τον Τύπο και τις γκαλερί και από την άλλη να ζεις συναινώντας σε όλο αυτό το έγκλημα.
Εμένα μου είναι αδύνατο να περνάω όμορφα και ανέμελα όταν γνωρίζω ότι ο διπλανός μου διαπράττει ένα έγκλημα. Θεωρώ υποχρέωσή μου να παρέμβω. Και δεν είναι απλή η υπόθεση γιατί στον Βόλο έχει στηθεί ένας ανοικτός θάλαμος αερίων. Θα το πολεμήσω, λοιπόν, όσο μπορώ.
Εγώ είμαι Αθηναία, όπως και πολλοί ακόμα στην επιτροπή μας. Όλοι έχουμε μια σχέση καταγωγής με την πόλη κι έτσι επιλέξαμε να μετοικήσουμε στον Βόλο για να ζήσουμε μια πιο καλή ζωή. Και εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι μπορούμε να το πετύχουμε με φόντο αυτό το υπέροχο τοπίο γύρω μας.
Η πόλη του Ντε Κίρικο. Η πόλη στην οποία κυκλοφόρησε το πρώτο ελληνικό περιοδικό τέχνης «Ο Φιλότεχνος», η πόλη στην οποία λειτούργησε το πρώτο πρωτοποριακό σχολείο του Δελμούζου και που, προ ημερών, η εφημερίδα «Guardian» συμπεριέλαβε στις 20 ομορφότερες παραθαλάσσιες πόλεις είναι μια φοβερά τουριστική περιοχή.
Έχουν, άραγε, αντιληφθεί όλοι αυτοί που υποστηρίζουν το καύσιμο από σκουπίδια που καίει τώρα η ΑΓΕΤ πόσο θα επιδράσει αυτό στον τουρισμό; Αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα. Ο Βόλος δεν ζει από την ΑΓΕΤ αλλά από τον τουρισμό.
— Είναι και πολύ καλοφαγάδικη πόλη!
Είναι! Έχουμε μια φοβερή γαλακτοβιομηχανία με υπέροχο προϊόν, έχουμε καταπληκτικές εταιρείες παραγωγής και συσκευασίας φρούτων. Γενικότερα, στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων ο Βόλος είναι πρωτοπόρος. Τι θα γίνει όμως τώρα, με τις τόσες διοξίνες στην ατμόσφαιρα; Δεν θα περάσουν στο γάλα και στα φρούτα; Δεν θα τις τρώμε στα τσιπουράδικα;
— Ας αφήσουμε, λοιπόν, αυτό το αναπάντητο ερώτημα να υπερίπταται σαν Ερινύα πάνω από τα κεφάλια μας και ας αποπειραθούμε να αποσυμπιεστούμε ελαφρά με λίγη τέχνη, αφιερώνοντας στο συλλαλητήριο ένα έργο του Τζόρτζιο ντε Κίρικο που θα επιλέγατε εσείς.
Μα, νομίζω ότι δεν υπάρχει καταλληλότερο από την «Επιστροφή του Ασώτου». Μια πολύ δυνατή εικόνα με σπουδαίο συμβολικό χαρακτήρα, εμψυχωτική για την ένωση όλων των πολιτών της πόλης με τον αγώνα της Επιτροπής μας. Αλλά, κυρίως, ένα άνοιγμα προς όλους τους εμπλεκόμενους πολιτικούς που, ως άσωτοι υιοί, θα γίνουν δεκτοί στην αγκαλιά της δικής μας ευαισθησίας.
