O συγγραφέας Βασίλης Αλεξάκης μαζί με άλλους 29 Ευρωπαίους διανοούμενους που προειδοποιούν για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη εξαιτίας του λαϊκισμού. Το κείμενο που συνυπογράφουν δημοσιεύεται σε μεγάλες ευρωπαϊκές εφημερίδες, όπως η Liberation και ο Guardian.
Εκτός από τον κ. Αλεξάκη, το κείμενο συνυπογράφουν, μεταξύ άλλων, ο συγγραφέας Μίλαν Κούντερα, νομπελίστες της λογοτεχνίας όπως ο Ορχάν Παμούκ, η Ελφρίντε Γέλινεκ, η Χέρτα Μίλερ, ο διάσημος ποιητής Σαλμάν Ρουσντί και ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας Ίαν Μακγιούαν.
Βασικός συντάκτης είναι ο Γάλλος φιλόσοφος Μπερνάρ Ανρί- Λεβί.
Οι 30 διανοούμενοι προειδοποιούν πως η Ευρώπη «καταρρέει μπροστά στα μάτια μας».
«Οι φιλελεύθερες αξίες στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις από τη δεκαετία του 1930. «Πρέπει να ξαναθελήσουμε την Ευρώπη ή να χαθούμε ανάμεσα στα κύματα του λαϊκισμού», γράφουν οι διανοούμενοι. «Πρέπει να ανακαλύψουμε ξανά τον πολιτικό εθελοντισμό ή να αποδεχθούμε πως η αγανάκτηση και το μίσος και τα θλιβερά πάθη που τα συνοδεύουν θα μας περικυκλώσουν και θα μας βυθίσουν».
Στο κείμενο υπάρχει σαφέστατη αναφορά στο Brexit καθώς επισημαίνεται πως η Ευρώπη «εγκαταλείφθηκε πέρα από τη Μάγχη». Οι βρετανο-ευρωπαϊκές σχέσεις βρίσκονται στο χειρότερο σημείο από τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.
Και προσθέτουν πως εκτός αν υπάρξουν μεγάλες προσπάθειες για να καταπολεμηθεί το κύμα του λαϊκισμού οι ευρωεκλογές «θα είναι οι πιο καταστροφικές που είδαμε έως τώρα. Θα φέρουν νίκη στους καταστροφείς. Ανυποληψία σε όσους πιστεύουν ακόμα στην κληρονομιά του Έρασμου, του Δάντη, του Γκέτε και του Κομένιος. Περιφρόνηση για την ευφυΐα και τον πολιτισμό. Έκρηξη της ξενοφοβίας και του αντισημιτισμού. Καταστροφή», γράφουν χαρακτηριστικά.
«Η Ευρώπη εγκαταλείφθηκε μόνη της πέρα από τη Μάγχη και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, από τις δύο μεγάλες συμμάχους της που την έσωσαν δυο φορές από την αυτοκτονία τον προηγούμενο αιώνα. Ευάλωτη στην αυξανόμενη χειραγώγηση από το Κρεμλίνο Η Ευρώπη, ως ιδέα, όπως και η έννοια της αντιπροσώπευσης, καταστρέφονται μπροστά στα μάτια μας».
Ο Σαλμάν Ρουσντί δήλωσε σχετικά στον Guardian. «Η Ευρώπη διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο από κάθε άλλη φορά εδώ και 70 χρόνια. Αν κάποιος πιστεύει στην ιδέα της, είναι ώρα να ορθώσει το ανάστημα του»
Όσον αφορά τις εξελίξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Ρουσντί σχολίασε πως «ελπίζω το κοινοβούλιο να έχει το κουράγιο να προκηρύξει ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Αυτό θα μπορούσε να σώσει τη χώρα από την καταστροφή του Βrexit κάτι που θα βοηθούσε και στη διάσωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Τούρκος συγγραφέας Ορχάν Παμούκ είπε πως η ιδέα της Ευρώπης είναι σημαντική και για μη δυτικές χώρες. «Χωρίς την ιδέα της Ευρώπης αξίες όπως η ελευθεριά, η δημοκρατία, τα δικαιώματα των γυναικών και η ισότητα είναι δύσκολο να τις υπερασπιστείς στη δική μου πλευρά του πλανήτη.
«Η ιστορική επιτυχία της Ευρώπης έκανε ευκολότερο να υπερασπιστείς σε όλον τον κόσμο αυτές τις αξίες που είναι κομβικές για την ανθρωπότητα. Δεν υπάρχει Ευρώπη χωρίς αυτές τις αξίες, εκτός από την Ευρώπη του τουρισμού και των επιχειρήσεων. Η Ευρώπη δεν είναι γεωγραφικός χώρος, αλλά πάνω από όλα ιδέες. Η ιδέα της EΕυρώπης δέχεται επίθεση».
Αναλυτικά το κείμενο που υπογράφουν οι 30 διανοούμενοι.
Η ιδέα της Ευρώπης βρίσκεται σε κίνδυνο.
Από όλες τις πλευρές υπάρχει κριτική, προσβολές και εγκατάλειψη της προσπάθειας.
«Αρκετά με το χτίσιμο της Ευρώπης», λένε οι κραυγές. Ας ξανασυνδεθούμε αντιθέτως με την «εθνική ψυχή». Ας ανακαλύψουμε ξανά την «εθνική ταυτότητα» Αυτή είναι η ατζέντα των δυνάμεων του λαϊκισμού που κατακλύζουν την ήπειρο. Το ότι αφηρημένες έννοιες όπως «ψυχή» και «ταυτότητα» υπάρχουν πολλές φορές μόνο στη φαντασία των δημαγωγών μικρή σημασία έχει.
Η Ευρώπη δέχεται επίθεση από ψευδοπροφήτες που είναι μεθυσμένοι από εχθρότητα και ενθουσιασμένοι στην προοπτική να αρπάξουν την ευκαιρία τους. Εγκαταλείφθηκε από τις δύο μεγάλες συμμάχους της που τον προηγούμενο αιώνα την έσωσαν δύο φορές από την αυτοκτονία. Μία πέρα από τη Μάγχη και μία στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Η ήπειρος είναι ευάλωτη από την αυξανόμενη παρεμβατικότητα του ένοικου του Κρεμλίνου. Η Ευρώπη, ως ιδέα, καταρρέει μπροστά στα μάτια μας.
Αυτό είναι το νοσηρό κλίμα μέσα στο οποίο θα διεξαχθούν οι ευρωεκλογές τον Μάιο. Αν δεν αλλάξει κάτι, αν δεν αλλάξει κάτι που να ανατρέψει το αυξανόμενο κύμα, αν δεν αναπτυχθεί ένα νέο πνεύμα αντίστασης, αυτές οι εκλογές θα είναι οι πιο καταστροφικές που είδαμε ως τώρα. Θα φέρουν νίκη στους καταστροφείς.
Σε όσους πιστεύουν ακόμα στην κληρονομιά του Έρασμου, του Δάντη, του Γκέτε και του Κομένιος θα φέρουν ατιμωτική ήττα. Μια πολιτική που περιφρονεί την ευφυΐα και τον πολιτισμό θα έχει θριαμβεύσει. Θα υπάρξει έκρηξη της ξενοφοβίας και του αντισημιτισμού. H καταστροφή θα είναι γεγονός.
Εμείς, οι οποίοι υπογράφουμε, είμαστε ανάμεσα σε όσους αρνούνται να παραιτηθούν μπροστά στην επερχόμενη καταστροφή.
Θεωρούμε τους εαυτούς μας Ευρωπαίους πατριώτες (μία ομάδα αρκετά πιο μεγάλη από ότι πιστεύεται, αλλά η οποία πολλές φορές παραείναι ήσυχη και παραιτημένη), που καταλαβαίνουμε ποιο είναι το διακύβευμα. Τρία τέταρτα του αιώνα μετά την ήττα του φασισμού και 30 χρόνια μετά την πρώτη του Τείχους του Βερολίνου, υπάρχει μία νέα μάχη για τον πολιτισμό.
Για αυτό και αυτή η έκκληση για δράση ενόψει εκλογών που αρνούμαστε να εγκαταλείψουμε στους νεκροθάφτες της Ευρωπαϊκής ιδέας.
Για αυτό και αυτή η παραίνεση να σηκώσουμε για άλλη μια φορά τη δάδα της Ευρώπης, η οποία παρά τα λάθη, τα κενά και τη δειλία που έχει δείξει ορισμένες φορές, παραμένει ένας φάρος για κάθε ελεύθερο άνδρα και κάθε ελεύθερη γυναίκα στον πλανήτη.
Η γενιά μας το πήρε λάθος. Όπως οι οπαδοί του Γκαριμπάλντι τον 190 αιώνα που επαναλάμβαναν με θρησκευτική ευλάβεια «Italia se farà da sè» (Η Ιταλία θα φτιάξει τον εαυτό της από μόνη της), πιστέψαμε πως η ήπειρος θα έρθει κοντά από μόνη της, χωρίς ανάγκη για αγώνα ή δουλειά. Αυτή, λέγαμε στον εαυτό μας, ήταν η «κατεύθυνση της ιστορίας».
Πρέπει να σταματήσουμε να έχουμε αυτή την παλιά πεποίθηση. Δεν έχουμε επιλογή. Πρέπει να παλέψουμε για την ιδέα της Ευρώπης ή να χαθούμε ανάμεσα στα κύματα του λαϊκισμού.
Σε απάντηση της εθνικιστικής εισβολής πρέπει να ανακαλύψουμε ξανά το πνεύμα του ακτιβισμού ή να δεχθούμε πως η μνησικακία και το μίσος θα μας περικυκλώσουν και θα μας βυθίσουν. Πρέπει να ακούσουμε επειγόντως τον ήχο του συναγερμού κατά αυτών των εμπρηστών πνεύματος και ψυχής, που από το Παρίσι ως τη Ρώμη, με ενδιάμεσους σταθμούς τη Βαρκελώνη, τη Βουδαπέστη, τη Δρέσδη, τη Βιέννη και τη Βαρσοβία θέλουν να ρίξουν στην πυρά τις ελευθερίες μας.
Για αυτή την παράξενη ήττα για την Ευρώπη που διαφαίνεται στον ορίζοντα, αυτή την νέα κρίση στην Ευρωπαϊκή συνείδηση, που υπόσχεται να γκρεμίσει όλα όσα έκαναν τις κοινωνίες μας μεγάλες, έντιμες και ακμαίες, υπάρχει μπροστά μας η μεγαλύτερη πρόκληση από τη δεκαετία του 1930. Μια μεγάλη δοκιμασία για τη φιλελεύθερη δημοκρατία και τις αξίες της.
Οι 30 υπογραφές:
Bernard-Henri Lévy, Milan Kundera, Salman Rushdie, Elfriede Jelinek, Orhan Pamuk, Vassilis Alexakis (Athens), Svetlana Alexievich (Minsk), Anne Applebaum (Warsaw), Jens Christian Grøndahl (Copenhagen), David Grossman (Jerusalem), Ágnes Heller (Budapest), Ismaïl Kadaré (Tirana), György Konrád (Debrecen), António Lobo Antunes (Lisbon), Claudio Magris (Trieste), Ian McEwan (London), Adam Michnik (Warsaw), Herta Müller (Berlin), Ludmila Oulitskaïa (Moscow), Rob Riemen (Amsterdam), Fernando Savater (San Sebastián), Roberto Saviano (Naples), Eugenio Scalfari (Rome), Simon Schama (London), Peter Schneider (Berlin), Abdulah Sidran (Sarajevo), Leïla Slimani (Paris), Colm Tóibín (Dublin), Mario Vargas Llosa (Madrid), Adam Zagajewski (Cracow)
σχόλια