Η Ελένη Αντωνιάδου, η Ελληνίδα επιστήμονας, η οποία τις τελευταίες δύο μέρες πρωταγωνιστεί στο σάλο που έχει προκληθεί στα social media, σχετικά με το αν εργάζεται ή όχι ως ερευνήτρια στη NASA, προχώρησε στο πρώτο της (έμμεσο) σχόλιο για το θέμα μέσω Facebook.
«Μικρά βήματα στον χώρο της έρευνας γίνονται με συνεχή προσπάθεια, επιμονή και υπομονή. Κάθε μέρα συνεχίζω να μαθαίνω με συμμετοχή σε απλά ή πιο σύνθετα πρότζεκτ, σαν αυτό της τεχνητής νοημοσύνης στη ΝΑΣΑ που ασχολούμαι τον τελευταίο καιρό. Παράλληλα, όπως είπα πριν μερικές μέρες στη βράβευση στη Θεσσαλονίκη χρειάζονται να περάσουν δεκαετίες μόχθου, προσπάθειας, αποτυχιών και ίσως κάποιων επιτυχιών για να μπορείς να ελπίζεις ότι θα συνεισφέρεις ουσιαστικά ένα μικρό λιθαράκι στην επιστήμη. Εμένα ο στόχος μου ποτέ δεν ήταν να ανταγωνιστώ ακαδημαϊκούς ή να συγκρίνω τα πρώτα μου βήματα στην επιστήμη ως νέα ερευνήτρια με άτομα τα οποία είναι στο χώρο πολλές δεκαετίες. Εξάλλου το σημαντικό είναι να δουλεύεις πάντα συνεργατικά, βοηθώντας τους συνανθρώπους σου να πάνε επίσης ένα βήμα πιο πάνω και όχι ένα βήμα πιο κάτω», γράφει η κυρία Αντωνιάδου χωρίς ωστόσο να δίνει σαφείς απαντήσεις σε όσα έχουν γραφτεί τις τελευταίες μέρες.
Παράλληλα στο ίδιο ποστ υπάρχει και φωτογραφία ενός επαίνου, που φέρεται να είναι από τη NASA, τον οποίο υπογράφει ο David Korsmeyer επίκουρος διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογίας της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας. Η κ. Αντωνιάδου τιμάται για την «εξαιρετική συνεισφορά της στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης για την εξερεύνηση του διαστήματος και την ανθρωπότητα».
*ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Το ΠΑΣΟΚ και τα ρεζιλίκια: 20 αντιδράσεις για την Ελένη Αντωνιάδου «της NASA»
Πώς ξεκίνησε το θέμα
Η υπόθεση της Ελένης Αντωνιάδου ήρθε στην επικαιρότητα μετά τη βράβευση της σε επιχειρηματικά βραβεία από την υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, στις 7 Σεπτεμβρίου
Η κ. Κεραμέως με ανάρτησή της στο Facebook δημοσίευσε φωτογραφία στην οποία βράβευε την Ελένη Αντωνιάδου, γράφοντας: «Μπορείς να γίνεις ό,τι ονειρεύεσαι". Απονέμοντας στην Ελένη Αντωνιάδου, που διαπρέπει στη NASA, ειδική στους τομείς της Αναγεννητικής Ιατρικής και της Βιοαστροναυτικής, βραβείο προσφοράς στην επιστήμη και τον άνθρωπο, στο πλαίσιο των 1ων επιχειρηματικών βραβείων Θαλής ο Μιλήσιος. Το πάθος της για την επιστήμη μας εμπνέει και μας γεμίζει αισιοδοξία».
Από εκεί και πέρα διάφοροι χρήστες των social media, αλλά και ειδικοί ξεκίνησαν να αμφισβητούν την ερευνητική συμμετοχή της κ. Αντωνιάδου στη NASA, ενώ υπήρξαν και καταγγελίες πως δεν έχει οποιαδήποτε σχέση με την αναγεννητική ιατρική. Η πιο σοβαρή αναφορά έγινε από τον επιστήμονα Κώστα Μπουγιούκο που εργάζεται σε γαλλικό πανεπιστήμιο (Paris Diderot University) 0και που στο παρελθόν έχει εργαστεί και στο CNRS. Ο κ. Μπουγιόκας ανέφερε ότι η Ε. Αντωνιάδου είχε συμμετάσχει ως φοιτήτρια σε ένα καλοκαιρινό campus της NASA, στο οποίο συμμετέχουν εκατοντάδες φοιτητές και ότι η ίδια δεν έχει καμία άλλη σχέση με τη NASA, ούτε έχει βραβευθεί από αυτή καθώς και ότι δεν κάνει έρευνα στην αναγεννητική ιατρική.
«Ένας από τους καθηγητές της είχε ανακαλύψει μία τεχνητή τραχεία η οποία σε όσους ασθενείς δοκιμάστηκε δυστυχώς πέθαναν, αλλά και πάλι η ίδια δεν έχει απολύτως καμία σχέση με αυτή την ανακάλυψη» συμπλήρωνε ο κ. Μπουγιούκος.
Ο "Θαλής ο Μιλήσιος" για τη βράβευση
Μετά το σάλο σχετικά με το βιογραφικό της Ελένης Αντωνιάδου, που βραβεύτηκε από την υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως στο πλαίσιο του διαγωνισμού αριστείας "Θαλής ο Μιλήσιος", οι διοργανωτές του διαγωνισμού εξέδωσαν την ακόλουθη ανακοίνωση.
«Σχετικά με τα σχόλια που έχουν αναρτηθεί στα social media σχετικά με το τιμητικό βραβείο που δόθηκε στην Ελένη Αντωνιάδου στα πλαίσια της τελετής απονομής των επιχειρηματικών βραβείων Θαλής ο Μιλήσιος, οι διοργανωτές των βραβείων επιθυμούν να διευκρινίσουν τα εξής: Τιμήσαμε την Ελένη Αντωνιάδου, με βάση το βιογραφικό της, ως μια νέα ελληνίδα ερευνήτρια από τη Θεσσαλονίκη, που έχει διακριθεί στο εξωτερικό. Στο πρόσωπό της τιμήσαμε τους νέους έλληνες επιστήμονες, που διαπρέπουν στον τομέα τους. Είναι αυτονόητο ότι η επιλογή της κυρίας Αντωνιάδου, όπως και των άλλων βραβευθέντων, έγινε αποκλειστικά από τους διοργανωτές των βραβείων. Από την υπουργό Παιδείας κυρία Νίκη Κεραμέως, η οποία μας τίμησε με την παρουσία της, ζητήσαμε απλώς να απονείμει το βραβείο, όπως ακριβώς ζητήσαμε και από άλλους παρισταμένους υπουργούς την απονομή άλλων αντίστοιχων βραβείων».
Ωστόσο σημειώνεται πως οι διοργανωτές στο δελτίο τύπου που είχαν στείλει στις 9 Σεπτεμβρίου ανέφεραν ότι βραβεύτηκε "και η ελληνίδα επιστήμονας που εργάζεται στην NASA, κ. Ελένη Αντωνιάδου, για την προσφορά της στην επιστήμη και τον άνθρωπο".
Ο καθηγητής Παντελής Μπάγκος ο οποίος αναφέρει πως είχε φοιτήτρια την Ελένη Αντωνιάδου στο Παν/µιο Στερεάς Ελλάδας τοποθετήθηκε επίσης για το θέμα με ένα μακροσκελές ποστ.
Αναλυτικά όσα έγραψε:
Είναι ένα πολύ λεπτό θέμα αυτό που θα αναλύσω, για αυτό θα πρέπει να είμαι πολύ προσεκτικός. Είδαμε πριν από λίγες μέρες την εκδήλωση απονομής των 1ων επιχειρηματικών βραβείων Θαλής ο Μιλήσιος, που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Παρασκευής (6/9) στο Μακεδονία Παλλάς στη Θεσσαλονίκη, παρουσία πολλών εκπροσώπων της επιχειρηματικής κοινότητας, υπουργών της κυβέρνησης, πολιτικών και εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα βραβεία διοργανώθηκαν από την GK MEDIA PUBLISHING και την PALLADIAN CONFERENCES, υπό την Αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Προκοπίου Παυλοπούλου και με την υποστήριξη της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος, του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών, του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος και του Συνδέσμου Εξαγωγέων - ΣΕΒΕ. Στην εκδήλωση αυτή, η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κυρία Νίκη Κεραμέως απένειμε Τιμητικό Βραβείο για την προσφορά στην επιστήμη και τον άνθρωπο στην κυρία Ελένη Αντωνιάδου. Η Υπουργός έγραψε στην ανακοίνωση της:
««Μπορείς να γίνεις ό,τι ονειρεύεσαι». Απονέμοντας στην Eleni Antoniadou, που διαπρέπει στη NASA, ειδική στους τομείς της Αναγεννητικής Ιατρικής και της Βιοαστροναυτικής, βραβείο προσφοράς στην επιστήμη και τον άνθρωπο, στο πλαίσιο των 1ων επιχειρηματικών βραβείων Θαλής ο Μιλήσιος. Το πάθος της για την επιστήμη μας εμπνέει και μας γεμίζει αισιοδοξία»
Η κυρία Ελένη Αντωνιάδου έγινε γνωστή πριν μερικά χρόνια κυρίως μέσα από αναφορές στα ΜΜΕ ως «Επιστήμονας της NASA» ενώ απέκτησε και αναγνώριση πάλι από τα ΜΜΕ μέσω της συμμετοχής της στην πρώτη μεταμόσχευση τεχνητής τραχείας σε ασθενή, και την επακόλουθη ίδρυση της δικής της startup πάνω στο αντικείμενο αυτό. Από τότε έχει λάβει μια σειρά διακρίσεις, κυρίως από ιδιωτικούς φορείς όπως το Forbes που την συμπεριέλαβε σε άρθρο με τίτλο 30 under 30 in Healthcare, το Naturejobs στο οποίο της πήραν συνέντευξη, το (ιδιωτικό) European Health Parliament του οποίου υπήρξε πρόεδρος και της Mattel η οποία έφτιαξε κούκλα στο όνομά της. Αξίζει να σημειωθεί ότι και το πρόσφατο βραβείο «Θαλής ο Μιλήσιος» που αναφέραμε παραπάνω, δόθηκε από ιδιωτικό φορέα και η Υπουργός απλά παρέδωσε το βραβείο, καταλαβαίνουμε όμως ότι όταν ο Υπουργός Παιδείας εμπλέκεται σε κάτι τέτοιο, το αναγνωρίζει και ίσως θα έπρεπε να προσέχει περισσότερο και η ίδια, τουλάχιστον στις δηλώσεις της.
Τα πιο πολλά δημοσιεύματα που αναλύουν τη δράση της από κει και πέρα ανακυκλώνουν σχεδόν τις ίδιες πληροφορίες. Πολλές φορές δε, τα ΜΜΕ τα οποία δεν γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες του επιστημονικού χώρου προχωρούν σε τεράστιες (ως και προσβλητικές αναφορές) συγκρίνοντας ή και ταυτίζοντας την κυρία Αντωνιάδου με μορφές της επιστήμης όπως ο μαθηματικός Καραθεοδωρής ή ο γιατρός Παπανικολάου. Αυτό φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά που το κάνουν, το έχουμε ξαναδεί πολλές φορές, και υπεύθυνη για αυτό είναι η άγνοια που μαστίζει τον χώρο των δημοσιογράφων καθώς οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ούτε τα βασικά της επιστημονικής έρευνας, το τι είναι επιστήμονας, πως καταξιώνεται, τι σημαίνει επιστημονική ανακάλυψη, δημοσίευση, αναγνώριση κλπ.
Ας τα πιάσουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή. Η κυρία Ελένη Αντωνιάδου ήταν φοιτήτρια μου στο Τμήμα Πληροφορικής με Εφαρμογές στη Βιοϊατρική του (τότε) Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας. Ήταν πολύ καλή φοιτήτρια και από όσο θυμάμαι της είχα δώσει συστατική επιστολή τόσο για να παρακολουθήσει κάποια συνέδρια όσο και για τις μεταπτυχιακές της σπουδές. Αυτά έγιναν το 2009. Το 2010 και το 2011 είδα ότι έβγαλε 2 ενδιαφέρουσες εργασίες σε διεθνές συνέδριο της ΙΕΕΕ (Conf Proc IEEE Eng Med Biol Soc), οι οποίες και οι δύο είχαν σχέση με την αναγεννητική ιατρική. Δεν είχα επικοινωνία μαζί της (πέραν του facebook), αλλά θεώρησα ότι μάλλον ήταν από τα αποτελέσματα της διδακτορικής της διατριβής.
Εκείνη την εποχή άρχισαν και τα δημοσιεύματα για τη NASA όσο και για τις μεταμοσχεύσεις. Για τη NASA τα πράγματα είναι απλά, πήγε μάλλον σε κάποιο summer camp όπως πάνε δεκάδες άλλοι αξιόλογοι φοιτητές από όλο τον κόσμο, πέρασε μια δύσκολη επιλογή, έκανε ένα μικρό πρότζεκτ, κάτι τέτοιο. Ίσως να ασχολήθηκε ξανά και σε κάποιο άλλο πρότζεκτ, δεν ξέρω. Φυσικά όμως δεν εργάζεται εκεί ως ερευνήτρια όπως αφήνουν να εννοηθεί τα ΜΜΕ, με την έννοια ότι δεν έχει μόνιμη σχέση εργασίας και καθώς δεν έχει (από όσο ξέρω) ακόμα διδακτορικό, δύσκολα θα μπορούσε να θεωρηθεί «ερευνητής» με την ακαδημαϊκή έννοια του όρου. Για τη μεταμόσχευση τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, καθώς φαίνεται ότι αυτή όντως έγινε (όχι φυσικά από την ίδια) αλλά υπάρχουν πολλά δημοσιεύματα ότι υπήρχαν πολλά θέμα βιοηθικής που προκάλεσαν προβλήματα. Δεν θέλω να πω περισσότερα για αυτό το θέμα, αφήνω άλλους να μιλήσουν για αυτό γιατί δεν το γνωρίζω καλά. Μετά, και το λέω με επιφύλαξη βλέποντας τα δημόσια στοιχεία, μάλλον σταμάτησε τη συνεργασία με τον τότε καθηγητή της και ίσως συνέχισε διδακτορικό με άλλον επιβλέποντα, γιατί το 2016 δημοσίευσε μια άλλη εργασία στο Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol, πάνω στα βλαστοκύτταρα με άλλον καθηγητή ως τελευταίο όνομα. Όλα αυτά τα χρόνια, τα δημοσιεύματα τρέχουν και γεμίζουν τον κόσμο αλλά και την ίδια με μια υπερβολή που ίσως δεν αρμόζει σε έναν νέο επιστήμονα.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι έχει κάνει σε επίπεδο διδακτορικών σπουδών 3 δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά και συνέδρια (που θα αρκούσαν και για να πάρει το διδακτορικό χωρίς να κάνει κάτι παραπάνω). Όντως οι εργασίες αυτές είναι πάνω στα αντικείμενα της αναγεννητικής ιατρικής και των βλαστοκυττάρων, άρα η κοπέλα δεν λέει ψέματα. Αλλά, από την άλλη, αυτές οι δημοσιεύσεις, με καθαρά ακαδημαϊκά κριτήρια, σίγουρα δεν αρκούν για να την χαρακτηρίσει κανείς "ειδικό στην αναγεννητική ιατρική", δεν την κατατάσσουν στους κορυφαίους επιστήμονες όλων των εποχών, ούτε καν στους κορυφαίους Έλληνες υποψήφιους διδάκτορες ή νέους διδάκτορες, καθώς ακόμα και μεταξύ των αποφοίτων του τμήματός μας υπάρχουν δεκάδες οι οποίοι έχουν ολοκληρώσει ήδη τις διδακτορικές τους σπουδές με περισσότερες δημοσιευμένες εργασίες ο καθένας, έχοντας ετεροαναφορές, παρουσίες σε συνέδρια, υποτροφίες έρευνας από μεγάλους οργανισμούς, μεταδιδακτορική έρευνα σε κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού και της Ελλάδας, διδασκαλία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά και έχοντας ιδρύσει εταιρίες που έχουν λάβει πραγματικά μεγάλες χρηματοδοτήσεις.
Στο θέμα της εταιρίας χρειάζεται επίσης προσοχή. Πολλές φορές μια επιστημονική ανακάλυψη μπορεί να μην είναι τόσο σημαντική με καθαρά ακαδημαϊκά κριτήρια, αλλά να «μετράει» στο χώρο της οικονομίας και της παραγωγής. Μπορεί επίσης να συμβαίνει και το αντίθετο, ένα πολύ μεγάλο ερευνητικό αποτέλεσμα να μην έχει άμεσο αντίκτυπο στην τεχνολογική πρόοδο. Η κυρία Αντωνιάδου όντως ίδρυσε μια εταιρία για κατασκευή τεχνητών οργάνων, και πολύ καλά έκανε. Δεν ξέρω τι έχει παράξει μέχρι στιγμής αυτή η εταιρία, αλλά και να μην έχει «πουλήσει» τίποτα δεν θα μου έκανε εντύπωση έχοντας υπόψη την δυσκολία με την οποία τα ερευνητικά αποτελέσματα περνάνε στην παραγωγή. Καλώς έκανε την προσπάθεια, και καλά θα κάνει και να την συνεχίσει, αλλά δεν έχουμε προς το παρόν στοιχεία ότι αυτή η εταιρία έκανε κάτι σημαντικό (μακάρι να κάνει).
Γιατί λοιπόν τα γράφω όλα αυτά; Σίγουρα όχι για να στεναχωρήσω την ίδια. Για την ακρίβεια, θεωρώ ότι η υπερβολή με την οποία την περιβάλλουν τα εν λόγω δημοσιεύματα, ασχέτως αν τα επιδίωξε η ίδια ή όχι, τελικά της κάνει κακό στον επιστημονικό στίβο και κάπως πρέπει να προστατευθεί και αυτή. Από την άλλη, θέλω να προστατεύσω και τους άλλους απόφοιτους και διδάκτορές μας, που παλεύουν όλη μέρα στα εργαστήρια, που διδάσκουν σε μεγάλα πανεπιστήμια, που παράγουν έρευνα υψηλού επιπέδου σε μεγάλα επιστημονικά περιοδικά και τελικά βλέπουν ότι «αν δεν βγεις στην Τατιάνα είναι σα να μην υπάρχεις». Τέλος, θέλω να προστατεύσω και τους νέους φοιτητές μας, που πολλές φορές θολώνει η κρίση τους βλέποντας δημοσιεύματα για «εύκολη επιτυχία» και για την «ιδέα με την οποία θα πιάσουμε την καλή». Όχι παιδιά, η επιστήμη θέλει κόπο, επιμονή, υπομονή και καμιά φορά και τύχη. Και είναι μια διαδικασία στην οποία συναντάς μεγάλες απογοητεύσεις, δεν είναι όλα εύκολα. Οι δε μεγάλες επιτυχίες δεν βγαίνουν συνήθως από μια «έξυπνη καινοτόμο ιδέα», βγαίνουν τέτοιες μία στο τόσο αλλά και πάλι χρειάζεται να έχεις φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο (ο Μπιλ Γκέιτς, ο Σερτζ Μπριν και ο Λάρι Πέιτζ δεν ήταν και άσχετοι με την επιστήμη, αλλά και πάλι είναι μόνο 3 από τους χιλιάδες που προσπάθησαν να «πιάσουν την καλή με μια ιδέα»).
UPDATE:
1) Όπως διαβάζω, ο καθηγητής έπαψε να είναι καθηγητής γιατί μάλλον έγινε κάποιο σκάνδαλο με τις μεταμοσχεύσεις και είχε κάποιου είδους εμπλοκή https://forbetterscience.com/.../macchiarini-and-the-trachea.../
2) Η Ελένη Αντωνιάδου έχει βγάλει τελικά άλλη μια δημοσίευση το 2012 στο Journal of Biophotonics και άλλη μια στο Angew Chem Int Ed Engl (αλλά όχι πρώτο όνομα αυτές).
σχόλια