Αν σκύψετε με προσοχή επάνω σε ένα έργο του Richard Dadd, του Άγγλου ζωγράφου της βικτοριανής εποχής που γεννήθηκε το 1817, το πρώτο που θα παρατηρήσετε είναι η απίστευτα ακριβής απεικόνιση, σχεδόν η τελειότητα με την οποία έχει δουλευτεί κάθε εκατοστό στον καμβά του έργου του. Μπορείτε να διακρίνεται ένα καλοσχηματισμένο τουρμπάνι μόλις δυο χιλιοστών σε έναν άνθρωπο που κάθεται στην άκρη ενός βράχου. Άλλοι θα τον αποκαλούσαν μινιατουρίστα, αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Ο Νταντ αγαπούσε τις νεράιδες, τα υπερφυσικά θέματα, το μυστήριο και τις σκηνές από την Ανατολή. Τα περισσότερα από τα έργα του, πολλά από αυτά που θεωρούνται σήμερα αριστουργήματα, δημιουργήθηκαν, ενώ ο ίδιος ήταν ασθενής σε ψυχιατρική κλινική. Ήταν από τους ζωγράφους που έκαναν τα δημοφιλή εκείνη την εποχή έργα με τις σαιξπηρικές σκηνές. Σε ένα από αυτά ακόμα και σήμερα, αναγνωρίζει κανείς την τρέλα στα μάτια του Δούκα του Gloucester καθώς στέκεται πάνω από το σώμα του Henry VI κρατώντας ένα ματωμένο σπαθί. Οι ιστορικοί της τέχνης αναγνωρίζουν το βλέμμα του καλλιτέχνη.
Το καλοκαίρι του 1842 μετά από ένα ταξίδι του στη Συρία, την Ελλάδα, την Ιορδανία και την Αίγυπτο, στο οποίο προσελήφθη από έναν πλούσιο ταξιδιώτη, τον Sir Thomas Phillips για να κάνει σχέδια και υδατογραφήματα των «εξωτικών τόπων», άρχισε η ακανόνιστη συμπεριφορά του να εκδηλώνεται κάθε μέρα όλο και περισσότερο.
Ο Νταντ γεννήθηκε στο Chatham του Κεντ στην Αγγλία και ήταν γιος χημικού. Το πέμπτο από τα εννέα παιδιά μιας πολυμελούς οικογένειας. Το ταλέντο του στο σχέδιο άρχισε να φαίνεται από νωρίς και μπήκε στην Royal Academy of Arts στην ηλικία των 20. Από νωρίς θεωρήθηκε κορυφαίο ταλέντο. Ο Ρίτσαρντ Νταν ήταν σύγχρονος του GF Watts και στις αρχές της σταδιοδρομίας τους είχαν πολλά κοινά. Και οι δύο ήταν φοιτητές στη Βασιλική Ακαδημία, θαυμαστές των Γλυπτών του Παρθενώνα και ταξίδεψαν στο εξωτερικό, στη δεκαετία του 1840.
Το καλοκαίρι του 1842 μετά από ένα ταξίδι του στη Συρία, την Ελλάδα, την Ιορδανία και την Αίγυπτο, στο οποίο προσελήφθη από έναν πλούσιο ταξιδιώτη, τον Sir Thomas Phillips για να κάνει σχέδια και υδατογραφήματα των «εξωτικών τόπων», άρχισε η ακανόνιστη συμπεριφορά του να εκδηλώνεται κάθε μέρα όλο και περισσότερο. Επιστρέφει στην Αγγλία κάτι που περιγράφεται ως «μια δραματική αλλαγή προσωπικότητας». Αρχίζει να γίνεται βίαιος, να πέφτει σε παραληρήματα θεωρώντας ότι βρίσκεται κάτω από την επιρροή του θεού της Αιγύπτου Όσιρι. Όλοι πίστεψαν αρχικά ότι είχε πάθει ηλίαση. Σήμερα λένε ότι μάλλον έπασχε από μια μορφή παρανοϊκής σχιζοφρένειας. Από το ίδιο έπασχαν και τα δυο του αδέρφια. Με την επιστροφή του εξετάστηκε από γιατρούς και διαγνώστηκε ότι είχε σώας τας φρένας. Η οικογένειά του τον πήρε στο πατρικό σπίτι προκειμένου να αναρρώσει.
Στις 28 Αυγούστου 1843 ο Richard Dadd και ο πατέρας του, ο Robert, πήγαν μια βραδινή βόλτα μέσα από το πάρκο γύρω από Cobham Hall στο Κεντ. Ο 26χρονος ζωγράφος επιτέθηκε ξαφνικά τον πατέρα του, τον χτύπησε στο κεφάλι, τον μαχαίρωσε μέχρι θανάτου, έκρυψε το σώμα του και αποβιβάστηκε σε ένα πλοίο με προορισμό το Ντόβερ της Γαλλίας. Η μανία του εκδηλώθηκε ξανά όταν καθ’ οδόν προς το Παρίσι επιτέθηκε σε άλλους ταξιδιώτες με ξυράφι. Όταν συνελήφθη, ισχυρίστηκε ότι είχε ενεργήσει σύμφωνα με τις οδηγίες του θεού Όσιρι, ότι ήταν γιός και απεσταλμένος του θεού επιφορτισμένος με το θεάρεστο έργο να εξολοθρεύσει τους άντρες που είχαν καταληφθεί από τον σατανά. Ο τύπος της εποχής έκανε κυριολεκτικά πάρτι. Τα δημοσιεύματα έκαναν σε μια νύχτα γνωστό, μάλλον διάσημο τον Νταντ και το δικαστήριο τον ανακήρυξε ομόφωνα «εγκληματική τρελό".
Κλείστηκε στο Νοσοκομείο St Mary of Bethlehem - περισσότερο γνωστή ως Bethlem- ή, πιο υποτιμητικά, φρενοκομείο. Ο Νταντ παρέμεινε εκεί μέχρι το 1964, τη χρονιά που ένας άλλος σπουδαίος Άγγλος ποιητής, ο John Clare – διάσημος για τον τρόπο που περιέγραψε την φύση και για το ποίημά του I am, πέθανε στο φρενοκομείο Νορθάμπτον. Ο Νταντ μεταφέρθηκε στο Broadmoor. Και εκεί πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του, για να πεθάνει 22 χρόνια αργότερα, το 1886. Στο τότε νεοσυσταθέν Broadmoor Hospital, ενθαρρύνθηκε να συνεχίσει τη ζωγραφική. Οι φωτισμένοι για την εποχή γιατροί του επέτρεψαν σε ένα ταραγμένο μυαλό του καιρού του να φτιάξει έτσι, μερικά από τα ωραιότερα έργα του. Σε ένα σημείωμα της κλινικής αναγράφεται ότι ο Νταντ «είναι απασχολημένος τον περισσότερο χρόνο με τη ζωγραφική του. Δεν παραπονιέται και είναι ευχαριστημένος».
Στα έργα αυτά, σήμερα, μπορεί να διαβάσει κανείς την επιρροή των ζωγράφων που αγαπούσε, του Γουίλιαμ Μπλέικ, του Ζερικό, του Φουζέλι και των Γερμανών Ναζαριστών. Εδώ έκανε και το διάσημο έργο του The Fairy Feller's Master-Stroke, το οποίο έκαναν τραγούδι οι Queen.Το απίστευτα περίπλοκο και όμορφο αυτό έργο έκανε να το ολοκληρώσει 9 χρόνια. Eνέπνευσε συγγραφείς όπως ο Ντίκενς. Στον David Copperfield, ο εκκεντρικός χαρακτήρας του κυρίου Dick είναι ο Richard Dadd.
Το μυθιστόρημα του Terry Pratchett, που δημοσιεύθηκε το 2003, Wee Free Men, βασίζεται εν μέρει στην ιστορία του Νταντ, ενώ η Βρετανίδα συγγραφέας Άντζελα Κάρτερ έγραψε ένα έργο για το ραδιόφωνο, το Come unto these Yellow Sands, βασισμένο στη ζωή του Νταντ.
Το 1987, στη διάρκεια ενός προγράμματος στο BBC, στο Antiques Roadshow, ανακαλύφθηκε τυχαία μια από χρόνια χαμένη ακουαρέλα του, το έργο The Artist's Halt in the Desert, έργο βασισμένο σε μια εικόνα της Νεκράς Θάλασσας, από το ταξίδι του στη Μέση Ανατολή. Το έργο πουλήθηκε για 100.000 λίρες στο Βρετανικό Μουσείο.
Αντίθετα με πολλές δημοφιλείς παρανοήσεις, ο Dadd πέρασε τις πιο δημιουργικές στιγμές του όταν ήταν διαυγής. Το φαντασιακό ως επιλογή του θέματός του ήταν ο τρόπος να αποδρά από την πραγματικότητα της ζωής του, την ασθένειά του, τη φυλάκισή του και τα εγκλήματά του. Το απίστευτα λεπτομερές του έργο δείχνει πειθαρχία, καταβύθιση στο θέμα ενώ τα στοιχεία της προραφαηλιτικής λαϊκής ζωγραφικής, φανερώνουν ένταση και αποτελούν ακόμα και σήμερα πρότυπο της μικρογραφίας. Κατά τη διάρκεια των 42 χρόνων εγκλεισμού του στηρίχθηκε σχεδόν αποκλειστικά στη φαντασία του και την απίστευτη οπτική μνήμη που διέθετε.
Αν και το πρότυπο του βασανισμένου, απομονωμένου καλλιτέχνη, ακόμα και σήμερα είναι φετίχ, τα στοιχεία της εικονογραφίας του δείχνουν ότι η εμπειρία της ζωής και η αντίληψη επηρεάζουν σε βάθος το έργο ενός καλλιτέχνη και ότι η ασθένεια εμποδίζει τη δημιουργικότητα, αλλά και πολλές λειτουργικές πλευρές ενός ανθρώπου. Ο Νταντ εξακολουθεί ακόμα και σήμερα με τα έργα του να αποτελεί έμπνευση για τα ευφάνταστα και δημιουργικά μυαλά.
σχόλια