Όπυ Ζούνη: Μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών

Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter
Φωτο: Γιάννης Παναγόπουλος/EUROKINISSI
0

«Τι να αφήσεις σ' έναν γερασμένο κόσμο; Μόνο αισιοδοξία μέσα στην ακατάσχετη βία. Και την πιο απελπιστική, τη νεανική βία. Τι κόσμο χτίζουμε, που δεν μπορούμε ακόμα να κατευθύνουμε τη νεανική ενέργεια σε θετικούς στόχους; Αιώνες τώρα γεννιούνται παιδιά σ' ένα άδικο περιβάλλον. Πώς να προλάβουν να κάνουν την "αυτοψυχανάλυσή" τους; Κι απ' αυτά που προλαβαίνουν, πόσα μπορούν;». Λόγια ανήσυχα και ανατριχιαστικά επίκαιρα της Όπυς Ζούνη, μιας μεγάλης μορφής των εικαστικών τεχνών του 20ού και 21ου αιώνα.

Έρχεται στον κόσμο στις 4 Φεβρουαρίου του 1941 στο Κάιρο της Αιγύπτου, με γονείς τον Γιάννη Σαρπάκη και την Ελένη Μπατίστα, με καταγωγή από τη Σαντορίνη και την Κρήτη. Παίρνει το όνομα της γιαγιάς της Καλλιόπης, αλλά ο αγαπημένος της θείος Πέτρος τη βαφτίζει ανεπίσημα Όπυ και αυτό το όνομα κρατάει σε ολόκληρη τη ζωή της.

«Δεν μπορούσα να παρουσιάσω τη δουλειά μου σε ατομική έκθεση στην Ελλάδα, γυναίκα και πρωτοποριακή, και έτσι άρχισα από το Μπιαρίτζ της Γαλλίας».

Ο παππούς της, «σκληρός άνθρωπος», όπως τον χαρακτηρίζει η ίδια, μεταναστεύει στην Αίγυπτο σε ηλικία 12 χρόνων και σιγά σιγά, με πολύ μόχθο και κόπο, στήνει μια τεράστια περιουσία. Η Όπυ γνωρίζει την τραγωδία από πολύ μικρή, χάνοντας πρώτα τον πατέρα της και λίγα χρόνια μετά τη μητέρα της από καρκίνο. Η απώλεια των γονιών της και κυρίως της μητέρας της, που είναι το πρόσωπο-κλειδί που τη μυεί για πρώτη φορά στη ζωγραφική, τη σημαδεύει για όλη της ζωή. Παρά τη δυσλεξία της βρίσκει καταφύγιο στη μελέτη και στην τέχνη και λαμβάνει γαλλική ανατροφή, όπως συνηθιζόταν για τα παιδιά των πλούσιων οικογενειών της Αιγύπτου.

Τα χρόνια που ακολουθούν αποδεικνύονται ακόμη πιο δύσκολα γι' αυτήν και τον αδερφό της, μετά το θάνατο και του θείου της Πέτρου. Χαρακτηρίζονται έντονα από οικογενειακές ίντριγκες, δικαστικές διαμάχες για την κληρονομιά του παππού τους και αφόρητη μοναξιά. Την κηδεμονία της τελικά αναλαμβάνει ο Γιώργος Μιχαηλίδης, ένας από τους πιο διακεκριμένους αιγυπτιολόγους της εποχής, και εμπνέει στην έφηβη Όπυ μια καταλυτική αγάπη για την αιγυπτιακή και αρχαία ελληνική τέχνη και τη γλυπτική του Ροντέν.

Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter

Το 1959 ξεκινάει ελεύθερες σπουδές στη ζωγραφική υπό την καθοδήγηση του Αρμένιου ζωγράφου Ασόντ Ζοριάν. Κάνει την πρώτη της έκθεση στην γκαλερί Nile του Καΐρου το 1962. Όνειρό της είναι να ταξιδέψει μακριά από την Αίγυπτο για να συνεχίσει τις σπουδές την στη Γαλλία. Τελικά καταλήγει στην Αθήνα να παρακολουθεί μαθήματα στο τμήμα κεραμικής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών.

Την ίδια χρονιά, το 1963 δηλαδή, γνωρίζει το σύζυγό της, τον αρχιτέκτονα Αλέκο Ζούνη, τον οποίο παντρεύεται δύο χρόνια μετά. Μπαίνει πρώτη στο τμήμα ζωγραφικής της Σχολής και έχει δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη, του οποίου η επιρροή είναι σημαντική σε θέματα σύνθεσης, χρώματος και φωτός στο έργο της. Παράλληλα, ξεκινά τους πειραματισμούς πάνω σε υλικά και τεχνικές, ενώ δουλεύει στα πρώτα της έργα. Το 1969 αποφοιτά και γίνεται μητέρα με τον ερχομό του πρωτότοκου γιου της Πέτρου.

Δεν αναγνωρίζεται αμέσως η προχωρημένη φύση του έργου της στην Ελλάδα, κυρίως επειδή είναι γυναίκα!

Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter

«Προσωπικά δεν μπορούσα να παρουσιάσω τη δουλειά μου σε ατομική έκθεση στην Ελλάδα, γυναίκα και πρωτοποριακή, και έτσι άρχισα από το Μπιαρίτζ της Γαλλίας. Με ξένο διαβατήριο λοιπόν πέρασα στον ελληνικό καλλιτεχνικό χώρο». Κάνει μεγάλη αίσθηση με την πρώτη επίσημη ατομική της έκθεση στην γκαλερί Vallombreuse στη Γαλλία το 1970. Οι κριτικοί την εντάσσουν ανάμεσα στους πρωτοπόρους της σύγχρονης τέχνης. Ένα χρόνο μετά διοργανώνει την πρώτη της έκθεση στην Ελλάδα με τίτλο «Τομές - Αδιέξοδα» στην Ελληνοαμερικανική Ένωση.

Η δεκαετία του '70, αν και της φέρνει χαρμόσυνα νέα με την αποδοχή της δουλειάς της και τη γέννηση του δεύτερου της γιου Γιάννη, είναι επίσης μια περίοδος που έχει να αντιμετωπίσει την ψυχολογική κατάρρευση εξαιτίας των εξαντλητικών ρυθμών εργασίας και πίεσης, οδηγώντας την σε νοσηλεία. Η οικογένειά της δεν φεύγει λεπτό από κοντά της και η στήριξή τους, μαζί με την πεισματική αφοσίωση της ίδιας στην τέχνη της τη βοηθούν να ξεπεράσει την περιπέτειά της. Τα επόμενα χρόνια γεμίζουν από συμμετοχές σε εκθέσεις και ταξίδια σε διάφορα μέρη της Γης για την παρουσίαση των έργων της.

Βρίσκει σημαντικό σύμμαχο στο πρόσωπο του Αλέξανδρου Ιόλα, που την ωθεί ακόμη πιο μπροστά. Όλο αυτό το διάστημα δεν σταματάει ποτέ να πειραματίζεται, ανακαλύπτοντας εκ νέου κάθε φορά διαφορετικά μέσα έκφρασης και η καριέρα της εκτοξεύεται στα ύψη με συνεχείς βραβεύσεις. Οι πίνακες και οι κατασκευές της ανήκουν στο είδος της γεωμετρικής τέχνης. Το ύφος τους είναι αυστηρό και συνάμα αφαιρετικά λυρικό, αποκαλύπτοντας ένα καθαρά προσωπικό χαρακτήρα που βγαίνει μέσα από ζωηρές, φαντασιακές συνθέσεις γεωμετρικών σχημάτων με έντονη την παρουσία του φωτός. «Αποδίδω μια εικόνα, ένα όραμα τρισδιάστατο, μέχρι χαοτικό, που ξεπερνά, κάποιες φορές τα όρια της λογικής».

Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter

Το 1996, η υγεία της κλονίζεται. Μαθαίνει ότι πάσχει από «επιθετική» μορφή καρκίνου, δεν το βάζει όμως κάτω. «Μεταστάσεις, χημειοθεραπείες, νοσοκομεία, σωληνώσεις, εγχειρίσεις. Δεν παύω όμως να δουλεύω όσο μπορώ, αντιστάθμισμα για να επιζήσω». Για δώδεκα χρόνια παλεύει την αρρώστια και συνεχίζει να δημιουργεί εντατικά, παρά τους ανυπόφορους πόνους. Βρίσκει ξανά καταφύγιο στην τέχνη και στον αγαπημένο της χώρο, το σπίτι της στην Παλαιά Πεντέλη που λειτουργεί ως το πιο αποτελεσματικό φάρμακο. Σε πείσμα της ασθένειας πραγματοποιεί το 2007 μια μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και πλήθος κόσμου σπεύδει να δει τα έργα της.

Έχασε τη μάχη με την επάρατη νόσο στις 5 Δεκεμβρίου 2008 στο Νοσοκομείο «Μετροπόλιταν». Ήταν 67 χρόνων. Άφησε πίσω της το σύζυγό της, τους δυο της γιους, την εγγονή της Κωνσταντίνα και 40 χρόνια αστείρευτης, φωτεινής δημιουργίας.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Εικαστικά / Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Tο Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή την επέτειο 30 χρόνων από τον θάνατό του σπουδαίου Έλληνα καλλιτέχνη, διοργανώνει μια έκθεση αφιερωμένη στο ταξίδι του από τη Δύση στην Ανατολή το 1958. Ένα ταξίδι κυριολεκτικό και μεταφορικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ