Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη

Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
0
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter

Με το που μπήκα στην αίθουσα το πρώτου ορόφου του Μουσείου Μπενάκη, ένιωσα ένα ιδιαίτερο δέος. Φέτος η Κρήτη γιορτάζει τα 100 χρόνια από την ένωσή της με την Ελλάδα και το Μουσείο τιμά την επέτειο φιλοξενώντας την έκθεση της Αποστολής Πηνελόπη Gandhi (δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα με τις δράσεις εδώ).

Η υφαντική ήταν το δεύτερο προϊόν που εξήγαγε η Κρήτη από την εποχή του Μίνωα, μετά το λάδι. Αυτόν τον πανάρχαιο πολιτισμό οι Κρητικοί τον τιμούν όσο λίγες περιοχές της Ελλάδας και προσπαθούν να τον μεταλαμπαδεύουν πάντα στις επόμενες γενιές. Μόλις είδα δύο από τις υφάντριες της Αποστολής να δημιουργούν στον αργαλειό, χαμογέλασα με σεβασμό. Αφού χάζεψα τα έργα που εκτίθενται με ενδιαφέρον που πραγματικά δεν περίμενα ότι θα μου δημιουργηθεί για κάτι φαινομενικά τόσο «ρετρό», ακολούθησε μια ιδιαίτερα κατατοπιστική συζήτηση με την εμπνεύστρια και συντονίστρια της Αποστολής, Βαρβάρα Τερζάκη-Παλλήκαρη και τις Τίνα Δασκαλαντωνάκη και Λίτσα Λαζοπούλου που συμμετέχουν ενεργά στα δρώμενα.

Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Οι υφάντρες Ευτυχία και Γεωργία επί το έργο
Διαβάζω στα φυλλάδια ότι η Αποστολή Πηνελόπη Gandhi είναι εθελοντική, μη επιχορηγούμενη πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου των Ορέων. Περί τίνος πρόκειται;

Β.Τ.: Το Πανεπιστήμιο των Ορέων προσπαθεί να συνδέσει τη συμβιωματική με την επιστημονική γνώση. Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Κρήτης βγαίνουν έξω από τα γραφεία και τα εργαστήριά τους και επιχειρούν να επικοινωνήσουν με τους ανθρώπους της υπαίθρου και των πόλεων, ώστε να μην υπάρχει κενό ανάμεσα στον κόσμο της επιστήμης και στον κόσμο του βιώματος. Συνεργάζονται Πανεπιστήμια και από διάφορα μέρη του κόσμου, με οραματιστή τον καθηγητή οφθαλμολογίας Γιάννη Παλλήκαρη.

Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Πώς προέκυψε η Πηνελόπη Gandhi;

B.T.: Το όνομα της Αποστολής είναι ένα «πάντρεμα» της ομηρικής Πηνελόπης και του Μαχάτμα Γκάντι. Η Πηνελόπη ήταν το υψηλότερο γυναικείο πρότυπο ηθικής και αξιών. Ο Μαχάτμα Γκάντι δίδαξε την αξία των κινήσεων του ανθρώπινου σώματος, τη σημασία του να παράγεις μόνος σου το φαγητό που τρως και το ρούχο που ντύνεσαι. Η Κρήτη κάποτε ήταν χειροποίητη και έτσι πρέπει να ξαναγίνει. Θέλουμε να ντύσουμε την οικουμένη με τα μινωικά σχέδια και μοτίβα. Ήδη πολλά μουσεία του εξωτερικού έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη δουλειά της Πηνελόπης, στην οποία μετέχουν καθηγητές από διάφορες σχολές του Πανεπιστημίου Κρήτης, από μεγάλα Πανεπιστήμια του εξωτερικού, καθώς και πολλοί δεξιοτέχνες και παλαιοί μαστόροι από κάθε γωνιά της Κρήτης.

Τ.Δ.: Η Αποστολή είναι καρπός του έρωτα ανάμεσα στα Χανιά και στο Ρέθυμνο, ή αλλιώς ανάμεσα στον κ. Παλλήκαρη και την κ. Τερζάκη. Είναι ένα στοίχημα επί προσωπικού γι' αυτό και η πρωτοβουλία έχει καταφέρει τόσα πολλά. Αυτή η φλόγα, αυτός ο έρωτας, το πάθος, η εμμονή για την Κρήτη μεταδίδεται από εκείνους σε όλους εμάς που συμμετέχουμε στην πρωτοβουλία, η οποία πλαισιώνεται από πρόσωπα διεθνούς κύρους, με επικεφαλής την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ. Τα μέλη της Αποστολής πηγαίνουν σε όλα τα χωριά, μαζεύουν τις υφάντρες, συλλέγουν τη γνώση και τη μεταφέρουν. Ο βαθμός δυσκολίας του εγχειρήματος είναι πολύ μεγάλος. Οι γυναίκες αυτές δεν είναι συνηθισμένες να αναλύουν την τέχνη τους με αυτό τον τρόπο.

Β.Τ.: Είναι γυναίκες μυημένες στην υφαντική, έχουν διακριθεί στην τέχνη τους. Εμείς θέλουμε να προβάλουμε και να διαδώσουμε τη φιλοσοφία και την ηθική του «αργαστηριού», εκείνης της Κρήτης που σταδιακά χάσαμε και κάνουμε αγώνα να διατηρήσουμε.

Περί της φιλοσοφίας, μου είναι σαφές. Για την ηθική όμως;

Β.Τ.: Τι εννοώ με την «ηθική του αργαστηριού». Το αργαστήρι ήταν η προέκταση του σώματος της γυναίκας. Η γυναίκα πριν από 50 χρόνια, το πρώτο πράγμα που έπαιρνε στο σπίτι της όταν παντρευόταν ήταν το αργαστήρι, ο αργαλειός, όπου θα ύφαινε τα ρούχα του άντρα της, των παιδιών της, τα δικά της και εκείνα που χάριζε. Ήταν το ένα κομμάτι της ζωής της, η «βιομηχανία» του σπιτικού της. Το άλλο ήταν οι γεωργικές ή κτηνοτροφικές εργασίες και με ό,τι καταπιανόταν στο χωριό. Αν δεν ύφαινε το σεντόνι της, δεν είχε σεντόνι να στρώσει.

Ήταν δείγμα ικανοτήτων δηλαδή;

Β.Τ.: Και ανάγκη! Και ένα είδος status quo. Χωρίς αυτό δεν μπορούσες να στήσεις σπίτι. Φυσικά, στις σημερινές γυναίκες δεν λέμε «κλειστείτε σπίτι σας, στο εργαστήρι». Προάγουμε την επιλογή ενός πιο ήσυχου, πιο συγκροτημένου και υγιεινού τρόπου ζωής.

Πιστεύετε πραγματικά ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό στο 2013;

Β.Τ.: Βέβαια! Το έχουμε καταφέρει! Στην αρχή μας αντιμετώπιζαν με σκεπτικισμό, αλλά πλέον έχουν πειστεί. Όλα τα μέλη της Αποστολής, από εμάς που ζούμε στην Κρήτη, μέχρι τις «Πηνελόπες» της Αθήνας, όπως η Τίνα και η Λίτσα, έχουμε ένα κοινό στόχο: να διασώσουμε, να διαδώσουμε την υφαντική και να ξαναντυθούμε με την ιστορία μας, επανεπικαιροποιώντας τον κρητικό πολιτισμό. Να ξαναβάλουμε τα ρούχα εκείνα που είναι φτιαγμένα από το δικό μας νήμα, που έχει παραχθεί από τη ράτσα του ζώου της Κρήτης, το οποίο έχει ανατραφεί στο καθαρό χωράφι της Κρήτης, που το καλλιεργούν σωστά και δεν το ψεκάζουν οι άντρες μας. Γνωρίζετε ότι δεν βάφεται το μαλλί ενός ζώου που έχει πάρει αντιβίωση; Επίσης αν πεθάνει αυτό το ζώο, δεν το τρώνε τα όρνεα! Έτσι πείθουμε και τους άντρες μας να μην επιβαρύνουν τα χωράφια με χημικά. Φυσικά χρησιμοποιούμε αποκλειστικά φυτικές ή ορυκτές βαφές, όπως οι Μινωΐτες που εξήγαγαν την πορφύρα.

Λ.Λ.: Ο Γιάννης Παλλήκαρης είπε κάτι πολύ ενδιαφέρον στην προχθεσινή του ομιλία: Στο παρελθόν, οι ρυθμοί της ζωής ήταν πιο αργοί, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μπορούν να κατανοούν τις αλλαγές, είχαν το χρόνο να τις αφομοιώσουν. Σήμερα, με τους γρήγορους ρυθμούς, οι άνθρωποι δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν τις αλλαγές. Τι θέλω να πω; Θεωρώ ότι σήμερα η Κρίση δεν είναι οικονομική, αλλά βαθιά κοινωνική. Αν λοιπόν μια κοινωνία η οποία πάσχει αξιακά, βασίσει το επόμενό της βήμα στην παράδοση, αυτή η «επιστροφή», χωρίς να είμαστε προγονόπληκτοι, θα ανοίξει το δρόμο σε ένα ευοίωνο μέλλον. Υπό αυτή την έννοια, είναι πολύ σημαντική η προσπάθεια της Πηνελόπης.

Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Το βασικό μοτίβο του μινωικού αγγείου μεταφέρθηκε στο φόρεμα που φοράει η Βαρβάρα Τερζάκη
Θα ήθελα να μου εξηγήσετε τις διαφορές ανάμεσα στους νομούς της Κρήτης, σε καλλιτεχνικό επίπεδο εν γένει και στο επίπεδο της υφαντικής.

Τ.Δ.: Το Ρέθυμνο ήταν πάντα καλλιτεχνικά πρωτοπόρο. Η υφαντική όμως είναι εντυπωσιακή σε κάθε μέρος.

Β.Τ.: Τα Χανιά όμως είχαν πάντα έναν τρόπο λίγο πιο ελιτίστικο, μια «ανεπτυγμένη αξιοπρέπεια». Το Ρέθυμνο είναι πιο λυρικό, τα Χανιά πιο επικά. Οι γυναίκες όμως της Κρήτης υφαίνουν όλες με τον ίδιο τρόπο. Οι τεχνικές ύφανσης είναι ίδιες, τα μοτίβα διαφέρουν. Η δυτική Κρήτη κάνει περισσότερη γεωμετρία, η ανατολική περισσότερη φύση.

Λ.Λ.: Λένε για τους νομούς, ότι το Ρέθυμνο είναι για τα γράμματα, τα Χανιά για τα άρματα, ενώ το Ηράκλειο και το Λασίθι για το εμπόριο. Αυτό το απόφθεγμα δίνει και το στίγμα της τέχνης του κάθε νομού. Η Πηνελόπη Gandhi έχει στήσει ομάδες, «κοσμητείες» υφαντικής σε όλη την Κρήτη.

Τι μπορεί να προμηθευτεί κανείς από της δημιουργίες της Αποστολής;

Τ.Δ.: Μοναδικά και αριθμημένα υφαντικά δημιουργήματα, φτιαγμένα με τη λογική που συζητήσαμε πριν και διακοσμημένα με τα κρητικά πρότυπα και την ιστορία μας. Επίσης, η Πηνελόπη θέλουμε να δημιουργεί μικρά έργα τέχνης, προσιτά σε όλους. Πρώτη έμπνευση είναι ο «Κρητικός Αέρας» που τον έχουμε κλείσει σε ένα κουτί, σχεδιασμένο από τον Κωνσταντίνο Κακανιά. Διατίθεται στο πωλητήριο του Μουσείου έναντι 12 ευρώ, ανοίγεις το κουτί και εισπνέεις καθαρό, κρητικό αέρα. Οι γυναίκες της Κρήτης έφεραν στην Αθήνα τον αέρα τους. Επίσης, στο σύντομο μέλλον στόχος μας είναι να υφανθούν και να πωλούνται haute couture κομμάτια, τα οποία θα είναι φυσικά μοναδικά και θα βγαίνουν λίγα σε αριθμό, με διαφορετικά prints. Πολύ σημαντική είναι εδώ η έννοια της ατέλειας, καθετί χειροποίητο δεν είναι τέλειο και αυτό είναι που το κάνει ξεχωριστό.

Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter

Αποχωρώντας, η Βαρβάρα Τερζάκη με προέτρεψε να αφαιρέσω το piercing μου, αφού πια δεν είναι στη μόδα και να επιχειρήσω να ντυθώ με ένα σαλβάρι και με τα υποδήματα του παππού μου. Μπορεί και να το σκεφτώ σοβαρά.

Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Υφάντρες από την Κρήτη στο Μουσείο Μπενάκη Facebook Twitter
Εικαστικά
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Εικαστικά / Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Tο Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή την επέτειο 30 χρόνων από τον θάνατό του σπουδαίου Έλληνα καλλιτέχνη, διοργανώνει μια έκθεση αφιερωμένη στο ταξίδι του από τη Δύση στην Ανατολή το 1958. Ένα ταξίδι κυριολεκτικό και μεταφορικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ