Μια συναυλία της ΚΟΑ με κινηματογραφική και συμφωνική μουσική που σχετίζεται με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η βραδιά κορυφώνεται με την ερμηνεία και προβολή του εμβληματικού «Shoulder Arms» του Τσάρλι Τσάπλιν

Κορίνα Φαρμακόρη, 5.10.2018 | 17:50

Mε αφορμή την επέτειο των 100 ετών από τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών παρουσιάζει τον θεματικό Κύκλο «Πόλεμος και Ειρήνη», ο οποίος θα ολοκληρωθεί σε τρεις συναυλίες, περιλαμβάνοντας έργα εμπνευσμένα από συγκρούσεις πολεμικές και κοινωνικές.

Η πρώτη συναυλία με έξοχα δείγματα κινηματογραφικής και συμφωνικής μουσικής, που σχετίζεται με τον αιματηρό αυτό πόλεμο που σφράγισε την ευρωπαϊκή ιστορία, θα πραγματοποιηθεί στο Μέγαρο Μουσικής την Κυριακή 14 Οκτωβρίου, με τον αγαπημένο στο ελληνικό κοινό, αρχιμουσικό, Φρανκ Στρόμπελ, στο πόντιουμ.

Η συναυλία ανοίγει με τον «Άρη» από τους «Πλανήτες» του Άγγλου συνθέτη Γκούσταβ Χολστ. Αν και πολλοί νομίζουν πως ο «Άρης, ο πολεμοχαρής» γράφτηκε με την πρόθεση να εκφράσει τη φρίκη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, η αλήθεια είναι πως το μέρος αυτό ολοκληρώθηκε ελάχιστα πριν το ξέσπασμα του πολέμου τον Αύγουστο του 1914, αποτελώντας συνεπώς όχι απόηχο αλλά προεικόνισή του. Χωρίς κανένα στοιχείο ηρωισμού, δόξας ή τραγικότητας η μουσική του «Άρη» εκφράζει μία μηχανιστική και απάνθρωπη φρίκη.

Η σουίτα από τον «Λώρενς της Αραβίας» θα ακολουθήσει. Ο Γάλλος συνθέτης Μωρίς Ζαρ, μαθητής του Αρτύρ Χονεγκέρ, υπέγραψε τη μουσική της ταινίας που απέσπασε ένα από τα Όσκαρ καθιερώνοντας έτσι τον Ζαρ ως συνθέτη κινηματογραφικής μουσικής διεθνώς. Η Σουίτα που θα ακούσουμε περιλαμβάνει μερικά από τα πιο αξιομνημόνευτα σημεία της παρτιτούρας για την ταινία.

Η βρετανική, πολεμική ταινία του 1966 «The Blue Max» (στην Ελλάδα γνωστή ως «Η Πτώση των αετών») πραγματεύεται τις προσπάθεια ενός Γερμανού πιλότου στον Α' Παγκόσμιο να κερδίσει την ύψιστο παράσημο Μπλου Μαξ, αποδιδόμενο σε όποιον πιλότο καταρρίψει είκοσι εχθρικά αεροσκάφη. Ο Αμερικανός συνθέτης Τζέρυ Γκόλντσμιθ συνέθεσε μερικές από τις καλύτερες μουσικές σελίδες της καριέρας του για την ταινία αυτή και η σύνθεσή του αποτέλεσε πρότυπο μουσικής για μία πολεμική ταινία, επηρεάζοντας μεταγενέστερους συνθέτες.

Το 1906 ο Μωρίς Ραβέλ ξεκίνησε να σχεδιάζει ένα έργο με τίτλο «Βιέννη» ως φόρο τιμής στον Γιόχαν Στράους (υιό). Ο ίδιος το οραματιζόταν ως «ένα είδος αποθέωσης του βιεννέζικου βαλς, που στο μυαλό μου συνδέεται με τον φανταστικό τροχό της μοίρας».

Η ιδέα εγκαταλείφθηκε για χρόνια και μόλις το 1919 ο συνθέτης επέστρεψε σε αυτή γράφοντας ως τον Απρίλιο του 1920 το χορογραφικό ποίημα «Το Βαλς». Το Βαλς διαθέτει τυπικές αρετές της γραφής του Ραβέλ: ευφάνταστη και πληθωρική ενορχήστρωση, ερεθιστικές αρμονίες, αμείωτη ρυθμική ενέργεια (που διοχετεύεται ενίοτε με αρκετά περίπλοκο τρόπο) και σφικτή δομή ανάμεσα στα εναλλασσόμενα επεισόδια.

Η βραδιά κορυφώνεται με την ερμηνεία και προβολή του εμβληματικού «Shoulder Arms» του Τσάρλι Τσάπλιν, που παρουσιάστηκε το 1918. Ο γνωστός μας Σαρλό βρίσκεται στο γαλλικό μέτωπο ως στρατιώτης. Μεταμφιεσμένος σε δέντρο περνά τις γραμμές του γερμανικού στρατού και κατορθώνει να απαγάγει τον Κάιζερ και τον στρατάρχη Χίντενμπουργκ αλλά τελικά συνειδητοποιεί πως όλα αυτά ήταν απλώς και μόνο ένα όνειρο.

Η μουσική που ο ίδιος ο Τσάπλιν συνέθεσε για την ταινία φανερώνει το ταλέντο του δημιουργού της στη σύνθεση εμβατηρίων, ενώ τα κωμικά της στοιχεία διακωμωδούν την «άκαμπτη» στρατιωτική ζωή. Ο Τσάπλιν συνέθεσε μουσική και για τις δύο αντίπαλες πλευρές, μεριμνώντας για την εμφανή στιλιστική τους διαφοροποίηση.

Η μουσική που συνοδεύει την πλευρά των Δυνάμεων της Αντάντ είναι ανάλαφρη, ενώ αντίθετα η πολεμική μουσική της γερμανικής πλευράς είναι βαριά και μιλιταριστική, αφήνοντας ελάχιστο περιθώριο παραλλαγών.