«Αντίο Λιντίτα»: Η λεπτότητα και η δύναμη του ειλικρινούς πένθους

Ο Μάριο Μπανούσι είναι πολύ νέος και δεν ξέρει ευτυχώς τη βιομηχανία του πένθους που εδράζει στα ποταπά μας κίνητρα. Την ανάγκη να φανερώσουμε τον εαυτό μας που «άξιζε» να είναι συγγενής, οικείος, συνομιλητής του νεκρού, να τον μνημονεύσουμε όταν στερεύει κάθε άλλη δεξαμενή που προσελκύει συμπάθεια, να αφήσουμε τελικά τον «προσφιλή» μας στο έλεος των προθέσεών μας, χωρίς χιούμορ, αληθινά ίχνη αισθημάτων, εξαφανίζοντας κάθε ανθρώπινο χαρακτηριστικό του.

Έτσι, ο Μπανούσι μιλάει για τη Λιντίτα, τη δεύτερη γυναίκα του πατέρα του και δική του δεύτερη μητέρα, με αγάπη άδολη, καθόλου εξιδανικευμένη, αν και στα μάτια του ήταν μια ιδανική γυναίκα που πέθανε από λύπη τρεις μέρες πριν πεθάνει ο πατέρας του, που ήταν βαριά άρρωστος.

Στην παράσταση της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού «Goodbye Lindita» μπαίνουμε στο σπίτι του πατέρα του στην Αλβανία. Οι αδερφές και η μητέρα της Λιντίτα μυρίζουν τα ρούχα της, κοιτάζουν ένα πρόγραμμα της αλβανικής τηλεόρασης, ξαπλώνουν στο κρεβάτι χωρίς να έχουν ύπνο, ενώ στον κεντρικό τοίχο μια Madonna nera δεσπόζει σε ένα σύμπαν απαρηγόρητο, που θρηνεί άηχα. 

Όλα τα έπιπλα, όλο το σπίτι, όλα τα πράγματα που είχαν πάρει ζωή από τη Λιντίτα μετακινούνται αθόρυβα, εκεί μέσα βρίσκεται εγκιβωτισμένη η μνήμη της και η ίδια. 

Ο Μπανούσι κάνει το προσωπικό του βίωμα, αυτό που τον καίει, το πένθος για τον πατέρα του και τη Λιντίτα, μια ιστορία που αφορά τους πάντες, με κάθε σκηνή να ανασύρει μια προσωπική μνήμη του θεατή.

Εκεί, σε αυτό το σπίτι ζωντανεύει η βάπτιση, η ζωή και ο γάμος της, ένας γάμος αλβανικός με τη νύφη να έχει κρυμμένο το πρόσωπό της και να κρατά έναν καθρέφτη για να αποχαιρετήσει τον παλιό της εαυτό.

Ο Μπανούσι κάνει το προσωπικό του βίωμα, αυτό που τον καίει, το πένθος για τον πατέρα του και τη Λιντίτα, μια ιστορία που αφορά τους πάντες, με κάθε σκηνή να ανασύρει μια προσωπική μνήμη του θεατή. Δεν πρόκειται για μια παράσταση αυτοβιογραφική, αλλά για μια σπουδή στο πένθος, μια χορογραφία πάνω στη λύπη που κυματίζει όπως οι σκηνές που μπαίνουν η μια μέσα στην άλλη σαν κύμα. Η αξία είναι ότι σε κάθε σκηνή ο θεατής βρίσκει ένα κομμάτι εαυτού, σε έθιμα νυφικά και ταφικά που έχει μόνο ακούσει, που δεν έχει ιδέα ότι υπάρχουν και ταυτίζεται αυτόματα.

Δεν πρόκειται για μια παράσταση αυτοβιογραφική, αλλά για μια σπουδή στο πένθος, μια χορογραφία πάνω στη λύπη που κυματίζει όπως οι σκηνές που μπαίνουν η μια μέσα στην άλλη σαν κύμα. Φωτ.: Θεόφιλος Τσιμάς

Στο σπίτι δεν υπάρχει φυγή, το μικρό παράθυρο δεν έχει ορίζοντα, βλέπει τις απέναντι γρίλιες. Η Λιντίτα στολισμένη, νεκρή, στην καρδιά του σπιτιού, ενώ όλα συνεχίζονται με ένα τρόπο κάπως κανονικό, κάποιος μέσα στο σπίτι τρώει μια σούπα, ένας άλλος χαζεύει αφηρημένα την τηλεόραση, βάζει ηλεκτρική σκούπα. Μια απαρηγόρητη μάνα που χαϊδεύει τα πράγματα, ένας άντρας που κλαίει σιωπηλά στο κρεβάτι του, η ζωή συνεχίζεται.

Ο Μπανούσι μπαίνει στην καρδιά των εθίμων του βαλκανικού πένθους, που εδώ δεν υπάρχουν λόγια για να διατυπωθεί, δεν υπάρχει τίποτα γιορταστικό όπως στις τελετές του Κουστουρίτσα και του Μακαβέγιεφ, η θλίψη είναι βουβή και υπόρρητη και καθηλωτική και έχει μια ρίζα που οι νεωτερικοί έχουν απαρνηθεί ή αγνοούν.

Ο 23χρονος σκηνοθέτης με καταγωγή από την Αλβανία αφήνει να υπάρχει η αυτοβιογραφική του ιστορία μόνο μέσα στον πυρήνα και ξεκλειδώνει τα βαθιά βαλκανικά έθιμα σε μια χορογραφία αισθημάτων και σωμάτων για να αποχαιρετήσει ένα κομμάτι της ζωής του που δεν υπάρχει πια. Ο θάνατος κόβει τις ρίζες, το μεγάλο πένθος κλείνει ένα κύκλο ζωής.

Στο σπίτι δεν υπάρχει φυγή, το μικρό παράθυρο δεν έχει ορίζοντα, βλέπει τις απέναντι γρίλιες. Φωτ.: Θεόφιλος Τσιμάς

Όταν το σπίτι ανοίγει και διαλύεται και η μάνα μέσα σε άφατο πόνο οδηγείται σε έναν τόπο παρηγοριάς, έρχεται η λύτρωση, το άνοιγμα ενός νέου κύκλου, μετά από μια συνειρμική ακολουθία εικόνων που μιλούν για την απώλεια σαν επίκεντρο της ύπαρξης σε ένα σπίτι φτιαγμένο από όνειρα και εφιάλτες, ένα χειροποίητο εικαστικό σύμπαν χωρίς φτιασίδια, που συναισθηματικά αφήνει ήσυχο το θεατή, ωστόσο τον συνδέει καταλυτικά και με απρόσμενη δύναμη με τη δική του εμπειρία.

Μετά τη «Ραγάδα», μια παράσταση σε ένα διαμέρισμα στην Ηλιούπολη που μιλούσε για τη γέννηση, με ηρωίδα την μητέρα του που ήταν μαία, η δεύτερη αυτή εξιστόρηση του Μπανούσι είναι ένας αποχαιρετισμός που μας βυθίζει στην καρδιά κάθε καταγωγής, κάθε σπιτιού και κάθε απώλειας και κάνει μια υπενθύμιση της βαλκανικής μας καταγωγής ως παρακαταθήκης του μέλλοντος.

Ο Μπανούσι μπαίνει στην καρδιά των εθίμων του βαλκανικού πένθους, που εδώ δεν υπάρχουν λόγια για να διατυπωθεί. Φωτ.: Θεόφιλος Τσιμάς

Σε κάθε σκηνή ο θεατής βρίσκει ένα κομμάτι εαυτού, σε έθιμα νυφικά και ταφικά που έχει μόνο ακούσει, που δεν έχει ιδέα ότι υπάρχουν και ταυτίζεται αυτόματα. Φωτ.: Θεόφιλος Τσιμάς

Πληροφορίες για την παράσταση «Goodbye, Lindita» εδώ

ΘΕΑΤΡΟ

«Goodbye, Lindita»: Ένας 23χρονος σκηνοθετεί ένα έργο για την απώλεια στο Εθνικό

01.02.2023