Standing ovation για τον Ίαν Μακγιουαν στο Μέγαρο Mουσικής

Απολαυστικός Ίαν Μακγιουαν μας χάρισε δυο χορταστικές ώρες στην κατάμεστη αίθουσα "Δημήτρης Μητρόπουλος" του Μεγάρου Μουσικής σε μια συζήτηση εφ' όλης της ύλης με τον Χάρη Βλαβιανό.

Εκεί μίλησε, μεταξύ άλλων, για τις πρώτες του συγγραφικές εμμονές, τους αγαπημένους του φίλους, τη σχέση φιλοσοφίας-λογοτεχνίας και επιστήμης, τη μούσα του που είναι ένας...παπαγάλος αλλά και το μασκάρεμα του σε...νευροχειρουργό για τις ανάγκες του συγγραφικού επαγγέλματος.

Δεν αρνήθηκε, για παράδειγμα, ότι παρέστησε τον νευροχειρουργό σε φοιτητές ιατρικής θέλοντας να δοκιμάσει τις γνώσεις του στο συγκεκριμένο πεδίο και όταν αυτοί πείστηκαν αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα να προχωρήσει στην ολοκλήρωση του βιβλίου-που όλοι ξέρουμε με τον τίτλο «Σάββατο».

Οι μεστές, γεμάτες αναφορές στα βιβλία του Μακγιούαν ερωτήσεις του Βλαβιανού έδιναν αφορμή για μεγάλες αναλύσεις αλλά και γερές «επιθέσεις» χιούμορ.

Στην ερώτηση για παράδειγμα για το αν συμφωνεί με τον Ζακ Λακάν για τον ανέφικτο έρωτα και για τη ρήση του πως «έρωτας είναι να δίνεις κάτι που δεν έχεις σε κάποιον που δεν το έχει ανάγκη» ο Βρετανός με το σκωτζέζικο αίμα στις φλέβες του συγγραφέας έδωσε την απάντηση που θα έδινε ένας πνευματώδης συμπατριώτης του: «Μάλλον ο Λακάν δεν είχε ευτυχισμένη ερωτική ζωή!».

Δεν άφησε τίποτα όρθιο ο σαρωτικός λόγος του Μακγιούαν: από τα βραβεία Νόμπελ-«φυσικά και δεν σταματούν να με εκπλήσσουν αφού κάθε φορά αναφωνώ πάλι δεν είμαι εγώ;» είπε αστειευόμενος προκαλώντας χειροκροτήματα ενώ αποκάλυψε πως η μούσα του είναι ένας...παπαγάλος.

Αλλά και για τους ομότεχνους του είχε αρκετά να πει-ειδικά για μια συγκεκριμένη κατηγορία αυτή του «συγγραφέα των πειραματισμών»- για τους οποίους δείχνει να τρέφει ιδιαίτερη περιφρόνηση. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά μιλώντας για τις κρυφές αρετές του μυθιστορήματος: «Δεν θέλεις το μυθιστόρημα να λειτουργεί ως όχημα ιδεών αλλά σίγουρα επιθυμείς τις ιδέες σου να αναφαίνονται μέσα από το μυθιστόρημα και το πως ακριβώς συνδυάζεις αυτές τις δυο αντικρουόμενες κατευθύνσεις έχει να κάνει με την ποιότητα της τέχνης σου» τόνισε σχολιάζοντας μάλιστα μαζί με τον συνομιλητή του όσα ο Κούντερα είχε γράψει για την τέχνη του μυθιστορήματος.

Και ακολουθώντας πιστά τη ρήση του Χένρι Τζέιμς συμπλήρωσε πως «το πρώτο καθήκον ενός συγγραφέα είναι το έχει ενδιαφέρον», άσχετα, αν όπως παραδέχτηκε αστειευόμενος, η ύστερη περίοδος του διάσημου Αμερικανού δεν έδειχνε να κρατάει πάντα το αναγνώστη σε εγρήγορση.

Το καλό πάντως είναι ότι στη διάλεξη-μάλλον για συζήτηση επρόκειτο-του Μακγιούαν για την εφεύρεση του συγγραφικού εαυτού, όπως ήταν και το θέμα, παραβρέθηκαν πολλοί συγγραφείς και άνθρωποι από το χώρο του βιβλίου.

Είναι από τις σπάνιες φορές που έβλεπες εκπροσώπους των γραμμάτων-από την Αμάντα Μιχαλοπούλου έως τον Θοδωρή Γρηγοριάδη και από τον εκδότη Σταύρο Πετσόπουλο έως την Άννα Πατάκη που εκδίδει και τα βιβλία του Μακγιούαν-να δίνουν τόσο δυναμικά το «παρών».

Αφορμή φυσικά της δυναμικής βιβλιοφιλικής συνεύρεσης υπήρξε και η επίσημη πρώτη της γιορτής του βιβλίου της Αθήνας καθώς η έλευση του Μακγιούαν εγκαινίαζε δυναμικά και με ένα τόσο μεγάλο όνομα τις εκδηλώσεις για την Αθήνα-Παγκόσμια Πρωτεύουσα του βιβλίου.

Ο Γιώργος Καμίνης χαιρέτησε μάλιστα την εκδήλωση λέγοντας πως η γιορτή αυτή είναι «μια ευκαιρία να φέρουμε το βιβλίο και τις ιστορίες του στις γειτονιές της πόλης» ενώ χαιρετισμό απηύθυνε και η νέα διευθύντρια του Βρετανικού Συμβουλίου, το οποίο συνέβαλε στην οργάνωση της εκδήλωσης.

Στην αίθουσα πάντως δεν έπεφτε καρφίτσα και πολλοί ήταν αυτοί που αναγκάστηκαν να μείνουν απέξω καθώς τα δωρεάν εισιτήρια εισόδου είχαν εξαντληθεί από πολύ νωρίς. Για τον λόγο αυτό στήθηκαν ειδικές οθόνες στην είσοδο του Μεγάρου που μετέδιδε απευθείας τη συζήτηση.

Δεν άφησε τίποτα όρθιο ο σαρωτικός λόγος του Μακγιούαν: από τα βραβεία Νόμπελ-«φυσικά και δεν σταματούν να με εκπλήσσουν αφού κάθε φορά αναφωνώ πάλι δεν είμαι εγώ;» είπε αστειευόμενος προκαλώντας χειροκροτήματα ενώ αποκάλυψε πως η μούσα του είναι ένας...παπαγάλος.

Και μάλιστα τερατόμορφος-κάτι σαν την αρχαιοελληνική σφίγγα- με σώμα παπαγάλου και ανθρώπινη ομιλία: «Μου μιλάει όλη την ώρα, για την ακρίβεια με αμφισβητεί, μου λέει αυτό είναι λάθος, δεν πρόκειται να δουλέψει και άλλα πολλά. Είναι μια μοναχική διαδικασία η συγγραφή και πολύ συχνά σε οδηγεί στην παράνοια».

Αλλά εκεί που ήταν καταιγιστικός ήταν όταν ξεκίνησε να αφηγείται πως εμπνεύστηκε το τελευταίο του μυθιστόρημα το «Καρυδότσουφλο» (πάντα από Πατάκη όπως και τα υπόλοιπα μυθιστορήματα): «Όλα ξεκίνησαν από μια φράση «είμαι ανάποδα, μέσα στο σώμα μιας γυναίκας» την οποία, όπως ομολόγησε, συνέλαβε κατά τη διάρκεια ενός βαρετού μίτινγκ.

Η ιστορία αφορά ένα έμβρυο που χωρίς να το θέλει γίνεται μάρτυρας μιας συνωμοσίας όταν η μητέρα του σχεδιάζει να σκοτώσει μαζί με τον εραστή της τον πατέρα του-το σημείο όπου, όπως τόνισε εύστοχα ο Μακγιούαν και ο Σαίξπηρ συναντώνται μέσω ενός «Αγέννητου Άμλετ» ο οποίος έχει «προνομιακή θέα κατά τη διάρκεια του σεξ, κάθε φορά που η μητέρα του απατά τον πατέρα του, με τον θείο του» συμπλήρωσε αστειευόμενος ο Μακγιούαν.

Και εκτός από καλή θέα, έχει και πολύ σοβαρές φοβίες: «τρέμει ότι το πέος του θείου του θα διεισδύσει βαθιά στον εγκέφαλο του. Να προσέχετε τους πολύ διεισδυτικούς άνδρες. Είναι οι πιο επικίνδυνοι!» κατέληξε ο συγγραφέας, προκαλώντας γέλια και πάλι στην αίθουσα.

Αλλά δεν ήταν μόνο αστείος-ήταν και δραματικός παραδεχόμενος, για παράδειγμα, ότι οι συγγραφείς υποφέρουν ταυτόχρονα από εμμονές, εφιάλτες και φαντασιώσεις: «όλοι έχουμε βραδινές φαντασιώσεις καθώς στριφογυρίζουμε στο κρεβάτι μας-πάντα υπάρχει κάποιος που θέλεις να εκδικηθείς, κάποιον κριτικό βιβλίου, για παράδειγμα. Η συγχώρεση δεν είναι απαραίτητη. Δεν είναι καν ανθρώπινη. Υπάρχουν πολλοί νεκροί κριτικοί λογοτεχνίας εκεί έξω. Ευτυχώς έχω καλό άλλοθι».

Το ανελέητο χιούμορ του Μακγιούαν που δεν ήταν λιγότερο από ο,τι οι λογοτεχνικές του μεταφορές και η ανάγκη του να αποδομήσει πρώτα από όλους τον εαυτό του. Υπέροχος, δηκτικός, ανεξάντλητος προκάλεσε θερμά χειροκροτήματα-και είναι η πρώτη φορά που βλέπω να υπάρχει standing ovation για ένα συγγραφέα.