Ο Σέρλοκ Χολμς δεν είναι απλά ο μεγαλύτερος ντετέκτιβ της λογοτεχνίας. Ο δημιουργός του, ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, τον έπλασε ως τον κατεξοχήν επιστημονικό άνθρωπο του 19ου αιώνα. Υπέρμαχος της λογικής, του πειραματισμού και της συλλογής δεδομένων, ο Σέρλοκ Χολμς αποτελεί το αρχέτυπο του σύγχρονου εγκληματολογικού ερευνητή. Αν υπήρχε κάτι στο οποίο υστερούσε, αυτό ήταν κυρίως οι ανθρώπινες σχέσεις, η τέχνη και κατά ειρωνική επιλογή του συγγραφέα, η λογοτεχνία. Ευτυχώς ο Κόναν Ντόιλ προνόησε για το ανθρώπινο στοιχείο με τη μορφή του πιστού Δρ. Τζον Γουάτσον και των Ατάκτων της Μπέικερ Στρητ, των παιδιών που όργωναν τους λονδρέζικους δρόμους αναζητώντας στοιχεία και πληροφορίες για λογαριασμό του διάσημου ντετέκτιβ.
Ακολουθώντας μια από τις πιο διάσημες ρήσεις του κυρίου Χολμς, «Γνωρίζεις τις μεθόδους μου. Εφάρμοσέ τις», τα παιδιά υπό την καθοδήγηση του συγγραφέα, μεταφραστή και αφηγητή Ανδρέα Μιχαηλίδη καλούνται ως άλλοι Άτακτοι της Μπέικερ Στρητ και μαθητευόμενοι ντετέκτιβ, να λύσουν μυστήρια που θα βάλουν στο δρόμο τους, τόσο ο διάσημος ντετέκτιβ, όσο και οι επίδοξοι εγκληματίες, αξιοποιώντας ταυτόχρονα τα εκθέματα της μόνιμης διαδραστικής έκθεσης του Μουσείου Ηρακλειδών, Παίζω και Καταλαβαίνω.
Οι επιστήμες είναι σαν μια συντροφιά, όπου κάθε μέλος συνεισφέρει στην παρέα κάτι μοναδικό. Η χημεία είναι ο ζωηρός χωρατατζής που ζωντανεύει τα πράγματα, η φυσική ο συγκρατημένος, πλην ενθουσιώδης μαστροχαλαστής με τη φαντασία που οργιάζει, τα μαθηματικά ο ήσυχος και πράος της παρέας, που τους μαζεύει όταν ξεφεύγουν
Τα παιδιά θα έρθουν σε επαφή τόσο με τον λογοτεχνικό κόσμο του Σέρλοκ Χολμς και τη Βικτοριανή Εποχή, όσο και με τη Λογική, τα Μαθηματικά και τη Φυσική, στο πλαίσιο μιας διαδραστικής αφήγησης, με οδηγό τον Ανδρέα Μιχαηλίδη, ο οποίος μας μίλησε για τα εργαστήρια αλλά και για το έργο του.
—Θα θέλατε πρώτα να μας πείτε λίγα λόγια για το εργαστήριο;
Το εργαστήριο συνδυάζει την ατμόσφαιρα των ιστοριών του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ με μια διαδραστική αφήγηση και κυνήγι θησαυρού, σε διάφορα στάδια του οποίου τα παιδιά μαθαίνουν και κάνουν χρήση επιστημονικών εννοιών και μεθόδων. Ο στόχος είναι φυσικά να λύσουν το εκάστοτε μυστήριο και ταυτόχρονα να αποκτήσουν μια ανώδυνη οικειότητα με διάφορες όψεις της επιστήμης.
—Μπορείτε να μας δώσετε ένα παράδειγμα από κάποια απ' τα μυστήρια που θα λύσουν τα παιδιά;
Στο δεύτερο μυστήριο, τον «Καθρέφτη των Πνευμάτων», καλούνται να εξιχνιάσουν μια σειρά από υπερφυσικά, καθώς φαίνεται, φαινόμενα, που τυραννούν μια κυρία της καλής κοινωνίας. Ο Χολμς, περιβόητα δύσπιστος απέναντι σε καθετί υπερφυσικό, αναθέτει την υπόθεση στα παιδιά, πιστεύοντας πως υπάρχει μια καθ’ όλα λογική εξήγηση. Στο πέμπτο μυστήριο, πιθανώς το αγαπημένο μου, ο Χολμς, διαβόητα φτωχός σε αστρονομικές γνώσεις, ζητά βοήθεια για να επιλύσει έναν κώδικα που σχετίζεται με τη μυθολογία των αστερισμών.
—Πώς συνδυάζετε τη μάθηση και τις θετικές επιστήμες με το παιχνίδι και τη διασκέδαση;
Όταν έπεφτε στα χέρια μας το κέλυφος κάποιου ναυτίλου, δεν γνωρίζαμε πως έχει κάποια σχέση με τη χρυσή τομή. Όταν εκτοξεύαμε κουρδιστά αυτοκινητάκια σε πλαστικές ράμπες, αναζητώντας από πού πρέπει να ξεκινήσουν για να περάσουν όλο το στεφάνι, δεν είχαμε καμία γνώση για τη διατήρηση και τη μεταβολή της μηχανικής ενέργειας. Όταν λύναμε γρίφους στα adventure games της δεκαετίας του ’90, δεν γνωρίζαμε πως εκτελούσαμε κάποιον λογικό αλγόριθμο. Οι θετικές επιστήμες μας παρέχουν τα εργαλεία και η σωστή χρήση τους μπορεί να οδηγήσει διασκεδαστικά στη μάθηση, μέσω του παιχνιδιού.
—Τι περιλαμβάνει η διαδραστική έκθεση «Παίζω και Καταλαβαίνω» του Μουσείου και πώς την αξιοποιείτε;
Η έκθεση καλύπτει κυρίως έννοιες λογικής και μαθηματικών, καθώς και φαινόμενα μηχανικής και οπτικής, με χρήση λειτουργικών μοντέλων προσβάσιμων στα παιδιά. Ανάλογα με το σενάριο του κάθε εργαστηρίου, τμήματα της έκθεσης εμπίπτουν στη διαδικασία εξεύρεσης στοιχείων, ή χρησιμεύουν στην εξαγωγή συμπερασμάτων από τους νεαρούς ερευνητές.
—Η εκλαΐκευση της επιστήμης είναι μία απ' τις ειδικότητές σας. Μπορείτε να μας πείτε για τη σημασία της;
Η ομορφιά της επιστήμης έγκειται σε δύο πράγματα: πρώτον, εξηγεί τον κόσμο στον οποίο ζούμε και δεύτερον, η πορεία μέχρι την εξήγηση διαφόρων φαινομένων και την κατασκευή νέων εφευρέσεων είναι συχνά μια περιπέτεια εφάμιλλη της πιο ευφάνταστης ιστορίας. Σήμερα, η τερατώδης σχεδόν παρουσία της επιστήμης σε κάθε όψη της ζωής μας, είναι αντιστρόφως ανάλογη της κατανόησής μας. Παρά την αύξηση του μέσου μορφωτικού επιπέδου σε σχέση π.χ. με πριν από 150 χρόνια, αντί για κατανόηση έχουμε περάσει στην κατανάλωση, εφησυχάζοντας ότι όλη η απαραίτητη γνώση βρίσκεται σε απόσταση Google. Έχουμε ξεχάσει πως η επιστήμη μάς αφορά κάθε στιγμή και όχι απλά όταν βαρυγκωμάμε καθισμένοι σε κάποια αίθουσα διδασκαλίας. Η εκλαΐκευση έχει ως βασικό στόχο να κάνει την επιστήμη κτήμα όλων, τουλάχιστον μέχρις ένα σημείο και να τη βγάλει από τη σχεδόν απόκρυφη σφαίρα ενός νέου «επιστημονικού ιερατείου».
—Τι είναι αυτό που σας πρωτοτράβηξε, όταν ήσασταν μικρός, στην επιστημονική γνώση;
Εξαρτάται για το πόσο μικρός μιλάμε. Ήταν η ευφάνταστη διδασκαλία ενός καθηγητή φυσικής στο σχολείο; Οι διδακτικές εκδρομές στη φύση με μια δραστήρια δασκάλα; Ο πατέρας μαθηματικός και η μητέρα καθηγήτρια ψυχολογίας; Μήπως έφταιγε ο πολυσχιδής παππούς με το απαγορευμένο σετ χημείας; Ο λεκές, πάντως, από εκείνο το ακατανόμαστο μίγμα που έφτιαξα εν αγνοία του και τινάχτηκε μέσα από τον δοκιμαστικό σωλήνα, βρίσκεται ακόμα στο ταβάνι.
Τα παιχνίδια ρόλων δεν με άφησαν ποτέ και το 2010 πια, έμαθα πως τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, γινόταν από χρόνια μια κίνηση αναβίωσης της τέχνης του προφορικού αφηγητή – του παραμυθά.
—Ποια επιστήμη σας αρέσει περισσότερο απ' όλες, και γιατί;
Δύσκολη ερώτηση. Οι επιστήμες είναι σαν μια συντροφιά, όπου κάθε μέλος συνεισφέρει στην παρέα κάτι μοναδικό. Η χημεία είναι ο ζωηρός χωρατατζής που ζωντανεύει τα πράγματα, η φυσική ο συγκρατημένος, πλην ενθουσιώδης μαστροχαλαστής με τη φαντασία που οργιάζει, τα μαθηματικά ο ήσυχος και πράος της παρέας, που τους μαζεύει όταν ξεφεύγουν και ούτω καθεξής. Αυτά φυσικά είναι η προσωπική μου εικονοποιεία, όμως υπό αυτό το πρίσμα δεν μπορώ να διαλέξω.
—Είστε αφηγητής. Θέλετε να μου μιλήσετε για το πώς ξεκινήσατε και πώς νιώθετε όταν το κάνετε τώρα;
Οι ιστορίες ανέκαθεν με συνέπαιρναν και σε μεγάλο βαθμό γι’ αυτό ευθύνονται τόσο οι γονείς μου, όσο και οι παππούδες και γιαγιάδες που με μεγάλωσαν μ’ αυτές. Υποθέτω όμως πως το πρώτο σημαντικό σταυροδρόμι ήταν το Χόμπιτ, που διάβασα σε ηλικία εννέα ετών. Αυτό με τη σειρά του με οδήγησε στην εφηβεία στα Role-Playing Games, όπου συχνά αναλάμβανα το ρόλο του αφηγητή. Τα παιχνίδια ρόλων δεν με άφησαν ποτέ και το 2010 πια, έμαθα πως τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, γινόταν από χρόνια μια κίνηση αναβίωσης της τέχνης του προφορικού αφηγητή – του παραμυθά. Μετά από μια μαθητεία δύο ετών και παρακολούθηση πολλών Ελλήνων και ξένων αφηγητών, άρχισα να κάνω παραστάσεις αφήγησης, ατομικά ή ως μέλος ομάδας. Σήμερα ανήκω σε έναν συνεταιρισμό αφηγητών, ονόματι «Μυθολόγιο». Όσο για το πώς νοιώθω, η αφήγηση είναι ίσως η κατ’ εξοχήν τέχνη του να επικοινωνείς αυτά που έχεις μέσα σου, με τον τρόπο που θες. Όταν δεις να αγγίζουν με τον ίδιο τρόπο και το ακροατήριο, συμβαίνει κάτι θαυμαστό.
—Γράφετε και αστυνομικές ιστορίες. Τι σας εμπνέει;
Η σχετικά εύκολη, πλην μακροσκελής απάντηση είναι μια σειρά στοιχείων, αστυνομικής λογοτεχνίας (Σέρλοκ Χολμς, Βρώμικος Χάρυ, ταινίες νουάρ), σκοτεινής, αστικής φαντασίας (όπως οι Χαμένες Ψυχές της Poppy Z. Brite) και εγκληματολογίας (CSI, Criminal Minds). Είναι πιο ειλικρινές να πω πως η βασική έμπνευση δεν είναι άλλη από την καθημερινότητα: το αστικό τοπίο της Αθήνας, προσωπικές φιλίες και έχθρες, επιθυμίες, η οργή μέσα μου και γύρω μου για όσα ζούμε, όσα βλέπουμε και διαβάζουμε. Ο πρωταγωνιστής μου, ο Προμηθέας Ερμητικός, έχει την ελευθερία κινήσεων και προσεγγίζει την ευφυΐα ενός Σέρλοκ Χολμς, αλλά στερείται τη νομιμόφρονα ηθική του. Παρά τις όποιες προσπάθειες να τηρεί «τους κανόνες του παιχνιδιού», αν κρίνει πως το απαιτεί η περίσταση ή είναι πιθανό ν’ αποτύχει το σύστημα, παίρνει την κατάσταση… στις γροθιές του. Ταυτόχρονα, όσα έχει ζήσει και όσα έχει κάνει τον τυραννούν διαρκώς στους εφιάλτες του.
—Αν μπορούσατε να λύσετε ένα μυστήριο που δεν κατάφερε να λύσει ακόμη η επιστήμη, ποιο θα ήταν αυτό;
Το τι ακριβώς συνέβη στον ελλαδικό χώρο κατά τη λεγόμενη Ομηρική Εποχή, ξεκινώντας περίπου 100 χρόνια μετά το τέλος του Τρωικού Πολέμου (~1200 π.Χ.) και φτάνοντας μέχρι περίπου το 800 π.Χ. Με πρόχειρους υπολογισμούς, μέχρι και οι μυθολογικές αναφορές σταματάνε στο 1100 π.Χ.
—Αν μπορούσατε να ταξιδέψετε οπουδήποτε στο Σύμπαν, που θα πηγαίνατε και τι θα κάνατε εκεί;
Αν ήταν εφικτό να επιβιώσω το πέρασμα μέσα από μια μαύρη τρύπα, θα ήθελα να δω τι υπάρχει στην άλλη πλευρά.
Μια σύνοψη των έξι υποθέσεων που θα κληθούν να επιλύσουν οι νεαροί ερευνητές:
Υπόθεση 1η: Μια Παράλογη Εξαφάνιση
Ο Δρ. Γουάτσον φωνάζει πανικόβλητος τους Άτακτους της Μπέικερ Στρητ να τον βοηθήσουν. Ο Χολμς μοιάζει να έχει γίνει καπνός μέσα από το γραφείο του, αφήνοντας πίσω μια ανησυχητική σκηνή εγκλήματος. Οι νεαροί ερευνητές πρέπει να εφαρμόσουν τις μεθόδους του Σέρλοκ Χολμς για ν’ ανακαλύψουν τι του συνέβη, εντοπίζοντας και ερμηνεύοντας σωστά μια σειρά από παράξενα στοιχεία με τη βοήθεια των αισθήσεών τους, της Λογικής και των Μαθηματικών.
Υπόθεση 2η: Ο Καθρέφτης των Πνευμάτων
Είναι γνωστό πως ο Σέρλοκ Χολμς δεν πιστεύει σε στοιχειώματα και φαντάσματα παντός είδους. Έτσι, όταν μια κυρία της καλής κοινωνίας ζητά απεγνωσμένα τη βοήθειά του για να εξηγήσει τα παράξενα, υπερφυσικά όπως ισχυρίζεται, συμβάντα στο προγονικό της σπίτι, ο μεγάλος ντετέκτιβ αναθέτει την υπόθεση στον Γουάτσον και τους Ατάκτους της Μπέικερ Στρητ. Αλλόκοτα σύμβολα και μηνύματα, ένα κυνήγι θησαυρού κι ένα μυστήριο που ζητούν τη λύση με τη βοήθεια της Φυσικής.
Υπόθεση 3η: Κωδικοί και Ψέματα!
Κάποιος φαίνεται πως έχει βάλει στο μάτι τους Άτακτους της Μπέικερ Στρητ και ξαφνικά οι νεαροί φίλοι του Χολμς βρίσκονται το επίκεντρο του κινδύνου. Απειλητικά σημειώματα και κωδικοποιημένα μηνύματα τούς οδηγούν όλο και πιο βαθιά στον ιστό του μυστηρίου, ακολουθώντας μια παράξενη σπείρα. Εδώ θα χρειαστούν όλη τη διαίσθηση, τις γνώσεις και τα επιστημονικά τους εργαλεία για ν’ αντιμετωπίσουν... τον Κύριο Φ!
Υπόθεση 4η: Το Μυστικό του Αλχημιστή
Το Λονδίνο έχει αναστατωθεί από τους ισχυρισμούς ενός άντρα πως έφτιαξε της Φιλοσοφική Λίθο, ένα αντικείμενο ικανό να μεταμορφώνει το μόλυβδο σε χρυσάφι και το νερό σε κρασί, μεταξύ άλλων. Ο Χολμς έχει κληθεί να εξετάσει τους ισχυρισμούς του και παρόλο που είναι πεπεισμένος πως ο άνθρωπος είναι απατεώνας, θα χρειαστεί τη βοήθεια των νεαρών του φίλων για να το αποδείξει. Είναι τελικά ο αλχημιστής ένας αληθινός θαυματοποιός ή απλά ένας πανούργος επιστήμονας;
Υπόθεση 5η: Και όμως, Χολμς και όμως...
Μία από τις μεγαλύτερες επιστημονικές αδυναμίες του Σέρλοκ Χολμς είναι η αστρονομία , σε βαθμό που έχει άγνοια της ηλιοκεντρικής κοσμοθεωρίας. Έτσι, όταν ένας συμβολαιογράφος ζητά τη βοήθειά του στην επίλυση του γρίφου μιας διαθήκης, που μοιάζει να σχετίζεται με τη μυθολογία των αστεριών, ο Χολμς πρέπει να βασιστεί στον Δρ. Γουάτσον και τους άτακτους της Μπέικερ Στρητ για να τον βοηθήσουν.
Υπόθεση 6η: Νόμος και Χάος
Μια σειρά από φαινομενικά τυχαία γεγονότα –εγκλήματα, εξαφανίσεις και ατυχήματα– μοιάζουν να συμπίπτουν με την άφιξη ενός περιπλανώμενου θιάσου στην πόλη. Τα συμβάντα είναι τόσο πολλά και μοιάζουν τόσο ασύνδετα μεταξύ τους, που ο Χολμς θα χρειαστεί κάθε δυνατή βοήθεια. Καθώς τα γεγονότα απειλούν να βυθίσουν την πόλη στο χάος, αρχίζει να αναδύεται ένα παράξενο μοτίβο, που υποδεικνύει πώς ακόμα και οι συμπτώσεις υπακούουν στους δικούς τους νόμους.
*Περισσότερες πληροφορίες ΕΔΩ.
Τόπος διεξαγωγής Κεντρικό κτίριο του Μουσείου Ηρακλειδών: Ηρακλειδών 16, Θησείο
Ημερομηνίες & ώρα Σάββατο 6 & 20 Φεβρουαρίου, 5 & 19 Μαρτίου, 2 & 23 Απριλίου 2016, 16:30-18:00
