Αγωγή που κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατηγορεί την Ελλάδα για σοκαριστικό επίπεδο βίας σε σύνθετες διυπηρεσιακές επιχειρήσεις που αποτελούν μέρος μιας παράνομης στρατηγικής επαναπροωθήσεων, προκειμένου να σταματήσουν οι αφίξεις μεταναστών και προσφύγων.
Η αγωγή που κατατέθηκε από την ΜΚΟ «Νομικό Κέντρο Λέσβος» επικεντρώνεται σε ένα περιστατικό που φέρεται να συνέβη τον περασμένο Οκτώβριο, κατά το οποίο ένα καΐκι σάλπαρε από τη Μαρμαρίδα της Τουρκίας για την Ιταλία, μεταφέροντας περίπου 200 ανθρώπους, ανάμεσά τους 40 παιδιά και μια έγκυος γυναίκα. Το καΐκι αντιμετώπισε πρόβλημα γιατί έπεσε σε καταιγίδα ανοιχτά της νότιας Κρήτης και ο καπετάνιος κάλεσε σε βοήθεια.
Σύμφωνα με την αγωγή, το περιεχόμενο της οποίας αποκαλύπτει ο Guardian, σε μια επιχείρηση άνευ προηγουμένου μεγέθους, ένα ελληνικό σκάφος έρευνας και διάσωσης και δύο μικρά περιπολικά σκάφη παρεμπόδισαν το καΐκι των διακινητών για πέντε ώρες, μέχρι να φτάσουν στο σημείο ταχύπλοα με μασκοφόρους κομάντο. Αρκετοί επιβάτες υποστηρίζουν ότι ξυλοκοπήθηκαν στα όσα ακολούθησαν.
Εκείνοι που επέβαιναν στο καΐκι χωρίστηκαν σε δύο ομάδες και μεταφέρθηκαν σε δύο μεγάλα σκάφη της ακτοφυλακής, όπου ένοπλα πληρώματα 10-15 ατόμων, οι περισσότεροι φορώντας κουκούλες full-face, τους έψαξαν και κατάσχεσαν τα υπάρχοντά τους, συμπεριλαμβανομένων τηλεφώνων, διαβατηρίων και χρημάτων, σύμφωνα με την αγωγή.
Στη συνέχεια φέρεται να τους ανάγκασαν να επιβιβαστούν σε διάφορες σωσίβιες λέμβους που ρυμουλκήθηκαν στα τουρκικά χωρικά ύδατα και εγκαταλείφθηκαν στη θάλασσα, χωρίς τροφή, νερό, σωσίβια ή οποιοδήποτε μέσο για να καλέσουν σε βοήθεια. Μέχρι να τους περισυλλέξει η τουρκική ακτοφυλακή, η περιπέτειά τους είχε διαρκέσει πάνω από 24 ώρες, αναφέρει η προσφυγή.
«Ήταν σαν να παρακολουθείς ταινία. Οι άνθρωποι από τα ταχύπλοα πήδηξαν στο καΐκι ουρλιάζοντας, είχαν όλοι όπλα και μαχαίρια και φορούσαν μαύρα και μάσκες», περιέγραψε ο Μαχμούντ, ένας αυτόπτης μάρτυρας από τη Συρία (το πραγματικό όνομά του δεν αποκαλύπτεται).
«Άρχισαν να χτυπούν ανθρώπους με κλομπ, αναζητώντας τον καπετάνιο. Μου έριξαν γροθιά στο πρόσωπο και μου έσπασαν τα γυαλιά… καταλαβαίνω ότι δεν μας θέλουν, αλλά μπορείς να μας στείλεις πίσω στην Τουρκία χωρίς να χρειάζεται η βία. Όταν μας άφησαν στις σωσίβιες λέμβους όλοι πιστέψαμε ότι θα πεθάνουμε», συμπλήρωσε.
Η ΜΚΟ υποστηρίζει στην αγωγή ότι η πρακτική των επαναπροωθήσεων έχει γίνει κάτι σύνηθες για την ελληνική ακτοφυλακή από τον Μάρτιο του 2020, όταν η Τουρκία- σε μια προσπάθεια να πιέσει την ΕΕ- είπε στους 4 εκατομμύρια καταγεγραμμένους πρόσφυγες που φιλοξενεί ότι πλέον δεν θα τους εμποδίζει να επιχειρήσουν να φτάσουν στην Ευρώπη.
Η Αθήνα αντέδρασε σταματώντας προσωρινά όλες τις νέες αιτήσεις για άσυλο και φέρεται να χρησιμοποιεί ολοένα πιο σκληρές τακτικές για να αποτρέψει ανθρώπους που είναι στην Τουρκία να κάνουν το ταξίδι, σημειώνει ο Guardian.
Τα ακριβή στοιχεία είναι δύσκολο να επιβεβαιωθούν, αλλά οργανώσεις και δημοσιογράφοι έχουν καταγράψει εκατοντάδες περιστατικά φερόμενων επαναπροωθήσεων τους τελευταίους 12 μήνες, συνεχίζει η βρετανική εφημερίδα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, άνθρωποι που επιχείρησαν να διασχίσουν το Αιγαίο αναχαιτίστηκαν και τους έστειλαν πίσω σε τουρκικά χωρικά ύδατα. Είτε τους αφήνουν στα δικά τους σκάφη, αφότου η ελληνική ακτοφυλακή έχει χαλάσει τις μηχανές τους είτε σε υπερπλήρεις σωσίβιες λέμβους, γράφει ο Guardian.
Σε αρκετές περιπτώσεις άνθρωποι ισχυρίζονται ότι επαναπροωθήθηκαν αφού έφτασαν επί ελληνικού εδάφους και επιβάτες σκαφών έχουν εγκαταλειφθεί σε ακατοίκητες τουρκικές νησίδες τουλάχιστον δύο φορές, σύμφωνα με το Spiegel, το Lighthouse Reports και τους New York Times.
Τουλάχιστον σε μία περίπτωση η Frontex κατηγορήθηκε για συγκάλυψη των αποδείξεων για ελληνική επιχείρηση επαναπροώθησης, σημειώνει ο Guardian, που συμπληρώνει ότι ζήτησε σχόλιο από Έλληνες αξιωματούχους αλλά δεν έλαβε απάντηση.
Το περιστατικό του Οκτωβρίου ξεχωρίζει εξαιτίας του αναφερόμενου επίπεδου βίας και του μεγέθους της επιχείρησης, που θα χρειάστηκε ώρες συντονισμού και περιελάμβανε 8 ελληνικά σκάφη και περίπου είκοσι άτομα από διαφορετικές υπηρεσίες, αναφέρει ο Guardian.
«Η επαναπροώθηση δεν είναι καν ο σωστός όρος. Είναι μία απόφαση από τις αρχές να εγκαταλείψουν εσκεμμένα ανθρώπους στη θάλασσα, θέτοντας τις ζωές τους σε κίνδυνο, χωρίς μέσα να καλέσουν για διάσωση και χωρίς ευκαιρία να ζητήσουν άσυλο», δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα η Νατάσα Νταϊλιάνη, δικηγόρος της οργάνωσης που εκπροσωπεί κάποιους από τους πρόσφυγες ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
«Είναι μία νέα και ανησυχητική τάση που χαρακτηρίζεται από σχεδιασμένη και συστηματική βία, η οποία έχει αυξηθεί τον τελευταίο χρόνο στο Αιγαίο. Ακόμη και τα σκάφη έρευνας και διάσωσης τώρα χρησιμοποιούνται ενάντια στους μετανάστες, μια αξιοσημείωτη εικόνα για το πού είναι διατεθειμένες να φτάσουν οι ελληνικές αρχές τώρα», συμπλήρωσε η ίδια.
Οι καταθέσεις 12 ατόμων και δεκάδες σελίδες αποδείξεων, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών και βίντεο με πληροφορίες τοποθεσίας, συντεταγμένες GPS και τηλεφωνήματα και μηνύματα από τον ασύρματο του καϊκιού, τους επιβάτες, την τηλεφωνική γραμμή έκτακτης ανάγκης Alarm Phone και την ελληνική και τουρκική ακτοφυλακή σκιαγραφούν μια συνολική και επιβαρυντική εικόνα των νέων τακτικών, σύμφωνα με την οργάνωση.
Αυτή είναι η πέμπτη αγωγή που κατατίθεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τα τελευταία χρόνια για φερόμενες παραβιάσεις των δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα. Η πρόοδος είναι αργή, αλλά οι προσφεύγοντες ελπίζουν ότι η τελευταία περίπτωση θα πείσει το δικαστήριο ότι επαναπροωθήσεις είναι παράνομες, παρά το γεγονός ότι αναφέρονται ως συστημικές στην ελληνική φύλαξη συνόρων, γράφει ο Guardian.
Περσινή απόφαση του δικαστηρίου ότι η Ισπανία δεν παραβίασε τα δικαιώματα δύο ανδρών που απέλασε από τη Μελίγια, επειδή ότι προσπάθησαν να εισέλθουν παράνομα ως μέρος μιας μεγαλύτερης ομάδας, θέτει ανησυχητικό προηγούμενο, σημειώνει ο Guardian.
Λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση, η Frontex στη συνέχεια ρώτησε την Κομισιόν αν μπορεί να αρνηθεί την επεξεργασία αιτημάτων ασύλου αν άνθρωποι ταξιδεύουν σε ομάδες, όπως συμβαίνει συχνά στο Αιγαίο.
«Δεν ήθελα καν να πάω στην Ελλάδα. Ξέραμε ότι βλάπτουν τους πρόσφυγες όταν φτάνουν, αλλά ήταν σοκαριστικό να βιώνεις την πραγματικότητα, που είναι ότι η Ευρώπη δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια», δήλωσε η Γιάρα από τη Δαμασκό (το πραγματικό όνομά της δεν αποκαλύπτεται). Η εμπειρία αυτή τη σημάδεψε, συμπλήρωσε, αλλά παραδέχθηκε: «Παρόλα αυτά, θα δοκιμάσω ξανά. Δεν μπορώ να φτιάξω μια ζωή στη Συρία ή την Τουρκία».
Κάτι ανάλογο δήλωσε και ο Μαχμούντ. «Με έδιωξαν από το Κατάρ, εξαιτίας της πανδημίας. Θα προτιμούσα να είχα μείνει εκεί. Αν υπήρχε νόμιμος τρόπος να φτάσω στην Ευρώπη, θα τον επέλεγα, αλλά δεν υπάρχει. Δεν θέλω να ξανακάνω αυτό το ταξίδι, αλλά θα το κάνω, επειδή είμαι υποχρεωμένος», είπε.
