Στη μεγάλη οθόνη στο ισόγειο της γκαλερί Breeder είναι αδύνατο να πάρεις το βλέμμα σου από το πλήθος που βλέπεις να κινείται συνεχώς. Αργά και κοπιαστικά τα μυρμήγκια εργάζονται για να μετατρέψουν μια εύπλαστη μοβ λάσπη σε μια δομή που μπορούν να αποκαλέσουν σπίτι.
Από αυτήν τη δομή αναπτύσσεται ένα ολόκληρο δάσος από μικροσκοπικά φυτά. Καθώς απλώνουν τα κλαδιά τους και ανθίζουν προς κάθε κατεύθυνση, αναζητούν την επικονίαση από πολύβουα αντίγραφα μελισσών. Μια αράχνη εμφανίζεται πριν πλέξει τον ιστό της και ένα σκαθάρι προσπαθεί να κρατήσει την ισορροπία του. Η ροή των θρεπτικών ουσιών, των ορμονών, η υγρασία και η θερμοκρασία αυτορρυθμίζονται συνεχώς υπό τον ήχο των εντόμων ως πείραμα ανθεκτικότητας και εντροπίας που παρακολουθείται προσεκτικά από μια μυστηριώδη φιγούρα. Στον αέρα υπάρχει μια μυρωδιά από χώμα, ρητίνη ξύλου και ένα ελαφρύ άρωμα λουλουδιών που φτάνει σε κύματα.
Η γκαλερί παρουσιάζει τη νέα ατομική έκθεση του Τεό Τριανταφυλλίδη με τίτλο «Pheromone Spa», η οποία αποτελεί μια πλούσια οπτικοακουστική εμπειρία. Την έκθεση συνθέτουν δύο έργα, το «BugSim» («Pheromone Spa») και το «Ork Haus».
Eξελίσσονται παράλληλα, δημιουργώντας δύο ξεχωριστούς κόσμους που διέπονται από διαφορετικούς κανόνες, αγνοώντας ο ένας την ύπαρξη του άλλου. Παρουσιάζονται στην γκαλερί σαν ολιστικές εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν γλυπτά και έπιπλα, ειδικά σχεδιασμένο ηλεκτρονικό εξοπλισμό και ένα μείγμα αρώματος φερομονών. Οι ψηφιακοί κόσμοι συμπλέκονται με τον φυσικό και λειτουργούν σαν συστήματα με αδιαφανείς κανόνες, προκαλώντας μια διάχυτη αίσθηση εγκλωβισμού.
Οι δυο θεματικές που δείχνει ο Τεό Τριανταφυλλίδης στην Breeder είναι αρκετά διαφορετικές, αλλά ο ίδιος είχε την ανάγκη να τις δείξει μαζί σε αυτή την ατομική έκθεση που θεωρεί σημαντική για τη σύνδεση του ψηφιακού κόσμου με την εγκατάστασή του, επιθυμώντας το κοινό να κάνει κάποιες δικές του συνδέσεις ανάμεσα στα δύο έργα, βλέποντας ταυτόχρονα κάποια κομμάτια που για την πρακτική του είναι σημαντικά.
Το «BugSim» («Pheromone Spa») στο ισόγειο είναι ένα μικρο-οικοσύστημα που διατηρείται σε μια γυάλα εντατικής φροντίδας και σχολιάζει το παράδοξο της περιβαλλοντικής επούλωσης. Πίσω από την υγρή γυάλινη επιφάνεια και μέσα σε πλούσια βλάστηση κατοικεί μια πολυάσχολη αποικία μυρμηγκιών. Αυτό το κλειστό σύστημα είναι αυτοσυντηρούμενο και έχει σχεδιαστεί για να προσομοιάζει σε όλους τους φυσικούς κύκλους που είναι απαραίτητοι στην εύθραυστη κοινότητα των οργανισμών οι οποίοι το αποτελούν.
«Το οικοσύστημα είναι έτοιμο να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή και όλα αυτά τα έντομα προσπαθούν μανιωδώς να το συντηρήσουν. Αυτό που βλέπουμε να εκτυλίσσεται μπροστά μας είναι ένας από τους τρόπους καταστροφής των οικοσυστημάτων» λέει ο Τεό Τριανταφυλλίδης.
«Η ιδέα για το έργο ξεκίνησε πολύ νωρίτερα, όταν διάβαζα το βιβλίο της Holly Jean Buck Μετά τη γεωμηχανική: Τραγωδία του κλίματος, επισκευή και αποκατάσταση. Εκεί αναπτύσσονται διάφορα επιστημονικά σενάρια για την αποθήκευση άνθρακα, που θα είναι μία από τις μεγάλες βιομηχανίες του μέλλοντος. Με αυτή την αφορμή σκέφτηκα ότι και η φύση θα αναπτύξει πιο εντατικά τέτοια συστήματα για να προστατευθεί. Και κάπως έτσι δημιουργήθηκε όλο αυτό το μικρό οικοσύστημα που επιχειρεί να αντιμετωπίσει σε μικροκλίμακα την οικολογική καταστροφή που προκαλεί το ανθρώπινο είδος».
Σε αυτό το επίπεδο της γκαλερί υπάρχει και ένα άλλο κομμάτι που δίνει τον τίτλο στην έκθεση και αφορά τον τρόπο που φτιάχνουν τα μυρμήγκια λεωφόρους και λαβύρινθους, αφήνοντας μικρά στίγματα από φερομόνες γύρω από τη φωλιά τους που περιέχουν πολύ βασικές πληροφορίες σχετικά με όλες τις πηγές τροφής και τις πιο σύντομες διαδρομές π.χ. Ουσιαστικά αυτόν τον τρόπο μιμούνται και οι άνθρωποι για να οργανώσουν τη ζωή τους. Είναι ένας αλγόριθμος πολύ έξυπνος που οι άνθρωποι προσπαθούν να αντιγράψουν.
«Δουλέψαμε με τη Λαμπριλένα Κωνσταντέλου που είναι εικαστικός και δουλεύει πολύ με αρώματα. Μαζί φτιάξαμε μια παλέτα από μυρωδιές για τον χώρο, εμπνευσμένη από το έργο. Υπάρχει ο πηλός, το γιασεμί, η ρητίνη, το ροζ πιπέρι και δυο ανθρώπινες φερομόνες με τις οποίες θα ψεκάζεται ο χώρος μέσω χειροποίητων μικρών γλυπτών diffusers της Πωλίνας Μήλιου, δημιουργώντας μια οσφρητική χορογραφία», λέει ο Τεό Τριανταφυλλίδης.
Με την εξερεύνηση των κοινωνικών τεχνολογιών και των κοινοτήτων που προκύπτουν από αυτές, ο Τεό Τριανταφυλλίδης θίγει εδώ το ηθικό ζήτημα του πώς τα άτομα μπορούν να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στην κοινωνία μέσα στις συντριπτικές απαιτήσεις του παρόντος. Το παράθυρο δράσης σχετικά με την κλιματική αλλαγή κλείνει με ταχείς ρυθμούς. Οδεύουμε όλο και πιο γρήγορα προς την κλιματική καταστροφή, την καταστροφή ενός κόσμου που κατοικείται από πολλά είδη, ίσως και την παραλίγο εξαφάνιση του δικού μας κόσμου.
«Ως άνθρωπος αυτής της γενιάς νιώθω αυτή την ανησυχία, ως εικαστικός δεν μου αρέσει να κάνω διδακτικά έργα ή να περνάω μηνύματα, ωστόσο αυτό που με απασχολεί στο συγκεκριμένο έργο είναι να δημιουργήσω μια αίσθηση αγωνίας για το τι χάνεται, σαν υπενθύμιση» λέει ο Τεό Τριανταφυλλίδης.
«Φτιάχνοντας το συγκεκριμένο έργο, ένιωθα ότι ως εικαστικός προσπαθώ με γνώσεις προγραμματισμού να οργανώσω ένα οικοσύστημα από μια αναδυόμενη συμπεριφορά, από ένα απλό σύνολο πραγμάτων που έχει μια συνθετότητα, ώστε να μας εκπλήξει και να μας δώσει κάτι που δεν περιμένουμε. “Κλέβουμε” από τη φύση που έχει αναπτύξει από μόνη της απείρως πιο εκλεπτυσμένα και ενδιαφέροντα τα συστήματα. Ό,τι κάνουμε είναι πολύ υποδεέστερο των αντίστοιχων λύσεων που έχει δώσει η ίδια η φύση. Σίγουρα υπάρχει ενδιαφέρον από τον κόσμο της τέχνης γι’ αυτά τα ζητήματα, αλλά είμαστε ανήμποροι, σε προσωπικό επίπεδο, να το αντιμετωπίσουμε και οτιδήποτε κάνουμε φαίνεται αναποτελεσματικό. Το ίδιο νιώθουμε και ως εικαστικοί αν θελήσουμε να μπούμε σε αυτήν τη λογική μέσα από συλλογικές δραστηριότητες και να ξεκινήσουμε αυτήν τη συζήτηση».
Εν τω μεταξύ, ενώ στο ισόγειο ο γαλήνιος και λίγο ανησυχητικός κόσμος που κατοικεί το τεράριουμ συνεχίζει αδιάλειπτα τη λειτουργία του, στο υπόγειο μια οικογένεια Ork, παγιδευμένη σε ένα σπίτι, εκτελεί τελετουργικά της καθημερινότητας.
Το Ork Haus είναι ένα εφιαλτικό όραμα του μετα-σύμπαντος, στο οποίο οι πραγματικά γκροτέσκες πτυχές της εργασίας από το σπίτι και η τεχνολογία που μας επιτρέπει να την πραγματοποιούμε αποτελούν το κεντρικό θέμα ενός έργου που είναι εν μέρει ζωντανή προσομοίωση, εν μέρει πειραματικό θέατρο.
Αυτές οι στιγμές της τεχνολογικά διαμεσολαβημένης οικιακής ζωής των Ork, αν και από πολλές απόψεις εγκόσμιες, εξυψώνονται μέσω της τερατώδους φύσης τους σε σύμβολα της σύγχρονης ανθρώπινης κατάστασης. Την εγκατάσταση συμπληρώνουν ένας ειδικά σχεδιασμένος καναπές από γούνα για να κάθεται το κοινό και μια σειρά από ταπισερί που συνδημιουργήθηκαν με την τεχνητή νοημοσύνη που γέννησαν τα Ork και παρουσιάζονται εδώ με όλη την παράξενη λογική τους.
Οι δυο θεματικές που δείχνει ο Τεό Τριανταφυλλίδης στην Breeder είναι αρκετά διαφορετικές, αλλά ο ίδιος είχε την ανάγκη να τις δείξει μαζί σε αυτή την ατομική έκθεση που θεωρεί σημαντική για τη σύνδεση του ψηφιακού κόσμου με την εγκατάστασή του, επιθυμώντας το κοινό να κάνει κάποιες δικές του συνδέσεις ανάμεσα στα δύο έργα, βλέποντας ταυτόχρονα κάποια κομμάτια που για την πρακτική του είναι σημαντικά.
Όλο αυτό δεν έχει να κάνει τόσο πολύ με το θέμα του έργου και την οπτική του γλώσσα όσο με το σύστημα που υπάρχει πίσω από αυτό, τις συνδέσεις και τις συμπεριφορές που αναπτύσσονται. Το θέμα και η οπτική γλώσσα είναι το τελικό layer του έργου. Η ουσία του έργου είναι ο τρόπος με τον οποίο το κοινό προβάλλει τον εαυτό του μέσα σε αυτό και μέσα σε συστήματα που αλληλοσυνδέονται και καταστρέφονται, αλλά και το πώς αυτοί οι ψηφιακοί ηθοποιοί, οι Ork, συναναστρέφονται ο ένας τον άλλον.
Καθένα από τα έργα του δημιουργού προκαλεί μια εντελώς διαφορετική συναισθηματική αντίδραση όταν μπαίνουμε στην πιο εσωτερική δομή τους. Σε έναν διαρκώς εξελισσόμενο κόσμο όπου ο ίδιος ο ορισμός του να είσαι άνθρωπος, όσα μας διαφοροποιούν από το μη ανθρώπινο αλλά και η σχέση μας με το φυσικό περιβάλλον μεταβάλλονται διαρκώς, ο καλλιτέχνης προτείνει ως λύση νέα μετα-ανθρώπινα οικοσυστήματα που κατοικούνται από υβριδικά όντα.
«Αυτό το έργο ξεκίνησε μέσα στο lockdown, οπότε ως ιδέα περιέχει τον οικιακό εγκλεισμό, έχει ως αφετηρία τα κλειστά οικογενειακά συστήματα», λέει ο Τεό Τριανταφυλλίδης. «Αυτή η οικιακή συνθήκη έχει επιταχυνθεί και έχει αλλάξει λόγω του ίντερνετ, της τηλεργασίας και της τεχνολογίας που έχει μπει στον οικιακό χώρο και έχει αλλάξει τις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας. Αυτή την ιδέα την παίρνω και την κάνω ένα κλειστό σύστημα και την αφήνω να χτυπάει τον εαυτό της ξανά και ξανά για να δω τι θα γίνει.
Ένα από τα ερωτήματα που με απασχολούσε πολύ ήταν αν έπρεπε να παρουσιάσω μια πυρηνική οικογένεια ή ένα άλλο μοντέλο. Οπότε χρησιμοποίησα την πυρηνική οικογένεια ως στερεότυπο, ενώ παράλληλα το έργο κλείνει το μάτι και σε άλλα μοντέλα οικογένειας που μπορεί να υπάρχουν μέσα από εκφράσεις σεξουαλικότητας και προτιμήσεων που ίσως υπονοούνται από τα μέλη της.
Κάθε χαρακτήρας κάνει συγκεκριμένες κινήσεις που έχω μεταφράσει μέσω μιας περφόρμερ με την οποία συνεργάστηκα. Τις μετέτρεψα σε ένα σύνολο κινήσεων που εκφράζουν τον καθένα από τους κατοίκους του σπιτιού. Βλέπουμε ότι κάθε χαρακτήρας σκέφτεται ποια είναι η ανάγκη που θέλει να καλύψει περισσότερο εκείνη τη στιγμή και αυτοσχεδιάζει με βάση αυτό».
Καθόμαστε σε έναν καναπέ που μοιάζει με αυτόν που υπάρχει στο σπίτι των Ork, ενώ πίσω μας κρέμεται μία από τις ταπισερί που συνοδεύουν την εγκατάσταση, ένας εξπρεσιονιστικός βάτραχος που δημιούργησε ο αλγόριθμος του Τεό. Το καταφύγιο που προβάλλεται στην οθόνη μπορεί να μοιάζει ανέπαφο από τον έξω κόσμο, κρύβει όμως κάτι από τη βία που ενέχει ακόμα και ο οικειοθελής εγκλωβισμός.
«Γενικά, προφανώς διαλέγω χαρακτήρες που μοιάζουν με τις φαντασιακές φυλές του Lord of the Rings, με έναν κόσμο φαντασίας. Έχω παρατηρήσει ότι το κοινό έχει μια ευκολία να ταυτίζεται με τέτοιους χαρακτήρες. Το συγκεκριμένο έργο, δε, έχει το εφέ των Σίμπσονς, ένα στερεότυπο πιο απλουστευμένο που επάνω του μπορούμε να προβάλουμε περισσότερα πράγματα. Ταυτόχρονα το τερατώδες μού επιτρέπει την υπερβολή», λέει.
Ένας χειροποίητος υπολογιστής είναι τοποθετημένος σε ένα μεγάλο found object, με τα καλώδια και τις συνδέσεις να βρίσκονται στο πάτωμα. «Πάντα ήθελα να φτιάξω έναν χειροποίητο υπολογιστή που θα έτρεχε το έργο και θα το έπαιζε live. Δεν είναι βίντεο, γι’ αυτό αφήνω ανοιχτό τον εξοπλισμό μου. Νομίζω ότι αρέσει στο κοινό να βλέπει όλο το σύστημα και να καταλαβαίνει πώς λειτουργεί», λέει ο Τεό Τριανταφυλλίδης.
Αυτοί οι κόσμοι, που λειτουργούν ως παράλληλα σύμπαντα μέσα στην έκθεση, είναι αυτόνομα οικοσυστήματα, συστήματα που λειτουργούν από μόνα τους, χωρίς να αναγνωρίζουν τον θεατή ή οποιονδήποτε άλλο εξωτερικό παράγοντα, και δημιουργούν μια πολικότητα: από τη μια η αισθητικά ευχάριστη εμπειρία και από την άλλη το αίσθημα άγχους και απομόνωσης.
Theo Triantafyllidis - Pheromone Spa
The Breeder (Ιάσονος 45, Μεταξουργείο, 210 3317527)
10/11-10/12
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
