ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΜΕΡΙΚΕΣ εβδομάδες το Spiegel είχε ανακοινώσει ότι αφαίρεσε προσωρινά τα δημοσιεύματα σχετικά με το θέμα της “νεκρής Μαρίας” για να τα εξετάσει. Οταν θα ολοκληρωνόταν η έρευνα, θα αποφάσιζαν αν θα αναδημοσίευαν ή όχι τα άρθρα σε διορθωμένη και ενημερωμένη μορφή. Εχθές, μετά την ολοκλήρωση της έρευνας τους, δήλωσαν ότι αποσύρουν οριστικά τα κείμενα, αντί να τα αναθεωρήσουν γιατί θα έπρεπε να διορθωθούν πολλά.
Το Spiegel παραδέχεται ότι τα άρθρα για τον Έβρο και την «μικρή Μαρία» δεν είχαν περάσει από φακτ τσέκινγκ, κάτι που όπως λένε έχει συμβεί κι άλλες φορές με κείμενα που προορίζονται για το σάιτ.
Μια ομάδα δημοσιογράφων του Spiegel όμως, επανήλθε τώρα κάνοντας έρευνα για την ιστορία που δημοσίευσαν. Την έρευνα δηλαδή που θα έπρεπε να είχε γίνει από πριν.
Παρότι επιχειρείται -σε κάποιο βαθμό- να απολογηθούν και να μοιράσουν κάπως την ευθύνη, το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν είναι σαφές : «Λαμβάνοντας υπόψη τις πηγές, το SPIEGEL θα έπρεπε να είναι πολύ πιο προσεκτικό στα ρεπορτάζ του σχετικά με την τύχη των προσφύγων και κυρίως σχετικά με τον θάνατο του κοριτσιού. Αν και δεν υπάρχουν οριστικές αποδείξεις, υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποιοι από τους πρόσφυγες μπορεί να επινόησαν το θάνατο μέσα στην απελπισία τους. Ίσως πίστευαν ότι τελικά θα σωθούν. Δεν θα βάζουμε πλέον τα προηγούμενα άρθρα για την υπόθεση Μαρία στην ηλεκτρονική σελίδα - ούτε καν σε αναθεωρημένη έκδοση. Θα πρέπει να διορθωθούν πάρα πολλά από αυτά. Αντ' αυτού, δημοσιεύουμε τα αποτελέσματα της εμπεριστατωμένης έρευνάς μας εδώ”.
Αν και δεν υπάρχουν οριστικές αποδείξεις, υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποιοι από τους πρόσφυγες μπορεί να επινόησαν το θάνατο μέσα στην απελπισία τους. Ίσως πίστευαν ότι τελικά θα σωθούν. Δεν θα βάζουμε πλέον τα προηγούμενα άρθρα για την υπόθεση Μαρία στην ηλεκτρονική σελίδα - ούτε καν σε αναθεωρημένη έκδοση. ― SPIEGEL
Σε εμφανώς διαφορετικό ύφος το Spiegel στο άρθρο- επανόρθωση αναφέρεται τώρα σε “υποτιθέμενο θάνατο” της μικρής Μαρίας και παραδέχεται ότι πολλοί είδαν ασυνέπειες σε όσα είχαν ισχυριστεί στα προηγούμενα άρθρα.
“Λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τις επικριτικές επιστολές και το γραφείο του διαμεσολαβητή μας εξέτασε προσεκτικά τα άρθρα. Όταν άρχισε να έχει αμφιβολίες για την προηγούμενη περιγραφή των γεγονότων, αφαιρέσαμε προσωρινά τα άρθρα και το podcast από την ιστοσελίδα μας. Με τη σημείωση ότι θα επανεξετάζαμε την αναφορά μας και, μετά την ολοκλήρωση της έρευνάς μας, θα αποφασίζαμε εάν θα αναδημοσιεύαμε τα άρθρα σε διορθωμένη και ενημερωμένη μορφή, εάν ήταν απαραίτητο”.
“Το γραφείο του Διαμεσολαβητή αξιολόγησε πολυάριθμα εσωτερικά έγγραφα, βίντεο και φωτογραφίες με μεταδεδομένα, πρακτικά συνομιλιών, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αρχεία ήχου, δορυφορικές καταγραφές και άλλα έγγραφα, μίλησε με πολλούς εμπλεκόμενους και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πράγματι είχαμε κάνει λάθη. Μια ομάδα δημοσιογράφων του SPIEGEL προχώρησε επίσης σε έρευνα για να ανασυνθέσει την ιστορία των προσφύγων”.
Είναι προφανές ότι αυτή τη φορά η ομάδα των δημοσιογράφων του Spiegel που ανέλαβε να εξετάσει το θέμα, έκανε έρευνα, πήρε πληροφορίες από διαφορετικές πηγές και αναζήτησε τεκμήρια. Σε αρκετά σημεία υπάρχει απολογητικό ύφος και αλλού εκφέρεται άποψη και ασκείται κριτική στην ελληνική κυβέρνηση. Όπως στο σημείο που αναφέρει ότι “Το επιχείρημα της ελληνικής κυβέρνησης ότι οι πρόσφυγες δεν θα μπορούσαν ούτως ή άλλως να διασωθούν, επειδή το νησί Κίσσαρι είναι εν μέρει τουρκικό, μοιάζει κυνικό”.
Η ουσία όμως είναι, όπως αναφέρουν, ότι “Δεν περιγράψαμε σωστά την κατάσταση στο άρθρο μας. Τα άρθρα του SPIEGEL δίνουν την εντύπωση ότι η ομάδα των προσφύγων έμεινε αποκλεισμένη στο ίδιο ελληνικό νησί ξανά και ξανά για σχεδόν ένα μήνα. Αλλά: ούτε οι μετανάστες ήταν πάντα στο ίδιο νησί, ούτε ήταν πάντα σε ελληνικό έδαφος. Στην πραγματικότητα, μπορεί να αποδειχθεί μόνο για λίγες ημέρες πού ακριβώς βρίσκονταν οι πρόσφυγες”.
Αναφέρει ότι ούτε οι εξηγήσεις της ελληνικής κυβέρνησης ήταν ακριβείς: “Κατά καιρούς, σύμφωνα με την έρευνα του SPIEGEL, πρόσφυγες από την ομάδα αυτή βρίσκονταν πράγματι σε ελληνικό έδαφος - και πιθανώς θα μπορούσαν να βρεθούν εκεί από την ελληνική αστυνομία χωρίς κανένα πρόβλημα”.
Πηγή των περισσότερων ισχυρισμών που μεταφέρθηκαν στα ΜΜΕ είναι η “Baidaa S” όπως αναφέρει το Spiegel την 27χρονη που φερόταν να καθοδηγεί την ομάδα των προσφύγων και οι ΜΚΟ "Human Rights 360" και “Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες” που επικοινωνούσαν μαζί τους.
Σχετικά με την 10η Αυγούστου το Spiegel αναφέρει: “Ο Έλληνας συνάδελφος του SPIEGEL που βρίσκεται επί τόπου θορυβείται και γράφει ένα κείμενο το οποίο στέλνει στη σύνταξη του Αμβούργου σε αγγλική έκδοση. Για να μπορέσει να αναφερθεί στην υπόθεση πριν από τα άλλα ΜΜΕ, το άρθρο πρέπει να δημοσιευθεί γρήγορα στο διαδίκτυο. Ένα μέλος του γραφείου Εξωτερικού (σ.σ μάλλον η αναφορά είναι για τον Μαξιμίλιαν Ποπ με τον οποίο το συνυπέγραψαν) μεταφράζει, επεξεργάζεται και συμπληρώνει το κείμενο και θα βρίσκεται πάνω από το άρθρο ως συν-συγγραφέας. Ενώ στην πρωτότυπη αγγλική έκδοση ο θάνατος του παιδιού αναφερόταν προσεκτικά σε πολλά σημεία ("She is reported dead", "the group says, Maria died"), στη γερμανική έκδοση όλα είναι σαν να έχουν συμβεί”. Βεβαια η υιοθέτηση των ισχυρισμών σαν να είναι γεγονότα δεν ήταν μόνο στο κείμενο της 10ης Αυγούστου.
Το γερμανικό περιοδικό παραδέχεται επίσης ότι “Το άρθρο, καθώς και τα επόμενα άρθρα σχετικά με το θέμα της Μαρίας δεν είχαν ελεγχθεί από την τεκμηρίωση του SPIEGEL, έργο της οποίας είναι να ελέγχει εκ νέου τα κείμενα, αν όλες οι πληροφορίες είναι ακριβείς”. Όπως εξηγεί “ένας τέτοιος έλεγχος δεν πραγματοποιείται συχνά για κείμενα που δημοσιεύονται αποκλειστικά στο διαδίκτυο: Λόγω του μεγάλου αριθμού των τρεχόντων κειμένων, η τεκμηρίωση μπορεί να ελέγξει μόνο ένα μέρος τους. Στην περίπτωση και των τριών άρθρων, οι υπεύθυνοι του τμήματος εξωτερικού (πάλι ο Μαξιμίλιαν Ποπ μάλλον) δεν είχαν ζητήσει έλεγχο από την τεκμηρίωση”.
Στην ενότητα με τίτλο:”Αποτέλεσμα εμπεριστατωμένης έρευνας και επανεκτίμησης”, αναφέρουν: “Πριν από τη δημοσίευση του πρώτου άρθρου στις 10 Αυγούστου 2022, το SPIEGEL είχε στη διάθεσή του μια φωτογραφία, του υποτιθέμενου νεκρού παιδιού, την οποία πιθανώς έστειλε η Baida σε ΜΚΟ και πιθανώς και σε εκπροσώπους των μέσων ενημέρωσης: ένα κοριτσάκι με χλωμό πρόσωπο, κλειστά μάτια, ξαπλωμένο στο πάτωμα. Το μαύρο παντελόνι είναι τραβηγμένο λίγο προς τα κάτω, έτσι ώστε να φαίνεται καθαρά ένας αποχρωματισμός που μοιάζει με αιμάτωμα στον αριστερό μηρό. Επιπλέον, υπάρχει η ηχητική καταγραφή της Baidaa, η οποία λέει με δακρύβρεχτη φωνή ότι ένα κορίτσι είναι νεκρό και ένα άλλο κινδυνεύει να πεθάνει”
Στην ίδια ενότητα αναφέρεται ότι “Παρά τις αμφιβολίες για την αλήθεια της ιστορίας, το SPIEGEL παρέλειψε να κάνει άλλη μια αυτοκριτική και βαθιά βουτιά στην έρευνα από νωρίς”.
Για την “μικρή Μαρία” αναφέρουν ότι “Οι γονείς δεν μπορούν να θυμηθούν πού ακριβώς υποτίθεται ότι είναι θαμμένο το παιδί και δεν έχουν φωτογραφίες που να αποδεικνύουν την ύπαρξή του - ούτε καν από το παρελθόν”.
Για το γεγονός ότι παντού η οικογένεια δήλωνε τέσσερα παιδιά και όχι πέντε, γράφουν: “Ωστόσο, ο κατάλογος του “Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου” του Ιουλίου δεν είναι ο μόνος που περιλαμβάνει μόνο τέσσερα από τα παιδιά της Maryam B. Στις αρχές Αυγούστου οι πρόσφυγες έδωσαν επανειλημμένα λίστες με ονόματα από τον Έβρο σε εργαζόμενους σε οργανώσεις αρωγής - ένα πέμπτο παιδί της οικογένειας με το όνομα Μάγια δεν αναφέρεται ποτέ”.
“Η φωτογραφία του δήθεν νεκρού κοριτσιού που είχε το SPIEGEL δεν αποτελεί απόδειξη ότι το παιδί πέθανε πραγματικά” γράφουν τώρα, μετά την έρευνα που πραγματοποίησαν. ”Η φωτογραφία στάλθηκε μέσω WhatsApp και δεν περιέχει μεταδεδομένα που θα μπορούσαν να μας πουν πότε και πού τραβήχτηκε. Επιπλέον, είναι αδύνατο να πούμε αν η κοπέλα στη φωτογραφία έχει απλώς κλείσει τα μάτια της ή αν είναι νεκρή”.
“...Αφού ανέλυσε τις φωτογραφίες που τράβηξαν οι πρόσφυγες στον Έβρο, η ερευνητική ομάδα του SPIEGEL κατέληξε στο συμπέρασμα: η Maryam B. φωτογραφήθηκε μόνο με τέσσερα από τα υποτιθέμενα πέντε παιδιά της. Επιπλέον, μέχρι στιγμής δεν έχει εμφανιστεί ούτε μία φωτογραφία από την περίοδο πριν ή κατά τη διάρκεια της πορείας των προσφύγων που θα μπορούσε να αποδείξει ότι εκτός από τη Hanin και την Ayah υπήρχε και άλλη μία κόρη, αλλά και δίδυμες αδελφές. Η οικογένεια ισχυρίζεται ότι όλες οι αναμνηστικές φωτογραφίες ήταν αποθηκευμένες σε ένα κινητό τηλέφωνο που τους πήραν οι Έλληνες. Οι συγγενείς ή οι γνωστοί δεν μπορούσαν να στείλουν φωτογραφίες αποδεικτικών στοιχείων”.
Κατά την συνάντηση της μητέρας με την ομάδα του Spiegel που ανέλαβε να αναζητήσει τα στοιχεία, εκείνη τους έδειξε ένα οικογενειακό πιστοποιητικό που αναφέρει πέντε παιδιά. Μόνο που η ομάδα του SPIEGEL το έλεγξε και παρατήρησε ότι “ η ημερομηνία εγγραφής των παιδιών ήταν η 3η Νοεμβρίου 2022, σχεδόν τρεις μήνες μετά τον υποτιθέμενο θάνατο του παιδιού”.
H εξαφανισμένη αρχηγός των προσφύγων, Μπάιντα, ζει στην Ρηνανία και ποστάρει στο ινσταγκραμ φωτογραφίες από την Γερμανία
Πολύ ενδιαφέρουσες όμως είναι οι πληροφορίες του Spiegel για την 27χρονη Μπάιντα. Για την γυναίκα που συνομιλούσε με ΜΚΟ και δημοσιογράφους και φαινόταν να είναι η αρχηγός της ομάδας των προσφύγων. Η Μπάιντα, σε ένα ηχητικό μήνυμα προς τα ΜΜΕ το καλοκαίρι, ακουγόταν σαν να κλαίει, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν πάνω στην νησίδα μαζί με τους άλλους πρόσφυγες και την 70χρονη γιαγιά της και κινδύνευαν.
Οταν τελικά οι πρόσφυγες πήραν την κάρτα αιτούντος άσυλο και μεταφέρθηκαν στην Δομή Φιλοξενίας Προσφύγων της Δράμας, η Μπάιντα τους εγκατέλειψε, μαζί και την γιαγιά που δεν είχε.
“Η Baidaa S., η οποία διατηρούσε επαφή με τα μέσα ενημέρωσης και τις ΜΚΟ κατά τη διάρκεια της παραμονής της στον Έβρο, ζει τώρα στη Ρηνανία-Παλατινάτο” γράφει το χθεσινό δημοσίευμα του Spiegel. Εξηγούν ότι μεταφέρθηκε στη Δομή της Δράμας, αλλά ”λίγο αργότερα δημοσίευσε ένα βίντεο στο Tik Tok από μια πτήση που απογειώνεται από την Αθήνα. Από κάτω έγραφε στα αραβικά: "Έφτασα στη Γερμανία, ήταν ένας μακρύς αγώνας". Το βίντεο έχει έκτοτε διαγραφεί”.
Το βέβαιο είναι ότι η Μπάιντα όταν εμφανίστηκε στον Έβρο το καλοκαίρι ζητώντας άσυλο από την Ελλάδα, έλεγε ψέματα ότι ήταν πρόσφυγας και ότι είχε έρθει με την 70χρονη γιαγιά της
“Το πώς η Baidaa S. κατάφερε να αποκτήσει τα απαραίτητα έγγραφα για να πετάξει στη Γερμανία σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα δεν μπορεί να εξηγηθεί” γράφει το Spiegel, καθώς όπως φαίνεται δεν μπόρεσε να το εξηγήσει από την έρευνα του. “Σύμφωνα με μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έκτοτε παντρεύτηκε έναν Σύρο στη Γερμανία. Από τότε δημοσιεύει πολλά στα κανάλια της στο TikTok και στο Instagram. Στα τέλη Δεκεμβρίου, περισσότεροι από 24.000 άνθρωποι την ακολουθούν στο Instagram. Αρνείται να ξαναμιλήσει στο SPIEGEL, λέει ο σύζυγός της στο τηλέφωνο”.
Σύμφωνα με τις αναρτήσεις της στο ινσταγκραμ πάντως, δεν φαίνεται να πήγε στην Γερμανία τώρα για πρώτη φορά. Αντιθέτως, τα τελευταία χρόνια φαίνεται να πηγαινοέρχεται μεταξύ Γερμανίας και Τουρκίας, ενώ κάνει και αναρτήσεις με τοποθεσία το Ντουμπάι και την Ράκα.
Στα σόσιαλ μήντια εμφανίζεται ως συγγραφέας και σε πολλές φωτογραφίες επιδεικνύει το πολύ προσεγμένο μανικιούρ της (το οποίο διατηρούσε και όταν βρέθηκε στο ΚΥΤ). Το βέβαιο είναι ότι όταν εμφανίστηκε στον Έβρο το καλοκαίρι ζητώντας άσυλο από την Ελλάδα, έλεγε ψέματα ότι ήταν πρόσφυγας και είχε έρθει με την 70χρονη γιαγιά της. Σύμφωνα με τις αναρτήσεις της, η Μπάιντα βρισκόταν ήδη στην Γερμανία μήνες πριν έρθει στα ελληνοτουρκικά σύνορα.
Πως βρέθηκε από την Γερμανία στην Τουρκία και από εκεί στον Εβρο και μετά ξανά στην Γερμανία; Το Spiegel όπως λέει, δεν μπόρεσε να δώσει απαντήσεις μέχρι τώρα σε αυτά τα ερωτήματα που φαίνεται να είναι και τα πιο ουσιαστικά, καθώς πρόκειται για την γυναίκα που καθοδηγούσε την ομάδα και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, είπε πολλά ψέματα.
- Β.Σ.
