«Δόξα Κοινή»: Μια παράσταση με αποκλειστικό εργαλείο τη γλώσσα

Δόξα Κοινή Facebook Twitter
Μια πληρέστατη θεατρική βραδιά χωρίς συγκρούσεις, υπερήρωες και ανούσιες νίκες. Μόνο ο θρίαμβος της γλώσσας. Φωτ.: Μαρίζα Καψαμπέλη
0

«Μια μέρα που κατέβαινα στην οδό των Φιλελλήνων, μαλάκωνε η άσφαλτος κάτω απ’ τα πόδια και από τα δένδρα της πλατείας ηκούοντο τζιτζίκια, μεσ’ στην καρδιά των Αθηνών, μεσ’ στην καρδιά του θέρους. Παρά την υψηλήν θερμοκρασίαν, η κίνησις ήτο ζωηρά. Αίφνης μια κηδεία πέρασε». Με αυτά τα λόγια, στίχους από το «Εις την οδό των Φιλελλήνων» και την «Οκτάνα» του Ανδρέα Εμπειρίκου, αρχίζει η παράσταση «Δόξα Κοινή» του θεάτρου Πορεία.

Μερικά ενωμένα τραπέζια μπροστά και στο πίσω μέρος της σκηνής. Ένας νεαρός άνδρας με ακουμπισμένο το μέτωπό του σε ένα κομμάτι πάγου −σαν εκείνα που κάποτε αφήναν οι παγοπώλες στις γειτονιές της Αθήνας όταν ακόμα δεν υπήρχαν ψυγεία στα σπίτια−, σαν να θέλει να πάρει λίγη από τη δροσιά του, να πολεμήσει την κάψα του καλοκαιριού.

Παραδίπλα μια νέα γυναίκα σκυμμένη κι αυτή στο τραπέζι, δίπλα της μια αντεστραμμένη ρίζα δέντρου που έχει τρυπήσει την επιφάνεια του τραπεζιού από κάτω∙ παραδίπλα στην επόμενη επιφάνεια ορθώνεται μια συστάδα από στάχυα, πινελιά αυγουστιάτικης ευφορίας και αποθέωσης του καλοκαιριού. Και η παράσταση ξεκινάει.

Ένας μεσήλικας που κρατά ένα καπέλο, ντυμένος με ρούχα μιας άλλης εποχής, γιλέκο αλλά και καμπαρντίνα, αστός Αθηναίος παλιάς κοπής, απαγγέλλει τους θαυμάσιους στίχους του Εμπειρίκου καθώς, κατά κάποιον τρόπο, απευθύνεται στο κοινό.

Η παράσταση δεν διαθέτει πλοκή και χαρακτήρες, δράση, ήρωες και ηρωίδες. Το εργαλείο της είναι αποκλειστικά η γλώσσα και ο πλούτος νοημάτων μέσα από στίχους κορυφαίων ποιητών από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας.

Ακολουθεί μια βαθιά αισθησιακή εικόνα που ο ποιητής συνέλαβε ένα μεσημέρι καλοκαιριού στη μακρινή δεκαετία του ’50. Γιατί οι σκέψεις του δεν εξαντλούνται στην κηδεία και στη ματαιότητα της ζωής, αλλά αντιθέτως ο καύσωνας τον κάνει να φαντάζεται τι μπορεί να συνέβαινε ανάμεσα στα χαλαρά ντυμένα σώματα γυναικών και ανδρών, νέων και γηραιών, που συνωστίζονταν μέσα σε ένα περαστικό λεωφορείο, ένας συνειρμός που αναπόφευκτα συνδυάζει τον έρωτα και τον θάνατο.

Δόξα Κοινή Facebook Twitter
Ένας μεσήλικας που κρατά ένα καπέλο, ντυμένος με ρούχα μιας άλλης εποχής, γιλέκο αλλά και καμπαρντίνα, αστός Αθηναίος παλιάς κοπής, απαγγέλλει τους θαυμάσιους στίχους του Εμπειρίκου καθώς, κατά κάποιον τρόπο, απευθύνεται στο κοινό. Φωτ.: Μαρίζα Καψαμπέλη

Με αφορμή αυτούς ακριβώς τους στίχους ενεργοποιείται και η θεατρική δράση, καθώς παρακολουθούμε παράλληλα με το κρεσέντο του ποιήματος όπως το απαγγέλλει ο άνδρας (άραγε είναι ο ίδιος ο ποιητής; Μάλλον ναι), την πρώτη εικόνα.

Η σκηνή αναπαριστά το κατάμεστο λεωφορείο όπου όλοι δήθεν τυχαία ακουμπούν ο ένας τον άλλον. Και καταλήγει: «Θεέ! Ο καύσων αυτός χρειάζεται για να υπάρξει τέτοιο φως! Το φως αυτό χρειάζεται, μια μέρα για να γίνει μια δόξα κοινή, μια δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Ελλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί, στον κόσμον εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου».

Όσο ο άνδρας έλεγε αυτά τα λόγια, ήταν σαν μες στο καταχείμωνο η αίσθηση του καλοκαιριού αλλά και το άναμμα της σάρκας να απλωνόταν και να έφτανε μέχρι την πλατεία.

Και τότε μεταφερόμαστε σε μια άλλη καλοκαιρινή κάψα, όπως αναδύεται στο «Να μείνει» του Καβάφη, σε μια άλλη σκηνή όπου δύο νέοι άνδρες, ενώ αγγίζονται και σμίγουν ερωτικά με τον πιο «αγνό» και καθάριο τρόπο, απαγγέλλουν με τη σειρά τους καβαφικούς στίχους ενός μακρινού Ιούλη της Αλεξάνδρειας των αρχών του περασμένου αιώνα. 

Η παράσταση δεν διαθέτει πλοκή και χαρακτήρες, δράση, ήρωες και ηρωίδες. Το εργαλείο της είναι αποκλειστικά η γλώσσα και ο πλούτος νοημάτων μέσα από στίχους κορυφαίων ποιητών από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας.

Σαν ένα παραλήρημα –συνειρμική διαδοχή ποιημάτων– των οκτώ νέων ηθοποιών που απαγγέλλουν λόγια-στίχους οι οποίοι περνάνε σαν σκυτάλη από τον έναν στον άλλον. Όχι τρέχοντας να προλάβουν ποιος θα κόψει πρώτος το νήμα φυσικά, αλλά σαν μια χορογραφία της οποίας οι πιρουέτες και τα γκραν ζετέ είναι οι ίδιες οι λέξεις. Ελληνικές λέξεις, κάποιες ξεχασμένες, αλλά που μέσα από τα νοήματα που τους έχει αποδώσει η ποίηση αποκτούν άλλη διάσταση.

Δόξα Κοινή Facebook Twitter
Ένα παραλήρημα –συνειρμική διαδοχή ποιημάτων– των οκτώ νέων ηθοποιών που απαγγέλλουν λόγια-στίχους οι οποίοι περνάνε σαν σκυτάλη από τον έναν στον άλλον. Φωτ.: Μαρίζα Καψαμπέλη

Ο Εμπειρίκος ακολουθείται από Καβάφη, αλλά και από Σολωμό, Καρυωτάκη και Πολυδούρη, Χορτάτση, Σαπφώ, στα αρχαία και στα νέα ελληνικά, Εγγονόπουλο, Σεφέρη και Ελύτη, αλλά και από δημοτική ποίηση, την πιο αυθεντική έκφραση του λαού μέσα στους αιώνες.

Όλος ο ερωτικός λόγος της ελληνικής γλώσσας. Τα σώματα πάλλονται, δρουν ως μέρος σύντομων «αναπαραστάσεων», όπου παρεισφρέει άλλοτε το χιούμορ κι άλλοτε η θλίψη και το πένθος. Συχνά συνοδεύονται από τη μουσική της Λήδας Μανιατάκου που την εκτελεί επί σκηνής με αρμόνιο μαζί με τον Χρήστο Βαλεντίνο Πετεβή στο βιολί.

Σε ένα σκερτσόζικο παιχνίδι με το κοινό, ο ηθοποιός Ορέστης Χαλκιάς ανέβασε στη σκηνή μια κυρία για να χορέψει μαζί του ένα βαλς, προκαλώντας περισσότερο θυμηδία παρά ρομαντική διάθεση, αν αυτός ήταν ο στόχος, δίνοντας εν τέλει μια ελαφριά νότα στη ροή της παράστασης.

Κι όταν ο κύκλος των ποιημάτων κλείνει, η παράσταση επιστρέφει εκεί από όπου ξεκίνησε, στο «Ήτο Ιούλης» του Εμπειρίκου. Ένα φως που σταδιακά σβήνει θαρρείς ότι είναι σαν να γυρίζει πίσω εκεί όπου ανήκει, στο ειδυλλιακό παρελθόν απ’ όπου μας ήρθαν όλες αυτές οι εικόνες για να μας προσφέρουν ένα ευφρόσυνο διάλειμμα από το αντι-ποιητικό σήμερα.

Δόξα Κοινή Facebook Twitter
Τα σώματα πάλλονται, δρουν ως μέρος σύντομων «αναπαραστάσεων», όπου παρεισφρέει άλλοτε το χιούμορ κι άλλοτε η θλίψη και το πένθος. Φωτ.: Μαρίζα Καψαμπέλη

Ο Στρατής Πασχάλης, που υπογράφει τη σύνθεση του κειμένου, λέει σε σημείωμά του: «Είδα τη γυναίκα παραδομένη, τον άντρα να ‘ναι αυτός που πάντα κάτι θέλει να πάρει. Τον έρωτα, ταυτόσημο με τον θάνατο. Την ερωτευμένη Σαπφώ, χωρίς το αντικείμενο της αγάπης, στον Άδη, νεκρή. Είδα τις ξένες αγκαλιές του ερωτικού λόγου, τον πόθο χωρίς αγάπη. Είδα τις ξένες αγκαλιές της βακχικής ερημιάς. Στο ύψιστο σημείο της καβαφικής αποχαλίνωσης με σταμάτησε απότομα η σολωμική ένσταση…».

Η παράσταση αυτή, σκηνοθετημένη από τον Δημήτρη Τάρλοου, ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια, λίγο πριν μας κλείσει μέσα ο κορωνοϊός και διακόπηκε εξαιτίας του.

Τότε μου είχε δώσει μια άλλη αίσθηση, σαν ένα ταξίδι σε μια μεγάλη θάλασσα που ήταν ουσιαστικά μια παμπάλαια Ελλάδα. Ανεβαίνει ξανά φέτος σε μια εποχή στην οποία κυριαρχεί ανάμεσα σε μια μεγάλη μερίδα των συμπατριωτών μας ένας βομβαρδισμός από φθόνο, ανταγωνισμό και απαξία μέσα από το διαδίκτυο.

Η ποίηση όπως θεατροποιείται από αυτά τα νέα παιδιά αποτελεί για μένα μια από τις ελάχιστες στιγμές θεατρικής μυσταγωγίας στο αθηναϊκό θέατρο εδώ και καιρό. Με στίχους λιγότερο ή περισσότερο γνωστούς, που καθαγιάζονται χάρη στην κίνηση των σωμάτων και την κωδικοποιημένη δράση. Μια πληρέστατη θεατρική βραδιά χωρίς συγκρούσεις, υπερήρωες και ανούσιες νίκες. Μόνο ο θρίαμβος της γλώσσας.

Οι ηθοποιοί που ερμηνεύουν είναι οι Μάιρα Γραβάνη, Αδελαΐδα Κατσίδε, Βίκυ Κατσίκα, Αυγουστίνος Κούμουλος, Διονύσης Πιφέας, Αρετή Τίλη, Ορέστης Χαλκιάς και ο Θανάσης Δόβρης που ανοίγει και κλείνει την παράσταση. Το σκηνικό είναι της Εύας Μανιδάκη, τα κοστούμια των Αλέξανδρου Γαρνάβου και Τζίνας Ηλιοπούλου, οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου και η χορογραφία της Κορίνας Κόκκαλη.

Δόξα Κοινή Facebook Twitter
Ο ηθοποιός Ορέστης Χαλκιάς ανέβασε στη σκηνή μια κυρία για να χορέψει μαζί του ένα βαλς, προκαλώντας περισσότερο θυμηδία παρά ρομαντική διάθεση. Φωτ.: Μαρίζα Καψαμπέλη
Δόξα Κοινή Facebook Twitter
Η ποίηση όπως θεατροποιείται από αυτά τα νέα παιδιά αποτελεί για μένα μια από τις ελάχιστες στιγμές θεατρικής μυσταγωγίας στο αθηναϊκό θέατρο εδώ και καιρό. Φωτ.: Μαρίζα Καψαμπέλη

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μπένος-Χαλκιάς: Οι πρωταγωνιστές του Παπακαλιάτη στην πρώτη τους κοινή συνέντευξη

Οθόνες / Μπένος-Χαλκιάς: Οι πρωταγωνιστές του Παπακαλιάτη στην πρώτη τους κοινή συνέντευξη

Οι δύο νεαροί ηθοποιοί του «Maestro», της πρώτης ελληνικής σειράς που θα προβληθεί μέσω της streaming πλατφόρμας του Netflix, έχουν διαφορετική αφετηρία, όμως οι δρόμοι τους διασταυρώνονται συχνά.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Σαπφώ: Τόσο γνωστή μα τόσο άγνωστη

Αρχαιολογία & Ιστορία / Σαπφώ: Ένα διαχρονικό, παγκόσμιο, φεμινιστικό και queer σύμβολο

Τι κάνει τόσο ιδιαίτερη την ξακουστή ποιήτρια, συνθέτρια και παιδαγωγό από τη Λέσβο και γιατί 2.600 χρόνια μετά τη γέννησή της εξακολουθεί να προβληματίζει, να συγκινεί και να συναρπάζει;
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπορεί το ελληνικό θέατρο να σατιρίσει τον εαυτό του;      

Θέατρο / Μπορεί το ελληνικό θέατρο να σατιρίσει επιτυχημένα τον εαυτό του;      

«Αν θες να αναμετρηθείς με κάτι, αν θες να πας στην ουσία, πρέπει να πονέσεις» – Κριτική για την πολυσυζητημένη παράσταση «Merde!» των Βασίλη Μαγουλιώτη και Γιώργου Κουτλή στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ο Γιάννος Περλέγκας βρίσκει τη χαρά της δημιουργίας στη φλόγα για συνύπαρξη

Θέατρο / «Έχω νιώσει ακατάλληλος και παρωχημένος δεινόσαυρος μέσα στο θεατρικό τοπίο που αλλάζει»

Με αφορμή το έργο του Μπέρνχαρντ «Η δύναμη της συνήθειας», ο Γιάννος Περλέγκας μιλά με ταπεινότητα και πάθος για το θέατρο, με το οποίο συνεχίζει να παλεύει και που διαρκώς τον νικά. Αυτό, όμως, είναι που τον κρατά ζωντανό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Άρης Χριστοφέλλης

Όπερα / «Ακόμα και όσοι θαυμάζουν σχεδόν ειδωλολατρικά την Κάλλας, λίγα γνωρίζουν για την τέχνη της»

Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, επιστημονικός σύμβουλος του ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας», εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η θρυλική σοπράνο παραμένει μια ανυπέρβλητη καλλιτέχνιδα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Αργυρώ Χιώτη: Ένα «αουτσάιντερ» στο τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου

Θέατρο / Αργυρώ Χιώτη: Ένα «αουτσάιντερ» στο τιμόνι του Εθνικού Θεάτρου

Ποια είναι τα προσωπικά της στοιχήματα και ποιες είναι οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η νέα καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού - η πρώτη γυναίκα που αναλαμβάνει αυτή τη θέση από το 1994.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Κληρονομιά μας, ένα πανόραμα της και της ιστορίας των γκέι ανδρών

Θέατρο / «Η κληρονομιά μας»: Η ιστορία της gay κοινότητας γίνεται ένα συγκινητικό θεατρικό έργο

Ο Γιάννης Μόσχος σκηνοθετεί το έργο του Αμερικανού συγγραφέα Μάθιου Λόπεζ, ένα έργο με αφετηρία την γκέι ζωή που αφορά την αγάπη και την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων, είτε ομόφυλες είτε ετερόφυλες, τα όνειρα, τους φόβους και τα ματαιωμένα σχέδια. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια απρόβλεπτη συζήτηση για τη σεξουαλικότητα με τη Γαλήνη Χατζηπασχάλη

Θέατρο / Γαλήνη Χατζηπασχάλη: «Δεν μιλάμε για τα σεξουαλικά βοηθήματα κι ας πουλιούνται εκατομμύρια δονητές»

Πρωταγωνιστεί στο «Στο διπλανό δωμάτιο ή το έργο του δονητή», μια παράσταση που φωτίζει το πώς, ακόμη και σήμερα, δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε ανοιχτά για το σεξ. Με αφορμή το έργο, κάναμε μια απρόβλεπτη συζήτηση με την αγαπημένη ηθοποιό για τα ταμπού, την εμμηνόπαυση και τη γυναικεία σεξουαλική χειραφέτηση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Mάνα Κουράγιο στο Εθνικό: Πόσο «κουράγιο» πια;

Θέατρο / Mάνα Κουράγιο στο Εθνικό: Πόσο «κουράγιο» πια;

Mια επιμελής εικονογράφηση του μπρεχτικού αριστουργήματος εκτυλίσσεται ενώπιόν μας, χωρίς να δονείται από καμία εσωτερική αναγκαιότητα - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση που σκηνοθετεί ο Στάθης Λιβαθινός.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
«Βαρόνος “Φ”»: Ένας καταχρεωμένος «ευγενής» σε μια τρελή κωμωδία εξαπάτησης

Θέατρο / Ένας καταχρεωμένος «ευγενής» σε μια τρελή κωμωδία εξαπάτησης

Πιάνοντας το νήμα από την ιδέα μιας καυστικής κωμωδίας ηθών του 1870 που μιλά για την απάτη, η ιστορία ενός ψευτοευγενούς στην παράσταση «Βαρόνος “Φ”» φτάνει στη σύγχρονη υποκρισία και στον εαυτό που θέλουμε να δείχνουμε στην κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το ΜΑΜΙ είναι ένα ποίημα για τις ζωές των γυναικών

Θέατρο / «ΜΑΜΙ»: Εικόνες από τη ζωή μιας μητέρας

Το ποιητικό σύμπαν του 26χρονου σκηνοθέτη που μας μάγεψε με το «Goodbye Linditta», εστιάζει αυτήν τη φορά στην ιστορία μιας γυναίκας μέσα από τα μάτια ενός αγοριού που δεν θέλει να τη θεοποιήσει αλλά να την παρατηρήσει.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Τομά Ζολί στην Αθήνα: Ποιος είναι ο προκλητικός, ανατρεπτικός τελετάρχης των Ολυμπιακών Αγώνων

Θέατρο / O Τομά Ζολί στην Αθήνα: Ποιος είναι ο προκλητικός, ανατρεπτικός τελετάρχης των Ολυμπιακών Αγώνων

Ο πολυσυζητημένος σκηνοθέτης της τελετής έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, που έγινε διάσημος για τις φιλόδοξες, μεγαλειώδεις παραστάσεις του, πιστεύει απόλυτα στη μαγική δύναμη του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Αντικείμενα»: Μια παράσταση για τη υπόθεση των αδερφών Παπέν

Θέατρο / Μια παράσταση για τις εξουσιαστικές σχέσεις και ένα φρικτό έγκλημα

Στην παράσταση «Αντικείμενα», ο Γιάννης Αποσκίτης, ο Γιώργος Κατσής και ο Πάνος Παπαδόπουλος αφηγούνται με ένα δικό τους πρωτότυπο έργο μια ιστορία που κρύβεται στην υπόθεση των αδερφών Παπέν, αλλά δεν έχει ακόμα γραφτεί.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σπύρος A. Ευαγγελάτος: Μια μεγάλη διαδρομή

Πέθανε Σαν Σήμερα / Σπύρος A. Ευαγγελάτος: Μια μεγάλη διαδρομή στο ελληνικό θέατρο

Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης κυκλοφόρησε έναν τόμο 535 σελίδων, αφιερωμένο στον σπουδαίο σκηνοθέτη, φιλόλογο, συγγραφέα και ακαδημαϊκό που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Merde!»: Μια παράσταση για τα κωμικοτραγικά παρασκήνια του θεάτρου

Θέατρο / «Merde!»: Μια παράσταση για τα κωμικοτραγικά παρασκήνια του θεάτρου

Ο Βασίλης Μαγουλιώτης και ο Γιώργος Κουτλής συνσκηνοθετούν τον Νίκο Καραθάνο και την ομάδα των «Παιχτών» σε ένα νέο έργο με έναν αδηφάγο παραγωγό, έναν «ποιοτικό» σκηνοθέτη, έναν «εμπορικό» ηθοποιό, και τον γολγοθά της προετοιμασίας μιας παράστασης που πρέπει να αφορά τους πάντες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ