50 χρόνια Βασίλης Παπακωνσταντίνου στο Καλλιμάρμαρο. Αυτό από μόνο του αποτελεί μία μεγάλη μουσική είδηση, αλλά και ένα νέο που θα μπορούσε να είναι στην κατηγορία “Κοινωνία” και όχι “Μουσική”. Η πρώτη από μία σειρά συναυλιών που θα δώσει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου σε μεγάλες πόλεις της Ελλάδας ήταν σαν τα exit poll των δημοσκόπων. Η αισιόδοξη πρόβλεψη έκανε λόγο για 30 με 40 χιλιάδες θεατές, αλλά τελικά σχεδόν 50 χιλιάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας κατέκλυσαν το στάδιο.
Ξεκίνησα με τη σκέψη να γράψω τα πράγματα με πιο καλλιτεχνική-μουσική πνοή, αλλά βλέποντας τη συναυλία η σκέψη αυτή “πήγε κουβά”. Νομίζω κανείς δεν βρέθηκε εκεί χθες το βράδυ για να κρίνει τον καλλιτέχνη που φωνάζει με το μικρό του όνομα (τι κατάκτηση κι αυτή!) για την καλλιτεχνική του επάρκεια, τις φωνητικές του ικανότητες, τη σειρά και την επιλογή των τραγουδιών και για να δει αν θέλει να συνεχίσει να τον παρακολουθεί ή όχι.
Δεν μπορώ να ξέρω ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν τον καθένα να (κόψει το εισιτήριο θα λέγαμε παλιά) χτυπήσει το barcode (λέμε σήμερα) για να βρεθεί εκεί, αλλά θα επιχειρήσω μία απόπειρα περιγραφής αυτού που συνέβη από τη στιγμή που έκλεισαν τα μεγάλα φώτα του σταδίου και άναψαν εκείνα της σκηνής.
Δίπλα σε καθέναν από τους δεκάδες χιλιάδες θεατές, έκατσαν όλα τα πρόσωπα του Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Ο εκρηκτικός, ο ντροπαλός, ο ταπεινός, ο λυρικός, ο δωρικός, ο συγκινητικός, ο δυναμικός… Μακρά η λίστα των “προσώπων” και των κόσμων που μας προσέφερε και προσφέρει.
Τα 50 χρόνια του Βασίλη στο Καλλιμάρμαρο ήταν καλειδοσκόπιο που βάλαμε για ένα τρίωρο στα μάτια μας και ο καθένας είδε τις εικόνες της ζωής του. Της εφηβικής, της επόμενης, της μετέπειτα, της τωρινής. Δεν έχουμε την τύχη να βλέπουμε συχνά αυτό το άλμπουμ με τέτοια συγκίνηση.
Η συναυλία άνοιξε με τον «Κουρσάρο» αν και εκείνος πρόσφατα δήλωσε πως νιώθει περισσότερο αστροναύτης-οδηγός που μας βάζει σε ένα διαστημόπλοιο με προορισμό το άγνωστο.
Στα λόγια του πάντα μετρημένος και θα έλεγα πως χθες εκτός από μετρημένος ήταν συγκινημένος και μελαγχολικός. Μίλησε για τα πρώτα χρόνια του στο εξωτερικό όπου γνώρισε ανθρώπους του τον έφεραν κοντά στα κινήματα, για συντρόφους που αγωνίζονται όπως είπε ακόμα και για τις γερμανικές αποζημιώσεις. Ανέφερε τα ονόματά τους και συνέχισε με τον ερχομό του στην Ελλάδα μετά την πτώση της Δικτατορίας.
Από τότε μέχρι σήμερα ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου έχει δισκογραφήσει 1300, ίσως και περισσότερα, τραγούδια. Διάλεξε να ξεκινήσει με τα καταφανώς πολιτικά. «Τσε Γκεβάρα», «Τρίτος παγκόσμιος», «Αρνιέμαι»...
«Ζούμε τον τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο», είπε λίγο αργότερα, «τον οικονομικό. [...] Τώρα χρειάζεται να ψάξεις πολύ για να βρεις ποιος είναι ο εχθρός».
Οι φωτογραφίες που προβλήθηκαν απο τις δύο μεγαλες γιαγαντοθόνες εκατέροθεν της σκηνής πριν την έναρξη της συναυλίας, υπενθύμισαν κάποιες από τις σημαντικές συνεργασίες και τα βίντεο μερικές από τις συναυλίες του. Ο Βασίλης -ζούμε για να σ’ ακούμε- συγκαταλέγεται στους ερμηνευτές με τις περισσότερες συναυλίες ever! Άλλοτε σε τεράστιους συναυλιακούς χώρους -όπως χθες- κι άλλοτε σε προαύλια εργοστασίων ή σε μικρά χωριά. Έχει παίξει σε μέρη που δεν ξαναέστησε σκηνή ποτέ κανένας άλλος.
Αναφέρθηκε στον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Λοίζο, τον Θάνο Μικρούτσικο, τον Νικόλα Άσιμο, τον Άλκη Αλκαίο, τον Οδυσσέα Ιωάννου…
Η Τάνια Τσανακλίδου, μέρος του κοινού, λίγο πριν τη συναυλία έγραψε «Εδώ. Γιορτάζουμε τον Βασίλη μας. Το ταλέντο του, το ήθος του, την καλοσύνη του και την υπέροχη καριέρα του. Βασίλη σε αγαπάμε και είμαστε όλοι εδώ!». Αυτή ήταν η αλήθεια. Ήταν όλοι εκεί. Ο καθένας με τον τρόπο του. Στη μεγάλη γιορτή του Βασίλη. Διακριτικά, με χαμόγελο και ικανοποίηση για το τι κατάφερε το παιδί με τη μεγάλη μύτη από ένα χωριό της Αρκαδίας. Τιμ(υτ)ή του και καμάρι του, όπως είπε ως γνωστός αυτοσαρκαστής.
Σκέφτομαι τη διττή του φύση. Από τη μία "αγριεύει" με τη συνοδεία του ηλεκτρικού ήχου από την άλλη είναι έτοιμος να ανοίξει την αγκαλιά του και να μας χωρέσει όλους. Να πέσουμε εκεί μέσα και να κλάψουμε για ό,τι μας έχει πονέσει. Πότε με τα χέρια σηκωμένα ψηλά, κάνοντας τη χαρακτηριστική του κίνηση που έχει αποτυπωθεί σε τόσες αφίσες τα χρόνια της offline ζωής, πότε με κατεβασμένους ώμους. Θα ήθελα να το παρακάνω με υπερβολές και κλισέ. Να πω ότι ο Βασίλης ως άλλος Άτλας έχει σηκώσει στους ώμους του κι εκείνος την πολύτιμη υδρόγειο του ελληνικού τραγουδιού, αλλά οι μεγάλοι καλλιτέχνες πάντα αδικούνται από τα κλισέ που δημιουργούμε όλοι εμείς για εκείνους. Είναι κι αυτό μία από τις μαρτυρίες του μεγαλείου τους.
«Όταν γεννήθηκα πριν πολλά χρόνια και αντίκρισα για πρώτη φορά τον κόσμο άκουσα τα κελαηδίσματα των πουλιών, το θρόισμα των φύλλων, τη βροχή, είδα τα βουνά. κάτω μακριά τη θάλασσα… Ήταν πολύ ωραία! Είπα: ρε, πολύ ωραία ζωή μας περιμένει. Μετά ψιλομεγάλωσα και ήρθαν οι εκλογές. Τότε ήρθε και ο μόνιμος φόβος μέσα μου. Ήρθαν πολλές εκλογές από τότε και πάντα φοβάμαι για το τι θα γίνει αύριο. Κάθε φορά!
Και πάντα φοβάμαι για όλα αυτά που θα γίνουν για εμάς, χωρίς εμάς».
Συνέχισε πολιτικά. Μίλησε για τον κόσμο που παραμένει προς αλλαγή, αν όχι προς κατεδάφιση και λίγο πριν τραγουδήσει την «Πρέβεζα» μας είπε ότι «όλα αυτά είναι πολύ παλιά. Μέχρι και ο Καρυωτάκης τα πέρασε…»
Έχει τραγουδήσει μεγάλους συνθέτες και μεγάλους ποιητές, έχει ερμηνεύσει τα δικά του τραγούδια, έχει κάνει ιστορικά ντουέτα, αλλά έχει δώσει απλόχερα και την υποστήριξή του με διάφορους τρόπους σε δίσκους δεκάδων νέων καλλιτεχνών. Μπορεί τα αδιάφορα playlistάδικα ραδιόφωνα του ελληνικού τραγουδιού να μην έχουν βρει τις “νέες του επιτυχίες” να ανανεώσουν τις λίστες τους, με αποτέλεσμα να ακούγεται καθημερινά η «Στέλλα», ο «Μαύρος γάτος», το «Φεύγουν Καράβια» και το «Βράδυ Σαββάτου» (πάντα Σάββατο μετά τις 21:30), αλλά ο Παπακωνσταντίνου συντηρεί το ευρύ κοινό του ερήμην τους.
Θα μπορούσαν να τον συνοδεύσουν πολλοί στίχοι από τα τραγούδια του ως συνθήματα μιας ζωής που διασκορπίστηκε στο σώμα της κοινωνίας και στο σώμα εκείνων που ανατρίχιασαν με κάποια από τις ερμηνείες του. Εδώ και 50 χρόνια μέσα από τα τραγούδια του έχει αυτοβιογραφηθεί, έχει αυτοσαρκαστεί, έχει κινητοποιήσει, έχει στηρίξει, αλλά κυρίως έχει συγκινήσει πέντε γενιές ακροατών και συνεχίζει. Εδώ και μισό αιώνα κρατάει τη σφεντόνα και μας σημαδεύει στοχεύοντας τους φόβους μας.
Όπως κάθε μεγάλος καλλιτέχνης έχει δεχτεί και σκληρή κριτική -πολλές φορές άδικη- από κυανοπώγωνες μουσικοκριτικούς, ειδήμονες των status update, υπεραριστερούς, τροχονόμους της Τέχνης, αυτοπροσδιοριζόμενους άριστους ή ιδεολογικούς ταγούς που αποστρέφονται όσα δεν είναι του δικού τους γούστου. Κάνοντας μία βόλτα μέσα στο κοινό άκουγες κάποια σχόλια που εμπίπτουν στις παραπάνω κατηγορίες, αλλά το χειροκρότημα ήταν τόσο δυνατό που τα άφηνε στο “διαβάστηκε”.
Όλοι οι Βασίληδες εξακολουθούσαν να είναι στη διπλανή θέση μέχρι το τέλος της συναυλίας. Ο νεαρός που γαλουχήθηκε μέσα στους κοινωνικοπολιτικούς αγώνες της δεκαετίας του 70, ο πιο σκοτεινός ροκάς της δεκαετίας του 80, ο ώριμος και αναγνωρισμένος πια σταρ του ’90, ο καταξιωμένος του ’00 που συστήθηκε στη νέα γενιά ακροατών… Όλοι οι Βασίληδες ήταν εκεί μαζί με διάφορα πανό που έγραφαν: “Αξίζει φίλε να υπάρχεις για ένα όνειρο”, “Κόκκινος ορίζοντας τα χρόνια που απομένουν” κλπ.
Ήταν βεβαίως και ο συγκινητικός Βασίλης ερμηνεύοντας μετά άλλων τη διασκευή στο κομμάτι της δεκαετίας του '60 "La mamma" του Charles Aznavour με όλο το Καλλιμάρμαρο να τον χειροκροτεί για ακόμη μια φορά.
Αυτό που τον ενσωμάτωσε όμως στη συλλογική μνήμη του τραγουδιού και των ανθρώπων δεν ήταν τόσο οι μεγάλες επιτυχίες όσο κι αν ακούγεται παράδοξο κάτι τέτοιο. Αυτό που αρμολόγησε τη σχέση του με το κοινό είναι οι χιλιάδες εμφανίσεις του, η άμεση επαφή και φυσικά η στάση του. Η συμπαράστασή του σε όποιες ομάδες τον χρειάστηκαν και προφανώς η συνέπειά του ακόμα και σήμερα που είναι 72 ετών! Η πολιτική παρουσία του Βασίλη δεν εξαντλήθηκε τόσα χρόνια μόνο στη συμμετοχή του στα φεστιβάλ της ΚΝΕ.
Στη σκηνή βρέθηκε επίσης ο Χριστόφορος Κροκίδης, επί εικοσαετίας συνεργάτης του, όπως και η Τάνια Κικίδη. Πίσω του επίσης με σημαντική συνεισφορά καθόλη τη διάρκεια το φωνητικό σύνολο «Ρυθμός» με τη μουσική του πολυφωνία υπό τον Νικόλαο Χιώτογλου.
Η συναυλία του Βασίλη Παπακωνσταντίνου ήταν μία σημαντική στιγμή του ελληνικού τραγουδιού και μία σημαντική στιγμή για τη συλλογική μνήμη που διαμορφώνεται σήμερα σε ένα περιβάλλον συχνά ετεροτοπικό για τους ζωτικούς μας μηχανισμούς. Ανέδειξε την ανάγκη των συμπολιτών για σταθερές. Για να αγκαλιάσουν αυτό που νιώθουν οτι δεν τους πούλησε. Την ανάγκη να εισπράξουν και να ανταποδώσουν την αμίλητη αγάπη. Ήταν ένα συνωμοτικό ραντεβού που έγινε συγκέντρωση μαρτυρίας όσων επιζητούν βλέμματα που δεν μπορούν να χωνέψουν τη νέα τάξη πραγμάτων και περιμένουν την ίδια σιωπή στην επίκαιρη ρητορική ερώτηση "τι ζούμε ρε μαλάκα;"
Ο κόσμος του Βασίλη, σκέφτομαι, είναι η παιδική χαρά της σκέψης μας. Έχει όλα τα παιχνίδια, τις φωνές, τις τρύπιες φόρμες και τα ματωμένα γόνατά μας, αλλά και όλη τη μελαγχολία όταν βλέπεις ότι η κούνια η πια μικρή για σένα.
Παράλληλα με την έναρξη της συναυλίας διάβαζα ότι κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος... Θα επουλωθεί κι αυτή η πληγή. Με τη φωνή του Βασίλη να ερμηνεύει τα τόσα μεγάλα τραγούδια και το ζεστό, το πηγαίο χειροκρότημα που έχει τη δύναμη και την ευγένεια της συγκομιδής. Τη φωνή του Βασίλη που βρίσκεται σε διαρκή διαμάχη με τη φωνή τηλεπαρουσιαστριών που έκαναν λίγο νωρίτερα σιχαμερές δηλώσεις για τα ασθενοφόρα που δεσμεύτηκαν για τους πρόσφυγες και δεν είναι διαθέσιμα για τους Έλληνες.
Τα 50 χρόνια του Βασίλη στο Καλλιμάρμαρο ήταν ένα καλειδοσκόπιο που βάλαμε για ένα τρίωρο στα μάτια μας κι ο καθένας είδε τις εικόνες της ζωής του. Της εφηβικής, της επόμενης, της μετέπειτα, της τωρινής. Δεν έχουμε την τύχη να βλέπουμε συχνά αυτό το άλμπουμ με τέτοια συγκίνηση.
Τελειώνοντας η συναυλία ήθελα να κάνω ένα τσιγάρο και να τραγουδήσω μαζί με όλους «Κράτα ρε φίλε γερά!»,αλλά θυμήθηκα ότι δεν έχω καπνίσει ποτέ.
Τα τραγούδια που ακούστηκαν
Κουρσάρος
Τσε Γκεβάρα
Στρατιώτης
Αρνιέμαι
Μπουμ
Φοβάμαι
Πρέβεζα
Μικρές Νοθείες
Πόρτο Ρίκο
Οι ψυχές και οι αγάπες
Οδός Ελλήνων
Χρόνια πολλά
Καμπαρντίνα
Ελλάς
Πόσο μου λείπεις - Μαζί με Τάνια Κικίδη
Αντέχω - Τάνια Κικίδη
Αλλά εγώ θα σε πάρω να φυγουμε - Τάνια Κικίδη
Σφεντόνα
Ο μαύρος γάτος
Ένα καράβι
Χαιρετίσματα
Κρύψου - Απόστολος Μόσιος
Άνοιξε μου να κρυφτώ - Μαίρη Μπρόζη
Βικτωρία
Σεμπάστιαν
Μπαγάσας
Με το λύχνο του άστρου
Μαμά
Βράδυ Σαββάτου
Σ ακολουθώ
Να κοιμηθούμε αγκαλιά
Πριν το τέλος
Δεν υπάρχω.
Ο Γουίλι ο νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί
Έφηβα γεράκια
Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
Το παιχνίδι παίζεται ακόμα
Συνοδοιπόροι οι μόνιμοι συνεργάτες του: Ανδρέας Αποστόλου: πλήκτρα ενορχηστρώσεις, Βαγγέλης Πατεράκης - ηλεκτρικό μπάσο, Στέφανος Δημητρίου - drums, Μαίρη Μπρόζη - βιολί, Γιάννης Αυγέρης ηλεκτρική κιθάρα, Απόστολος Μόσιος - ακουστική κιθάρα.
