Η Κλαούντια Σέινμπαουμ ανέλαβε τα καθήκοντά της ως η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Μεξικού, στα περισσότερα από 200 χρόνια ανεξαρτησίας του κράτους της Κεντρικής Αμερικής.
Ποια είναι στην ουσία της πολιτικής και της προσωπικότητάς της, όμως, η 62χρονη Σέινμπαουμ, πρώην δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού και αριστερή πολιτικός; «Κέρδισε τις εκλογές υποσχόμενη να συνεχίσει τις πρωτοβουλίες του μέντορά της, του πρώην προέδρου της χώρας Ανδρές Μανουελ Λόπεζ Ομπραδόρ. Πολλοί ελπίζουν πως εκείνη θα τον ξεπεράσει - σε όλα τα πεδία», επισημαίνουν οι New York Times σε μεγάλο τους αφιέρωμα για την νέα πρόεδρο του Μεξικού, ενώ το Associated Press παρατηρεί πως «στους τέσσερις μήνες που μεσολάβησαν μεταξύ της εκλογής της και της ορκωμοσίας της χθες, κράτησε γραμμή υποστήριξης του Λόπες Ομπραδόρ σε μεγάλα και μικρά ζητήματα. Αλλά η Σέινμπαουμ είναι ένας πολύ διαφορετικός άνθρωπος: Της αρέσουν τα δεδομένα και δεν έχει την προσωπική πινελιά του προκατόχου της. Το Μεξικό τώρα περιμένει να δει αν θα βγει από τη σκιά του».
Η κλιματολόγος και πρώην δήμαρχος, Κλαούντια Σέινμπάουμ ανέλαβε χθες Τρίτη με επίσημη τελετή την ηγεσία στο Μεξικό. Χιλιάδες συγκεντρώθηκαν στην κεντρική πλατεία της Πόλης του Μεξικού το απόγευμα της Τρίτης για να την ακούσουν στην πρώτη της ομιλίας ως αρχηγός κράτους στο Μεξικό: «Για πρώτη φορά, εμείς οι γυναίκες φθάσαμε να οδηγήσουμε τα πεπρωμένα του όμορφου έθνους μας», είπε η Σέινμπαουμ κατά την τελετή ορκωμοσίας της. «Και λέω ότι 'φθάσαμε' γιατί δεν είμαι μόνη. Φθάσαμε όλοι».
Ποια είναι η Κλαούντια Σέινμπαουμ;
Μία καταρτισμένη επιστήμονας με Ph.D. στον τομέα της ενεργειακής μηχανικής, η Κλαούντια Σέινμπαουμ πέρασε χρόνια στον ακαδημαϊκό χώρο και την πολιτική, όπου η καριέρα της ακολουθούσε στενά την άνοδο του Λόπεζ Ομπραδόρ. Η πρώτη της συμμετοχή στην κρατική διοίκηση ήταν ως υπουργός Περιβάλλοντος της Πόλης του Μεξικού όταν ο Ομπραδόρ έγινε δήμαρχος το 2000.
Χρόνια αργότερα, συμμετείχε σε μια ομάδα επιστημόνων του κλίματος των Ηνωμένων Εθνών που βραβεύθηκαν με το Νόμπελ Ειρήνης. Όταν ο Λόπεζ Ομπραδόρ έγινε πρόεδρος, η Σέινμπαουμ κέρδισε το αξίωμα της δημάρχου της Πόλης του Μεξικού, μιας από τις μεγαλύτερες μητροπόλεις του κόσμου.
Η Κλαούντια Σέινμπαουμ, 62 ετών σήμερα, περιγράφει τον εαυτό της ως «εμμονική» και «πειθαρχημένη». Είναι γνωστή ως «απαιτητικό αφεντικό» με λίγη υπομονή στην τεμπελιά.
Η απόγονος των Ασκενάζι και των Σεφαραδιτών Εβραίων που μετανάστευσαν στο Μεξικό τον 20ό αιώνα, η Κλαούντια Σέινμπαουμ είναι επίσης η πρώτη Εβραία πρόεδρος της -κατά πλειονότητα, καθολικής- χώρας. Κάποιοι θεωρούν το γεγονός στιγμή προόδου για το Μεξικό, ενώ για άλλους είναι μια ασήμαντη λεπτομέρεια, αφού και η ίδια σπάνια αναφέρεται στην εβραϊκή κληρονομιά της.
Οι αναλυτές λένε ότι η κυβέρνηση της Σέινμπαουμ θα προσπαθήσει να συνδυάσει την τεχνοκρατική και πραγματιστική προσέγγισή της στη διακυβέρνηση με τη λαϊκιστική ρητορική του προκατόχου της.
Κατά καιρούς, η Κλαούντια Σέινμπαουμ αποστασιοποιήθηκε από τις πολιτικές του. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έκανε επιδεικτικά τεστ, ενώ εκείνος έδειχνε πως εμπιστευόταν περισσότερο... τα φυλαχτά. Κατά την καταπολέμηση του εγκλήματος, επένδυσε στις πληροφορίες και την αστυνομία, ενώ εκείνος βασιζόταν στον στρατό.
Αλλά κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της, υποστήριξε πολλές από τις πιο επίμαχες πολιτικές του Λόπεζ Ομπραδόρ, συμπεριλαμβανομένων των συνταγματικών αλλαγών που οι επικριτές της λένε ότι θα υπονόμευαν τους δημοκρατικούς ελέγχους και τις ισορροπίες.
Ποιο είναι το υπόβαθρο της Σέιμπαουμ;
Το υπόβαθρο της Κλαούντια Σέινμπαουμ είναι -ξεκάθαρα- στην επιστήμη. Η ίδια έχει Ph.D. στην ενεργειακή μηχανική. Ο αδερφός της είναι φυσικός. Σε μια συνέντευξη του 2023 στο Associated Press, είχε πει χωρίς δισταγμό: «Πιστεύω στην επιστήμη».
Οι παρατηρητές λένε ότι η θέση της φάνηκε στις ενέργειές ως δήμαρχος κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, όταν η Πόλη του Μεξικού, όπου ήταν δήμαρχος, με περίπου 9 εκατομμύρια κατοίκους υιοθέτησε μια διαφορετική προσέγγιση από αυτή που υποστήριζε ο Λόπεζ Ομπραδόρ σε εθνικό επίπεδο.
Προέρχεται, άλλωστε, από μια παλαιότερη, πιο σταθερά αριστερή παράδοση που προϋπήρχε του εθνικιστικού, λαϊκιστικού κινήματος του Λόπεζ Ομπραδόρ.
Η Κλαούντια Σέινμπαουμ προέρχεται από ένα πολύ πιο παραδοσιακά «αριστερό» υπόβαθρο από τον Ομπραδόρ και η ίδια έχει πει ότι ανήκε σε μια σειρά αριστερών ομάδων της νεολαίας κατά τη διάρκεια του πανεπιστημίου, σε μια εποχή που οι ομάδες αυτές συνήθιζαν να υποστηρίζουν ομάδες ανταρτών στην Κεντρική και τη Νότια Αμερική. Οι γονείς της ήταν κορυφαίοι ακτιβιστές στο φοιτητικό κίνημα του Μεξικού το 1968, το οποίο κατέληξε τραγικά με κυβερνητική σφαγή εκατοντάδων φοιτητών διαδηλωτών στην πλατεία Tlatelolco της Πόλης του Μεξικού λίγες μέρες πριν ξεκινήσουν οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες, τότε.
Τι σημαίνει μια γυναίκα πρόεδρος για το Μεξικό;
Ενώ η Σέινμπαουμ έχει σηματοδοτήσει ότι η κυβέρνησή της αντιπροσωπεύει μια πραγματική αλλαγή για τις Μεξικανές, το ιστορικό της ως δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού προσφέρει μια λιγότερο ριζοσπαστική εικόνα. Ως δήμαρχος, η κ. Σέινμπαουμ υποστήριξε τη δημιουργία μιας ειδικής εισαγγελίας για τη διερεύνηση των γυναικοκτονιών. Τα προγράμματά της βοήθησαν στη μείωση του αριθμού των βίαιων θανάτων γυναικών κατά 34%.
Οι φεμινίστριες λένε ότι η απλή εκλογή μιας γυναίκας ως προέδρου δεν εγγυάται ότι θα κυβερνήσει με προοπτική φύλου. Τόσο η Σέινμπαουμ και ο Λόπεζ Ομπραδόρ έχουν επικριθεί στο παρελθόν για έλλειψη ενσυναίσθησης προς τις γυναίκες που διαμαρτύρονται κατά της έμφυλης βίας. Η Σέινμπαουμ χαρακτήρισε «προκλητικές» τις διαδηλώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών στην πρωτεύουσα όταν διαμαρτύρονταν για τον βιασμό μιας ανήλικης από αστυνομικούς. Οι γυναίκες διαδηλώτριες τότε αντιμετωπίστηκαν με υπερβολική χρήση βίας από τις αρχές υπό τις διαταγές της, σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας.
Η νίκη της Σέινμπαουμ -σε κάθε περίπτωση- ήρθε 70 χρόνια αφότου οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου στο Μεξικό. Την ίδια ώρα, σε πολλά μέρη της χώρας, ειδικά αγροτικές περιοχές, οι άνδρες κατέχουν όλη την εξουσία. Και περίπου 2,5 εκατομμύρια γυναίκες μοχθούν και παρά τις μεταρρυθμίσεις συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν χαμηλούς μισθούς, κακοποίηση από τους εργοδότες, πολλές ώρες και ασταθείς συνθήκες εργασίας.
Το Ανώτατο Δικαστήριο του Μεξικού αποφάσισε το 2023 ότι οι εθνικοί νόμοι που απαγορεύουν τις αμβλώσεις είναι αντισυνταγματικοί και παραβιάζουν τα δικαιώματα των γυναικών. Αν και η μεξικανική απόφαση διατάσσει την αφαίρεση της άμβλωσης από τον ομοσπονδιακό ποινικό κώδικα και απαιτεί από τα ομοσπονδιακά ιδρύματα υγείας να προσφέρουν τη διαδικασία σε όποιον τη ζητήσει, εκκρεμεί περαιτέρω νομική εργασία από πολιτεία προς πολιτεία για την άρση όλων των κυρώσεων.
Ποιες προκλήσεις θα αντιμετωπίσει η Σέινμπαουμ;
Η κυριότερη πρόκληση για τη Σέινμπαουμ είναι να δείξει πρόοδο στον αγώνα κατά των ολοένα και πιο ισχυρών καρτέλ ναρκωτικών, τα οποία διατηρούν υπό την κυριαρχία τους μεγάλες περιοχές του Μεξικού. Ενώ οι ανθρωποκτονίες μειώθηκαν ελαφρώς κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Λόπεζ Ομπραδόρ, οι αναφορές για εκβιασμούς και απαγωγές έχουν αυξηθεί από το 2018. Οι δολοφονίες, συμπεριλαμβανομένων των κρουσμάτων μαζικών δολοφονιών, εξακολουθούν να βρίσκονται κοντά στα υψηλότερα επίπεδα που έχουν καταγραφεί ποτέ.
Τις τελευταίες εβδομάδες, η βία μεταξύ των αντιμαχόμενων φατριών του καρτέλ της Σιναλόα έχει προκαλέσει αύξηση θανάτων και απαγωγών στο βορειοδυτικό Μεξικό, φέρνοντας σε αδιέξοδο τις ζωές ανθρώπων σε πόλεις όπως το Κουλιακάν. Η Σέινμπαουμ θα έχει ελάχιστο περιθώριο οικονομικών ελιγμών για να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε στην προεκλογική της εκστρατεία. Το δημοσιονομικό έλλειμμα του Μεξικού πλησιάζει το 6% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, το μεγαλύτερο έλλειμμα τα τελευταία 24 χρόνια. Η Pemex, ο κρατικά ελεγχόμενος πετρελαϊκός γίγαντας, είναι πλέον η πιο χρεωμένη πετρελαϊκή εταιρεία στον κόσμο και απαιτεί προγράμματα διάσωσης πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Θα εναπόκειται επίσης στην Σέινμπαουμ να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των συνταγματικών τροποποιήσεων που προώθησε ο προκάτοχός της τις τελευταίες εβδομάδες της κυβέρνησής του. Οι επικριτές προειδοποιούν ότι εκείνη που αφορά στην εκλογή χιλιάδων δικαστών με λαϊκή ψηφοφορία το επόμενο έτος, θα μπορούσε να διαβρώσει τη δικαστική ανεξαρτησία.
Ποια είναι τα σχέδιά της Σέινμπαουμ;
Εκτός από τη συνέχιση των έργων υποδομής του Λόπεζ Ομπραδόρ και τη διατήρηση των δημοφιλών προγραμμάτων κατά της φτώχειας, συμπεριλαμβανομένης της ετήσιας αύξησης του κατώτατου μισθού, η Σέινμπαουμ αναλαμβάνει την εξουσία με τα δικά της σχέδια.
Έχει ανακοινώσει ότι όλες οι γυναίκες ηλικίας 60 έως 64 ετών θα λάβουν μία μορφή επιδόματος σε μετρητά. Επί του παρόντος, οι συντάξεις γήρατος δίνονται σε οποιονδήποτε 65 ετών και άνω. Υποσχέθηκε επίσης ότι τα περισσότερα παιδιά θα λάβουν υποτροφία παραμονής στο σχολείο, ένα μέτρο - επέκταση ενός τρέχοντος κοινωνικού προγράμματος. Και από το επόμενο έτος, είπε, 20.000 γιατροί και νοσηλευτές θα αρχίσουν να επισκέπτονται τα σπίτια ηλικιωμένων Μεξικανών, σε μια προσπάθεια να αντιστραφεί η τεράστια μείωση της πρόσβασης στη δημόσια υγειονομική περίθαλψη που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια.
Η Κλαούντια Σέινμπαουμ θέλει επίσης να επεκτείνει τις υποδομές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να αυξήσει την πράσινη τεχνολογία. Ταυτόχρονα, έχει δεσμευτεί να σώσει την εταιρεία πετρελαίου του Μεξικού και να υποστηρίξει το δαπανηρό διυλιστήριο πετρελαίου κόστους 16 δισεκατομμυρίων δολαρίων που απέχει πολύ από το να είναι πλήρως λειτουργικό.
Όσον αφορά στο μεγάλο ζήτημα της ασφάλειας, η Σέινμπαουμ έχει υπονοήσει ότι θα επιτρέψει στις ένοπλες δυνάμεις να διατηρήσουν την εξουσία που τους παραχώρησε ο Ομπραδόρ κατά τη διάρκεια της κυβέρνησής του. Αλλά σχεδιάζει επίσης να δημιουργήσει μια νέα υπηρεσία πληροφοριών, με την ικανότητα να ερευνά ποινικές υποθέσεις και να αναπαράγει την προσέγγιση νόμου και τάξης που υιοθέτησε στην Πόλη του Μεξικού.
Πώς θα είναι η σχέση της με τις ΗΠΑ;
Μια πραγματική δοκιμασία για την ηγεσία της Σέινμπαουμ μπορεί να έρθει αργότερα φέτος, μόλις γίνει σαφές το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ.
Μια νίκη της Αντιπροέδρου Κάμαλα Χάρις πιθανότατα θα αντιπροσώπευε μια επέκταση της σχέσης της κυβέρνησης Μπάιντεν με το Μεξικό, η οποία έχει χαρακτηριστεί από μια τεταμένη αλλά διαρκή συνεργασία στα θέματα της μετανάστευσης, την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών και την καταστολή της ροής των αμερικανικών όπλων που τροφοδοτούν την αιματοχυσία στη χώρα. Και ορισμένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ιδιωτικά ότι πιστεύουν ότι ο συντονισμός με τις ΗΠΑ στο θέμα της ασφάλειας θα μπορούσε να βελτιωθεί με την κ. Σέινμπαουμ.
Αλλά μια δεύτερη θητεία του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να εντείνει τις εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών. Ο Τραμπ έχει απειλήσει να επιβάλει δασμούς εάν κερδίσει τις εκλογές. Και έχει προτείνει τη χρήση στρατιωτικής δύναμης των ΗΠΑ κατά των καρτέλ ναρκωτικών στο μεξικανικό έδαφος — χωρίς τη συγκατάθεση της κυβέρνησης του Μεξικού.
Τα σχέδια κινδυνεύουν να διαρρήξουν τη σχέση των Ηνωμένων Πολιτειών με την κυβέρνηση Σέινμπαουμ και να περιορίσουν άλλους τύπους συνεργασίας. Ωστόσο, η Σέινμπαουμ και μέλη της κυβέρνησής της δήλωσαν στους New York Times ότι είναι έτοιμη να συνεργαστεί με όποιον υποψήφιο κερδίσει τις εκλογές στις ΗΠΑ.
Με πληροφορίες από New York Times, Associated Press
