(Όλη η επιστολή στο μπλογκ του)
Και παρ' ό,τι σέβομαι αυτούς που ήταν σκληρά εργαζόμενοι και απόλυτα νομοταγείς όλες τις περασμένες δεκαετίες δε νομίζω ότι είναι αυτομαστίγωμα να πω ότι ήταν μια μικρή μειοψηφία. Γι' αυτό και βρήκα (όχι αστεία, αλλά) καυστική και πετυχημένη τη γελοιογραφία.
Οι γελοιογραφίες, έτσι κι αλλιώς, δεν είναι μέσο αντικειμενικό. Υπερτονίζουν κάποια εμφανή χαρακτηριστικά, χωρίς να πρέπει να αγχώνονται για όσα τυχόν αποσιωπούνται.
Δηλαδή αν ένας γελοιογράφος σατιρίσει έναν πολιτικό παρουσιάζοντάς τον ως φωνακλά δε θα τον επιπλήξει κανείς λέγοντας: "Ναι, αλλά δεν είναι όλες τις ώρες φωνακλάς" ή "Ναι, αλλά είναι πολύ τρυφερός με τα παιδιά του" ή "Ναι, αλλά έχει λόγους να είνα φωνακλάς". (Μια ματιά στο πώς παρουσιάζονται οι Γερμανοί ή οι Αμερικάνοι στις Ελληνικές γελοιογραφίες θα μας πείσει...)
Οι γελοιογραφίες ξεκινούν από μια αλήθεια, από κάτι υπαρκτό. Και είναι πραγματικά υπαρκτή στην Ελληνική κοινωνία η τεμπελιά. Ή μάλλον ήταν, μιας και οι νοοτροπίες έχουν πλέον αλλάξει και όλοι τρέχουμε για να δικαιολογήσουμε τη θέση μας και να κρατήσουμε τη δουλειά μας.
Για δεκαετίες πάντως η τεμπελιά ήταν κάτι παραπάνω από υπαρκτή. Και, γιατί όχι, θεμιτή. Δεν ήμασταν ρομποτάκια που λάτρευαν τη δουλειά: ένα τριήμερο θα προσπαθούσαμε να το κάνουμε πενθήμερο, μετά από γιορτές πολλοί "αρρώσταιναν" και δεν πήγαιναν στη δουλειά, δημόσιες υπηρεσίες υπολειτουργούσαν - υπάλληλοι λούφαραν επιδεικτικά. Μπράβο σε όσους δεν λούφαραν και δεν τεμπέλιασαν ποτέ - ειλικρινά μπράβο τους - δεν χρειάζεται όμως να εκνευρίζονται με όποιον υπονοεί ότι υπάρχει/υπήρξε τεμπελιά στη χώρα. Δεν είμαστε υπεύθυνοι για ό,τι κάνει η πλειοψηφία των συμπολιτών μας.
Οι πρώτοι τεμπέληδες βέβαια είναι οι πολιτικοί και στο πρόσωπο του Έλληνα της γελοιογραφίας βλέπω όλους (πλην Σημίτη, ίσως που έμοιαζε να δουλεύει μανιωδώς, με ανάμικτα αποτελέσματα) τους Έλληνες πολιτικούς που τεμπέλιασαν τις τελευταίες δεκαετίες.
Δεν υπήρξε μεγαλύτερος και προκλητικότερος τεμπέλης απ' τον Κώστα Καραμανλή, τον μεταρρυθμιστή που δεν έκανε ποτέ του καμία μεταρρύθμιση. Τις παρατούσε με το που συνειδητοποιούσε ότι οι μεταρρυθμίσεις ήθελαν κόπο και πείσμα και θα είχαν πολιτικό κόστος.
Τεμπέληδες και φυγόπονοι όμως είναι και οι τωρινοί. Κάθε φορά που οι Ευρωπαίοι μας δίνουν κάτι, η κυβέρνηση χαίρεται και ησυχάζει και σταματά κάθε προσπάθεια! Αν αυτή δεν είναι τυπική νεοελληνική (κουτοπόνηρη!) συμπεριφορά δεν ξέρω ποια είναι. Και αυτό φαίνεται στη γελοιογραφία - όταν μας ενέκριναν τη μεγαλύτερη βοήθεια σε χώρα έβερ, η κυβέρνηση πήγε διακοπές, δεν έκανε τίποτα και πολλοί κυβερνητικοί βουλευτές γκρίνιαζαν για "τους ξένους" με κάθε αφορμή.
Υπάρχει όμως και κάτι άλλο ενδιαφέρον στη γελοιογραφία. Το ότι ο Έλληνας (πολιτικός ή πολίτης) ενοχλείται κιόλας απ' τον τρόπο της βοήθειας δείχνει μια άλφα αχαριστία. Μια απαίτηση να γίνουν όλα όπως τα θέλουμε χωρίς εμείς να ενοχληθούμε καθόλου.
Υπάρχει αυτή στην Ελληνική κοινωνία; Θα τολμήσω να πω ναι, σε μεγάλο βαθμό. Το αντίθετο της δουλοπρέπειας και την υποτέλειας ("Αχ, σας ευχαριστούμε τόσο πολύ Γερμανοί που μας σώζετε") είναι η στάση που κυριαρχεί: η -δικαιολογημένη συχνά- καχυποψία, η γκρίνια, η συνωμοσιολογία. Οι Γερμανοί μας χρωστούν απ' το 1940, μας χρωστούν τα φώτα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, μας χρωστούν απ' την αρχαιότητα - γι' αυτό ας σκάσουν κι ας πληρώσουν, χωρίς πολλά πολλά.
Μια βόλτα στα λαϊκά, δημοφιλή ενημερωτικά μπλογκς θα έπειθε και τον πιο δύσπιστο ότι πολλοί, αν όχι οι περισσότεροι, είναι τρομερά ενοχλημένοι που οι δανειστές μας δε μας χαρίζουν τα χρέη ώστε να μη χρειαστεί να αλλάξουμε ποτέ μας τίποτα. Είναι έξαλλοι που υπάρχουν όροι στην Ευρωπαϊκή βοήθεια και οι ξένοι δε σέβονται ότι "έτσι είμαστε εμείς και δεν αλλάζουμε για κανέναν".
Ο άντρας στην παραλία δεν αντιπροσωπεύει όλους τους Έλληνες. Όπως υπάρχουν αυτοί που ακόμα πετούν τα λεφτά τους στο Ρέμο και είναι μειοψηφία, έτσι υπάρχει και η μειοψηφία των δουλευταράδων Ελλήνων που φιλότιμα έδιναν πάντα τον καλύτερό τους εαυτό.
Όσο όμως τα πράγματα πήγαιναν (φαινομενικά) καλά, οι πολλοί ήμασταν κάπου στη μέση: ακόμα και να δουλεύαμε περισσότερες ώρες από άλλους λαούς, τις μισές ώρες ήμασταν στο Facebook, ή παίζαμε πασιέντζα ή κουτσομπολεύαμε με τους συναδέλφους, ή ψάχναμε τρόπο να γλιτώσουμε δουλειά.
Και, θα δεχτώ ότι καλά κάναμε. Ο ήλιος, η ευτυχία, η χαρά της ζωής είναι πράγματα πολύ σημαντικότερα απ' τη δουλειά και την παραγωγή.
Αλλά το ίδιο είναι και η αυτογνωσία.
σχόλια