Για πέμπτη συνεχή χρονιά η ελληνική τζαζ δίνει τον τόνο της εξωστρέφειας στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, με πέντε εγχώρια σχήματα και εκλεκτούς καλεσμένους, όπου η παράδοση συναντά τη σύγχρονη μουσική, καταγράφοντας μια ζωντανή και δυναμική ελληνική τζαζ σκηνή. Την αρχή κάνουν οι Magnanimus Trio. Ακολουθούν οι BalaRom Triο που προσκαλούν στη σκηνή τον Βούλγαρο δεξιοτέχνη του καβάλ, Nedyalko Nedyalkov, και μαζί θα κάνουν ένα μουσικό πέρασμα από τα Βαλκάνια. Τη δεύτερη μέρα εμφανίζεται το κουαρτέτο του Αλέκου Βρέτου με καλεσμένο τον Αζέρο πιανίστα, Elchin Shirinof, για να μπλέξουν την αραβική μουσική παράδοση και την τζαζ, με οδηγό το ούτι του Βρέτου. Στη συνέχεια, στο World Dog, ο Τηλέμαχος Μούσας μαζί με τον Λάμπρο Φιλίππου θα συνδυάσουν το ροκ, το μπαρόκ, την τζαζ και τα ηπειρώτικα για να δημιουργήσουν νέους ήχους και ηχητικά υβρίδια χωρίς προκαταλήψεις. Την τρίτη ημέρα στη σκηνή θα ανέβουν ο Έλληνας ντράμερ Γιώργος Σπανός μαζί με τον Αμερικανό Lawrence Clark και τον Ολλανδό Joris Teepe και βασισμένοι στην αφροαμερικανική παράδοση θα προσπαθήσουν να αναβιώσουν την αβανγκάρντ της θρυλικής δεκαετίας του 1960.
Η ελληνική τζαζ είναι σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο, δεν έχει να ζηλέψει κάτι από τις αντίστοιχες σκηνές άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Balarom Trio
Το BalaRom Trio είναι οι Παντελής Στόικος, Κυριάκος Ταπάκης και Λουκάς Μεταξάς. Ξεκίνησαν να παίζουν μαζί από το 2008, έπειτα από αυτοσχέδια σπιτικά τζαμαρίσματα. Σήμερα έχουν κυκλοφορήσει ένα άλμπουμ και έχουν συνεργαστεί με κορυφαίους μουσικούς του είδους. «Η ελληνική τζαζ εξελίσσεται, όπως και οι ακροατές της, αρκετοί μουσικοί δείχνουν την τέχνη τους εντός αλλά και εκτός συνόρων πιο συχνά και ο κόσμος ανταποκρίνεται θετικά! Οπότε, υπάρχει όλο και περισσότερη διάθεση για καινούργια πράγματα, περίεργους συνδυασμούς οργάνων. Τουλάχιστον εμείς, ως BalaRom Trio, έχουμε αυτήν τη διάθεση. O ήχος μας έχει ανατολίτικα και βαλκανικά χρώματα, που τα συνδυάζει με τζαζ άποψη. Η τζαζ μουσική για εμάς έχει να κάνει με την ελευθερία, δίχως να εννοούμε πως κάνουμε ό,τι θέλουμε και ό,τι βγει. Τζαζ για εμάς είναι τα μουσικά στυλ ανά τον κόσμο που χτίζονται με αυτοσχεδιασμό και μεράκι. Από τη σκηνή στην Ελλάδα λείπει η ορχηστρική μουσική» λένε.
Γιώργος Σπανός
Ο Γιώργος Σπανός ξεκίνησε να παίζει ντραμς σε ηλικία 14 χρόνων. Σήμερα η βάση του είναι η Νέα Υόρκη. Η πρώτη προσωπική του δουλειά, το «Jungle of Illusions», που είχε εξαιρετικές κριτικές, τον έβαλε στον χάρτη της διεθνούς τζαζ, ενώ έχει συνεργαστεί με μερικούς από τους δεξιοτέχνες του είδους. «Ξεκίνησα να ανακαλύπτω την τζαζ και γενικότερα τον αυτοσχεδιασμό στην ηλικία των 15 ετών. Η ελευθερία στη μουσική και η σύνθεση της στιγμής ήταν ο λόγος που με τράβηξε η αυτοσχεδιαστική μουσική. Το επίπεδο της τζαζ τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα πιστεύω ότι έχει εξελιχθεί αρκετά – υπάρχουν και υπήρξαν αρκετοί ταλαντούχοι καλλιτέχνες. Φυσικά, δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης με την Αμερική, όπου βρίσκεται η παράδοση και τα βιώματα αυτής της μουσικής. Το τελευταίο καλό τζαζ άλμπουμ που άκουσα ήταν του Pharoah Sanders, το "Pharoah & the Underground, Spiral Mercury 2014"».
Τηλέμαχος Μούσας
Ο Τηλέμαχος Μούσας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και δημιούργησε το πρώτο του τζαζ κουαρτέτο το 2001. «Η ελληνική τζαζ είναι σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο, δεν έχει να ζηλέψει κάτι από τις αντίστοιχες σκηνές άλλων ευρωπαϊκών χωρών» λέει. «Δεν είναι τυχαίο το ότι νέοι Έλληνες τζαζίστες διακρίνονται και τα καταφέρνουν μια χαρά στη Μέκκα της τζαζ, τη Νέα Υόρκη. Το υπουργείο Εξωτερικών της Νορβηγίας, πριν από 3 χρόνια, έβγαλε ένα διπλό CD με τη σύγχρονη νορβηγική τζαζ σκηνή και το προώθησε παγκοσμίως ως ένα σημαντικό εξαγώγιμο πολιτιστικό προϊόν. Αυτό, σίγουρα, λείπει από την Ελλάδα. Είναι δύσκολο για μας να έρθουμε σε επαφή με τα διεθνή τζαζ φεστιβάλ και η Ελλάδα είναι απομονωμένη πολιτιστικά. Για έναν Γερμανό είναι πολύ πιο εύκολο να παίξει σε Δανία, Νορβηγία, Γαλλία κ.λπ. Φυσικά, παίζει ρόλο και το θέμα της απόστασης. Εδώ δεν υπάρχουν μάνατζερ που να ασχολούνται επαγγελματικά με το είδος και όλοι, για να επιβιώσουμε, γινόμαστε μάνατζερ του εαυτού μας και κάνουμε χίλιες δυο διαφορετικές δουλειές ή αμέτρητα gigs με μικρό οικονομικό αποτέλεσμα».
Αλέκος Βρετός
O Αλέκος Βρέτος είναι ένας δεξιοτέχνης στο ούτι και προσπαθεί να εντάξει τον παραδοσιακό ήχο σε διαφορετικά μεταξύ τους είδη, όπως η τζαζ, η λάτιν μουσική κ.ά. «Είμαστε ακόμα σταγόνα στον ωκεανό σε σχέση με την παγκόσμια σκηνή της τζαζ και της world μουσικής. Αν και η τζαζ (μαζί με τη world) έχει μόνο το 2% της μουσικής αγοράς, γίνονται βήματα στην Ελλάδα τα οποία φαίνεται ότι θα αρχίσουν να αποδίδουν σε 10-20 χρόνια από τώρα. Η εγχώρια μουσική βιομηχανία δεν βοηθάει καθόλου, εκτός μερικών μικρών και ειδικών labels. Όλοι οι τζαζ μουσικοί κάνουν με δικά τους έξοδα τις ηχογραφήσεις τους, το management, τα βίντεο και ό,τι άλλο χρειάζεται για να μπορέσουν να βγάλουν τη δουλειά τους προς τα έξω. Γίνονται πολλές φιλότιμες προσπάθειες προβολής, αλλά δεν φτάνουν και σίγουρα είμαστε πολύ μακριά ακόμα από το να έχουμε μια θέση στην παγκόσμια σκηνή. Υπάρχουν μόνο "αναλαμπές" μουσικών, που είτε έμειναν στο εξωτερικό είτε προσπαθούν από τη δική τους τσέπη και καταφέρνουν να εμφανίζονται πού και πού στην Ευρώπη ή στην Αμερική, αλλά ποτέ σχεδόν με ένα αμιγώς ελληνικό γκρουπ. Για βοήθεια από υπουργεία, κυβερνήσεις κ.λπ., ούτε λόγος. Δεν υπάρχουμε καν επίσημα για την Ελλάδα. Ξεκίνησα να μελετάω την τζαζ ως πιανίστας το 1993. Αυτό που με τράβηξε σε αυτήν ήταν ξεκάθαρα ο αυτοσχεδιασμός. Μπαίνοντας, βέβαια, βαθύτερα στη μουσική αυτή, ανακάλυψα κι άλλα πράγματα που με ενθουσίαζαν. Αργότερα ήταν και οι παραδοσιακές μουσικές και οι λειτουργίες που θα μπορούσαν να έχουν θέση μέσα στην τζαζ, εξού και το ούτι από το 1998 και μετά. Από την ελληνική σκηνή λείπουν σχεδόν τα πάντα. Δεν έχουμε υποδομή, υποστήριξη, σωστή τζαζ παιδεία και πολλά άλλα. Υπάρχουν μερικοί θύλακες, όπως τα μουσικά σχολεία και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, και από κει και πέρα ο κάθε μουσικός με τους μαθητές του κάνουν τη διαφορά. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται από πλευράς σωστής εκπαίδευσης και διάδοσης της τζαζ παιδείας. Δεν υπάρχει οργάνωση ούτε στην εκπαίδευση ούτε και στον συναυλιακό χώρο. Όλα λειτουργούν με κάποιους άγραφους κανόνες και μετά όλα θυσιάζονται στον βωμό της Θεάς Μουσικής, με ανεπανόρθωτες συνέπειες τις περισσότερες φορές. Το κοινό είναι πολύ μικρό, επίσης. Δεν είναι μαθημένο σε αυτού του είδους τις συναυλίες. Το βλέπουν ως μια υποχρέωση στον εαυτό τους να πάρουν λίγο από τον αέρα ενός εναλλακτικού θεάματος μόνο και μόνο για να τροφοδοτήσουν τη διαφορετικότητά τους. Έχουμε πολύ καιρό μπροστά μας μέχρι να αποκτήσουμε ένα core audience για την τζαζ σκηνή στην Ελλάδα, το οποίο να είναι πραγματικό. Είμαστε αυτό που θα λέγαμε σε "βρεφικό στάδιο"».
Magnanimus Trio
Πίσω από το Magnanimus Trio κρύβονται τρεις φίλοι, ο Χρήστος Μπάρμπας, ο Δημήτρης Τασούδης και ο Παύλος Σπυρόπουλος. Τους ενώνει η αγάπη τους για την αυτοσχεδιαστική τζαζ. Μας μιλάει ο Δημήτρης Τασούδης. «Κατά τη γνώμη μου, και όσο μπορώ να παρακολουθήσω τις τάσεις σε παγκόσμια κλίμακα, η ελληνική τζαζ έχει πολλά πρόσωπα. Ήδη, απ' όταν άρχισα να ακούω τη μουσική αυτή, είχα εντοπίσει μια ωραία συλλογή που κυκλοφόρησε από ένα πολύ σημαντικό περιοδικό της χώρας μας, όπου ήταν έκδηλη η επιρροή της παράδοσης (σε άλλες περιπτώσεις πολύ, σε άλλες λίγο). Κάτι τέτοιο πιστεύω πως είναι πολύ ειλικρινές και δείχνει την επίγνωση των μουσικών όσον αφορά τον τόπο και τον χρόνο στον οποίο δρουν, επηρεάζοντας ακροατές και μαθητές της συγκεκριμένης μουσικής. Σε αντιστοιχία με την αμιγή τζαζ που ακούγεται και διδάσκεται σε άλλες χώρες, πάλι, έχουμε την τύχη να βλέπουμε και να ακούμε σχήματα όπως οι Next Step Quintet, που επιδεικνύουν μια εντυπωσιακά ενημερωμένη προσέγγιση του σύγχρονου στυλ, για παράδειγμα του Rosenwinkel. Να είναι καλά το Τμήμα Μουσικών Σπουδών στην Κέρκυρα! Τα πολλά πρόσωπα, τέλος, φαίνονται και από τη δουλειά συγκεκριμένων μουσικών ή/και δασκάλων, όπως οι Κοντραφούρης, Σιδηροκαστρίτης, Στεφανίδης, Παυλίδης (Γιάννης), Πολυζωγόπουλος, Αναδολής (το μήλο κάτω απ' τη μηλιά!), αλλά και ξενιτεμένων (Δημητριάδης, Ανισέγκος, Κλαμπάνης, Ραφαηλίδης). Στην τζαζ με τράβηξε η δεξιοτεχνία, η χρήση δυναμικών (ειδικά στα τύμπανα) και τα χαμόγελα των μουσικών που ήταν μέσα στην τζαζ (Καπετανάκης, αδέρφια Καρυζώνη, Μάρδας, Οικονομίδης και, φυσικά, Κουβίδης). Η ελληνική σκηνή χρειάζεται σύμπνοια και όραμα. Μπορεί να γκρινιάζουμε για την έλλειψη χώρων, καλού ηχοσυστήματος, ήσυχου κοινού κ.λπ. Πιο πολύ μου λείπει, όμως, το πάρε-δώσε ανάμεσα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (οι παλιές, καλές εποχές στο τζαζ καφέ της Υδρογείου). Είναι ανεξήγητο φαινόμενο – ελπίζω να φταίει μόνο η κρίση. Μου λείπουν ο πειραματισμός και ο ενθουσιασμός, όπως και οι καινούργιες προτάσεις. Υπάρχουν φυσικά και χώροι, και άνθρωποι, που ενθαρρύνουν συνεργασίες, νέες προτάσεις κ.λπ. Η ανάγκη για βιοπορισμό μέσα από την τζαζ στην Ελλάδα σίγουρα δυσκολεύει τη δημιουργικότητα. Αλλά είμαι αισιόδοξος, καθώς οι νέοι μουσικοί έχουν αξιόλογους δασκάλους και μπορούν να ενημερωθούν άμεσα για το επίπεδο των συνομηλίκων τους σε άλλες χώρες (Ολλανδία, Σκανδιναβία, Αμερική) μέσω της κοινωνικής δικτύωσης. Επίσης, αντιλαμβάνονται τη σημασία της μελέτης της κλασικής μουσικής και γενικώς έχουν ξεφύγει από την ελιτίστικη θεώρηση της τζαζ. Μουσικοί όπως ο Mark Guiliana, ο Murcof, ο John Taylor και ο Michael League έδρασαν και δρουν καταλυτικά προς αυτή την κατεύθυνση».
5ο πανόραμα ελληνικής τζαζ
4-6/12, 21:00,
Μικρή Σκηνή, Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών.
Λεωφόρος Συγγρού 107-109, Αθήνα. www.sgt.gr
Παρασκευή 4/12
MAGNANIMUS TRIO
Χρήστος Μπάρμπας: πιάνο, νέυ, καβάλ, φωνή / Δημήτρης Τασούδης: τύμπανα, πιάνο, πλήκτρα, μαρίμπα, log drum / Παύλος Σπυρόπουλος: κοντραμπάσο
BALAROM TRIO
Παντελής Στόικος: τρομπέτα, keyboards
Κυριάκος Ταπάκης: ούτι, ηλεκτρικό ούτι
Λουκάς Μεταξάς: κρουστά / Nedyalko Nedyalkov: καβάλ
Σάββατο 5/12
ALEKOS VRETOS QUARTET feat. ELCHIN SHIRINOV
Αλέκος Βρέτος: ούτι
Δημήτρης Κλωνής: ντραμς / Δημήτρης Χριστόπουλος: μπάσο / Elchin Shirinov: πιάνο
WORLD DOG
Τηλέμαχος Μούσας: 12χορδη κιθάρα, ηλεκτρική κιθάρα, theremin, αναλογικό συνθεσάιζερ
Λάμπρος Φιλίππου: φωνή
Χρυσόστομος Μπουκάλης: κοντραμπάσο
Πάνος Τζινιόλης: ντραμς
Κυριακή 6/12
GEORGE SPANOS INTERGALACTIC NUCLEUS TRIO
Γιώργος Σπανός: ντραμς, συνθέσεις
Lawrence Clark: τενόρο σαξόφωνο
Joris Teepe: μπάσο
