Το «εργαστήριο Νικόλαος Μπρας» στην οδό Ζωοδόχου Πηγής στα Εξάρχεια που δραστηριοποιείται στις επισκευές -κατασκευές αλλά και στο εμπόριο μουσικών οργάνων, βρίσκεται στο ίδιο σημείο για πάνω από τριάντα χρόνια. Είναι ένα φημισμένο εργαστήριο κατασκευής μουσικών οργάνων με διεθνή αναγνώριση. Σπουδαίοι καλλιτέχνες παγκοσμίου φήμης όπως ο Λεωνίδας Καβάκος και ο Ross Daly, αλλά και συγκροτήματα όπως οι Daemonia Nymphe, οι Septic Flesh και οι Chaostar προμηθεύονται όργανα από το συγκεκριμένο εργαστήριο. Επιπλέον, συλλογές του συνεχίζουν να κοσμούν διάφορους οργανισμούς, πανεπιστήμια, μουσεία και βιβλία όπως το Πανεπιστήμιο Φλωρεντίας, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Υπουργείο Πολιτισμού, το Μουσείο Μουσικών Οργάνων Βερολίνου αλλά και το δίκτυο Βασιλικών Μουσείων Τέχνης και Ιστορίας των Βρυξελλών.
Ο ιδρυτής Νικόλαος Μπράς σταματάει για λίγο την χειρωνακτική δουλειά για να μας υποδεχτεί. «Γεννήθηκα στην Κρήτη, αλλά έφυγα αρκετά νωρίς από το νησί» λέει. «Στην οικογένειά μου οι περισσότεροι ασχολούνταν με την μουσική, έπαιζαν λύρα ή τρομπέτα. Εγώ όμως ασχολήθηκα με τον αθλητισμό και τις πολεμικές τέχνες. Το 1978, όταν ήμουν 27 ετών, χωρίς να έχω καμία ιδέα ή γνώση αποφάσισα να κατασκευάσω ένα μουσικό όργανο. Σκέφτηκα κάτι προσιτό και έτσι έκανα το πρώτο μου μπαγλαμαδάκι. Δεν υπήρχαν εργαλεία και οι συνθήκες ήταν αρκετά δύσκολες, για αυτό πήρα σύρμα από την απλώστρα και πάνω σε ένα σκουπόξυλο, που το έκανα μπράτσο, έδεσα το σκοινί για να δημιουργηθεί ο σκελετός του. Το μόνο που έλειπε ήταν το ηχείο. Το δημιούργησα με αλευρόκολλα και χαρτί από εφημερίδες και περιοδικά. Κάπως έτσι έφτιαξα το πρώτο μου μουσικό όργανο, το οποίο δυστυχώς δεν το έχω ακόμα γιατί διαλύθηκε σε μια πλημμύρα που είχε γίνει στο εργαστήριο. Σταδιακά παρακολουθούσα σε διάφορες εφημερίδες τα όργανα από παλιούς μουσικούς, παρατηρούσα λεπτομέρειες, σημείωνα ό,τι μου έκανε εντύπωση και αυτά που έβλεπα προσπαθούσα να τα αποτυπώσω. Στη συνέχεια συνειδητοποίησα ότι το πράγμα είναι σοβαρό και ότι δημιουργώ κάτι σπουδαίο. Το ένα έφερε το άλλο και στην πορεία τα παράτησα όλα ώστε να στραφώ στην έρευνα πάνω στην οργανοποιία. Είμαι αυτοδίδακτος, αλλά μελέτησα πολύ, διάβασα βιογραφίες και αρχεία, συνεργάστηκα με αρκετούς αρχαιολόγους, πήγαινα σε μουσεία και αφιέρωνα πολλές ώρες σε βιβλιοθήκες ώστε συνεχώς να το εξελίσσω».
«Κάποια στιγμή καρφώθηκε η ιδέα στο μυαλό μου να φτιάξω αρχαία ελληνική λύρα, αλλά και να κατασκευάσω ένα βιολί. Τα έφερε έτσι η ζωή που ο κορυφαίος σολίστ Λεωνίδας Καβάκος ερχόταν καθημερινά στο μαγαζί μου. Ήταν μια περίοδος που όλος ο τύπος πίεζε το ελληνικό κράτος να αγοράσει ένα βιολί στον Λεωνίδα. Τελικά, πήρα την απόφαση να δημιουργήσω εγώ ένα βιολί για ένα παιδί που έχει απίστευτο ταλέντο. Έπαιξε τέσσερα χρόνια με αυτό το βιολί σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου.
Το 1994 ο κ. Νικόλαος Μπρας τιμήθηκε με το δίπλωμα της Ιταλικής Σχολής της Cremona για την συμμετοχή και διάκριση του διεθνούς διαγωνισμού «Antonio Stradivari» για την κατασκευή και ήχο του βιολιού και της βιόλας. Κατέλαβε την δεύτερη θέση. «Ήμουν ο πρώτος Έλληνας οργανοποιός που έλαβε τέτοια διάκριση» λέει. «Κάποια στιγμή καρφώθηκε η ιδέα στο μυαλό μου να φτιάξω αρχαία ελληνική λύρα, αλλά και να κατασκευάσω ένα βιολί. Τα έφερε έτσι η ζωή που ο κορυφαίος σολίστ Λεωνίδας Καβάκος ερχόταν καθημερινά στο μαγαζί μου. Ήταν μια περίοδος που όλος ο τύπος πίεζε το ελληνικό κράτος να αγοράσει ένα βιολί στον Λεωνίδα. Τελικά, πήρα την απόφαση να δημιουργήσω εγώ ένα βιολί για ένα παιδί που έχει απίστευτο ταλέντο. Έπαιξε τέσσερα χρόνια με αυτό το βιολί σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. Μάλιστα, τον έμαθα την μια πλευρά του βιολιού να την φτιάξει μόνος του, ενώ παράλληλα με βοήθησε και μένα πολύ από παρατηρήσεις που μου έκανε γιατί είναι ένας άνθρωπος που γεννήθηκε μέσα στα βιολιά. Θυμάμαι ήταν μια χρονιά που θα έπαιζε στην Νέα Υόρκη και το ελληνικό κράτος του είχε αγοράσει ένα πολύ σημαντικό βιολί. Εγώ τότε είχα φτιάξει ένα άλλο το οποίο ο Λεωνίδας πήρε σπίτι του για να το δοκιμάσει και μια μέρα με παίρνει τηλέφωνο για να μου πει ότι τελικά στην Νέα Υόρκη θα παίξει με το δικό μου όργανο. Τρελάθηκα, γιατί ήταν ένα καινούριο όργανο. Για μένα ήταν τεράστια τιμή.
Από το 2009 επικρατεί μια κακή κατάσταση οικονομικά και η αγορά έχει βαλτώσει. Εμείς έχουμε χαμηλώσει τις τιμές μας αλλά υπάρχουν άνθρωποι που το πορτοφόλι τους δεν αντέχει και μας ζητούν δόσεις. Ένα παραδοσιακό όργανο, όπως το μπαγλαμαδάκι -εντελώς χειροποίητο- το πουλάμε 150 ευρώ, αλλά μπορεί να φτάσει έως τα 1000 ευρώ. Τα μπουζούκια ξεκινούν από 800 ευρώ και φτάνουν έως τις 3000ευρώ. Προσπαθούμε να ρίξουμε και άλλο τις τιμές για να γίνουν προσιτές για μαθητές ώστε ένα βιολί να στοιχίζει γύρω στα 500 ευρώ. Όταν το ακούσει κάποιος μπορεί να το θεωρήσει ακριβό, αλλά δεν είναι. Ένα χειροποίητο όργανο για να δημιουργηθεί θέλει κόπο, χρόνο και υλικά, αν θες φυσικά να δημιουργήσεις κάτι καλό. Για αυτό και δίνουμε εγγύηση σε όλα τα όργανά μας», λέει.
«Στα Εξάρχεια ήρθα το 1984 και αυτό που θυμάμαι πιο έντονα είναι οι μάχες (γέλια). Ξέρετε υπήρχαν φορές που έξω έπεφταν δακρυγόνα, μολότοφ και εγώ ήμουν μέσα στο μαγαζί με λάστιχα έτοιμος μην και πιάσει καμιά φωτιά».
Η συζήτηση οδηγείται στην κατασκευή των αρχαίων ελληνικών μουσικών οργάνων. Δίπλα μου υπάρχουν όργανα όπου δεν μπορείς να αποτραβήξεις το βλέμμα σου από αυτά. «Τα αρχαία ελληνικά όργανα τα δημιούργησα με πολύ μεγάλο σεβασμό και αφοσίωση. Ήταν μια τεράστια συνεργασία ανάμεσα σε μένα και σε αρχαιολόγους, ώστε να μπορέσω να αποτυπώσω όλα τα αρχαία ελληνικά όργανα. Σκοπός μου ήταν να χρησιμοποιηθούν σε μουσεία όπου όλοι θα μπορούν να τα δουν και να τα αγγίξουν. Δημιουργήθηκαν σπουδαίες συλλογές, είχα νοικιάσει κάποτε έναν χώρο στην Πλάκα για να τα εκθέσουμε αλλά κατάφερα να το διατηρήσω μόνο ενάμιση χρόνο, αφού κανείς δεν το στήριξε από το ελληνικό κράτος. Υπάρχουν ακόμη αυτές οι συλλογές, αν ενδιαφερθεί κάποιος είναι ευπρόσδεκτός».
Στην συνέχεια πηγαίνουμε μέσα στο εργαστήριο όπου και γίνεται όλη η σημαντική δουλειά. Παρατηρώ τον Ηρακλή, γιό του κ. Νίκου μαζί με τον παλιό συμμαθητή του, Σωκράτη Μεταξά. Ο Σωκράτης σπούδασε ηλεκτρολόγος και λόγω της φιλίας του με τον Ηρακλή ερχόταν καθημερινά στο εργαστήριο. «Σιγά- σιγά επηρεάστηκα με όλο αυτό το μουσικό σύμπαν. Άρχισα να έρχομαι συχνότερα, μέχρι που τα πράγματα έγιναν σοβαρά», λέει. Τον παρακολουθώ να κατασκευάσει μια κιθάρα. «Πόσος καιρός χρειάζεται για να είναι έτοιμη και ποια είναι η διαδικασία;». «Μια κιθάρα χρειάζεται περίπου έναν μήνα για να κατασκευαστεί. Το βασικό στάδιο είναι το καλούπι, πάνω σε αυτό ξεκινάς να δουλέψεις. Μετά είναι το ξύλο που θα επιλέξεις που προέρχεται από κορμούς δέντρων γιατί από το ξύλο εξαρτάται η ποιότητα του ήχου του οργάνου. Στην συνέχεια τα λυγίζεις στην φωτιά ώστε να πάρει το σχήμα που θες, ενώ αργότερα μπαίνουν οι τάκοι και τα πλαϊνά. Το αφήνεις να στεγνώσει από την κόλλα και ξεκινάς να επεξεργάζεσαι την πλάτη και το μπράτσο της κιθάρας, διαλέγεις τα αντίστοιχα ξύλα που θέλεις, μετά το καπάκι που είναι και το πιο σημαντικό. Όλος ο ήχος που ακούμε στην κιθάρα προέρχεται από ένα πολύ καλό καπάκι και πάνω εκεί φτιάχνεις τις μπάρες. Δεν μπορώ να σου πω περισσότερα (γέλια)».
Ο Ηρακλής μεγάλωσε βλέποντας το πατέρα του να δημιουργεί μουσικά όργανα. «Είναι μια εμπειρία πολύ ωραία που σου επιφέρει πολλά ερεθίσματα. Βλέπεις, χαζεύεις, παρατηρείς και στην συνέχεια συνειδητοποιείς ότι σου αποτυπώνονται στο μυαλό και θες να ξεκινήσεις να δημιουργείς και εσύ. Εμείς θα είμαστε εδώ να συνεχίζουμε να κατασκευάζουμε αυτά που σκεφτόμαστε και να κάνουμε πράξη την δική μας φαντασία», λέει ο Ηρακλής.
Λίγο πριν τους αφήσω να συνεχίσουν την όμορφη δημιουργική δουλειά τους επεξεργάζομαι τα σπαθιά που έχει κατασκευάσει ο κ. Νίκος ο οποίος μου εξηγεί την διαδικασία κατασκευής τους. Είναι ένας άνθρωπος που συνεχίζει τα ξενύχτια πολλά βράδια μόνος του, αφού είναι οι ώρες με την πιο ωραία ησυχία και ασχολείται αρκετά πλέον με την δημιουργία σπαθιών. «Ίσως το μέλλον να είναι εκεί, ποτέ δεν ξέρεις», λέει και εύχεται αυτή η βαρυσήμαντη κληρονομιά που έχει αφήσει να διατηρηθεί από τα παιδιά του, Σοφία, Ηρακλή και Σωκράτη.
http://nikolaosbrass.com/index.php
