Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1843 οι Αθηναίοι συγκεντρώθηκαν μαζί με τον στρατό στην πλατεία Ανακτόρων για ν’ απαιτήσουν τη δημιουργία Συντάγματος από τον απρόθυμο Όθωνα, προκειμένου η Ελλάδα να περάσει απ’ την απόλυτη στη συνταγματική μοναρχία, κάτι που έγινε τελικά πράξη.
Από προαύλιο με χλοοτάπητα, το οποίο ανήκε στα ανάκτορα, άλλοτε με ελεύθερη πρόσβαση στο κοινό και άλλοτε όχι, το «Σύνταγμα», όπως το λέμε τώρα, έγινε κοινόχρηστη πλατεία με βαρύ συμβολισμό. Είναι ο τόπος στον οποίο η μία μορφή διακυβέρνησης διαδέχτηκε την άλλη, στο ίδιο κτίριο, με τελείως άλλες συνθήκες.
Η νέα μορφή διεκδίκησης που βλέπουμε αυτές τις μέρες (νέα γιατί προέκυψε από ένα νέο μέσο, νέα γιατί ακόμα δεν έχει έναν σαφή στόχο, αλλά μόνο μία σαφή άρνηση) δεν θα μπορούσε να γίνει αλλού, πέρα από την πλατεία Συντάγματος. Φαίνεται ότι οι Αθηναίοι διαλέγουν την Ομόνοια για τους πανηγυρισμούς (για το ποδόσφαιρο, για τη Γιουροβίζιον) και το Σύνταγμα για τα πολιτικά ζητήματα. Οι πλατείες μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο ως καταλύτες για κοινωνική μεταμόρφωση, δίνοντας κυριολεκτικά χώρο σε διαφορετικές ομάδες, που βρίσκουν έτσι τον τρόπο να συνευρεθούν. Επιπλέον, βοηθούν στην εδραίωση της συλλογικής ταυτότητας.
Μπορεί να μην έχουμε άφθονο δημόσιο χώρο, έχουμε όμως πλατείες με μεγάλη ιστορία κι ιστορική βαρύτητα. Πιθανόν να ζούμε εποχές που θα γραφτούν στα βιβλία ως «τα γεγονότα του Μαΐου του 2011» που οδήγησαν σε… ποιος μπορεί να πει από τώρα; Για την ώρα, φαίνεται πως η Ελλάδα έχει πάρει παράταση μερικών μηνών. Ως τότε, μπορεί οι συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα ν’ αποκτήσουν ένα κοινό, σημαντικό κι εφαρμόσιμο αίτημα.
Αυτό που φοβάμαι είναι η ευκολία με την οποία διατυπώνεται από μερικούς το αίτημα «να φύγουν όλοι, ν’ αλλάξουν όλα». Ακούγεται αναζωογονητικό, αλλά είναι και επικίνδυνο, σε μία πλατεία η οποία είναι το σύμβολο της προσπάθειας, να φύγει ο έλεγχος από τους λίγους για να πάει στους πολλούς. Το πρόβλημα δεν είναι η δημοκρατία. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε μάθει ακόμα να την εφαρμόζουμε.
σχόλια